Katalog

MT R CUMHÜRIYEÎ 20 Arilık 1979 A8 ? i i a OHLAfU . SEfESliRİNİ Dİ ABDULCANBAZ VATAN DEDÎLER Talip APAYDIN 15 Hem Hukuk bılımırrde, hem de uygulamaaa artık dogru ola r»k berumsenen yorumlama jon temı, ılgılı hukumu (metnı), A nayasamn (ya da jasanın) bu tunu ıçmde, o Anayasanın (yaaa vasanm) ilkelerıne ve dcgişen toplumsal gereksinmelenn o g m ku durumuna en uygun duşecek bıçımde mânalandırmaktır Ana asıl olan metlndır, Anavasanır ıyada vasanın) sozudur O huk mun vsradılts nedenleri ve Ana yasan.n genel amaçlan ulaştı gımız bır zaman nostasında soz cuklerden çıkan açık anlamın de ğıl de, başka bır anlamın benım senmesmı toplumsal bır gerek sırane durumuna getırmedık<;e (janı ayrılan bır amaçcı jorumu zorunlu kümadıkçaı sozcukten dofrudan dogruja çıkan anlarr Anavasanm getırdıgi kuıal oıa rak kabul edılecektır. Anayasa rıukumierı, kelıme oyunları arkasına sığınılarak keyfi bır takım anlamlara ulaştınla mazlar Anayasanın bır maddesınden fıkrasından, yada cumlesmden çıkanlacak anlamın o Anayasanın ılkelerıne o Anayasa nın ulaşmak ıstedıgı toplum "aolosuna, Anayasanın benlmsedıjı rejımm felsefesıne (Anavasanm ana amacına> ters duşmeme«ı onlarla çelışmemesı zorunludur Ve «bu genel amacın çerçevesı» yânı «s">mut degıl, soyut Anayasa koyucusunun herhangı bır anda varhğı farzedılecek olan ıra de ve amacının ıçerığı», toplum sal gereksmmelenn ulaştığı du zeve uygun olaraK zamanla bır gelısmeje (değışmeje) uğrajabıiır Hadi bakalım viğitler Yamnızs adam katmaya serefc yok S'z zatı gonullüsunlız Bının atınıza dogruca suvan alavına gi dın Komutan benım arkadaşımdır Selam soyleyın AUah yardımcını? olsun S?ğol bmbaşım Sız acemı değılsınız Yetnmış askerler«ımz Ordura bu yük katkınız olacak El bırlıgı ıle kurtaracağız vataru Bır muşku lunuz olursa benı bulun Hadl bakıra, at bın ! Atlara bındıler Sola ılerıye marş' O kavaklar gorunen koje' Raşüstune bmbaşım' Mahmut askerce selam verdı atırn surdü öburleri onu koğuşturdular Bınbaşı arkalanndan bakıp gulümsedi Hav arslanlar' Herkes bunlan oldu sanıvor Bunlarda daha ço* ış var Ben bılırım bunlan Vatanı bunlarla kurtaracağız çavuş goreceksm Rıza çavuş koca deften koltuguna sıkıstırmıştı. tnşallah dıye mınldandı Ama atlan da kendlleri de iyıce zajıflamışlar Canlan «ağ o bıze veter kove yaklaşınca Mahmut atın dızgınlerını çekıp genye sordu, Fugun gunlerden ne"1 Bılmem Perşemoe ellâın Ayın kaçı' Sen bılmezsen bır nerden bileceğız Mamrt, dedi blnsl He valla hangı aydavız ben onu bıle bı'mıjorum Uler ınsan askere duhul tarili.ni bılmez n u ' 7 eylül c .ma uımtmavın' ç fn nerden bılıyorsun0 Bınbaşı sevk kagıtlarma vazdı O' ur yazarlık olmavınca bız nerden bılelım hsy kardas? ^ımdı bız resmen devletın askerıjıı oyle nıı? Ojle ya, deftere geçtık gayrı A'ları sılahları da yazdılar mı' Onu kendı bırlıgımız yazar. Aaj bee şaka maka derken asker oîduk. Ne şakası 0 Sen şaka mı sanıjordun'' Ivi oıdu javu boşver, ded: Hamdı Basıbomkluktan usardık Elbet Bov'e zamanda başıbozuk olmak kotü arkıdeş. Başm bır \ere bağlanacak Iş'.en 15. ajarladık ha Bınbasınm tanıdılt çıkması iri oldu En çok Aşır seunıjordu. Ne