Katalog

M uçlann yargılsnmsısmı dllzenleven Jrtırallar le bır deuet reıımıni duzenleyen kuralların otonte veja demokrasi ılkelerıne önem vermesı arasnda çok sıkı bır üışkı olur, boylece, i otorıter e ımlerın suç yargılaırasınm demokratıc ul*e erdeki suçlann yargılamasma benz*medigı gdrulür Bız bu yazımızda Devlet Güvenlik Maflkerrelerı nı ou ılışkl bakımından gozden geçırmek ıstıyoruz Bunu yaparken, Fransa'daki benzer «Devlet Guvenlii Mahkemesı» ile karşılaştırmalar yapma yolunu tutmak lstedık Isedenı de ad bakımından olan benzerlıktır Orada da «Cojr de sure'e de l'Etat» adım taşıyan bır ozel mahkeme vardır Daha ıncelememıze gırmeden henen belırtelım kı tarıhsel gorev leri bahırcından ıkı ülkedekı mahkeme arasıı.da bır fart bulunmaktadır Bu fark da, Fransa'da bu mahkemenın, bır ozel ve askeri mahkeme ler furjasına son vermek amacını guttuğü be lırMlmıştır (Bu hususta, VITU Une nouvehe jundıctıon d e\ceotıon Rerue de scıence cnmı nelle et de droıt penal compare, 1964, sh 1 ve devamı» Bızde ise, bu mahkemelerın boyle bir goreu olmamıştır, yargılama bırlığını zedeleme bakımından bır gelışmerun açıklanması bıçımınöednler. (UMHUtlYn 3 ârtlık 1975 S OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Otoriter Rejimin Etkileri Prof.Dr. ÖztekinTOSUN etmes! gereğl olmadan'), tutuklamr, hücrey» bile konur (m 27'3) Bu bır jayın jasağı ne denı bıle olur (m 27/6) Pransız mevzuatında bojle hükurnlere rastlanmamafetadır. 4 Bızde kolıuk gozetımmde bulundurma 15 gundür (m 22) Bu sure, Fransa'da 48 saat olun daha sonra 2 gun, olmazsa 2 gun daha uzatılaDiıir Ülkede o'aganustu durum ilan edılmış ise nıhayet 12 gune çıkarılabılır (m. 16 ve 48/2) II Otoriter akımm yargılama çabasını etküomesı olarak Otorıter rejım, yargüama çabasını etkner, ba etkileme Devlet Güvenlık Mahkemeler'mızde şu bıçımde gonılmektedır: 1 Otoriter rejımlerde hakım olacaklar herkes degıldır. Bu mahkemelerde de hakım olacaklar, her hakırn degıldır Punlar başka usullerle seçılmek'edır Bızde ancak Bakanlar Kurulunun gosterdiğl adli ikı kışlden bınnl Yuksek Hak^Tiler Kurulu seçebılir (m 2) Fran sada ise Yuksek Hakımler Kurulunun bır çok hakım arasından gosterdığını Hukumet bır kararname ı!e tav n etmektedır (m. 2/1). 2 B zde as^eri hakımlen Savunma BakariT ıle Cumr'U'oaşiianı atir Fransa'da ise bunlar hukumet kararramesı«le atamr 3 Bızde asken ve adlî UTsurlar ar?snt1a yarpılama m^kam'na baçi a hi'r.ım sokuln cz Fran^a'da lfi 18 vaşındakı samKlar ıç n rra ı enıe üvelrrıden bır çoc^.k mahkemesı ha\ mı olur (m 1 41 4 Bızc'p bu mahVempier hirri^n '•»'ı ltıınılabılır On/pk al.nan Fransa'da »se b.r teV.r ı TI lı Bov'rce ya'2'lsma b rl'Jı ılkc ı f'a T az 5 B'7df» ılk «»orııştıırma vasas ed lmıştlr (m 2î) aına ffprçe^tp bu ye'kı «avnlp'a verll'nlştır (ın L'Oı Ku uvA di ı^ da fmıpdır Irani»i'da 1«» ılk sonış'urma muhafaza pdı'nıı^tır v« bunu RCIII hakımlT nutui parantılcrc guvenrplpre u\ara^ vaparlar (m 3) Sfraklar bo\lece hakım nl ma\dn sa\cıların \e hattd kollugun elınde bırakılmaz 6 Bızde reddedılen hakım karar vererek makamda bulurmsktadır (m Zö) Fıansa'da boyle bır ıstısna hukum yoıvt ır Bu, hak mın tirafsızlığını ledeleyen v« otorlter rejlmln etkfst olarai gosterılebılır bır etK'dır îtıraz Ö.A kısrlaıınııştır (m 25/son) 7 Bızde, ötekı raahkeınelerde olmayan tllsıplın cezalan verme j etkileri, yayın yasağı 3'?tkılerı bu mahkemelere verılmıştır (m 2) F^ansa'da boyle ozel hukumlere rastlanmamaktadır. nüçtlr Duruşmaya hlç katılmama karan ğınde bu usul belki savunmayı gerçekleştırtnev t yönelıtür, denılebülr; fakat kanun duruşmadaı çıkanlma durumunda da yazılı savunma etnıed' labilecek biçımde