Katalog

c Ekonomi Ekonomi Ekonorai Ekonomi . . . Ekonomi Ekonomi .•• Ekonorai Ekonomi . . . Ekonomi Ekonomi Sanayıcılerın fıyat artışlarınm temel nedenl olarak gosterdıklerı ucretienn, ımalât sanajıınin çeşıtlı alt kollanndakı " nıalıyetlerın çok kuçuk bır bolumunu oluşturduğu saptanmaktadır Devlet Planlama Teşkılâtında hazırlanarak resmı bır vaym olarak yavınlanan bır araştırmaaa, ucretlerın dana hızlı arttıgı geçen vılda, ucret artışlarının hıç bır ımalât sanayıı kolunda yuzde 9 dan vuksek bır fıyat artışımn vol açmadığı hesaplanmıştır. Devlet Planlama Teşkılâtı uzrnanlarından Sevın Yajın tarafından hazırlanan «1974 Yılında Malıjetlen Artıncı E'menler ve Fıyat Artısları. adh mceleme Devlet Planlama Teşkılâtınca yayınlanmıştır. Bu çalışmada 1974 yılında onemlı ekonomık degışmeler oîan Kamu Iktısadi Teşebbuslen mal ve hızmetlenne vapıîan zamları, petrol iv atlanndakı artışlar, ıthal fıyatlannın yukselmesı ve ısçı ucretlerındekı artışların genel fıjratlar uzenndek' e'kılen ajn ayn, ortava konmaktadır Çe?ıtlı karmı kurL.luşlanndaM mevcut ıstatıstıklerle .tnpur Output> teknığını bırleştırıler^k vapıHn çalışmanın. ışçı ucre'lerı ıle ılgılı temel bılgılen ve ucret arüşiannın cşıtlı alt kesımlerde yol açtığı fıyat artış .vuzdelen tabloda gorulmektedır. FIYAT ARTIJIARINDA UCRERERIK PAY. tretim malivetınde ucretlerın pa>ı (tuzde) Tutün mamullerı Alkollu ıçkıler Gıda Orman urunlen Den mamullerı Lastık ve plastik Kımva ve ılâç Cubre I>mır dışı metaller Metal mamı Uen Makına ımalât Elektnk makmaları Ulaştırma araçları JO 10 10 ( > 15 12 1J 23 15 22 11 1> 10 1974 yıjında ucret artışlannın yol açtı&ı fıvat artışlan (vuzde) 6.1 5,T 7,1 6,4 5,3 5.6 1» 6,7 1» S,S 5.5 47 w İmalat sanayii maliyetinde ücret payı yüzde 15#den az fıvatlan artırmaktadır Bu ış kolunda uretılen mal ve hızmetlen kullanan dıger ış kollan da, kendı ış kollarında ucretler artmadığı halde kullandıklan bır mal veva hızmettekı ucret artışı nedenıyle fıvatlannı yukseltmektedırler Bu kanalla ortaya çıkan fıyst artışına ücret artışlan ıle doğan endırekt fıvat artışlan denılmemektedır DPT tarafından vayınlanan çalışmada, fıvat artışları her ıkı kaynakıan ortava çıkan artışlan 'çermesıne rağmen oldukça duşuk duzevlerde kalmaktadir. Eylül ayında fiyat patlaması ortaya çıktı • KVLET ISTATISTIK ENSTITUSÖ TARAFINDAN YAPILAN HESABA GORE, 11 ILE AIT DOKUZ AYLIK FIYAT ARTIJ ORANLARI, GECTIGIMIZ YILI GERIDE BIRAKTI ADükMA ANV4IU ILLERE GORE FIYAT ARTIJ YUZDEIERI (Ocak E r lul donemı) *5 Payiar Tablodan da gorulduğu gıbi, ımalaf sanajıınin çeşıtlı alt kesımlerınde toplam malıjet ıçınde ucret odemelerının payı son derece kucuktur. Ücretlenn toplam malıyet ıçındekı payı orman urunlerınde yuzde 6 ıle gubre •anayımde yuzde 23 arasındî değışmekte ve ge^el olarak vuzde 1015 arasında kalmak'adır Bu durum, fıjat artıslannda ucret artışlannın pavınm, ılerı surulenlenn aksıne, onemh bovutlara ulaşamavacağmı gostermekted.r. Devlet Planlama Teşkılâtı Uzrnanı Sevm Yavın ın yapmış olduğu çalışma da avnı sonuçlan vermektedır Çalışmada elde edılen sonuçlaa gore toplu sozleşmelerle ucıetlerın. daha hızlı arttığı g?