Katalog

c Kkonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Cephe hükümeti demir Ticaret Bakanlığı bir yaziyla başbakanlığa başvurdu Demirel Başkanlığındakl MC Bakanlar Kurulu, ikili bütün Ba kanlıklann üst düzeydekl yöneticilerinin ortak çalışması ve oybirligi ile hazırlanan 1976 yılındaki yeni Ortakpazar yükümlülükJerinin ertelenmesi önerisini görüşerek Bakanlar Kurulu kara n haline eetirmeyt reddetmiştir. 1976 yılında ödemeler dengesi açı ğınuı daha da büyümesini önlemek fçin hazırlanan önertnin Ba kanlar Kurulu tarafından görüşü lerek karara bağlanmaması Uzerine Ticaret Bakanlığı. Başbakanlığa bir yazı yazarak önerile ri yenilemistir. Öneriler, Kafma Protokol'a göre 1976 yılı başından itibaren Ortaktıazar kaynak lı ithalata tanınması gereken yeni kolaylıklann yerine getirilme mesini içermektedir. TürkiyeYıin ithalâtının ve dola yısiyle dış ödemeler dengesi açıjhnın hızla artması Uzerine ltha lât artısını smırlayacak önlemle ri geliştirmek Iizere çalışmalar yapılmıştır. Tiearet. Maliye. Gütn rük ve Tekel. Sanayi ve Teknolo 1i Bakanhklan ile Devlet Plânla ma Teskiâtı'nın en üst düzeydeki ilgiliierinin katıldıfcı bu çalışmalar kasım ayı ortasmda sonuç lanmıstır. Calısmanın sonuclan. katılanlannm hposinin imzasım tasıyan bir tutanak haline eetirilmistir. Bu tııtanaSın. Yfiks°k Plânlama Kunılu arncıl'Çıyla Ba kanlar Kuruhı'na eötiirülmesi ka rarlaşhı'irnıstır. Arcsk Ortakna zar'a sağlanacak yeni kolaylıkla çelik ithalatından yüzde38 oranında vergi alıyor Cephe Hükümeti, Türkiye'de büyük bir demir • çelık stoku birikimine imkân verdıkten sonra ve uzun bir raman gecikmesiyle, demir çelik ithalâtındaki gümrük bağısıklığını kaldırarak yüzde bir oranında eümrük vergisi koymuştur. Gümrük vergisinin yüzde bir oranında da olsa konulması, ıthalâttan alınan diğer vergilerın tahsil edilmesi sonucunu doğurmustur. Böylece yüzde bir oranındaki pümrük vergisi, demir çelik ithalâtına yüzde 30 • 38 arasında değişen bir verginin konmuş olması anlamına gelmektedir. Cephe Hükümetinin demir • çelik ithalât ve stokçuluğuna izin vermeden yapması gereken bu karann kasım ayı içinde alınması, Türkiye'de cy»rmr • çelik stoku yapanlara buyük kâriar sağlayacak niteliktedir. Çünkü ekim ayı itibariyle, büyük bir bölümü özel kesimde olmak üîere, 1 milyon 200 bin tonluk demir çelik stoku birikmiştir. Bundan sonraki ithalât yüzde 30 38 oranında daha pahalı elde edileceğinden, mevcut stokları ellerinde bulunduranlar. vergisiz olarak ithal ettikleri demir çeliği, vergili ithalât gibi yüksek fiyattan satma olanağına kavuşmaktadırlar. Demirel Başkanlığındaki Cephe Hükümeti, 13.11.1975 tarihli bir Bakanlar Kurulu kararı ile demir cevheri ve hurda dışındakı demir • çelik türlerine yüzde bir oranında gümrük bağısıklığı koymuştur. Böylece 7.8 1970 farih ve 7/1120 sayılı, yüzde yüz orarundaki bağişıkhk kararnamesi değiştirilmiştir. Cephe Hükümetinin bu kararı ile ithalattan al:nan istihsal vergisi. damga resml ve benzerlerini tahsil etmek imkân dahiline girmiştir. Şimdiye kadar, gümrük vergilerinin tizerinden alınan bu tür vergiler, gümrük vergilerindeki vüzde yüz oranındaki bağışıklık nedeniyle tahsil edilememekte idi. kavuşacaklardır Cephe Hükümetinın göreve aeldığı zaman, yerli ark ocaklan sahiplennın bıle Önerdıklerı bu değişıklısi yapmayarak. demir • çelik stokçuluğunu körüklemesi ve sonunda vergı değişikligini yapması. stokçuiann kârlarını vükseltme yönünde tutarlı bir plan olarak ortaya çıktnaktadır. Ithalattaki gümrük bağışıklığı kaldırılarak % 1 