yanlmıstır. (m. 27/«on) Bu •on durumda, savunmayı gerçeklesttrmek dejtl eayıflatınak amacı bulunmaktadır. Herhalde çok Mın bir sınırlamadır 4 Sanıgıri savunucu yoluyla sarunznasını «Uçleştlnnıştır: Sanığın, savunucu yolu ıle s&vunmasın» (• » ! •let tarafından kabul edilmış oldugu için, kamu«al savunma, adeta devlet elıjle savunma diyoruz Bunun smırlanrrasıra değmelım A Fransa'da savunucu taymmden vazgeçll mez, zorunludur (m 19 ı bizde ise böyle bir «>runluk zaten kanunlanmızda \Orttur bu mahke melerde de buna değınilmesı beklpnemezdi B înzıbat! nedenler'e savunucunun duruşmadan çıkanlması katılmamasma karar verılmesı dıızenlenmıştır C ödevı savunma olan savunucu, çıkarMdı gı zaman yazıh savunma verme dunımuna sokul maktadır (m. 27' son) Çok ağır bır sımrlamadır. Uzatmalı sermaye iktidarı 40 mllyon nllfuslu koca U r ülkenln gldert g«llrlnd«n; Ithalatı Ihracatından çok olursa, n« olur? TDrkly.'dlr sözkonusu... 1«75'te 9 iderlmtı 140 mllyar Hra, aellrimiz 100 mllyar lira... Ithalatımıı t mllyar dolara çıkacak onumuzdekl yıt; ihracatımıı 2 milyar dolara ulaşamadı bu yıl... Dışardakl işçilerimlzin yolladığı dovızlerı hesaba katarsak dıs odemeler dengesındekl açık 2,5 mılyar dolara duşebıllyor. Ithalitımızın daralması, yurdumuzda fabrikaların paydos borusunu çalması anlamını taşıyor. Çünku endustri kurulurken dışarıya bağımlı bır yol izlenmış; yabancı ülkelerden hammadde getlrllecek, blzim fabrikalarda işlenecek; dovızimlz yetmez de hammaddeyi getırtemezsek, felâket çanları çalacak. Içerda Işleylp urettiğımız malları dışarıya satamadığımız içın ıhracatımız gelismıyor, dovlz sıkıntısı çekılıyor. Tek çare dışarıya giden Işçllerımlzin yolladıkları dovlılerdl Şimdl oylesina buyuyüp çoğaldık kl, onların yolladıkları da yeimlyor. Turkiye, dış odemeler dengesinın dar boğazında hırıldıyor, bunalıyor, nefes darlığına duşuyor. Cephe İktidarı 197i yılı İçin memur maaşlarını dortdurdu. Bır milyona yakın memur, alleleriyle biriikte 45 mllyon eder... 1,5 mllyon Isçlnln Ccretinl onümDzdekl dönemd* nasıl donduracağız? Memurların grev ve foplu sözlesm* hakları yok. Ya isçilerın elinden nasıl alacağız bu hakkı? Kolayı var: Saiarsın komandoları ortaya, vurdurur kırdınrıın gençleri blrblrine... cKomGnistler anarşi yaratıyor» dlya bağırmaya başlarsın. Ardından gelsln sıkıyonetlm v* en azından iklüç yıl İçin grevlerı yasakladın mı, dondurursun !şçl Ocretlerlnl de... tOlağanustu rejımı suresınc* larım urunlerınln taban fıyatlarını da duşük duzeyd* tutmayı elbet unutmazsın. Hem da butün bunları, sıkıyonetlm rejıminda yurürluğ» koyarak halkın husumatlnl ıllahlı kuvvetlerin ustüne çekerjln. Toplum bunalımı patlama noktasına gelinct. Yonetimi «Ivllleştirlyorum, asker kıslaya takltmalt^ dardn. Sonra gel keyfım gtl... fOlag'anustü» r*)tmd« halk alaytılna tağlanan dengede bırlken olanakları harcamak İçin yenl blr donem açılmıstır onunda... SU baıtan, ytnidan baslartın Allcanglı oyununa.» Sokaklarda nadan adam SldurüyorlarT Nlçln katlilar bulunamıyor? Emniyet »rgutu hangl sebepla bastan tona değlştlrHdı? Valıltr, genel mOdurlar, müdurler kaslml nlçln caphaeilarln Istedıği gıbl duzenltndi? «Devltt burokrasltlnl halk uyanifina paydos demek va demokratık hakları kısmak yolunda kullanmak» amacıyla aylardan berl neden hazırlık yapılıyor? D ı j palltlkada ödunlerl ancak kapalı rejlmda vermek olan d«4M ml? Ekonomık durumu bunca boıuk blr Turklya'd* larmaya Iktldarlarının planlaması hangl çlıgll»r« oturablllr? 