çen vılda bıle çeşıtlı sanayı kollannda ucret artışlannın vol açtığı fıjat artışlan yuzde *8 ıle 9 5 arasında değrşmekte v» genel olarak yuzde 57 çevresınde kalmaktadır . Uzman Sevın Yayın'ın vapmış oldugu çalışmada, ucret artışlannın vol açtığı dırekt ve endırekr fıvat artışlan brlıkte gosfenlmektedır Ücrrt artışlannın vol açt'ğı dırekt fıvat artışlan ucret artışının gerçekleştiğı sanavı kolunda malrtetlerde meydana gelen artışlar Ancak bu maliyet artıjı ıle st5z konusu ış kolu Çeşitli sanayi kollarında ücret artışlarının yolaçtığı fıyat artışlan yüzde 3.8 ile 9.5 arasında de ğışmekte ve genel olarak yüzde 57 çevresınde ka i m a k t a d ı r »UflSA t.BAHIfl I1TAN»*. M0U Î*A«IIN TU«K(YE Devlet Istatıstik Enstıtustf tarafından 11 il ıçın derlenen tuketıcı fıjat endekslerınm sonuncusu olan evlul ayına aıt ıstatıstıkler elde edılmıştır Bu bılgıler, hem eylul avındaki fıvat artış vuzdelerının, nem de yılın ılk doKuz ayındakı artış oranının geçen yılı gerıde bıraktıgını gostermektedır Tuketıcı fı>atlarla Ugılı olarak Devlet Istatıstık Enstıtusu tarafındsn fıvat ıstatistık'crı toplanan 11 ıle aıt dokuı avlık fıvat artış oranlan, geçen vılın avnı donemıyle karşılaştırmalı olarak, çubuk dıyagram haünde tabloda gorulmektedır Buna gore, 11 ılın altısında b j plın fıyat artış oranJarı, geçen vılı gerıde bırakmaktadT. Fıvatların daha hulı arttıgı ıller arasında îstanbul. îzmır Adana, Bursa gıbı ouvuk kentler bulunmak'adır AnKara'dakı tıvaf artış oraru ıse geçen >ıla oldukça vakındır. Çubuk dıvagramda bu 11 ıle davanılarak Turkıve ortalamasını veren tek btr tuketıcı fıvat endeksı de göstenlmıştır Bu endeks 11 ılın nuluslannın agırlıklanna gore bırleştınlmesı voluyla elde edılmıştır Bovlece Hırkıye ortalamasi ıçın Dir endeks ha7ir!anırken, nılfusu razla ıllenn agırlıklan buyuk, nüfusu az olan ülerın agırlıklan ıse kuçuk olmuştur Tjrkıve iç'n ruzırlanan endeks MC Hükümetmın gorevde buiurdujfu bu yılda ve eylül ayı soru ıtıbanvle fıvat artışlannın geçen yılı gende bıraktıgını kesınlıkle ortaya kovmaktadır. YORUM TÜRLÜ ÇEŞİTLÎ PATLAMA Bl'R^DAKt fıvat çozumlemelennı oncehkle Ha!k Partısı vonetıcılerının ıncelemelerınde j a ı a r var Halk Partısı vonetıcılerınm kendı Meclıs Grubu'ndakı patlamadan habersız olduğu anlaşıl dı Pıvasadakı anarşı ve patlamadan da habersız olmaları çok doğal Içlerınde, ba yılkı lıyat patlamasının geçen vılın çok gerısınde kaldığını duşunenler çok Çok •boyuk» ıktısatçılan bov le duşunujor GerçeKte ıse eylul ajı ıle bırlıkte bu jılm fı>tat artış hızı geçen vılın hızlı fıyat \ukselme!erını gerıde bıraktı Kvlul avında, ekım avındaki oy patlamasından once fıyat patlaması gerçekleştı TURKIYE'de