Katalog

Maliye Bakanlııh ithalâta başlanmadan önce şekerin kilosuna dört lira zam yapılmasını istiyor Mobil, BP ve Shell'e bağlı bayiler satış primlerinin bir kısmını kayda geçirmemişler 1750 yakıt bayii eksik beyanda bulununca 30 milyon lira vergi dışı kaldı dir. Ofisin bayilerle ilişkisl »on derece bozuktur ve yabancı petrol şirketleri bu durtımdan alabil diğine yararlanmaktadırlar. Nitekim, devlete ait rafineriler, piyasaya verilen ürünün yürde 86.runu sağlamalarına karşın. Petrol Ofisi piyasanın ancak yüzde 27' sini kontrol edebilmektedir. çıktır. Oysa, Arap ülkeleri ile fli? kileri yürüten çeşitli Bakanlık memurlarının bu işin önemini ka bul etmekle birlikte, âdeta bir tArap düînnanhğı» içinde bulunduklan görülmüştür. Aslmda bugüne değin gelmiş olan ilişkilerin düzeyi de bunu kanıtlamakta dır. Bu konudaki gelişıneler çok iyi değerlendirilmeli ve ilişkiler sürdürülmelidir. ANA PETROL ŞİRKETLERİNCE BAYİLERE VERİLEN SATIŞ PRİMLERİNİN DEFTERLERE KAYDEDİLMEDİĞİ YAPILAN DENETLEMELER SIRASINDA ORTAYA ÇIKARTILDI MALÎYE BAKANLIĞI KONTROLÖRLERÎNİN 30 MİLYONLUK MATRAH FARKINA DAYANARAK YÜKÜMLÜLER ADINA SALDIKLARI VERGİ, CEZA 50 MİLYONU BULDU ANKARA, (ANKA) 1975 yıANKARA, (Camhuriyet Bürosu) lında Türkiye'nın şeker açığıııı Mobil. Shell ve BP petrol kapamak içın 150 bın ton şeset şirketlerine bağlı 175U yerel akar ıthal edilmesi gerektiği, ancaK yakıt satıc'.sının 100 milyon lira ıthaiât yapüabilmesi için Maliye dolayındaki satış primlerinden Bakanlıgının şeker fıyatlannın 30 milyon lirasını beyan etmearttınlmasını istediği ogrenilmış dikleri saptanmıştır. Maliye BaUr. kanlığı gelirler kontrolörlerinin Maliye Baksnlığı yetkilileri şe1974 yılında sürdürdükleri dekerin ithal fiyatlarırun gümrufr netlemeler sonucunda, saptadıksüz olarak kilo başına 17 liraya lan 30 milyon liralik matrah geldiğinı ve 17 hradan ithal edıfarkına davanarak. vükümlüler lecek 150 bm ton şekerin buadına saldıfcları vergı ve Kesılen giinkü fıyattan satüması halınde cezalar toplamı 50 milyon lirayı Hazine'ye 2 milyar lıraya yakjn üulmaktadır. öğrenıldığine göbir külfet getıreceğini bildirerek, re. tncelemenln yapüabilmesi aşeker fiyatlarına zam yapüma macıyle Mobil, Shell ve BP şirdan şeker ıthalıne gidilmemesmketleri gerekli biljnlerl gelirler de direnmektedirler. konrolürlerıne verirlerken. Türk öte yandan, Sanayi ve Teknolo Petrol söa konusu biljrilerl verji Bakanlığı yetkililennin de $> * memekte direnmiştir. ker şirketinin Uretım yetersızDenetleme lığini k8rşılamak üzere bir an ön ce şeker ithalıne gıdılmesını ı>Maliye Bakanlığı eelirler kont tedikleri ve kor.unun ıki bakanrolörleri 1974 yılında yabancı lık arasında ıhtilâfa yol açtığı şirketlere baglı 1750 yerel akarbıldirılmektedir. yakıt satıcısını denetlerken 100 Maliye Bakanlığı şeker fiyatlamilyon lıralık satıs primlerinin nna zam yapümadan ithal tçın 30 milyon lirasının bevan edilgerekli