1175 yılının sonuna doğru CIA ylna Turklyt'nln har yam*. da fınk atmaktadır. Washington'dan Ankara'ya dck uzanan glzll toplantılarda, trapitalızmın kıskacındaki Turkiye'da sermaye ıınıfının iktldarının naııl surdurultccğl konusunda heıap üstune hesap yapılmaktadır. Batı sermayesınln tekellerln» sunulacak neylmlr kaldıysa hepsinl pazarlık masalarında llerl surenler var. Pazarlığın planlamasında kavramların ozetlemesl şoyle: Her ikl Ulkede benzerlik, bunlann denokrat'k ulkere geLşmesınde gorulur. gerçekten, Nan Almanvasmda Faşıst Italva da ve Komu r.n Rusja da boyle rcahkemeler oimuştur, fakar demokratık ülkelerde bu mahkemelere ver voktur Demokratık ülkelerden bu mahkenıelere ;er veren ıkı ulke Fransa ve Turkıye dır 1 Bır başka benzerlik ds her ıkısmı duzpnl* yen kurallann yargılama, makamlanna ajtun gorulmelerıdır. Savunmayı Etkileme III Otoriter akımın savunma çabasım etkllemesı olarak 1 îlk sorujturma sanık lehindedır Kanun bunu yasaklamıştır (m 24); hıç olmazsa, ıstege bağlı tutmalıydı Pransa'da lsc, ilk soruşturma hem de adlî sorgu hakimlerınce yapümaktadır 2 Kanun Ilk soruşturmayı yasaklarken bu yetkıyi savcıja verdığıni gormezlıkten gelrruştır (m. 20) Bu durumda, savcının yaptıgı soruştur mada savunmanın yetkılerı bellrtilmemıştlr. Hıç olmazsa ılk soruşturma hukumleri uygulanır, denmelıydı 3 Sanıgın bireysel savunması güçleştlrllmiştir: A Yokluğunda muhakemeler arttınlmıshr. a) Duruşmanın mzıbatmı bozmada sanık dıçarı çıkartılrraKtadır b) Duruşmanın lnzıbatını bir daha bozduğunda geçıcı (m 27 6) veva kesm (m 27 7» olarak sPiondan çıkarı'makıadır. Bı ıkmcı hu v mı.n bu kaaar kesm o ması savunmayı 7edelevıc\dır c) D'sıplü.]er tutuklama ÇOK geniş tu>n mus rur. KStıp ve gbrevlıler bıle haiamle'e eçıt tutulrruşlarri r fm 27) B Duruşmalann halka açıklığı (tuçleştırilmiştır Halka açıklık. dogrudan doSrııya ve do'aylı olur. Dolavlı olmak vavm araç'an ıle saffianır. Kanun nıUbaşırp karşt o'an uygun olmayan su» veva davramş irm bılp vavın yasagı komıa vetkı51 vermektcdır <m 27 6 ı Bızce Anavasava av kı^ıdır Aravasa •vargı gorevırıı korumak ıçın karunla smır'anPM kabul etmektedır <m '2*J 1) mubaşırı korumak ounan ıçıne gırınez, kanısndayız C Savunmanın sozlülüğu suçle«:tırılmiîtir. Kanun yazılı savunma zorunluluguna ver ver Sonuç Bizlm Devlet Guverülk Mahkemelerimiı Ile Fransarun Devlet Güvenlık Mahkemesı arasındakı aynlıklara ven peldikçe degmdik Bızde Utisnaî. aynk htıkümlerın daha fazla olduğunu görauk Fransada daha haftf bükümler* baglanmıs olan bu mahkeme lçın onun özel mahkemeler furvasmdan gonra «Devamlı bir çamur (=alluvion). olarak kald'&ı belırtılmıştir Lıberalızme çok baglı cezacılar ıçm bir teessüf kayrağı nlduğu söylenmistır Bızde, Anayasa Mahkemesi bunları kuran ka jmnun biçim bakımından Aravasaja avkırılıgıru saptamış durumdadır Kanımızca. hukııkta bosluk doğurma durumunda kabul edılroesi gerekll bır yetkıyi yanı bunlann bır yıl stire ile ytlrürlukte kalması vetkısmı kullanması vennde olma A mıstır Bovlece, h m bunlan Anarasava »>vkın ılân etmıs hpm de hakımlere gorev vaoma torunluluğunu vuklemı<:tır Bu onlar için çok zalım bır tutumclur Avnca, gereksızdlr de Çunkü bunlann gorevlen baska mahkemelere gidebılır ve boşluk söz konusu olmazdı Bu bakımdan. bu hfçımde mahkpmelertn yenı kanuna kadar bır vıl çalısmalannı i^temek vennde olmamıştır Faka* ^navnsa Mahkpmpsı kararlan kesın oldugundan, araba vaparak bır şfy var mıdır' Yeru blı dava açma ıle veni bir karar almak olabilir mı' Devlet Güvenlık Mahkemelerindekı davalar sıra»ında bunlara davalara bakma yetkiM ve«n U7a tılmış kanunun Anavasava avkın olarak uzatılmış bulundugıı ilen surulerek. venl bır karar çıkartma volu denenebılır duşunccsındeyız Eger Rltı ay içınde karar verılmt>7«e bu 1ptal karannı Devlpt Güvenlık Mnhkemelen verebileceklerdır (AY n 151/son) Bu arada davalar da duracaktır. Yargılamayi Etkileme I O'onter akımın lddıa çabesını etkflemesı olarak Otonter rejım, ıddia çabasını etkıler, bu etkileme Devlet Guvenhk MahKemelerırrızde şu bıçımde gorulmekteaır 1 Savcılar askcrî ve adlı olarak çesıtlenlf nıe edır (m 5 , bunlann gorevlerı açık bır bıçırde de ayrumış Eorunrrernektedır (Fran«a' da ı v askeri savcılara yer venlmıs degıldır (m 4 l). 