dıvorsun, almayıverecekler dıye odum koptu Delı mısjı, almavıp da ne edeceKİer1» Gıdın koyünuze deselerdı. ne vapardık0 Tovbe gıtmezdım Banaz lı Mus'afa'mn dedtfi fibi askenn vemeğını pışırırdım, bulaşığım yıkardıra Gene yıkarsın kor*ma Başka ne ışe vararsın sen' Yıkarım ne olacak7 Asker ka'nvanası yıkamak sevaptrr. Rahstlamışlardı Sojle^p guluçuı orlard' Ulen Aşır. doğ^u so\le gene kaçmıj acaksın deg.1 nıı? Ben h*ç bır zaman kaçmadım Bak ser O^n kaçtını oyleyse7 Sen ae kaçnıadın Alaşehır basKinma gıttığımızde nerdejdm pekı' Habeıı vo^'u canım dedı Kazım riaberı \ardı da ^annm kojnundan ayrılamadı. 1 kolav aeğıl elbet düsmanın usture gıtmek Aşır kızardı boca'adı Goz ucuyla Mahmut a baktı Ens«sınacn or.un da guıdugu an aşılıiurdu Her bın oır soz at;p ığneıı. or araı Haceh usteledı, Bız.m ko^den bınnın ded gme gore Kadır ağava gıdıp \aharnı&sın Hacı Nurı nın evinı oız scnduk demışsuı, aoğru mu bu 9 Vallahı detıedım Anam a\radırn olsun demeaım. Haaı hadı yalan sojleme Olur bojle şe\ler Beşer şaşar aerrışier Smdı dogrusunu soyle de bılelım Vaılau sojıemedım >a\u Kuap çarpsın soylemedlm Yalan Ter ıçmde kalmıştı Ojıe\se nıye kızıj orsui" sjnuz Kızmıvorum emme duruppeıu'' Hacı Vıırı nesıl oğıendı duruıken ınsana suç jiiKlujor Ne bıle' ım oen' feonıadan tanımış dedıler Het duıru Once tanımamış da sonra naaıl tanımış'1 Olacak ış mı 1 Oıta^nna a mıslardı tier bırı bır yerden sıkıştınvordu Bana bak \şır dedı Hacelı Elımızden kurtulamazsm Işın doğrusu^u soyle de kurtul Gıttın soyledın, Molla Mamıdın e\ım jaktırdm Bızı bılm.vor sanma Emme bır gene insanlıgımızı gosleaık ''enı arRiı d aldık Ba a kagıd'n magıdn da jok Doğru sunu sövlemezsen vallahı ışmı bozarız gen joüatınz senı Soyle bakını hadı"* Atnı onune dognı surdıı "ı«ır ne edeceğını şaşırdı Ne sovlevım ya\u° Ben kımseye birşey demedun dıjoruın. Sızsnle bırhkte çe'eye gırdım Emme sonra Ee sonra"" Eenı almavnerdm'z Nııe almamışız' Kendın golmec'ın unuttun mu" Geldım n^e glmevırrT Mi«ehır e gıttığınızı bümıyordum BHerdım ora'a da ge'ırdıra Başka bır jere gıdıjoraunuı zannettım Hem o gun çocugum hastajdı (DE\AM1 \AR) ODTÜ'deki bunalımların hukuksal nedeni Tnceleme: Prof Dr. Muammer AKSOY Karikatürler: Turhan SELÇUK ogretım üvelennı bolum başkan larını dekaııları ve rektoru de eorevlnden atabılır Bunun anlamı «sıvasal Iktıdann. ODTÜ'nun idarı ve bılimsel btittin kararlarını kevfıne gore alabılme olanagına sahıo olduftusdur Bov le bır unıversıte statüsü ancak dıktatörluklere vakısabılır Bovle bir karar oreanı. demokratık cafeın EereRlenne avak uvduramaz1 Bunun sımucu da. «bunahmiarın bunalımları ızlemesu olmaktadır. Rektor MUtevelli Hevetınm sececeSl Rektör de. «Mütevelli Heyetıns karsı bovnu kıldan İnce». fakat «bütün otekl oeretim tivelerlne karsı diktatoryal yetkilere sahıp»tir. 7307 sayılı vasanın hemen hemen tum maddeleri bu nitelikte dır. Oysa ozerklık kurall. ODTU Içın de geçerlidir. Bunun anlamr ODTÜ karar organlarının da, sıyasal iktıdarın etkısi ve baskısı altında kalacak bir atanma v« görevden uzaklastınna mekanizmasına tâbı olmaması demektır, Hele karar organı üyeleri çoğunluğunun, sıjasal iktidarca atanmast ve görevlerınden uzaklas tınlabilmeiı olanagı var oldukça, ozerkhk söz konusu olamaz1 120'nci maddenin 2*1101 fıkrasına ettlenen istısna cümlecıği, ancak ve ancak Feyzıoğlu'nun belirttıgi ve Komisyon SözcüsUnün d« perçinledıgi gıbı .ODTÜ'nm kurulusunu ve yaşamasını sağlayan kaynaklardakı ozelligın zorunlu kıldığı orandaı, «ODTÜ'nın seçmedığı ve ODTÜIıin ogretım üyeleri arasından seçilmeyen u m sılcıler.