ödemeyi yapamıyacağını mediğini saptamışlarcur. Edinibildirmiş ve Hazinenm Şeker Şır len bilgiye göre. Türkiye'nin bazı keti için 2 mılyar liraya yakın ıllerinde yapılan denetlemelerde sübvansiyon yapamayacak dunım saptanan vergi kacakçılığı orda olduğunu ileri stirmüştür. Ma tak bir noktada yogunlaşmaktaliye Bakanlığı yetkilileri şefcer dır. Bu da. ana petrol şirketlefıyatlanna kilo başına 10 lira rince bayılere venlen prımlerın civarında ycni bir fiyat verilme defterlere kaydedilmemesidir. smı ve bundan sonra şeker ıt haline giditmesini savunmakta«Petrol dosyası» dırlar. «Yerel akaryakıt satıcılan» tnŞeker ithal: sorununun bu gün celemesım planlayan ve yürüten lerde Bakanlıklararası Ekonomık Kurulda görüşuleceği ve bu fco gehrler kontrolörü tbrahım tnce. sonuçların alınması üzerine nuda izlenecek politikanın sap«Petrol dosyası» adında bir çatanacağı bildirilmektedır. lışma hazırlamıştır. Maliye Bakanlığına verilen «Petrol dosya12 sayılı sı» alö bb'Iümden olusmaktadır. tbrahim tnce sözü gecen çslışkararnamedeki masında petrolü eenel. tarihsel ve teknik açıdan incelemls. Türaksaklıkların kiye'nın oetrol DOlitikasındakı gelismelere. kurumlara ve istadüzeltilmesi tlstikl bilgilere yer vererek. dün vadaki ve Türkiye'deki petrol için alt fiyatUrıaın olusumuna İlişkin ekonomik politikayı irdelemış ve komisyondan uygulama üzerine eeniş açıklamalar vapmıştır. Arap ülkeleti ile ilişkiler Ortadoğu ülkelerinin öıellikle Arap ülkelerinin en anndan üret tikleri petrol dolayısiyle Türkıye için ne denli önetn tajıdıklan a zarlama faaliyetlerinin tamamı Ma liye Bakanlığı denetım elemanlarmca bir «sektör incelemesi» bi çiminde genij bir denetime tâbi tutulmalıdır. tlgili diğer Bakanlık müfettişlerinin smırlı incelemeleri yetersizdir ve bu sektör yıllarca maliye denetiminden uzak kalmı; tır. Bu konuda derhal genij bir incelemeye zorunluluk vardır.» «Petrol dosyası» »rastırması ışı ğında Maliye Bakanlıfınm yeni tedbirler alacağı sanılmaktadır. İran'la ticari ilişkiler, Ortak Pazar ülkeleri ile ABD arasında anlaşmazlığa yolaçtı iran ile Ortak Pazar arasında «tercihli ticaret anlaşması» yapılmasına ilişkin Fransa'nm önerisini öteki Batı Avrupa ülkeleri de benimseyince A3D DIŞ HABERLER SERVÎSt karşı çıktı Kissinger, AET ülkelerine uyarıda bulundu İnceleme gereği Türkiyedeki tüm yabancı petrol firketlerinin arama, rafinaj ve pa Fransa Dışlşlerl Bakanı Jean Sauvagnargues'ın, îran ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında «tercihli ticnrpt anlasmssı» yapılarak bu iiikeve dı? ticaret alanında daha çok örfün tanınması yolundakl önensl. B» tı başkentlerinde llglnç eellşme lerle birlikte ABD'nin karsı tavır a'.masına yol açmıştır. Enerji bunaliml ve bunun yol açtıgı ekonomik bunalım kar suında tran'ın kazandıSı 5nem eöîönünd* tııfsn Patı Almanva tnsrlltere ve ttalvs da. Frans* rian eeri kalmamak için bu ül keden eelen önertvi benlmf»' ven bir tavır almalc zorunda ka mıslardır. Ne var Irt, Batı Avrupa'da e« li«meler bu vöndpvken. ABD' nin «esi vük<e!m!