oranında vergi getirilmesi, ithalattan alınan diğer vergilerin de alınması sonucunu doğurdu Tüccar, 1 milyon 200 bin tonluk stoku yüksek fiyatla satma olanağına kavuştu • YÜKÜMLÜLÜKLER 12 VE 22 YILLIK LiSTELERE GÖRE YÜZDE 5 VE 10 VERGi iNDiRiMi, YÜZDE 25'LiK LiBERASYON LiSTESiNDE DE YÜZDE 5 ARTIŞ ÖNGÖRÜYOR. "Ortakpazar yukumlulugu 1976 yılı için ertelenmeli,, nn ertelenmesi sorunu, Yüksek Planlama Kurulu'nıın gündemine alınmasma rağmen ne Vüksek Pianlama Kurulunda, ne de Bakanlar Kurulunda görüşülmüştür. Bunun üzerine Ticaret BakanlıŞı. geçen hafta. Başbakanlığa bir yazı yazarak OrtaKpazar vükümlülüklerinın ertelenmesi konusunun «gereğinin yapılmasını» istemiştir. «Ticaret Bakanı verine» müsteşar Dr. Agâh Oktay Gü ner tarafından imzalanan 20.400 • 45222 sayılı vazıda avnen söyle denılmiştir: «AET ile ılişkilerimizi düzenleyen Katma Protokolün 22/2 ve Geçici Anlaşmanın 8. mad desi uyarmca vüzde 5 oranında arttınlması gereken Konsolide Liberasyon Listesi hakmnda Bakanhgımızda ilgili Bananlıklar ve Teşkilâtınız yetkili temsilcileriyle 13 14.11.1975 tarihınde vapılan toplantı sonucu tıazırlanan tutanak ilişikte sunulmustur. Ge reginin \aoilmasim arzedenm.» Ticaret Bakanlıgının yazısına. ekonomi ile ilgili bütün bakanlıklann üst düzev vönetıcilerının imzasını taşıvan tutanak eklenmiştir. Bu tutanakta ekonomi ile kamu yöneticilerinin üç sorun ü Dışişleri Bakanlığı, Türkiye ekonomisine çok büyük maliyetler yüklemesine rağmen, Ortakpazarla siyasal bütünleşme gerekçesiyle, istenilen bütün kolaylıklann verilmesinden yana bir politika izliyor. zerinde ortak görüşe rardıklan ımzalanyla Delırtıhntktedıı. Bu üç sorun da 1 ocak 1976 tarinmden ınnaren Ortaknazara tanınacak yeni kolaylıklarla ilgilidir. Katma ProıoKoie eöre Türluye'nın vermekle vükümlü tutulduâu bu üç kolavlık da Türkıve'nin ithalâtını ve dolavısiyle de ödemeler dengesi açığını artıncı nıteliktedir. Gerekçe YO R U M Yalçın KÜÇÜK Komünist Cereyanı,, îthal Edilecek CEPHE Başkanı Demirel'in «on haftası çok sıkışık geçtl. Bir k « her gün hucreye girmek zcrunda kaldı. Mecliste kendi yarattıgı bunalımın altında perişan olmatnak için her öğledcn sonra Meclis'in o/ hücresindcn geçli. Sonra akşamları Yüksek Planlama toplantıları yaplı. Zaman zaman cereyan kesilmesi nedeniyle karanlıkta. Demirel, karanlığı çok seviyor. Karanlıkta hep elektrik inerlne konu»uyor. Yüksek Planlama toplantısında hep elektrik üterine konuşuldu. 1978 yılına kadar Tiirkiye'nin elektrik açığı ile karşı karsıya olduğu saptandı. Demirel, sanki kendisi sorumlu değilmiş gibi, sordu: «Beyler, 1978 yılına kadar ne yapacağız..» Planlama uzmanı, sanki başbakanmış gibi, cevap verdi: «Bulgaristan'dan ithal edeçeğiz.s MİLLIYETÇI Cephe Başkanı, bundan bir süre önce, marksizme dayanmadığı için Halk Partisi'nin solculuğunu beğenmediğini açıkladı. Şimdi marksizmin en tutarlı bir biçimde uygulandığı ülkelerin onunde yer alan Bulgaristan'a yol aldı. Cereyan ithal etmek için. Ancak Bulgaristan'a gitmeden önce, Meclis'teki hücrelerle Yüksek Planlama Kurulu toplantıları arasında, bir de Milli Cüvenlik Kurulu toplantısına kalıldı. Toplantıdan sonra «Cumhuriyet düşmanları» üzerine bir bildiri yayınlandı. Demirel, bu bildiriyi arkasında bırakarjk, komsu ve komünist Bulgaristan'a gitti. Cereyan ithal etmek için. Türkiye'nin, 1978 yılına kadar ccreyansızlıktan karanlıkta kalmaıını önlemek için. Demirel, Türkiye'yi de, Türkiye Cumhuriyetini de çok seviyor. DEMIREL'in son haftası da, son ayları da çok sıkıjık. Son bütçe çalısmaları sırajmda fBeyler. dokuı bütçe yaptım, bu kadar zoruruı görmedim» dedi. Demlral'in son hadatt, son ayları gibi f«l*cek hafta ve ayları da sıkısrk. Bu yüzden sıkı bir yönetim plan ve ftılemi içinde. Demirel, sıkıstıkça sıkı bir yönetimi daha çok özlüyor. Daha çok seviyor. Demirel, karanlığı ve Türkiye'yi çok sevdiği için sıkı bir yönetim istiyor. Demirel, karanlık bir Türkiye istiyor. YAZILA yazıla, Mecelle nin meshur kuralını Demirei de öğrendi: <Sıkışırsa, genişler.