ın de. Mütevelli Heyetıne gırmesıni sağlayabılır. (ODTÜ Uluslararası Işbırhğuun yardım Tiıteliğınde sağladığı kaynaklarla >asamakta olsaydı bu kaynagın bır temsilcısının de karar organında bulunmasını. Anayasava uygun hâle getırebılirdi). Ve yıne Ankara Ozel îdaresi. bu üniver siteye olaganüstü kaynaklar ve olanaklar sağlarsa. onun temsılcısıne Mütevelli Keyeti'nde ver venlebıhrdı. Nıhayet çesıtli fakül telenn karar organlarında. ilgıli Tneslek Oda veya Bırlifmin (Or tıeğın, Sanayı Odaları. va da MI mar Odalan, Mühendis Odaları, Tarım Odalan, Tabıp Odalan ya da Vetenner Odalannm) bır Temsilcısının bulunmasına, bu ıs tısna hükmü olanak saghvabılırdı Bunun dışında ıse, karar organı uvelerınm buvuk çognnlııgti nun ODTU ogretım uvelen tara fmdan» ve «ODTU ofcretım uvele n arasından» seçümesı, Anavasa mızm tartısma goturme7 emrıaır 7J0I savılı Kanun bu geregi hıçe savarak .karar organına, <:adeoe ve sadece sıvasal ıktıdarm uve seempsı olanagı.nı tanıdıgı içın Anavaianın 120'ncı maddesme açık ve kesın bıçımde ajkırı duşer He'e valnız karar organının detıl bu karar organı elıvle, bütun oğretım U' elennın atanma. lan VP gorevlerınrten kevfi surette U'aklaştırılabılrnpsı olanagı nın da sıvasal ı^tıdarın elıne Dirakılmış oldugu gozoniınde bulurdunılur«:a' 1,HI maddenın l maddenın i fıkraMna eklenen «ıstısna currl°sı ı e bınncı fıkradakı ozerkhk ılkesını be'aber. ce şozonunde bııljndurma ?orunl'jjru» var>iır ! r Iu»o ellı Hevete ODTL ogretım uvelerı tarafından ve ara«md?n secılmpven bazı uvplen dahı get reb lme olanagı», ozerklık ılke«ının zpdelenmeması şartıvle caız olabılır Amıççı yonımlama Ama, 120 maddenın 2 fıkrasındaki ıstısna cumlecığınden, amaçcı bır yorum yontemı sa\esmde «ozerkhk ıikesmtn, OTDÜ yada ozel kanuna gore kunılmus ba?ka Unıversıteler bakımından yok farzedılmesi» sonucuna varabılmek, tamamen olanaksızdır Aksme, amaçcı yorum lama. Anayasanın metnlnden (sozünden) çıkan anlamın (yânı butun Üniversıtelenrı ozerk olması kuralının), hele zamanımızda ozellikle bemmsenmesını gerektırır. Evet, Turk ümversıtelerımn ıdarı \e bılırnsel ozerklığe (ve og retım uyelerının guvenceje) sa hıp olmalan, «bızim Anayasa koyucumuzun mantıgma \e ge tırdığı sısteme» («Turkıye'mızcie demo».ratık rejımm. hıç deg'lse uzunca bır sure ancak anavasal tedbırlerle vaşatüabılecegı jolıuı dakı ınancma \e zıhnıvetıne») ta mamen uygun duşmektedır. Bır tepkı \e denge Anayasası olan Arıayasamızın felsefesına ve ru huna ihanet edılmedıkçe «bazı Lnnersıtelerımızın ozerkhk \e guvence dışında bırakılması»nı haklı >ada mâzur gosterecek, hıç bır neden bulunamaz Anayasa'ya ihanet edilmedikçe Üniversiteler özerklikten yoksun