$tir Belli ulus lararasi kurallann dısma cıkıl dlSmı hatırlatmak durumund, kalan ABD' tran payannın «teı cihli ticaret »nlasma!an»v1» A' rııpa toplultıSuna kavbetmpvı hiç rip niyeti olmattıSını bell etmi«.Hr. Izmir için yola çıkan Longva,,nm rotası sonradan îskenderun limanına çevrilmiş ANKARA. (ANKA) Longva sısmık araştırma gemısının sretirilmesıni sağlayan firmanın Türkiye temsilcisi Orhan Kırmacı, «Longva içm ilk hedef Ege idı. Ancak Izmir limanına gehrken. gelecegi yer ttalyan sularında değiştirildı ve tskenderun'a almdı» demıstır. Kırmacı, sözleşmeye Akdenız ve Karadenız'in de konulduğunu. geminin araştırma vapmadıjiı. anza ve hava muhalefeti nedenıyle çalışma olanağı bulunmadığı anlarda TPAO'nun ödeme rapmıyac*ğını da belirtmiştir. Orhan Kırmacı, Icngva sismik araştırma gemisinin nasil bulunduğunu şöyle anlatmıştır. «Ingiltere'de bulunan bir firmanın temsilcisiyim. tlk temas. temsilcisi oldugum bu firma ile TPAO arasında yapıldı. Sonra N'orveç firmasıvla başlayan görüşmeler olumlu sonuç verdi, 8 ekim 1974'te sözleşme imzalandı. TPAO ile Norveç firması arasm da yapılan görüşmelerde geminln gelecegi ilk liman îzmir'dı. Ege'de araştırma yapılacaktı. An cak Longva Italyan sulannda seyrederken İlk limanın yerinin değiştirildiği ve tskenderun'a ırit mesi bildirildi.» ANKA muhabirinın araştırmalar sonucu bulduğu Orhan Kırmacı. geminın neden Ege'de araştırma vapmadan Akdeniz'e gittiği yolundaki soruya da ştı karşılığı vermiştir: «Nedenini bilmiyorum. Politik dunımlan değerlendinnek de ba na düşmez. Ancak, iki tarat arasında vapılan üç aylık anlaşmada Ege ile birlikte Akdeniz ve Karadeniz'de de araştırma yapacagı eklenmışti» Kırmacı, üç aylık kesin anlaşma bittikten sonra TPAO'nun ıstegi ıle yeniden üç ay süre ıle araştırmaların uzatılabileceğini belirttikten sonra. 11 aralıkta çalışmalarına başlavan Longva"nin kesin üç aylık süresinin 11 martta bıtecegini soylemiştir. TPAO henüz U7atma konusunda bir istekte bulunmamıştır. Firma temsilcisi Kırmacı, geminın araştırmaları için vapılacak ödeme konusunda da şoyle demiştır: «Ücret durumu tekn:k şekılde hesaplanacaktır. Çünkü oalıştı*ı müddet için ödeme yapılacaktır. Arızalı olması halinde, hava. muhalefetinden araştırma vapamaması durumunda ödeme yapf.rnayacaktır » 44 Kissinger'in uyansı Nlteklm Amerika Dışişlert Ba kanı Henr» Klssineer. Ortskps lar ülkelerinin baskentlerindpk ABD Büvükelçilerine volladıB h!r notl» kronu Ile 1 » H olaral 11 resmî eevrelerin ma«ım 1«tem1stir nıpa Ekonomik ToohıluBu'niıı memunı Sir ChH«toDb«T Sos mes'ın W73 vılında ABD've veı diîi teminatı hatırlatmıstır. Bu teminats eöre. AVITJDS E konomlk Topluluîu. «terdhli ti caret »nlasmalan»nı kendi d' sındaki üç Brup ülkevle vapacal bunun dı«ına tajmavacsVtı. Bm