ı 12 Mart'tan hemen önce devrimcl isçi ve örgütlerini, üterlerine doğrudan doğruya yürüyerek sıkıştırmayı denedi. İsçilerin yasal haklarını ellerinden almayı denedi. Sonuç 15 1* haziran direnişi ile kendisinl belli etti. Şimdi, devrimci isçi ve örgütlerinin üstüne doğrudan doğruya yürümeye cesaret edemiyor. Bunun yerine, genislemek üzere sıkıstırmak için cküçük» mcmurları seçti. Daha doğru bir deyisle işçileşen memurları hedef aldı. Kamu kesiminde çalışan ve isçi olma hakkını kazanmıs emekçilerin sayılarını azaltacak bir kararname çıkardı. Böylece isçimemur ayırımınt, isçilesen memurları yeniden memur sayarak çözme yoljnu buldu. CEPHE hükümetinin isçimemur ayınmı için çıkardığı kararnamede isçi kapsamını daraltıcı girisimlerinin arkasında finansman ıgüçlükleri» yalıyor. Yine bir başka deyisle cephe hükümeti finansman sıkışıkhğını gidermenin çaresini işçilerin sayısını azaltmakta buluyor. Son çıkarılan kararnameye dayanak olarak ve yasal bir zorunlulukla ku rulan komisyondaki Maliye Bakanlığı temsilcisi, isçi kapsamının daraltılması görüsünü ;u şekilde savunuyor: «Bu durtımda, getireceği büyük finansman yükü (tüm kamu iktisadi teşebbüsleri yönünden 3 milyar lira) ve yeni bir operasyonun meydana getireceği dengesizlik görcnünde tutularak 12 sayılı Kanun hükmtjndeki kararnamenin bahıs konusu hükmünün yasama organında görüsülmesi strasında, bu sakıncaları gözönünde tutularak yeniden ele alınmasının uygun olacağı sunucuna varılmaktadır.» (İsçimemur ayırımı için hazırlanan rapnr, sayfa 13). BU GEREKÇE, cephe hükümetinin tutumunu çok açık bir biçimde ortaya koyuyor. Kamu kesiminde çalısanlar isçi sayılacak olurlarsa, ekonomik haklarının bir bölümünü elde edebilecekler. Maliye B?kanlığının hesabına görj 3 milyar, aynı raporda değinilen Devlet Planlama Teşkilâtı'nın hesaplarına göre ise, 500 milyon İiralık bir «mali yüks ortaya çıkacak. Çalışanlar, isçi sayılmanın verdiği yasal olanaklarla gellrlerinde bir arlıs sağlayabilecekler. Cephe fiüttümeli, calısanların haklarını aîmalarına karşı. Ancak şu anda hepsini sıkıstıramıyor. Şimdilik boy hedefi olarak isçilesen memurları seçmis rlurumda. Onları sıkıştırarak sonuç almayı umuyor. CEPHE hükümeti, kamu kesiminde calısanların bir bölümüne, Maliyt Bakanlığı hesaplarına göre 3 milyarı, Planlama nın hesaplarına gör* İse 500 miiyonu çok görüyor. Ama aynı zamanda Hazine'ye vergi borcu olanların borçların S milyarından vazgeçmeyi planlıyor. Cephe hükümeti, bütçe açığını kapamak için kendisine uygun bir yol buldu. Hazine'y* vergi borcu olanlarla bir masaya oturacak. Bunlarla <uzlasma» yollannı arayacak. Hazırlanan plana göre uzlasma, t milyar İiralık alacağa karsılık 3 milyarı kabul etmekle sonuçlanacak. CALISANLARIN hakkını ödemekte çok cimr! davranan cepheciler, vergi borcu olanlara karşı son derece cömert davranabiliyorlar. Vergi borcu olanlar, işçiler ve diğer emekçiler değil. Bunlar, her türlü borç yapabilirler. Ancak vergi borcuna sahip olma özçıürlükleri yok. Çünkü vergileri ücret ve maaşlarını almadan kesiliyor. Bugün hiç bir