2 Savrılann ve'kılerl sadece nraştırTia il» ıcplmaroaktad r bıınlar adPta sornu hakımıo rı T Sonısrıırma vaparlflr, ornpÇın la'iıkl^ra vpniın vprriıırlrr Ilk «soru*i ırmaria bııp h r ç > ıtanuu bu nrac'a niPhaz Mraan ka>ı mıı e k rrm rprrurmezl pn, bunlann «orsru hâkımlrrinti" ı c\e jrtkıh oldugu B r v p çarpa1' (m 2<iı ". Mahkpme vanında yunıtrnevı tPm«ıl pclpn savrılar, liıtta kstıp ve rmıbişır dururriı.'ria "lan otpkı sorev'üer çok wrt bir biçımdp savunma'a ka~şı korunmu<:1?rdır Bu korıınn.a vargüama yapan hakımlerın korunnıası ıle aynıa.r Boylece savcı ve otekılere karşı uygun olmayan soz ve davranışta bulunan (suç teşkıl 1) cSıyasal istıkrar» tçın olağanustfl rejim... Bu Gidişin Şakası Yok... OKTAY AKBAL Evet Hayır Eğitim Birliği Nerede Kaldı? avın Hıteı Veldet Velidedsuglu'nun, her zamankı heyocan ve ıçtenlığı ıle savundu gu lavıklık ılkesıjle ılgılı olarak bır sure once Cumhurıyet gazete^mde yayımlanan «Polıslık v« Inamlık» başbklı yazısı, duşuncelenmızı meslek yaşantımızın guncellıgını her zaman koruyan uzucü olaylarına goturdu Bu uzun yaşantı boyunca, kendi gorev alanımıza duşen jonu ıle, zeaelenmemesı ugruna ıçlenlıkla dıuındığımız layıkıık UJcesuıın, sıyasal çajkantılann bır tür «hükat ganbelerı» denebuecek MSP koalısvonlan donemınde ve hele bu partının on ıkı koşullu muhtırasıyle, ozelhkle Mıllî Eğıtm sektorunde, nasü bır odün konu su halıne getınldığıni bır kez daha acı acı ammsamaktan kendımızı alamadık. Egıtun duzemmizin blr bakıma Arjayasası nıtelığını taşıyacağı duşunulen «Mıllı Egıtim Temel Yasasınmn hukumet tasarısı olaratc hazırlanması sırasında Tâum ve Terbıye Kurulu'nda efıtımın la> ıklıgı ılkesının korunmasına buyük ozen gostenlmış ve Anayasa'mınn guvencesı altında bulunmasma karşm, zamanla SIJA sal çıkar çevrelennuı çabalan ıle amacmdan saptırüan, korunam*jıp yozlaştırılan «Tevhıdı Tedrı sat = Egıtim Bırhgı Kanunu» nun 4 maddesmm taşıdıgı esprının ou temel kanuna jansıtılması ve pekıştırılerek rayına oturtulması ongorulmuştur Bu d.uşunce ıle tasarıya, Eğıtım Bırlığı Kanunu'nda be.ırtı'dığı gıbı, Imam Hatıp okullannın genel ogretım sıstemı dışında ayrı okullar olarak saptanmasım amaçlayan ve hele bu okullara, dınsel kurallara aykın oldugu halae, jer yer kız oğrencı almması bıçımınde gorulen uygulamayı da onlemek içın, bunlann «>alnız erkeklere ozgu» kurumlar olduguna değınen bir madde konmustur. Ne var kı soz konusu madde, TBMM'de yıne bellı çevrelerın planlı ve sıstetnlı ça baları sonucu «Mıllî trade»ve mal eduen, fakat asıl anlamını vıtı ren değişıküklere uğratılmış, zamanın hukumetı ise kendı tasansına sahıp çıkmak içtenlık ve cesaretım gosteremenuştır Bu degışıklıklere Imam Hatıp okul lannın meslek okulu olma nıtelifı ıkıncı plana itılmış, aynca bun lar lâyık genel oğTetım sıstemımızın paralelinde ve onun dınsel bır seçeneğı olma gücüne kavuşturulmuştur' 2) «Yatırımlan hızlandırmak» İçin yenl borç kaynaklarmııt bulunması... 3) cDoviz dar boîazını açraak> İçin yenl kr*dl olanakları.4) <Ekonomık istıkrar» sağlamak İçin işçl Ocretlerlnln, mamur maaşlarının dondurulması; tarım taban flyatlarının düşük duzeyda tutulması... 