bılgınler bılgının gerısınde Fıvatlarla ılgılı olarak belledıklerı uzun yıllar once ogrenıp de ba<ka bır bılgıve ıhtı>aç duymadıklan yalnızca toptan eşva fıvatlanyle ılgılı AP"lı Tıca ret Bakanı'nın da sık sık televızvon ekranına cıkıp kullandıgı endeksler bunlar Bu endeksîenn vanında Devlet l^'.atıstık Enstıtusu'nun bır suredır hazırladığı onbır ıle aıt tuketıcı fıjaî'ar endeksı var Bu endekslerın Turkıve ortalamasına gore yalnızca eylul aymdaki fıyat artış oranı vuzde uç buçuk Bovlece vıl başından berı tuketıcı fıjatlar ortalamasmdakı artış oranı vuzde 15 9 oldu Geçen yı!a aıt aynı ortalama ıse yuzde 15'de kaldı Ge çen yılın petrol fıyatlan, kamu gırısımlen mal ve hızmetlenne zam ve bir ölçlıde de toplu sozleştneleTle ucret artışlan bakımından son derece hızlı bır yıl olduğu hatırianmalı Eylül avı Sonunda, çok daha «normal. btr yıl olan bu yılda MC Hukumetı, ge çen yılı gende bıraktı T O P T \ \ eşya fıvatlan adı ustunde Toptan satışlardaki fıyatlan kapsıyor Işveren kesım'n'n kendı ıçındekı fıyatları ele alıyor Halk demlen ve bılımsel olarak ışçıler, yoksul koyluler ıle dığer emekçılerı ıçıne alan kıtle, toptan alışverış vapmaz Bunlar ıçır geçerlı olan perakende fıyatlar Pu fıyatlar da tuketıcı fıyatlannda vansıma buluyor Tuketıcı fıvatlar ıse hızla artıyor BURADA hemen soylenebılecek bır nokta var Normal bır ekono mıde, toptan ve perakende fıy&tlar, bırı bınnden bu kadar ayn gıtmezler Tuketıcı fıvatlar hızla vuksehrken toptan fıyatlar ve rınde saymaz MC Hukumetı'nm gorevde olduğu bu yılda ıse durum boyle Toptan fıyatlar mehter adımı ıle hareket ederken, tuketıcı fıvatlar uzun atlıyor \'ormal olmayan bır durum. NORMAL olmayan bır sıyasal rejımde fıyat endekslerınm de anormal bır gorunum kazanması çok normal Burada MC Hukumetı nın ılgılı baKanlarının endekslerie oynaması» akla gelebılır Son açıklamalara gore Tıcaret Bakam'nın endekslere el koyduğu anlasıhvor \nrak MC Hukumetı'nm buradakı ovununu fazla abartmanrtk gereklı Butun kıjım gırışımlerıne karşın, burokıfı&ı"e egemen olamıvoılar loplumsal gelısmelerın bu aşamasında burokrasınm çok buvuk kpsıtıne soz geçıremıyorlar Her zaman olduğu gıbı sadeee buvuk burokratlarla ovnavabılıyorlar BtYUK burokratlarla bırlıkte MC Hukumetı nın oynadığı bır ovun var Bu ovun butun ekonomıvle \.e dolavısıyle butun fıvatlarla Ilgılı Bu ojunun ozetı su Başta AP olmak uzere MC Hukumetı donemlen karaborsa doremlerı der^ek. Bjtun temel mallar karaboısa fıyarları ıle satılır Bugun demırçelık v ln 5ento komur, lınvıt ve benzprlerı hep karaborsada Ar.cak karaborsa fıvatlan toptan eşya fıva'lanna geçmez. Bu açıdan toptan eşva fı yatları oldukça temız Hep resmı ve kajıtlı fıyatlara davanır. Toptan eşva endek"=lerıne gıren bueday fıjatlaı ya Toprak Mahsuller, Ofı«ı'nden alınır va da narh fıvatları olur D ^HASl var İstanbul'da orta buvuklukte ış adamlannm kullaml kları öır ata sozıi AP hukumete gelınce para değer kavbeder, emlâk değer kazanır> Bu soz bugun canlılığını bır kez daha kanıtladl Son dortbeş ay ıçınde en büyiık pat»ama k'ralarda oldu Ama. kıra'ar fıyat endekslenne gırmez Hıc bır endekse gırmez H.