çalısan, vergisini ödemeden ücret ve maasını alamıyor. İşverenler ise Hazineye vergi borcu bırakmak özgürlügüne sahip. İŞVERENLERIN başka özgürlükleri de var. Bugün en çok kullandıkları özgürlüklerden birisi, fiyat arlırma özgürlüğü. Seklen bir Fiyat Kontrcl Komitesi var. Belli malların fiyatları ancak bu komitenin kararı ile arttırılabil'vor. Ancak bir de Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Bakanı vaı. îanayi Bakanı, sanayicilere, şöyle diyor: «Fiyat artırmak ısteyenler Sanayi Bakanlığına gelsin. Ama Fiyat Kontrol Komitesine gidenler gözüme görüimesin..» 12 EKİM seçimlerinden sonra MSP, sanayicilerin fiyat artırma istemlerinin şampiyonluğunu üstlendi. Erbakan, bu yolda demeç verdi. Sanayicilerin Istanbul kanadı, cephe hükümeti kurulurken Sanayi Bakanlıgının MSP'ye verilmesine karşı çıktı. Şimdi aradaki buzlar eriyor. Kuruluş yasasına göre fiyat tespitlerinden sorumlu olan Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, fiyat teapiflerinde cömert davranıyor. Eski mallar yeni mallar olarak oiyasaya sürülüyor. Yeni isimlerle piyasaya sürülen eski mallar Sanayi Bakanlığı'nda fiyat tespit ettiriyor. Sanayi Bakanlığı fiyat tespitinde çok cömert davranıyor. Sanayicilerin, cephe hükümetine karşı duydukları güncel tepkiler eriyor. Yayın organlarından belli değil mi? Bugünkü ekonomiyi bile güllük gülüstanlık gösteren sanayi odası bildirileri yayınlanmaya başladı. ŞİMDİ durum çok açık. Fiyatlar, piyasa v« devlet kurumları tam bir anarşi içinde. Cephe hükümeti ve partileri de bu anarşinin İçinde. G«tirebilecekleri bir tek çözüm bile yok. Sıkı bir yönetim özleminden başka. Bunun için bunalımı yayma ve genişletmeyi tek çıkar yol olarak görüyorlar. Bunalımı yayma ve genişletma «komünist ceryanının» yaygınlığının bir gerekçesi olarak kullanılıyor. Daha da kullamlacağı anlaşılıyor. Çünkü cephecilerin «komünlst cereyanına» ihtiyaçları var. içlerindeki karanlığı daha da yaygınlaştırmak için, Silâhlı Kuvvetleri, Ecevit'in deyimi ile, «karanlık tertiplerin içine» çekebilmek için ckomünist ceryanına» ihtiyaçları var. Cephe Komutanı Demirel, şimdi bu işin İçinde. Ticaret. Malıye. Gümrük ve Tekei, Sanayı ve Teknoluıı Bakanlıkları ile Devlet Planlama Teşküatı vetkılılen. I J f vılında STc ithalât artışının bir ölçüde de olsa sınırlanması için OrtaKpa zar vükümlülüklerinın ertelenmesinı lstemektedir. Ertelenmesi ıstenen yükümlülüKler sunlardır: Temel vereıUr dive adlandırılan eümrük ve benzeri vereilerde 12 vıllık UstedeKi mallar için vüzde 10 ve 22 vılhk lıstedeki mallar lcin vüzde 5 oranındaki veni indiriınier: vüzde SSIik konsolide liberasvon listesinin yüzde 8 oranında yeniden artınlmasi ve Ortakoazara açılan kontenianlann genisletümesi. Ekonomi ile ileili bakanhk yetkililerinin kEtıldıgı bu toplantıda Dısisleri Bakanlığı çağrılı olmasına rağmen bir yetkili ile görüşlenni açıklamaktan kaçınmıştır. Dışişleri Bakanlığı. Ortakpazar'a olan vükümlülüklerin. Türkiye ekonomisine Eetırdigi sıkıntılar ne olursa olsun verir.e getirilmesi Eörüşünü savunmaktadır. Dışişleri Bakanlıgı, Türkiye ekonomisine çok büyük malivetler yüklemesine ragmen. OrtakpazarHa siyasal bütünleşme gerekçesiyle, istenilen bütün ko laylıklann verilmesinden vana bir politika tzlemekfcdir. Cephe Hükümeti'nin. iltrtl! büttin Bakaniık vetkililerinin ortak bir kararla gerekli gördükleri yükümlülüklertnin ertelenmesi önerisini bir Bakanlar Kurulu karan haline getirmekten kaçmması, Cephe Hüktimeti'nin de Dışişleri Bakanlığı iîe aynı paralelde hareket ettiginl