5) des... <Komjruzm teblıkesini önlemek> İçin SzgflrlOklara pay S ak« maka dcrken Işltr clddıleşlyor. Okudunut mu |u habcri, Dursunbsy Imanl Hatıp Okulu Mudııru AlatLrkçu olduqu ıçın gorcvrien alınıyor, ona hakarel edip ıki ay haps* mahkom olan vaıı aym okulda ogretmenlıge alanıyor. Okulu teftış edon mu'ettış bır de bakmış ıkl ogretmen ders deftcrıni e»kl !ifirfl*rle tutmuş, bakanlığa b Idırmıj durumu, »onunda n* mı olnıuş, hıç koskoca bir hıç!. . Bu utkede Ataturk bır devrırr yapmıjtır, eskl yazı yaxa ila kald rılmıştır, resmî vazışmalarda Arap harflerl kullanılmaz. Yasiı k l | ler OZPI nofrarını «skı harfle futarlar, kolaylarına geldlpi için... Ama bir Insan gerçekten devrimci bır <nanç tasıyorsa ne denli alı^mıs olsa da eskı harflerı kullanmaz. )ste Inonu, işt» Alaç . Harr devrımınden bu yana bırakmışlardır eski harfltrı... Ote yarda yaşı ellının altmısın ustundekı kmler csteno» saydıkları bu liarfleri bır turlu bırakamazlar. Oniarı hoş gormek olasıdır, «ma yaşı yırmiyı otuzu bulanlar, eskı yazıyı sonradan, ozel derslerle kurslarla cğrenmıî kıştlert n« demelı' Onların eski harflerle yazmalan, hatta okulda sınıf defterıni bıle bu harflerle yaznnaları bır alıskanlık değıldır elbet Bıle bil* Cumhurıyet Yasalarına karşı çıkmaktcr. Cumhurıyet Yasalarına karsı çıkmak İse bır suçtur, cezalandırılrnası gereken bır »uç... Ama ne goruyoruz? Bu tur suçlar, 5UÇ sayılmıyar, hatta MC ıktıdarının bırtakım yetkılılerinın gozunde <ıyı> bir davranış yerına geçıyor. Bakanlık mufettişl gelıyor, durumu incelıyor, muduru ovucü bır rapor yazıyor, sınıf defterıni Arapça hariltriyl» yaıan ıki ogretmenin cezalandırıimasını istıyor. Ama Erdem Bakanhgı tam tersinı yapıyor, muduru gorevden alıyor AtaturkçO oldugu ıçın, ıkı gericı ogretmenı ls« yerli yerınde bırakıyor Atahırk d«vrımıne karşı oldukları ıçın .. Geçen gun Otyam yazıyordu, Osmanlı Hanedanından bır Ş«hzade Ahmet Effndı varmış, bır boluk polıtıkacılarımız hangıleri oldugu mcydanda' onu tahta çıkarmak ıstıyorlarmıs. Bır <başkalriırı» yapacaklarmıs bır Anadolu kentınden. . Başkente riogru bır kanlı yuruyuş... Ataturk Cumhurıyetıne bagiı kışılerı kese kese, sokudur, ılerıudır, gardropçudur, sudur budur bakmadan dınlemeden. . Ataturk'ten yana mısın, tamam, ckatlı vacıptır» dıyerek. Otyam <hakkınızı helal edın» dıyordu. Çoğumuz şakaya alıyoruz boyie yazıları. Oylesıne çok şakacı aldı kı çevremıxı< En buyuk »orum yerlerındc oturanlar bakıyorsunuz cıddi cıddı sozler soyluycrlar, yazıyorlar, sonra azıcık sıkıştırılınca tşaka yaptık» deyıverıyorlar. En buyuk şakacının da Anayasa Mahkemesınce kapatılan MNP'nın, şımdı de MC ortagı MSP'nın genel başkanı bay Erbakan olduğunu bılıyorsunuz. Şaka maka derken arada bır kafa»ındaki gerçekleri soyluyor, boylece anlıyoruz şaka maka dıyerek Turk ulusunu nereiere goturmek ıstedığını... 5 ÜlKEMiZK EfeiTiH BiRLi6l KOKÜNDEM ZîDElLEnMİJTiR. U YiKliGı YASAIAPU SAPT&HMIJ OIAM TURK EĞITiM VE OCRETıH DıZGESi (SıSTEMı) TEKRAS ıSKOlAİTıK Bıt &ORUJE DAYANDIRIIMİKTA. Cemal ALPMAN Eski Talım Terbıye Kurulu Üyesl venceri savan çeriat düzenl ftzlemcıleri bu fırsattan yararlanmayı büdıler Çabalanrıin urunünvi derlene zamanını ve o r tamını ko'ladılar Hıç kuşkusuz bunun da en elverişlisiru bu gun bvlduHr îmam Hatıp okuha rım, dın gorev Hlerinı yetıştıren bırer rneslek okulu olmaktan oteye, devlet sektorunün duşunulebılen bütun alanlanra eleman olarak yetışmege aday olanların ilk hazırlıklanrun ve gereğıne uvgun şartlandınlmalannın vapılacagı okullar halıne getırdıler Bu çabaların bır yera evresı, tmam Hatıp Okulu çıkışlılann öğretmen yetış'ıren juksek derecelı Egıtım Ens t ıtulerıne alınma lannı sağlayacak bu yonetmelık değıçiklığme ulaşma dofrv.lt a sunda belırdi Başlangıcı bınncı talıhsız koal'svon donemıne rastlayan ve