lar. tneiltere'nin eski ortaklaT olan ve »dına «EFTA» dpnilcı öreiitun övesi bazı Avrup» ü' kelerl. Akdeni»; kıvı«ındak1 b»7 ıilkeipr re coSunluSu Pran« ile tn.eiltere'n!n e«W «Sm'irg1 İPri olan han AfrlV» Pasifik v KarsrİD ülkelerdir ABD, «tçrcihM ttesret «nT«< malan»y1tr Ort»kp»taf'tB b«> ç* Cevenin dıjına tasma.imi ve ke^ dl zaranna olarak pszsrlînn eeni":letmeslni hoı karşılama LİMAN KOLAYLIĞI SORUNU TEPKİLERE YOLAÇTI PORTEKÎZ DIŞÎŞLERİ BAKANLIĞI HABERİ YALANLARKEN, BATI BAŞKENTLERÎNİN GELİŞMELERÎ KAYGIYLA İZLEDİĞÎ BİLDÎRİLİYOR «Petrol dosyası» çalışmasınm so nuç bölümünde ise aynen söyle denmektedir: .Petrol yasası ve bu görüşülecek yasayı değistiren petrol reformu yasası Türk petrol sistemini uluANKARA, (Cumhuriyet Biirosu) sal çıkarlara düzenlenmosi açısın 12 sayılı karamamedekı ak dan yetersiz kalmaktadır. TPAO saklıkların gıderilmesi için Plan j ıle Petrol Ofis iliskıleri düzensizKomisyonunda bes kişihk bir Alt Komısyoıı kurulması kararlaştırürnıştır. 8 şubatta toplan Goodyear Lâstik mak üzere Plan Komisyonunun Fabrikasında gorüşmelerine ara verilmiştir. 12 sayılı kararnamedeki aksak lıkları saptamak amacıyla kuru ( toplu sözleşme lan Komisyonda CHP'H Ali Ne1 jat Olçen ve Ahmet Durakoğlu, imzalandı AP'li Yılmaz Ergenekon ve MaIZMtT tzmifin Köseköy hir Ablum ıle MSP'li Hüseyin bölsesınde bulunan «Goodyear» Abbas bulunmaktadır. Alt KoLâstik Fabrikası işvereni ile misyon 8 şubata kadar çalışmaDtSK'e bağlı Türkiye Lâstikîş larını tamamlayaralc konuyu bir Sendıkası arasında dün iki yıl rapor halinde Plan Komisyonu sureli toplu iş sözleşmesi imzaBaşkanlığına sunacaktır. | lanınca grev kararı kalkmıstır Plan Komisyonunun dünkü top ( Türkiye Lâstikîş Sendikası lantısında Sanayi ve İşçi Yatı , Genel Başkan Vekili Kenan Ak rım Bankası kurulmasma ilişkin . man'ın başına yaptığı açıklama yetki tasansı ele alınmıştır. ' ya göre, «Goodyear» Lâstik Fab Anayasanın 64. maddesi gere ' rikasında çalışan 700 işçinin sagince gündemdeki kanun hükat ücretlerine ilk yıl 375 kuruş mündeki kararnamelerin önce ikinci yıl buna üâveten yine görüşülmesi zorunlu olduğu hal ( 375 kuruş olmak üzere toplam de, Başkan AP'li Vahit Bozatlı, 750 kuruş zam yapılmıştır. Ayetki tasansı ıls kanun hükmünçıklamaya göre «Goodyear» Lâs deki kararnamenin aynı şey oldu tık Fabrikasında çalışan işçiğu görüşünü savunarak tasan | lere geçen yıhn ikramiye farkı nın daha önce görüşülmesini 2800 lira olarak bir defada ödesağlamıştır. Yatınm Bankası ku, necek, yeni sözleşme ile ışçiler ] yılda dört kez ikramiye alacak j rulmasına ilişkin yetki tasansınm üçüncü maddesi üzerinde İardır. sağcı cepheye bağlı komisyon Kenan Akman'ın verdiği bilüyeleri ile CHP'li üyeler arasm giye göre, «Goodvear» Lâstik da anlaşmazlıklar çıkmıştı. CHP' Fabrikası işçilerine 3500 lira li üyeler, üçüncü maddenin ko evlenme yartfıml ile her yıl 1800 misyon toplantısına gerek göriil