göstermektedir. Aynca Kıbns sorununda Ortakpazar tarafından sıkıştmlan Cephe HUkümeti. böyle bir karar almayı cesaret edememektedir. öte yandan ögrenildigine göre Cephe Hükümetinin böyle bir karar almamasına rağmen, hazırlıklan ilerleyen 1176 yılı ithalât rejimi, Ortakpazar yükümlüliiklerinin ertelenecegi varsayımı ile oluşturulmaktadır. Ticaret Bakanlığı tarafından geliştirilen yeni ithalât programında gilmrük vergisinin indirilmeyeceği, liberasyon ve kontenjanlann genişletilemeyeceği varsayımı .ver almaktadır. Bu durumda, 1976 yılında, ya ithalât programı aşılacak; ya da Cephe Hükümeti, ithalatı kısıcı önlemleri karar haline getirmek «orunda kalacaktır. Türlere gore Yeni kararla, şimdiye kadar vergisiz ithal edilen kütük, çubuk ve profil üzerinden yüzde 30; saç. teneke ve özel çelikten yüzde 38 oranında vergi alınacaktır. Bu şekilde demir • çelik türlerinin ithalât maliyeti yüzde 30 • 38 oranında değişecektir. İthalâtçıya maliyetin değişmesi ise iç fiyatların en az yüzde 30 38 oranında artmasına yol açacaktır. Ancak iç fiyatlardaki artışın perçekleşme tarihlerinin. ürun çesitlerine göre, farklı olacagı bîl dirilmektedir. Özel çelik ile konservecilikte kullanılan teneke türlerindeki stoklar çok azdır. Bu yüzden özel çelik ve teneke ithal âtı devam edecektir. Bunların ıse sanayi ürünlerinin fiyatlarına hemen yansıması bekİenmektedir. Kütük, çubuk ve profil gibi türlerde ise fiyat artışlan, yeni inşaat mevsimine doğru kendini belli edecektir. Çünkü elde stoklann olmasına rağmen inşaat mevsiminin geride bırakılması nedeniyle bugünkü talep düşüktür. Ellerinde stok bulunduranlar yılbaşından bir süre sonra, mevcut stoklannı vergili ithalât fiyaü ile piyasaya sürme şansına Yıllara göre Parlamentoda îıllar 1960 kesinleşen vergi yasaları 1965 1966 1967 tirildi; 485 Vergi, İlânı ilkesi benimsendi; 488 Damga Vergisi yükseltildi; 489 Bina Vergisi a r t ı n l d ı ; 491 Pina Vergisinde bagışıklık degiştirildi; 492 Harçlar a r t ı n l d ı ; 496 Arsalara uy | gulanan misiller degiştirildi; 664 Gider Vergisi degiştirildi. YOK. 756 Ağaçlar Gider Vergisi k a p s a m m a alındı; 780 Vergi c e z a l a n aff edildi. 827 Rıhtım Resmi kondu; 828 Damga Resmi a r t ı n l d ı : 851 Gider Vergisi değişti; 903 Vakiflara vergi bağışıklığı tanındı; 930 Tasarruf Bonosunda ücret isnsnası kaldırıldı; 933 Özel işletmelere vergi bağışıklığı tanındı; 980 Gelir Vergisi değişti. YOK. 1137 Gelir ve K u r u m l a r Vergisi değişti. 1318 F i n a n s m a n K a n u n u çıktı; 1319 E m l â k Vergisi K a n u n u çıktı. YOK. 1544 Akaryakıt Vergisi a r t ı n l d ı ; 15"8 Tasarruf Bonosu vergiye dönüştü; 1610 E m l â k Vergisi indirildi; 1648 Damga Vergisi K a n u n u süresi uzatılcU. YOK. YOK. YOK. TASA NUMARALA Rl ve VERGt KONXSXJ 192 K u r u m l a r Vergisi a r t ı n l d ı ; 193 Tarıın Kazançları vergi kapsamına alındı. 1961 206 Arazi ve B m a Vergisi a r t ı n l d ı ; 210 yerli petrol Uzerındeki vergi artırıldı; 213 Vergi Usul K a n u n u degiştirildi; 223 Tasarruf Bonosu çıkarıldı; 281 Vergı c e z a l a n tasfiye edildi; 309 Arazi ve Bina Vergisi indirildı. 1963 185 İthalât Damga Resmi kondu; 186 Banka ve Sigorta Vergisi a r t ı n l d ı . 187 Akaryakıt Stok Vergisıne alındı; 188 Veraset Vergisi çabuklaştırıldı; 189 Veraset ve tntikalde rayıç değer esası getîrildi; 196 Dış Seyahat Vergisi kondu; 197 Motorlu Taşıt Vergisi kondu; 198 E m l â k a l ı m l a n n d a h a r ç yükseltildi; 199 K u r u m l a r Vergisi degiştirildi; 202 Esnaf muaflığı genişletildi, en az geçim indirimi uygulaması ertelendi; 205 Vergi usulü degiştirildi; 210 Degerli Kâgıtlar konusu degiştirildi; 261 thracatta Vergi İadesi getirildi, 365 T a r ı m K a z a n ç l a n Istisnası degiştirildi. 