ç bır endekse gırmeven hıç bır y^rde kavdı lutulmayan kıralann dondurulması onerısı ortava Rtı dı l cet donaurmasının garantoru olarak Ücret dondurmHSinı. kamu oyuna sevımlı gosterebılmek ıçın kıra dondurmasını ılen surerler, bu ışın olmayacagım çok ıyı bılırler TOPT^r•J ejva fıvatlanna gırmeyen başka fıvatlar da var Rır zirnpndır ıthal mallan fıvatları da endekse alınmıvor ^.vrıca davanıslı ev esvası bu endekslere hıç gırmıvor Toptan esva endeksının açıklanan ozellıklen ıle MC Hukumetının acık karîhorsac'lığı bırleşınce toptan es\a fıyatlan erdeksı, Kukumer ıçm çok sevımlı bır bılgı kavnagı halıne gelıvor TOPTAN fıyatlar, ış çevrelennı, Hukumetı. bır de Halk Partı.ının ıktısatçılarını ılgılendmyor Tuketıcı fıyatlan ise halkı Eviul a^ında tuketıcı fıyatlan patlavarak geçen yılın avnı ayınJikı yuzde 13'luk artışın uç katına ulaştı Bundan sonra daha bJ YALÇIN KÜÇÜK Ücretlerî dondurmak için hiçbir yasal dayanak mevcut değıl Bazı işveıen çevre^r^e Q(.. retlerın dondurulması amacıyle yavfpn bır kampanya açılmış bulunmaktadır Ancak Turklve' de yuruıhıkteki Anavasa sın'rları içınde kalındıgı surece. ucretlerın dondurulmasma olanak sa*!avan hıç bır vasal davanak mevcut defıldır Pu vıizden Ucretlerın dondurulmasını ıstemek sıkıyönetım ilanım ıstemekten farksızdır Çünkü 12 Mart donemınde de ücretlerin dondurulma sı ancak sıkıyönetını ıle mümkun olmuştur. Türkıye'de ücretlerin dondurulmasma dajanak olabilecek hiç bir yasal hukum bulunmamaktadır. Toplu sözleşme ve grev hakkı. belll sınırlamalar ıçınde anayasal bir hak olarak yurur'uktedır. Burada. ücret artırmamn en gıicliı araçlarndan bırısı olan grev hakkı konusunda, Bakanlar Kurulu'nun bazı grevleri belH sürelerde erteleme vefkıst vard'r Bıı yetkı. binncisı sure ıle, ıkıncısi iUarı yargı voluvla sınırlandınlmıştır. Ucretienn dondurulması dUşuncesi. 12 Mart Hukümetleri ddnemınde de ortava atılmıştır. 12 Mart döneminde. birind hükümetten ıtıbaren, ücretlerin ve bu arada fıyatlann dondurulmasına olanak sağlayacak vasal hüklunlenn saptanması konusunda avnn f ılı çalışmalar vapılmıştır. Bu çalışTialar Melen Hüküme'i zamanında ıkt avn bakanlık tarafuıdan resmı dokuman halme getınlmıştır fki dokıiman da ücretlenn dondurulması tçm hıç bır vasal davanağın olmadıiını ortava kovmakta ve .sönüllu» oondurman saflamak içm «Ücretler ve Fıvatlar Konseyı» kurulmasını önermektedır Direkl • endireki Süt ve sütlü mamullere zammın söz konusu olmadığı öne sürüldü ÎZMÎR Sut Endüstrısi Kurumu Muduru Bulent Tanulku sut ve sutlu mamullere jenı bır zammın soz konusu olmadığını soviemıştır. Sut alımında ve satışında bu vıl rekor bır duzeye ulaşıldığını belırten Tanulku, Izmır fabrıkasında 