lira izin harçlığı, 1500 lira yameksizin sağcı üyeler tarafmdan kacak yardımı ve 1500 lira da düzenlenip getirilmesine karşı doğum yardımı yapılacaktır. çıkmışlardı. Bunlann dışında günde 12 50 lira yemek ücreti ve her gün 750 , Dünkü görüşmelerde bu madde değiştirilerek kabul edilmiş kuruş yol araç ücreti ödenecek1 tir. (aa) tir. gelecek öneriler 8 şubatta Düzensizlik Diğer gerekçelcr Klsslncertn böyle bir uyan da bulunmasına eo«ter(fı61 ba< ka gerekçeler de bulurtmakta dır. Btr kere. Ortakpazar"ın Pe rol thraç eden Ülkeler örgiitı OPEC'in tek bir zenein üvesl 1 1 bövle bir tlcaret anlnsmnsı »ar> mı<ı petrol tüketicisi ülkeleri üretlcller ara«ında lcunılma» Bngörülen dıvoloğu tehlikeye dı çürebllecektir. îkind olarak. «Tokvo Raund diye »nılan çok tarafli ticare Eörü«melerini de olumsuı v5n de etkilevecektir. Aynea. Avru pa Ekonomik Toplulugunun ge lecekte de bun» benzer tlcare ödünlerinl içeren anlasmalari Bİtmesinl mnırlamak. bu Srnek ten tonra zorlajabilecektir. Gözlemciler. Klssingerin b\ türden serekçelerle Ortakpazar' çizmeden yukan çıkmama^ı lçlı uvardıŞinı. sksi halde ABD'niı de alabilecegi karşı tedbirlerlı sonuncfa Ortakpgrar'ın »ararl çıkacagına lsaret ettigini belirt mektedirler. Fransa Dışişleri Bakanı Sau vagnargueı İrania ligill olaral Ortakpazar'a yaptığı dnerl, Fraı ta Başbakanı Chirac'ın bu ül Keyle ımzaladığı b mılyar dolar lık lktisadl anlaşmadao lonrı fielmlsür. Italya'nın Ortakpazar nezdln dekl büyükelçisı, önerıyı derha benlmsemls ve ltalya Oevlei Başkanmın da daha geçenlerdt tran'ı zıyaret etml? olduğunu sözlerlne eklemedeu gen k8lmamıstır. öte yandan. Federal Alman ya'nın topluluk nezdındekl ten" 81İC1S] de, ültcesmln tran'da tfur yanın en büvük raf'.nerlslnl k > u rabilmek ıçin nalen müzakerelere devam etti^ınl belirterei Konuşmasına başlamış ve Fransa Dışlîlerı Bakanına bu önem1 konuyu dikkatlerlne sundu1 ğu tçin fesekkür etmtstir. Portekiz'de gelişmeler Batı basınmm belli başlı temalarındın biri, ülkedeki toplıımsal ve siyasal kaynasmanm giderek komünistlerin iktidara el koymasıyla sonuçlanacağı teması i^leniyor batıda.. LİZBON'DA ORDU NE YAPABİLÎR? (DIŞ HABERLER SERVtSİ) LİZBON Sovyetler Birlığınin Atlantik Okyanusundaki balıkçı filosu içın Portekiz'den liman kolaylığı istediğı yolundakı haberlerin Avrupa başkentlerinde kuşku yarattığı bildirilmektedir. Bu arada haber Portekiz'de de çeşitli tepkılere yol açmıştır. Porteldz Hükümeti bu haberi yalanlar ve Moskova'nın böyle bir talepte bulunmadığını ileri sürerken, haberi «întemational Herald Tribüne» gazetesinin muhabirine veren resmî kaynaklar, iddialarında israr etmişler. Bu kaynaklar, Sovyetler Birliğinin geçen hafta «icil sonm» olarak Portekiz Hükümetinden liman kolayhklan istediği iddiasmı tekrarlamışlardır. öte yandan, Portekiz Dışişleri Bakanlığı ise öncekı gün yayımladığı bildıride. Moskova'nın liman kclaylığı istediği yolundaki