1964 372 K u r u m l a r Vergisi taksitlemesi; 474 G ü m r ü k bağışıklığı; 482 Tuvalet maddeleri vergi k a p s a m ı n a alındı; 483 Arazi Vergisi yükseltildi: 482 Gelir Vergisinde bağışıklık o r a n l a n değiş 1968 1969 1970 1971 1972 Yeni bütçenin açığını kapatmak için Devlet Planlama Teşkilâtı 19 milyar İiralık yeni vergi önerdi 1976 yılı bütçesinin açığını kapatmak için 18 milyar 600 milyon İiralık yeni vergilere ihüyaç olduğu saptanmıştır. Devlet Planlama Teşkilâtı tarafından yapılan ç a h ş m a l a n n sonuclan Cephe Kükümeti'ne sunulmuş ve Cephe Hükumeti'nin dört liderlnln kend i arasında yaptığı 4,5 saatlik bir toplantıdan sonra reddedümiştir. Cephe HükümeU'nin Liderlerl Planlama Teşkilâtı tarafından ya pılan önerileri, ilke olarak reddetrnemişlerdir. Cephe Hüküme ti'nin Maliye Bakanı da Partl Başkanlan da yeni bütçenin çok büyük bir açıkla bağlandığını ka bul etmişlerdir. Ancak yeni vergileme tasarılannın 1976 yılında y a s a l a ş t m h p vergi gelirlerini ar t ı n c ı etkilerini ortaya çıkmasının m ü m k ü n olmadığını ileri slir müşlerdir. Demirel Başkanlığındakl Cephe Hükümeti, Planlama Teşkilâtı'nın yeni vergi önerileri yerine, gerçekçiliğine kendilerinin de in a n m a d ı k l a n bir önlemler dizisi ile 1976 bütçesini bağlamayı tercih etmişlerdir. Cephe HUkümeti nin 1976 bütçesini denk göstermek içrı bulduğu önlemler arasında 10 milyar İiralık iç borçlanma ve 15 milyar liralık dış borçlanma ile kamu i!:tisadi te sebbüslerinin thalka> satılması da yer almaktadır. Cephe Hükü meti, bir bölüm kamu girişimlerini satarak 5 milyar İiralık bir gelir sağlamayı planlamaktadır. Cephe Hükümeti'nin satışa çıkarmayı planladığı kamu işletme lerinin kârlı işletmeler arasından seçilmesi kar«rlaştırılmıştır. Kârlı kamu işletmelerinin sermayele rinin yüzde 49'u satışa çıkanlacaktır. Cephe Hükümeti, kamu işletmelerinin bir bölümünü satın alanlara hem ortaklık hakkı ve hem d e yüzde 15 kâr garantisi vermeyi planlamaktadır. Devlet Planlama Teşkilâtı yet/ kilileri, Cephe Hükümetinin bu Cephe Hükümetine toplam olarak 18 milyar 60ü milyon iiralık ek vergı geliri sağlayacak bir rapor sunmuştur. Cepne Hükümetinin, Planlama reşkilâtmın bu önerisini tartışmayı reddettıği ve Cephe Partileri liderleriyle Maliye Bakanı Ergenekon, Başbakanlık M ü s t e ş a n E k r e m Ceyhun'un katıldığı 4,5 saatlik bir toplantıda görüştüğü öğrenilmiştir. Cephe Hükümetinin kendi arasında yaptığı bu liderler toplantısı sonucunda yeni vergileme önerileri, «gerçekte haklı fakat 1976 yılı bütçesine yetiştirilmesi imkânsız» öneriler olarak nitelenmiştir. Planlama Teşkilâtı tarafmdan önenlen fakat Cephe Hükümetinin kabul etmediği yeni vergilem e k o n u l a n şu şekilde sıralanmaktadır: Gelir Vergisinde kaçak çılığı azaltmak; emlâk vergisi or a n l a n n ı artırmafc motorlu kara taşıt vergisini artırmak; akaryakıt, taşıt alım ithalât damga resmmi arrırmak; basit bir yöntemle t a n m Kelirlerini vergilemek ve belediye gelirleri yasasını çıkarmak. Devlet Planlama Teşkilâtmm yapmış oldufeu öneride, sadece belediye gelirleri yasasından 4,5 milyar İiralık bir ek gelir elde edilebileceği Delırtilmektedir. Cephe liderleri. çeşitll demeçlerinde belediye gelirleri yasasını çıkartmayı vaat etmiş olmalanna rağmen. bövle bir tasanyı yasama o r ç a n l a n n a sunmaya cesaret