o zaman da, bu gun ol duğu g.bı, koalısvonun sur»»kan ğımn kosullarından oldugu halde karşı dı r emş 1 erle etkısız b'rakılan bu gırışımler, bugun gerçek ten elvenşlı olan sıvasal ortamda sıradan onemsız onerıîer ımış gibı, yenıden pıyasaya sürüldu Bu nedenle konu üzerındekı dılşüncelenmızı kamuoyuna da açıklamakta yarar gorüyoruz. Yukarıda da belırtıldıği gıbl, îmam Hatıp okullan, bır devnm yasası olan Eğıtım Bırlığı Kanunu'nun 4 maddesı uyarınca, irıam ve hatıp gıbı meslekten dın gorevluerını vetıstırmek uzere ayn okullar olarak açılmışlardır. Ancak zamanla ve sıyasal çıkar hesaplan ıle yasanın ongorduğd amaçtan saptırüan bu okulların tıpık dın eğıtımı kurumlan halmde değerlendınlmelen ve layık oğretim kurumlarınm altematıfı olarak çoğaltılmalan, hemen butun sıyasal kurumlarca az çok benımsenen bır tutum olmuştur. Nıtekım son gunlerde AP'nu» «Mülıyetçı Cephe» ıçındekı ıktıdanra surdurebılme uğruna şerıatçı ortağı MSP'ye hovardaca vermegı kabullendigi od'Jnlerm onemlı bır bolümu de yme cunıhurıjetm temel ılkesı olan lâ>aklığın v ıpratılmasına yonelık odunlerden oluşmaktadır Bunlardan çok masum gorunuşlü ve oğretımde fırsat eşıtlı*ı ılkesme da>andınlmak ıstenen bır gırısua Imam Hatıp OkJİu ç'kışlılann, bgetmennk meslek kuruluşu olan Esrıtım Enstı^ulerıne almmalarını saglama volundan bu okullan bır kez daha genel ofretim kuniTiu olarak t=sç 1 ettırmev e vonelık bır çabadır Bu gırişim, dolavlı da olsa, Turkıve'de bin lavık, otekı dınsel o*retım ve eğittTi vapan iki tın genel oğretim kunımu meydana getırmek ve >urdumuzda cumhurıyetın ılâra na kadar surdürulup 3 Mart 1340 tarıh ve 430 sayıh Egıtim Bırllgı Kanunu ıle son venlen ıkilt eğıtımı, bır başka anlatunla med resevı canlandırma anlamını ta >;ımakta, hıç degılse bu çabayı venı ve guçlendıncı bır aşamaya ulastırmaKtadır Konuva imkân ve fırsat eşitlığı açısmdan bakıldığında bu otvuldan çıkanlann vfıksek oğrenım gormelcrım kısıtlajan bır pngcl de joktur Bu*un lıse dengı otrkı meslek okullarını bitırenlpıe ranman haklar, meslegi dı$ında yuksek öfcrenim yapmai isteyen îmam Hfttip çıkışHlar» da lıse fark sınaVı vermelt suretıvle, tanmmıştır Kendı meslegi doğrultusunda yuksek Bgrer.an yapmak ıstejen tmam Hatıp Okulu çıkışhlaıa ise Yuksek ts'âm Enstıtulerının kapnarı, bellı koşullarla açıktır Öte yandan Mılll Eğıtım Temel Kanununun yuksek ogrenıme geçışı duzenleyen 31 maddesı de unkân ve fusat eşıtlığınden yararlanmavı, adayların >etıştmldıklerı yon doSrul'usu ıle sınırlamış bulunmaktadır. Gınşımı bu yasal sınırlama açısından da eleştırmek mumkundur Konuvu organık olarak bırbtnne bağ'anmak ıstenen ıkı kurumun doğal amaçları açısından ele alınca da ortaya rahatlık veren bır goruntü çıkmamaktadır. Imam Hatıp Okullannın başlıca amacı, orta ogretım gormuş dın gorevhlerı yetıştırmektır. Toplumun bu alandakı msan gucu gereksmmesını karşılamak ve ge'eceğın ımam ve hatıplennı v.b dın adamlarmı yetıştırmek uzere bu okulların programlan da meslek yonünde ağırlığı olan, amaca uygun bır rut«lık taşımaktadır. Amacm ve ona uygun programlann bu suretle saptanmış olmasuıa karşın, gunumuze değuı surdurulen uygulamalar ters yonde gelişmıştır. Nıtekım bu okullan bıtirenlenn meslek adamı olma amacından durmadan saptmlmalan, kaldı kı bu okullara, imam ve hatıp olmalanna dınsel uygulamalar yonünden gerek olmadığı halde, yer yer kız ogrencılenn de alınması, bu uygulamanın son gunlerde MıUi Egıtım Bakanügınca da onaylanması, mezunlanna gorevlendırme ve kadro olanaklan sağlanmadan savılannm gıderek çofaltüması, bunlann mes lek okullan değıl de, «din egıtımi okullan» halınde ve layık eğıtım kurumlanrun seçeneği olarak