haberi yalanlamış ve «Bu haberin gerçekle ilişkisi yoktur» demiştir. Bu arada Moskova'nın «liman kolaylığı» talebinin Batılı savunma otoriteleri taraiından da haber alındığı întemational Herald Tribüne gazetesince öne sürülmüştür. Portekiz'deki gelişmeler bugünlerde batı basınmda baş kö şeji işgal etmektedir. Batı kamuoyunda süreklı olarak Portekiz'de komünistlerın iktidarı tam anlamıyla ele geçırmelennin yakm olduğu teması işlen mektedir. Bu arada özelhkle Portekiz Ordusu ıle ülkede fajist rejimi deviren Silâhlı Kuvvetler Hareketinin rapısı re komünistlerle ilişkıleri hakkında sürekli yorumlar yapılmaktadır. «Jakobetüer Grubu»ndau den uzak tutulamayacağını belirtmektedir. silâhlı kuvvetler hareketinin sğl lımlen olmaktadır. Economisr'in «Foreign Report» adlı raponı bu konuda şurüarı yazmaktâdır: «Silâhlı Kuvveüerin eğiliminin ne olduğu konusu büyük bir bılınmej'en olarak ortaya çıkmaktadır. Gözönünde tutulması gereken başlıca gruplar şunlardır: # SUâhlı Kuv\etler Hareketinin Jakobenieri: Bu grup, Komünist Partlsl 0yesi olmamakla birlikte devrimden beri bu partı ile çok yafcm ilişkiler ıçmde bulunan subaylardan olusmaktadır. Bunlar ara sında, Başbakan Gonçalves (tuğ general), Çalışma Bakanı Costa Martins (yüzbaşı) ve riıtbelen teğrnen ile albay arasında degışen yedı Koordınasyon Komitesj üyesi genç subay bulunmaktadır Bu Koordinasyon Komıtesı. Sı lâhlı Kuvvetler Hareketinın 2 C kişilik üst kuruluşudur ve ülkede gerçek ıktidan elinde rutmaktadır. Nitekim, ülkede oura lıma yol açan ve komiinıstlenn bir zaferl olarak nitelenen sen dikalar yasası bu komitede 9'a karşı 11 oyla onaylanmıştı. # Carvalho ve Copcon: COPCON ülkede ıç güvenliğı sağlamakla görevlJ olan ve em rinde silâhlı kuvvet bulundur^n bir örgüttür. Tuğgeneral Carvalho ise bu örjrütün beynidir Devrimin en önde gelen planlayıcısı olarak anılan Carvalho, nv nı zamanda Lizbon gamizon ko mutanı bulunmaktadır. Küba mo deli devrimden övgüyle söz ettıği ve ^fATO'ya karşı hiç sempati beslemediğı öne sürülmektedir. # Costa Gomes ve Spinola: Devlet Baskaru Gomes ile selefi Spinola'run kişisel tavırlan muhtemel bir çatışmada güç Ser> sesini değiştirebilîr. Aynea Silâhlı Kuvvetler Hareketinin içlndeki gelişmeleri de etkilevebilirler. Halen sıkı biçimde gözaltında yaşayan Spinola'nın ordu üz« rindeki etkisinın hâlâ btiyük olduğu belirtilmektedir. Ülkedeki sağcı eüçler de bu etkiden çok umutlanmaktadırlar. Carvalho ise Spinola'dan, «O bir meşruivetçıdır, dpvrim yapacak «dam dettldır» dive s«!