bırakılamaz anayasal bır garanh olarak yararlanmamasınm şu va da bu nedenle gereklı olduguna ıhştan bır te^ sozcuk ver almıjor Ajrıca, bu ılkeıan \navasaya konu'masını zorunlu kılan gereksınmeler ve tanh«el bmkım gozonunde bulundurulduşu zaman da, «bazı unıversıtelerın o ılke dışında bırakılmasını haklı göstereces», akılla bağdaşabılır hıç oır neden duşunulemez Tam ter^ıne unnersı^e ozerklıçınm tıun Turk toplumu \e butun unıv ersıteler ıçın geçerlı oldugu yargısına varılır nn Anavasadakl ack snrantıiere karşın demokrasıve j'an oakan bır sı>asal ıktıdar tarafından dehkdeşık edıldığı gozonunde bulundurulursa » Gorulujor ta, «Anayasava ^ore «ozerk olan» ve «^ayasava gore ozerk olmayan» unıversıteler dıye bır ayınm >apma >o!u na sapmak 120 maddenın ozM lısle Turkıje mızde ve gunümuz de «an itççı vorum vontemıvle» manalandınlmasına da, en j£eb<n bıçımde avkırı duşer Mütevelli Heyeti'nin seçeceği rektör de, «Mütevelli Heyeti'ne karşı boynu kıldan ince», fakat «Bütün öteki öğretim üyelerine karsı diktatoryal yetkilere hip»tir. Bütün öğretim üyelerinin ve öğrencilerin kaderi, «Iktidarın zihniyetine uygun kimseler olmak» tan başka kendilerinde nitelik aranmayan, 9 kişinin keyfine bırakıldı. Saygı konuju Gerçekten unıversite o?prkhgı ılkesımn Anevasamıza konulmus olması, bu ılkenın Türk toplumu ıçın çok onemlı ve «butun ıktı darlarm ıstesel»r ıstemeseler savgı gostermesı ?«>reken bır kural olarak benım^enmesı ve ıKn edılmesı» demeKtır Kanun koyutunun, ke\fıne göre bazı unıversıteler ozerkhk (ve ogrp'ım uyelenn'n guvence«ı) ılke^ı dı şında bırakı'aoıhrse ve bunun ıçın de ozel bır kanun eıkarmdıv yeterse, Ar<?yasada ılan edı'en oze'klık (ve guvence) ilkesı fa mamen anlamsız gereksız alda tıci bır kural duzejme duşer Bu Anava«a koyucusunur abesle UE raşması demektır Bovle du>ar mek ıse hukuk mantıeına ve çağdaş anlavışına ?ıt duer Zateı 1961 Anayasasımn Mecns gorLv melerınde, unıversıtelerden «ba zılaııunın ozerklık (ve oîenm Ü>elerı guvencesı) ÜKesmden Feyııoğlu'mın bir Vecııesi» Anajrasamızın çeşıtlı hukjm lennm toplumumuzun gerekim melermı karşılamaK amacıvU • Daha oncekı acı denevlen c"e hesaba katarak» \e «o ko"u durum'arın bır kez daha hortlama masını da sağ'amak ıçm» au^en lendıgını manut onerge satnbı nın agzıjla da «.anıtlamak ıs'e nz ^navasanın kabul ed ldıjı gan Feyzıoflu, 1961 Anayasa* rı goklere çısaran tarıhsel konuş ma^mda şu sozlere de ver vırmıştı «Yenı Anavasa, demo<'tık hajatta geçırdığımız tecrube lerm ızını taşımaktadır Tar' .mızde çok partılı bır tecrubesının ışıgı altmda ıİK \navasadır Maddelerının <ıl tıntfa fılan 4vrupa ^ra5asas'im fılan maddesını değıl, Kendı çek i "ikleıımi7in, bu topragm çocuk lannın acılarını gormek mumkjndur B ı Anavasada na7îrı bır taUıtçıhk ve ozentı degj, llkelerm kaderi 1961'den gunumuze kadar ula san tomumsal gelı^menın, r «ana\a«al gu encelerden vazE ecmevi) «ıUelerın kadennı kanan kovucusunın takdırıne bırak msjı zorınkı kılan bır nıtelik ta>; Diğ'rı sovhjeDilmek olanaksızdır Ter^ıne ozellikle toplum ı muzun gelışme çızgısını \e daha oncekı acı dene\lennı hesoba katarak, tamamer akla mantıga