degerlendirildiMennın m çık kanıtlandır lav katlarulabllec«k bir fedakftrlık ve tanh onunde rahat yıiklenılebılecek bır sorurnluluk değıldır. Polıtık yeglemelerle bütun bu nedenlerden sıynlmamn olasılığı duşunulse bıle açılıs ve çoğaltılıs nedenı, toplumun muhtaç olduğu avdın dın görevlılerıni yetıstırmek olması gereken bu okullann mezunlannı durmadan mesleklerı dışındakl alanlara gotunicu tedbırler alarak köylerirruzın, k*ntlerirnızin dın tuzmet> lerını, bu gun sayılannın onbe* bını buldagu bıldırılen ve ehlıjetlerı h°r zaman tartışılabılec«k olan vekıl ımamlara bırakmak, konunun içterhk ve gerçek çı'.ı>v açısından dıişündürücü bir başka yonunü ortaya koymaktadır Sonuç olarak Eğıtim Enstıtülerını, tutarsızlığı türlü yönlerıvle açıklarsan nedenlerle, bu OKUİlar mezunlanna açık tutan b.r uvgulamaja gıtrnenm, Ana>asami7in layıklık ılkesının oztine Egıtim Bırhği Kan'jnunun ruhuna ve lâfzına, Mıllî Eğuım Temel Kanununun, eğıtımm layıkıi^ı prensıbıni kovan ve yuksek oğ^enımi duzenleyen maddelerıne ve nıhayet ın«an gücıl plan lamasına aykın düseceğı gun gibı açıktır. Dın somurücülerinin ve seriat devletı ozlemcılerının, devlet vonetunının kosebaşlannı gelec«k içın parselleme planlannın hazırlığı nıtelığuKie olan bu tur gınşımleri karşısında, otekı baskı guçlerını bır jana bıraksak büe, oğretmen meslek kunıluslaruıın, hıç degılse bu gırışım dolayısıyle, bir kıpırdanış gostermemesı, bagışlanır bır tutum değıldır Bır jandan oğretmenlığın bır turlü tutarlı ve türdeş bır meslek halıne gelememesınden yakınan, ote yandan meslek bütünleşme ve dayanışmasım kendı ıçınden zedeleyen oğret> men meslek kuruluşlannuı suskunluk ve umursamazhğı gercekten acı ve duşundürucüdür. Bunlardan hıç bınnın, orneî^n Imam Hatıp çıkışülann polıs olmalannı sağlavan yonetmelık değışıklığıne karşı çıkan Uç Emnıyet Âmınnuı uygarca cesaret ve duyarlığını gosterememış olmalan, bunun yarunda meslek sorunlanndan çok, buyuk polıtıka peşınde koşmalan meslek onurunu gereğı gıbı koruma bakımından, umut kıncı olmaktadır. Şişll meydanında güpedündüz Ikl 5jr»nely1 (abaneayla tarayarak bunun için ölduruyorlar; komandolar her yanda bunun Içın kanlı •yitmlera glrlşlyor; cepheciler bunun lcin çırpınıyor> lar. Istiyorlar ki «ıkıyonetlm gelıın; Işçinın, koylunun, mtmurun, halkın aleyhlne ve buyuk sermaye adına blr polıtlkayı sllah zoruyla uygulasın. Amıçları budur. sander NECATICUMALI laşkda gezer Iroman 25. yalnız kadın hikâyeler siirler l 0 Arap harflerıyle okul defterinı dolduran oğretmenler meydanı bos bulursa ıpın ucu lyıce kaçırılmış demektır. Ataturkçu oğretmenler «solcu» dıye kıyılırken, ezılırken, devlet daırelerınden At«turkcu goruşlere bağlı olanlar uzaklaştırılırken, her gun sokaklarda, okullartia Cumhurıyet ılkelerıne, Anayasal çızgıye bağlı ılencı gpncler oldurulürken ısın şakası makası kaimamıstır. Oh/am'ın yazısını tatlı ya da tatsız bır saka sayamayız Dursunbey Imam Hatıp Okulu naa Arap harflerıyle sınıf defterıni yazan oğretmenlerı de, Alaturk rozttıni yakalarına takan ogrencılerı tersleyen, ooven okul yonetıcılenni rie .. Butun bunlar MC ıktıdarının yurda getırdığı gerceklerdır. Turkıye'yı bir uçuruma doğru sOruklemek ısieyen bırtakım duşman guçlerın coşkuyla destekledıği bır akımın acı gerçeklorı .. Şehzade Ahmet'i tahta geçirmek charekâtı» çok kanlı olacakmış, oyle dıyor Otyam. Hatta bır de ad koymuş fbıftek harekâtı...» Durup dururken çıkmaz boyle bır haber. Bu gidişin nereye varacagını onceden gormek de zor değıl kı. . Bu gericı tututnun padıvahlığın, halıfelıgın, şeriat devletının kurulmasını istemeye, açık açık istemeye varmasına ne kaldı ki"> Çok yakında bu tür yszıları da