*tmpkt/>rtir. ABD EIçisi öte yandan, ABD'nin Lizbon Büyükelçisı Frarüc Carlucci'nin enfes Portekızce konuştuğu ve Portekız'e gehr gelmez de Amenkaiı dıplomatlara ilk direktifmın şu olduğu bildirilmektedır: «Ailelerımzle tanışmak istemiyorum, kimlerle temasta olduğunuzu öğrenmek ve onlarla konuşmak istiyonım olmuştur» ABD Büyükelçısinin rakıbı ola rak da Sovyet elçisi Kalinm gösterilmektedır. Kalınüı'in daha önce Küba'da görev yaptığına dikkat çekilırken, kontaklaruım da çok geniş olduğu bildirilmektedır. İspanya ne yapar? Lizbon'da bir komünıst darbesl halinde îspanya'nın ne yapabileceğı sorusu da sureklı bir biçimde ortaya atılmaktadır. Örneğin, Ingilız Economist dergisinin «Foreign Report» adh raporuna göre, Lizbon'da bir komünist g.rişiml halinde Îspanya'nın askerî bir müdahalede bulunması ihtımal dahilindedır. Hattâ bazı askeri kaynaklara göre, buna ılişkın bir de olağanüstü durum plânı hazırlanmıştır. Dergı, tspanyol tanklannın trenle en çok dört saat içinde Lizbon'a ulaşmasınm göz Ordudaki eğilimler öte yandan, Batı basınında en büyük merak konusu, ordu ile WASHİNGTON, BU DÖNEMDE BATI AVRUPA'NIN İÇ İŞLERİNE DAHA ÇOK MÜDAHALEDE BULUNACAK Paris Politeknik Okulu Pro fesörü ve Fransut Sosyalist Partisi Lideri François Mitterrand'ın ekonomik danışmanı Jacqnes Attali, dünya ekonomik bunalımına ilişkin ABD'nin tutumu ve bu tutum önünde öteki devletlerin durumuyla ilgili olarak «LE NOLVEL OBSERVATEUR» dergisinde açıkladığı görüşleri sunuyoruz. SORU: Kissinger, endüstrileşmiş dünyanın «gerçekten boğulması» halinde, petrol ihracatçısı ülkelere karsı kuvvetc başvorul ması olasıtağını gözden uzak tutmuyor. Amerikahların, bugünkü ekonomik bunalıma gerçekten bir askeri çözüm aramays kaikı şabileccklerini düşünür müsönfiz? #CEVAP: Kissingerin «Businese Week»de çıkan demecinde, en çok petrolle ilgili sözlerı akılda kaldı. Oysa Amerikan Dışişleri Bakanı çok daha önemli şeyler söylüyor o demeçte, özellikle ekonomik savaş tehdidini açık açık formüle ederken. îkl ayn biçimde sürdüriilecek bir savaş bu. önce besin savaşı, sonra yatınm savaşı... SORU: Askeri şantajdan çok, besinsel şantaja mı inanıyorsunuz? • CEVAP: Birleşik Devletler dünyanın başlıca tahıl üreticisıdır. Bu onlar lehine bir güç dengesi yaratıyor. Şimdiden Amenkan ticaret kumpanyalarının, ürünlerin denetimini sağlayacak araçları donandıkları görülüyor. Buna dayanaTak hem çok önemli spekülâtif kârlar elde edebilecekler, hem de fakir ülkeleri Arrerikan üretim mallarını satınalmağa zorlayabileceklerdir. Bug dayı haketmenin ioşuiu olaealt bu... ^ SORU: Şu halde. sirin görüşfinâze göre Amerikalıları Ortadoğu'da bir silihlı müdabaleye itecek ekonomik nedenler yok mu? • CEVAP: Kesinlikle yok. Eğer Kissinger sesinin tonunu yükselttiyse, bu, Arap sermayesinin ABD'den başka yerlerde yatınma kalkışmasından endise ettığındendir ki, bu kaygısında da haksız sayılmaz... SORU: Bununla birlikte Arap ülkeleri psralarını çoğunlakla ABD'de vatırnıak efinjnindeler? • CEVAP: Kısa süreli plasmanlar değil de, gerçek yatırımlar sözkonusu olduğu anda çekiniyorlar. ABD'de sermayenin verimliligi, diğer başka bazı gelişmis ülkelerdekinden daha zayıf. Suudî Arabistan, örneğin Amerikan mali pazanndan yüz oevirmise benziyor. Burtin için Amerilçaiıiar henüz aoaiı