uvjan ve gereksınmele'e van't veıen kurallar getırmevT kenaıs re amaç edmmıs Anavasa kCviı curıuzun adı «Orta Dogu» \a da «^tpturk» unıversıtesı Oıdugu ıçın bazı bılım ocaklannı çagda= vtiksek efıtımın en onenıli bır ılkesınden voksun bırakmak ıstemıvece*mı dusınrne zorunlu gu vardır Hele 1961 Am'asas' rın kabulunden sonra bıle çe^ıtli demokratık kurum ve kurıluşla kendi topl ımumurun gerçek'<"ı nın, burada bulunan üjele'^ı her bınnın kendı canında, sendı yakuunda kendı yuregınde ve kendi kafasında çeKtıklenmn. Guyduklarmın hıssesı vardır Ta nh tekerrur etmes n dıje tarır ten ftlenen dersler vardır. Bu Anayasa yürurluğe gırdığı gun, Turan Emeksız'ın vığıt arkad,.ş ları «Onun boşuna olmedığıne şımdı daha çok inamyoruz» dıveceklerdır (Temsilcıler Meclisı, cılt 4 s 671) Goruluvor kı Fe^ zıoglu da «Bu Anavasanın mad delerı, DP donemının acı denp>lennın ışığında değerlendırılne lı ve znânalandınlmalı» deme^tedır' Iîte 12U ınc madde, hem de açiıc metnıne karşın, bu ışık al tında değerlerdınlmevıp, «1%V den once umversıreler n ve n , versıte oğretım uvelerınm »ıvasal îKtıdar tarafından kıyılma«ı na ve norlanmasma olanak veıen bır statuyJ ODTÜ ne reva goı pıı bır bıçımde» uygulana geld £ı ıçmdır kı. ODTU kanunu «D? aonemmdekı anıvers'telerden ve unıversıte hocalarmdan daha zavallı bır unıversıteyı ve oçre tım uvelerını» ve sonuç oiarak ca «DP donem.ndeKi ogrencıu r den daha talıhsız bır oğrencı <ategor sını» varatm^tır ve sar durmektedır jonetecek bır statü ıcmde bulunması» «Karar oryanlarımn \e ogretım meıenrın sıyasal ıktıdardan etkısi ve baskısı dışında bulunmaları» demek olan «Unıversı'e özerklısısne en kuçuk olçude ver bırakmamıştır Bu kanunun varattıgı statu ıcmdeKi bır unıversııenın. Bektoru de Dekarı da profesorlen de, ozerk bır uruversıteaekı hadcme va U kapıcı yahut ozel bır labrıkadakı kahtesız bır ışçı kadar bıle guvenceve sahıp aegıldırler En buvuk karar organı (Mulev»llı Hevetı) sıvasal ıktıdar tarafından 3 yıl ıçın atanjn ve tamamen keyfı olarak gorev suresı uzatılmavabılen 9 kışıden kuruludur Sıvasal ıktıdar bu k:şılen Turk vatandaşı olan herkes arasından seçebüır Ama bu kısıler asla ODTU ogretım uvelen arasından seçılemez' Bovlece ODTÜ dekı «oSretım hıznetıvle hıçbır ılgısı bulunmayan kışıler», bu ünıversıtenın her somnunu çozumleyecek kararlan alma yetkısıne sahıp kılınmak ıstenmıştır Butun ogrptım uyelennm ve ösrencılerın kader «ıktıdann zıhnıvetine uvgun kimseler olmakstap başka kendilerinde nıtelik aranmavan. • kışınm kevfıne • bırakılmıştır Butun ogretım uvelerı bolum başkanları dekanlar ve rektoresı'ımle ılgılı bır noktada Jıerhangı bır karar alınmasını zorunlu gorseler bu 9 kişinin çogunlugu. o kararın tam zıddını uygıılayabüıı ve üstelık butun YARIH SıY&SAl ıKTıDARIN SEÇÎıGı KıŞtLER DtZELTME Dunku vaznın son cumlesı şovle olacasu»1 •\e maddeve getırılen ıstısna cumlecıgı Genel Kurul da bu amamda kabul edılmış'ır. ODTU Yasası ve ozerkhk 27 5 19ı<) gunlu ODTü Kanunu «Lnıversıtenın kendı kendısını GARTH BÖBOTLÂB6O PE.VLEE1ME GOCE P Û M A O I DiŞi BOND OE. CEMDt ACÛN: BUGECE OE6EOU 1X3 VU2 yONgOS OL DÜÖULECEK B