1975'de ılk kez çıft vardiva çalısıldıgını, alımların hızla surdjruldügunu ve pıjasa talep lerının karşılanması ıçın buyuk grvret gosterıldığını ıfade etmıştır Tanulku Sut Endüstrısi Kurumunun buvuk boy sutlerm pıja sada 350, kuçuk boy sütün 175, ayranın 175 kuruş, tereyağımn 50, kaşar peymnnm ıse 4750 lıra arasında satıldığmı ve satılması gerektığını soylemış, ancak bazı bakkallann bu fıyatlara sacbk kalmadıklannı belırterek, bu konunun sıkı şekılde denetlendıgını açıklamıştır. (a a > vuk patlamalar gostereeek Kaçmılmaz olarak daha &'JM.Î patlamalar gosterecek. Demırel ın bazı «tarafsız» muhalı n rr.nın anlata anlata bıtıremedıgi. zamanlama ustahğı da bunu onlfcmeve vetmeyecek. DEMIREL m Fıyat Kontrol Komıtesınde bekleyen zam isteklenni redaedecegı propagandası var Hukumetının bu jılı doreTâı lCMrle^sın durum bellı olur Ordu Yardımlaşma Kurum ıiıi n R»rsult'suna ?eçımden once zam vaparken dığer bmek rasıtli.nrm 7amnıını uzun sure reddedebılır mı? Reddederse nrtT^'a cıkan esıtsızl'k karşısında eşıtlığı sevmeyen ış çevrfeı bıle pa f lar Bu bır Ikıncısı reddederse ne olur*" Vpbaonn kaçaıken kolerava \akalanır. Fıyatları artınlmavan mallar «irabcsadan ve el altmdan piyasava siırülur Hem kıtlık hfın de pphalılık Demırel'm sınıfsal gücü, bu sonucu onlemcye jolme? BIR zanıanlama ustalıgı edebıyatı sürup gıdiyor. Bir bakıma. Ou da ncrıml Kendıne guvenemev enler karşısındakılerın ustahnını abamrlar Eger sermavenın polıtıkacılan. zamanlama us'fı^ı olsalar dunyada hiç ilerıcı hukumetler kurulama7. Bu bır. Iküıcısi ıse bugunıın sorunlarını ge<ecek vıla erteleverek za»nanlama yapUmaz Sorunlan stokiavarak zamanüıma olmaz Soraniar, karaborsada para etmez Stokçuların elınde patlar Gelecet yıla bır bakın Devlet Planlama TeskJâtıran 1976 rıluıa aıt dış tıcaret kestınmlen 'tahmın^ ortada tthalât 6 rnılyara ıhracat ıse. oldukça büyuk bir ivimserlıkle 21 mılyar dolara ulaşacak. Yıne ıyımserlıkle 14 mılyar dolarlık ısçı dovi7i \arsavılsa dış açık 2 5 mılvar dolar çevre^ınde Bu 3Ç'îı hıç kımse kppatamaz Bitı dunvasınm butun euçlerı elele »erse Demırel'ın açıçmı kapatamaz L'fukta gorunen patlamalarm £n buvuklennden bınsı de bu A^T^ en buvuk patlana başka verde bekhvor Halk Partısi rönetıcı'en de. Halk Partısı vonetıcılen venne Halk Partısıne veıılen c l a r a tepkı gosteren Meclıs Gnıo tıvelen de şakavı bır kenara bırakmalı Demirel'm temel sloganı bellı oldu. «îovle • Ya ben kalınm va bu ış korakolda bıter'. Bu yuzden, 30 mılvac»ap daha buvu'k bır acıkla kapanacak olan yeni bıit?em k ıbi'lunden sonra Demırel'e «çule gule» demenın zamanı geldı Eğer ışın karakolda patlaması istenmıyorsa. İÇ TİCARET HADLERİ TARIM FIYATLARININ LEHINE GELIŞIYOR Tıcaret Bakanlığı Konjonktur ve Yayım Mudurluğunce yaymlanmaitta olan Toptan Eşya Fıvatlan Endeıtsıne gore, sanavı urunlen fıyatlannda gorulen durgunluk 1975 ıçınde devamlılık kazanmıştır Tıcaret