den galip değiller, çünkü dışanya karşı ekonomilerine ciddi biçimde atılım japtrracaklan duysusunu veremediler. Şimdı sermayenin mantığı, en fazla kâr edeceği vere yatınm yapmaktır. Ekonomısınde yeni bir atılımı gerçekleştiremedi*i için Amerikan hükümeti, gereksindiğı sermayeyi ülkeye çekebilmek araacıyle politik baskı yöntemine başvurmağa yönelmlş olabilir, Bu ise. benim yatınm savaşı dedığim şeyin başlangıcıdır. SORU: Şimdi ne olacak ABD' de? # CEVAP: Benım düşünceme göre Ford sert hamlelerle tepki gösterecektir Amerikan girişimlerini daha çok Amerikan topraklarında yatınm yapmaga. ve dısarda elde edilen karları, örneğin Kanada'nm, Avustralya'aın, lngilteıe'nin uiusal yasaiarıyle önıçörülenin tersine. oralarda yatınma donüştürmek yerine ana vatana çekmeğe zorlayacaktır. Bugün için ekonomilerinı yeniden düzenlemede güçsüz kalan Amerikalılar, toparlanmalarının bedelini ekonomik ortaklarına ödeteceklerdir. Yatınm savaşı ilân edilmiştir. SORU: Size göre ABD bn savası kazanacak mı? • CEVAP: Kazanma olanaklan var. Her şeyden önce, kârların ana vatana dönüşlerini sag lavacak politik ve ekonomik bir srüvensizlik fklimı varatmak üzere bazı ülkeleri desteklememe kararı almağa kadar i$i vardırabi]irl?r. Lâtin Am^Tıkfl ülkPİpHni ele alın. Eğer Washington Şi11 hükümetinden desteğini çekerse. Sili'de vatınm yapmak neve varar?.. Batılı hükümeUeı üzennde de bazı baskılara hazırlıklı olmak gerekiyor. Baskılar, bu ülkelerin çoğu ve başta Fransa, uzun bir süre boyunca petrol alımlarını karşılayabilecek güçte olmadıklan ölçüde etkisini duyuracakt:r. Kissinger'in amacı, endüstrileşmis Batı ülkelerinin Arap ülkelerine olan petrol borçlannı, ABD"ye dönük borçlar haline getirmektir. Bu amaçladır kl bir oetrodolar döngü fonu yaratmağa çalışıyor. Avrupahlara petrol alımlarını karsılamak üzere borc verilecek. ama, buna > karşılık Amerikan firmalannın uzantılari taraiından ülkelerinde' eerçekleştlrilmis kârların ana va tana. yanl ABD*ye dönmesinde, zorluk çıkarmamalan istenecek koşul olarak. Kanımca Washing ( ton'un Avrups Işlerinp giderek daha çok kanşmasuıa tanık ola' Callaghan da devrede lngılteıe Uijijlerı BaKanı Ja. mes Callaghan da meslektaşlarından aşağı salmamij ve Ingıl tere ncaret Bakanının yakın. da rahran'a bir Uvaret yapacağına değınerek Kransa Uışlçlerl Bakanının «olumlu önerılen»ne eğllmesl lçln Avrup» Ekonomılt Topluluğu Komisyonunun dikfcatlnl çekmistir. Toplulugun Deynl nlteliğinde olan Komlsyonun durumu İse bu geltşmelerden sonra nayll nazlklesmlştır. Komisyon, ABD" ye «tercihli ticaret anlaşmalan» na lliskln bir «öz verml? ve ba sözfl vertrken de kuskusuz fiye ülkB hükümetlerlnden bağımsız davranmamıştır. Slmdl lse topluluk üvelert İle ABD arasmda manevra yapma yükünv lülüğü altına fcenchslnl «okmujtur. üıun «Brfln tasasi, enerj! bunalımmdan fitürfl Batı kapitaDzmlndeki çeklsmeler bu keı de trania tüykiler yüzünden tu