edememektedirler. Cephe Hükümeti. yerJ vergileme önlemleri ıle kamu bütçesıni sağlam finansman kaynakl a n n a kavuşturmak verine devletin vergi alacaklannın bir bölümünden de vazgeçmeyi planlamaktadır. Buna göre. devletin 8 mılyara ulaşan vergi alacaklan konusunda vergi borçlulan ile «uzlaşma» voluna ndilecektir. Bu UZIF ;mada devlet vergi alacaklarmın bir bölümünden va^geçecektir. Cephe Hükümeti bu volla 3 milyarlık alacak verine 3 mi] »•nr üraiılr c»rtri erolirı t/mlama 1973 1974 1975 Geciken yatırımlarm maliyeti yüzde 124 arttı İZMİR Projeleri tamamIanamayan 56 önemli yatırımın, gecikmeden dolayı maliyetlerinde yüzde 124,7 oranında bir artış meydana geldigi saptanmıştır. Devlet Planlama Teşkilâtı tarafmdan hazırlanan ve îzmir Ticaret Odasına da gönderilen bir raporda, yatınm değeri 35 milyar 990 milyon olan bu yatınmİarın 2 ile 10 yıl arasındaki gecikmeden dolayı revize maliyetleri 80 milyar 872 miiyon liraya yükselerek 44 milyar 882 milyon İiralık bir artık meydana geldiği belirtilmektedir. Raporda, projeleri tamamlanamayan 56 kamu sektörü yatırımının kalkınmada büyük ağırlıkları olduğu kaydedümekte, gecıkmeye neden olarak da kronik nitelikte süregelen personel yetersizliği, organizasvon zayıflığı, projelerin sıhhatle hazırlanmayışı, nakit ihtiyacının düzenli karşılanmaması ile döviz tahsis ve translerlerindeki gecikmeler gösterilmektedir. PARLAMENTO ÜÇ YILDAN BU YANA VERGİ YASALARI İLE İLGİLENMIYOR Türkiye Cumhuriyeti Yasama Organları, Anayasa tarafından kendisine verilmiş görev ve yetkjlerin en önemlisi olan vergileme önlemleriyle ilgilenmeye baş lamıştır. Türkiye Parlamentosu, 1973, 1974 ve 1975 yıllannda hiç bir vergileme tasansı üzerinde çalışmamıştır. 27 Mayıs 1960 tarihinden bugüne kadar Türkiye Parlamentola nnda 49 vergi yasa tasansı ele alınmış ve yasalaştmlmıştır. Bun lardan 45 adedi, 19601970 dbneminde kanunlaşmıştır. 19711975 yıllannı içine alan son beş yıl içinde ise sadece 4 vergi yasası Parlamento'dan geçmiştir. Bu dört vergı yasasının taraanu, 1972 yılında yasalaştmlmıştır. 1972 yılında çıkan vergi yasalanndan birisi, kararname ile yüriirlüğe konan akarjakıt vergisi arttınmlarmın zorunlu olarak yasalaştınlmasından doğmuştur. Bir diğeri, tasarruf bonolannın vergiye dönüşmesini sağlamıştır. Üçüncü ithalden alınan damga resmi ile ilgili yasanın yürürlük süresinin uzatılması için çıkarılmıştır. Dör düncüsü ise emlâk vergisinin nis betlerini azaltmıştır. Son beş yılın üç yılında ise Parlamento vergi önlemleri ile kesinlikle ilgilenmemiştir. 1973, 1974 ve 1975 yülarında Parlamen to, vergi yasalan üzerinde hiç bir çalışma yapmamıştır. Bunun yerine af yasası ile birlikte vergi cezalannın büyük bir bolümü afJedilmiştir. Son onbeş yıl içinde Türkiye yasama organlarının vergi yasa tasarılan üzerinde yoğun çalışma yaptıklan yıllar 1963 ve 1964 yılları olmuştur. 1963 yüında 14 ve 1964 yılında ise 12 vergi tasansı yasalaştırümıştır. 1965 yılından itibaren Parlamento'nun vergi tasarılanyla ilgisi azal rruştır. Ancak İkinci Beş Yıllık Planın başlangıç yılı olan 1957 yılında da 6 vergi yasası çıkanlmıştır. Türkiye'de Birinci Beş Yıllık Planın başlangıç yılı 1963 yılında 14 ve İkinci Beş Yıllık Planın ilk yılı olan 1967 yılında ıj vergı yasası çıkanlırken Üçüncü Beş Yıluk Planın ilk yüı olan 1973 yılında hiç bir vergi yasa tasansı ele alınmamıştır. Aynca Üçüncü Planın ilk üç yılı geride bırakılmış olmasına rağmen, 1973 yılından sonraki yıllarda da vergi konusuna ilgi duyulmamıştır. Son beş yılda hiç bir ciddi vergileme yasası