Bakanlıgının yayımladığı eskı endekse kar şı duvulan guvensızlık artmakla bırlıkte, aynı bakanlığın yayım ladığı jenı Toptan Eşya Fıyatla'î EndeKsı de sanavı urunlerı fıyatlarındakı durgunluk ızlenımı nı surdurmektedır Tıcaret Bakanlıfınm eskı endeksıne dayanılarak hazırlanan ,ç tıcaret hadlen 1974 ekım ayından bu yana tanm urunlen lehme bır gelışme gostermekted.r 1970 yılmda japılan devaluasyondan 1974 yılının ekim ayına dek Yll SONUNA 60RE TOPTAN VE TUKETICI FIYAT ARTI} YUZDELERI Toptan Ejy» Fiyatlan Endeksl 1974 1975 Ocak Şubat Mart Nısan Mayıs Hazıran Temmuz AğUStO5 Tiirkiye Tüketici Fiyatlan Endeksı 1974 1975 23 1,3 5,7 7,7 9,7 8,1 10.9 13,5 15,0 2,3 7,0 10 2 116 13 0 115 116 12,0 15,9 Husnin MERT061U surekli olarak sanayi urunleri fıyatlan lehıne bır gelışme gos teren ıç tıcaret hadlerı, 1974 yılı ıçmde ulenen tanm kesımı yuksek fıjat polıtıkası nedenı ıle tanm urunlen fıyatlan lehıne donmuş ve bu eğılımını 1975 ın evlul avı sonuna dek surdurmuştur 1975 yüı ıçmde tanm urunlen fıyatlannda gorulen çeşıtlı jondekı dalgalanmaya karşın sanayi urunlen fıyatlannm tam anlamı ıle b r durgunluk ıçınde olduğu gorulmektedır. Sanayi urunlen fıvatlarında 1974 yılın şubat ayında temel mal ve hızmetlere yapüan zamlardan sonra bır artış olmadığı ve surekli durgun luğun olduğu gonılmektedır. Ote yandan 1975 yüı ıçınde çeşıtlı tanhlerde yapılan kur ayarlamalan ve pahalılaşan ıthalat nedenı ile Fıyat Kontrol Komı tesmden zam talebınde bulunan tum sanayi urunlerının fıvatlan, Sanavı Bakanlığı tarafından arttınlmamaktadır Fıyatlan baskı altmda tııtan Fıyat Kontrol Komıtesı bır anlamda sanavı urunlerı fıyatlannı kondurmuş bulunmaktadjr. Sanavi ve Teknolojı Bakanlığı Içmde fıyat kontrol komıtesıne bağlı olarak çalışmakta olan, Fıvat ve Standartlar Daıresı 1975 ıçınde kâr marjlannı yükseltmeme pohtıkasmı ızlemektedır. Soz konusu daıre, zam talebınde bulunan fırmalara dağıtıcı kârlannı azaltarak, kâr marılarını değıştırmeden fırma kârını ayarlama tavsıyesınde bulunmaktadır Sanayi Bakanlığının ılgılı daıresı bu tavsıvevı genellıkle piyasada tekelci durumda bulunan fırmalara arz talep koşullarında oluşan fıyat yapısına mudahaleden kaçındıklan gorulmek tedır. Sanayi Bakanlığmın gorunürde izledığı bu polıtıkaya karşın, 1975 içınde toptancı sevıyesınde artış gostermeyen fıvatlar genel sevıyesmm tuketıcı sevıyesmde artıyor olması, karaborsa fıyatlann yaygın bır bıçımde isledığını gos termektedır Sanavı Bakanlığının fıvat kontrol komıtesı aracılığı ıle baskı altmda tuttuğu sanavı fıyatlan olduğu gıbı, Tıcaret Bakanhğmca alınmakta ve carl £ıvat endekslenne ıntıkal ettınlmektedır. Bu nedenle Tıcaret Bakanlığı endeksınde vansımavan fıvatlann endeksın eskı olması vanısıra, Sanayi Bakanlığının 1975 ıçındekı tutumu da yer turmaktadır. Endekste normal olarak sadece, narh fıyatlan gozıîkmekte, buna karşılık, ozellıkle sanavı üninlerı fıyatlannda karjborsa