okursunuz, kanuşmaları da dınlersınız. Hem de «özgurlukçu demokrason'n ksçınılmaz gereklerı sayarak' .. Madem ki demoKrası duzenındeyiz padışahçı aa, olur halıfecı de, derler sıze bırtakım aklı evvel kışıler' Demokrasi, ozgurluk, dujunce, serbestlıği yalnız gencılığe tanınan bır hak, baskası çıksa da Marxcılığı ovse, oyle bir duzenın yararını belırtse karşısına ağır ceza maddelerı dikılır, yurtseverlık, mıllı/etçılık, mukaddesatçılık, son Turk devletını yıkmak sozlerı edilır... Ama Ataturk Cumhurıyetınl temelınden yıkmak ısteyen girisimler, davranıslar, tutumlar hasıraltına ıtılır. . Şaka maka derken Ataturk Cumhuriyeti biçim, anlam, yon değıştırecek Hem de cAtaturk» dıye dıye . Sonra Ataturk sozu de edılmeyecek, Ataturk dıyenler, Ataturk'ten soz edenler cvatan haıni» durumuna dusurulecek . Bu sozlerım saka değıl Gıdış o gıdıs. Goıii olan gorur, kafası azıcık ışleyen anlar gerçeğı... |ceylân ağıdı 15. üysrıya aldın^sızlık Crımhunyetın 50 yılddnümüne rastlayan bu kanunlaşma sureci sırasında, bu sonucun gelecektekı sakınca, hatta tehlıkelerıne değinen dıisüncelerimızı, belıu gorev ve yetkı sınırımızı da aşa rak, ancak 789 sayıh Mıllî Egıtim Kuruîuş Kanunu ve eklerının, yakın zamana kadar Uyesı bulunduğumuz Tâlım ve Torbıye Kurulu'na «Halkı, Cumhurıyet ılkelerıne gore hazırlavacak tedbırlen duşunmek ve bakanlık makaTiına onerılerde bulunmak » bıçımınde verdıgı gorev ve yetkı den guç alarak, TurK devletının devanından ve Cumhurıve*ın korunmasınaan sorumlu en yuksek başvurma yerlerıne kadar sozlü v vazılı olarak duyurduk Egı tımın layıklığı prensıbını 12 mad dpsıv.e pekıştıren bıı «Mıllı E ğrım Temel Kanunu»nda Imam Hatro Okullarına ilıskın venı 32 madde ıle nasıl çelı^kıve dus'ü d'jjunu madden'n Eğıtım Bırlıgı vasasına avkırılışmı belırt mege cahstık B T \arar sağıama d' Etıtımımızin temel yasası da bo', lece Cumhurr et n temel ılke lerinden en oneTiUMnı sarsan nı telıgıyle yururluğe gırdi Hangı sıvasal oıtpm ıçınrtp olur'a oNun, dın «somurüsuniı ken Hleri için en kârlı bır vasam eü Cumhurivet Amaç sapiırmau Mİ1I1 Eğıtım Bakanlıgı'nın, yetişmelerinden birıncı dereceds sorumlu oldugu Türk çocuklanna tutarlı ve ortak değerler vs davranıslar kazandırması, ancak ogretmenlık mesleğını olumlu bır dunya göruşü kazandıran genel oğretım kunımlanna dayaması, miispet ve sosyal bılımlenn oğretımi ile sanat eğıtıminı çağdaş egıtun goruşune sahıp elemanlarla yürütmesıyle gerçekleşebıür. Bu hal bıle oğretmenlığı kaynak, yetışme yontemlert ve duşunce yapısı bakımından turdeş bır duzeyde tutmayı gereklı talar Aksıne bır uygulama ıle tmam Hatıp Oknllarında, daha çogu dınsel yonden gereklı olan, nakle dayalı doğmatık bılgılerle yetişen ve topluma bu \olda hızmet goturecek olan kımselen, akla davanan pozıtıf bilımlerle yetışenlerın paralelinde, hem db gelecek kuşakları eğıtmede etken oğretmenler olarak vetiştirmeğe ve çahstırmaŞa kal kışmak, layikliÇi vasalarla saptanmış bulunan Turk eğıtim ve ogretım sistemıni tekrar ıskolastık bır g Tüşe ve tabana dayamak olur kı, bugün« kadar ulasilmı$ olan a$amalan eerıye göturbcU bbyle ttzvygulaxaa, Ito SAYIN MÜZİKSEVER! DİNLEDİNİZ Mİ? Toprak Mahsülleri Ofisi Genel Müdürlü^ünden îhraç edılmek üzere ılânen satısa arzcd'len i'ııAıt ton arpanın ıhalesı 10 araiık lt»7a carsarnba auiu saat 14 ıni'de yenıren vapuacaktır Bu satışa ait ılân ve satış nu«usı sartlarmız Genel MUdürltKKımta (Sa*ıs M ıdurıılSnnnen) ile tstanbul, îzmir tskenderun, Samsui Konva M\on, Dtvarbakır, Erzurum Brtlge ve Mersvn Ş ıbe MüriHrukr le ımızden bene.s.z olarak alınabılir. tlsılılere duyuruıur (Baeın. 2T383 9640) PLAKÇINIZA ŞORUN BİR CEM KARACA DERVİSAN GERÇEKLEŞTİRDİ.