çıkanlmamış fakat fiyat artışlan artan bir hızla devam etmiştir. Son yıllarda vergi yasası çıkarmamakla fiyat artışlarının birlikte görünmesi, Parlamento nun vergileme işini enflasyon sürecine bıraktığmı göstermektedir. Tür, kiye'de ve dünyanın diğer ülkelerinde iss enflasyon. en adalet' «Türkiye'de enerji sorununun çözümü için yerli kaynaklar kullanılmalı» ANKARA, (A>TCA) Enerji ve Tabiî Kaynaklar eski Bakanı Cahit Kayra, .Türkiye'de enerji sorununun çözülebilmesi için, yer li kaynaklann kullanılması zorun ludur» demiştir. İnşaat Mühendis leri Odasının düzenlediği genel bilgilenme konferanslan dizisinin yedincisinde konuşan Kayra, politik tercihlerin sadece potansiyel bir güç olarak değil, konjonktürel açıdan da enerji poütikasma olumsuz etkiler yapabi lecegini savunmuştur. Eski Bakan Kayra, konferansında eneriı politikası kavramının batıda ve Türkiye'deki anla mı konusunda görüşlerini açıkla mış, Türkiye'deki sorunun bu po litikanın alt yapısı olduğunu öne sürmüştür. Türkiye'de enerji so rununun alt yapısında yer alan unsurların başlıcalanmn kaynak sorunu. iktisat. politikası, teknolo tik güç ve teknoloji, sanayileş me politikası, genel hukuksal ya pı. genel siyasal yönetim ve poli tika tercihleri olduğunu belirten Kayra. konuşmasına şöyle devam etmiştir: • Bu alt yapıdakl sorunlar çözülmetiikçe enerji politikası ola rak saptanan ve planlara. programlara alınan ilkeler uygulama vefeneklerinden ve olanfklarından yoksun kaîacaktır. Bu açıdan bakıldığı zaman. Türkiye'de enerü sorununun çözülebilmesi için yerli kaynaklann kullanılma sı zorun ludur. Yerli kaynaklann kullanılması ise ancak Uretim araclannın büvük ölcüde özsrücü İhracatın yüzde 85 ını özel kesim yapıyor Devlet İstatistik Enstitüsü'nce derl^nen istatistikler, dış ticaretın bütününe özel kesimin egemen olduğunu göstermektedir. îthalât içinde özel kesimin payı yarıdan fazla iken ihracatta bu pay yüzde 85'i aşraaktadır. Son on beş yıl içinde Türkiye1 nin ithalât ve ihracatındaki kamu payım gösteren bilgiler yukandaki tabloda görülraektedir. Devlet İstatistik Enstitüsü'nün derlemiş olduğu bu bilgiler dış ticaretin de, esas olarak, bir özel kesim uğraşı olduğunu ortaya koymaktadır. İthalât içinde ramu kesimi is.rafmdan yapılan ithalâtın oranı, 19611970 yılları arasında önemli bir dalgalanma göstermektedır Ancak 1961 yılında >üzde 39 olan kamu kesimi ithalât payı, 1967 vilit.a Irartar dpvamll bir dÜSÜS 19711974 yıllan arasında ise ithalât içindeki k a m u kesimi payının yüzde 4245 arasında bir degişme gösterdiği s a p t a n m a k t a d ı r . llgililerden alınan bilgilere göre, 1971 yılından s o n r a kamu kesimi ithalât payındaki artış, bir po litika değişikliğmden ileri gelme mektedir. K a m u kesimi ithalât oranındaki a r t ı ş son yülarda yat ı n m ı süren k a m u işlermenin yapımının büyük oranda ithalât girdisi kullanmasına bağlanmak tadır. İthalata göre ihracat içindeki k a m u kesimi payı, hem büyük bir kararhlık göstermekte ve hem de çok küçük düzeylerde kalmaktadır. İ h r a c a t içinde xamu kesiminin payı son onbeş yıl içinde ancak iki kez yüzde 15"ı aşabilmiştir. Yüzde 15lik bir pay, ihracat içindeki k a m u kesiYıllar 1951 1962 1963 1964 1985 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 IC74 Dış Ticarette Kamu Kesiminin Payı (Yüzde) İthalât 39.11 38.89 34.38 35.52 31.39 36 03 26.16 28.45 36.29 39.63 42 82 43.43 43.26 45 57 İhracat 12.45 10.61 7.04 10.88 13.37 12.82 11.87 11.39 15.86 11.88 11.02 15.46 14.30 132H girişimlerinin hiçbir sonuç ver.