fıvatları carl olmaktadır. Sanayi ürunlen fıyatlannda goruler bu gelışım nedenı ile Tıcaret Bakanlığının yavımladığı endekslerı uzermden hesaplanan ıç tıcaret hadlen tanmsal Urunler tıyatlan lehine bır gelısım 2,4 5.6 10^ 13,6 16,9 13 1 13 3 13.8 Evlul 3,8 6,1 7.2 7,3 5,9 3,9 3.1 37 4.2 Herkeı Bankası Haftılık Durumu (Mtlyon Tl., Rezervler Milvon Dolar) A K T t F Altın r Doviz Kamu Kredılen Ozel Sektor Kredıleri Tanm Kredıîerı Dıger Aktıfler TOPLAM P A S t F Emısyon Dovız Mev duat Mevduat Munzam Karj. Dığer Pasıfler Brut Rererler ^ e t Rezervler (MC 28.3.1975 Hukumeti) 18 549 29.392 8 735 15 441 12 005 85 347 32 065 227 3.794 22.142 26.142 1.322 0 + 70,0 17 10.1875 (Geçen hafts) 18 838 38 685 5 842 13 760 37 479 114.b79 42.679 506 6139 26.226 39 053 1.242,8 755,4 24.10.1975 (Son hafta) 18 886 38.276 5.729 14 413 38 016 115 319 42 116 994 6 241 26 100 39 368 1213,0 790,8 Ticaret Bakanlığı toptan eşya endeksi, fiyat artışlarını yansıtmıyor Tıcaret Bakanlığınca yayımlanmakta olan Toptan Eşya Fıyatları Genel Endeksı, fıyatlar genel duzeyı 1974'e oranla gerıleme gostenrken Devlet Istatıstık Enstıtusunce duzenlenen Turkıye'nın 11 ılıne aıt tukeücı Endekslen 1974'e oranla datıa hızlı bır artış ortaya koymaktadır Devlet Istatistık Enstıtusunce yayımlanan ve Turkıye'nın buyuk 11 ılını kapsayan Tuketıci Endekslenne dayanılarak hesaplanmış olan Turkıye Tuketıcı Fıyatlan endeksı eylul 1975 sonu ıtıbanyle toplam yuzde 15 9 oranında artmıştır Bunun gıbı, 11 ıle aıt endekslerden, bu ülerdekl sıgortah işçı sayısı üe ağırlıklandınlmış Turkıye Tuketıcı Fıyatlan Endeksl ıse daha yuksek oranlı bır fıyat artış hızı vermektedır. Kaldı ki, Tıcaret Bakanlığının, îstanbul ve Ankara ılıne aıt geçınme endekslennde gorulen hızlı arüs da tuketıcı fıyatlan duzeyınde 1975 yılı ıçınde sınsı bır artışın varlığını doğrulamaktadır. Toptan Eşya Fıyatlan Genel Endefcsınin gtderek genel fıyat sevıyesındekı hareketlerı yansıtmaktan uzaklastığı ve ozellıkle sanayi ürunlert fıyatlannı yansıtmadakı geçerlığıni geruş olçude yıtırdığı gorulmektedır. Tuketıcı ve Geçınme fıyatlannda DIE ve Tıcaret Bakanlığınca hazırlanan endekslerde bır bncekı yıla oranla gorulen hızlı artıslann varlığına rağmen Toptan Eşya Fıyatlan Genel Endekslennde benzer bır hareket olmaması soz konusu endeks uzenndekı guvensizhfı arttırmaktadır. Naim Talu 12 Mart'ın hazırladığı bu iH dokumandan bırisi zamanın Tıcaret Bakanı Naim Talu*va aıttir ve «Fıyat Hareketlen ve tstıkrar Tedbırlen» adını taşımaktadır Talu'nun hazırladığı dokümanda, mevcut kontrol araçları mcelendıkfen sonra, «Fıyat kontrol polıtıkamızın 1973 vılında venraU bır şekılde isleyebilmesı ıçm memleketımizın kontrol sısteminde. mevzuannda. t«skılâtmda gereklı reorganlzasyonu suratle gerçeklestırmek gerekmektedır» denılmektedır. Ziya MüeızİDoglo Tahvillerin endekslere bağlanmasına ilişkin ön çalışmalar yavaşladı ANKARA, (ANKA) Ekonomık İşbırlıği ve Kalkınma Orgutu (OECD) Türkıye Yardım Konsorsıyumu nca bır süre once yapılan onerı uzerıne, başlatıian tahvülenn endekslere bağlanması çalışmalannın, Mai'ye Bakaniığı uzmanlannca karşı çıkılması üzanne vavaşladığı bıldınlmektedır Ülkemızde her vıl artan bır oranda bütçenın açık vermesı karşısmda TiJrkıye've Yardım Konsorsıyumu hazıne bonoları yolu tle bütçe açığının kapatılmasının mümkün olamıyacağını belırttniş ancak uygulanabıldığı takdirde endeksleme volu İle tasarruflann bir bolümünun hazne bonolanna çekılebıleceğı önensinde bulunmuştur. Ekonomlk Işblrlığı ve Kalkınma Örgutunce hazırlanıp, Türkiye'ye Yardun Konsorsıyunıu1 na sunulan raporda, enflasyon hızının artmasıyla bırevlerın ellerinde para tutmak istememeleri vüzünden. toplam tasarruflann arttınlamadığına degınilmekte. bu durumu ön'emek içın bazı ülkelerle «endeksleme. yöntemine başvurulduğu kaydedilmektedır. Bu durum üzerine Malıye Bakanlığı Pndeksleme konusunda hazırlık çalışmalarına başlamış, ancak Malıve Bakanlığmda özeüıkle devlet tstıkrazi tahvillennın endekslere baglanmasının buyük sakıncaian olduğu gomşü ön çalışmalarda ağırlık kazanmıştır. BRÜT REZERVLER BİR HAFTADA 30 MİLYON DOLAR nı Merkez Bankası'mn son haftaIık durumuna gore brut dovız rezervlerı, bır hafta içınde 30 mılyon dolar azalmıştır. Bunun yanında net dovız rezervlenndekı erıme ıse 35 mılyon doları bulmuştur. Merkez Bankası Haftalık Durumu'nun ıncelenmesı, 17 ekım24 ekım arasmdakı hafta içınde dovız transferlerının karşılanma smda büyuk guçluklenn olduğu nu ortaya koymaktadır. Ozet tab loda gorulmemekle bırlıkte, ayrıntılı tablonun incelenmesmden, sonl edılen hafta İçınde, akredı tif karşılıklan Ue dovız borçları laşılmaktadır. Böyle bir durum yaz başlarında bır kez daha ortaya çıkmıştır. Bu ıkı hesaptakı artış, Merkez Bankası'mn transfer taleplennı zamanında karşılamadığı şeklınde değerlendınlmektedır. Haftahk Durum'da ortaya çıkan böyle bir gelışme îstanbul pıyasasında da kendısınl russettırmıştır. Aynı hafta ıçınde îstanbul pıyasasında transferlerın durduruldugu haberı yayılmıştır. Bu haberm, transfer taleplennin karşılanmasında ortaya çı kan guçiuklerden dogdufu anla 12 Mart'ın Malıve Bakanı Ziya Müezzinoğlu'nun hazırladıgı dığer doküman Ise tıyat ve Ücret dondurmasmda kullamlabılecek bıirün yasalan teker teker saymaktadır. Ba vasalar İçınde hiç birlsl ücretlerin dondurulma sına ımkin vermemektedır. 12 Mart daneminin bütün hükumetleri çok cıddl çabalara rağmen ücretlerî dondurmaya olanalt verecek hiç bir vasal n e kanızma bularaamışlardır. Bunun yerine t$çl Ucretleri İle hıç bir ilgısi olmaması gereken sıkıvonehm mekanizmasmdan yararlanmışlardır. Bugıln de durumda bir degişme olmamıştır. Ücretlpri, sıkıybnetime Oaşvurmadıkça dondurmak mümkün değildır. Bu ytızden bugün ü o retlerln dondurulmasını Istemek, sıkıvrSnetım ilânını isteınek anlamına pelm<>ktKİır.