Katalog

GJMHURİYCT 30 Kann 1975 tatürk devrlmi üzerfnde düşünurfcen şu noktaya onemle parmak basmak gerakır Acaba, nıçın Tanzımat tan ben gerçekleştinlen yenıLlder ozellıkle yasal değışıkhkler s&dece reform (ıslahat) sayılıvor da Cumhunyet donamlndekı degışıUıkler ozellıkle lurttaşlar Yasası (Medenı Kaiun) ve Anajasa degışıklığı bir devnm oluyor' Bu sorunun janıtını ıkı açıdan vermek gerek^r Bırmcısı Tanzln a*m nitehği açısıdvr Tanılmat bır devnm defıl, bır reform hareketuür; çunkü bır ust vapı olgusudur Ne sıvasal rejıme ne de sosval jst \e a't yap \a \e b>Mece bütun topluma herhangı koklu bır degışıklık getırmemıştır Bu nedenle Tanzımatm gerçekleştırmış olaugu jenılıkler devrm sajılamaz tkıncısı Tanzımat jasalannın ozel hukuktaşenatın jalnız muamelat bolumunu duzenleyıp obur bolumlennı ozellıkle kışı, a le ve mıras bolumlerını duzenletnemış ve bunlan eskı Fıkıh kuraliarına bırakmış olmasıdır Çuıı>.u e^kıden m ras ve hele aıle kuralları dınsel lıui u^ım en ku f sal kurallan sayılıjordu Nıçın boyıe sayılı jo r du, o başka bır konu Üzerınde ayııca daru labüir Ama tarıhsel ve bılımsel bır gerçek var sa o da Tanzımat ve ardından gelen Meşrutıyet donemınde gerçekleştırılen yenılıkİTüı devrım koşullarını ıçermedıgıaır Demek u, bır toplumun japısal varlığında gerçekleşen âegışırîilenn devrım nıtelığı kazaiabılmesı ıçın burıarn de\ nmın bılımsel koşullarma uyması gerekmektedar G<>rçl Batı'da ve bızde klmi kısır düşurceli ler Atatjrk devrımıru de basıt bır relorm hareket gıbı gormpk ıs*erler Onun blr reform mu voksa gerçek bır devrım mı olduğunu açıkhğa karuşturmak ıçın bu devnmm bılımın gerçek devrım konusunda saptamış olduğu koşullar açı sından ıncelenmesi, daha doğrusu, bu Koşullan r Ataturk devrımı dedıgımız \apısal degışım ıçnde var olup olmadıgın aras*ırılmdsı gere^ır A OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Devrimin Koşul ve Süreci Hıfzı Veldet VEUDEDEOGlU Bu koşulu Türk devrlmi açısmdan ınee'eyelim 19 Mavıs 1919 da A'a'urk Samsun a çıktıgı zaman Is*anbul dakı Osmanlı hUKumetı bayuk bır guçsuzlük bı*" çokuş dunımjnda ıdı Devle tın başındakı saıtan valnız guçsuz değıl avnı za manda haındı Kendı tahtını kurtarmaktan baş ka bır şey duşunmuvordu Bu Sultan can djş manlarımızla bırliK olarak ve onlara vardımcı asken b<rlıkler gondererek haınhğtnı a'nız Tur kıve'de değıl dunva onunde belgelr ordu Işte Kurtuluş Savaşı ve arumdan Turk devrım ha reKetı bovle bır otoıte knzı ve perışanlık içın de bulunan Osmanlı vonetımıne karsı olduğu içın yukankı devrım koşulJ. Türk devrımı bakımm dan vardı • Bılımsel açıdan bır dpvrlm koşulu da bovle bozuk bır dazene karşı halk hareketını vo netme sorum'ultıgjiu uzerlenecek vureklılık'e ve bunu yurütecek ve'enek ve güçte bır onderler kadrosunun bulunmasıdır Sovlemeğe gerek yokrur ki Türlt halk hare ket nı yonetme sorum'uluftunu juk enecek va tansever ve devrımcı b r onderler tcadrosu u u SEI Kurtuluş Savaşı sırasında ulkemız ıçın bu yuk bır talıh eserı olarak vardı Bu onderle' kadrosu Abdulhamıt m ıstıbdat devnnde oluş muş Mesrjtıve* donemınde yogrulmuş Bırıncı Duiva Savaşmda turlu ağ r sorumljluklar JUK lenerek bır ÇOK denevımden geçmış o r kadrovdj ve başmda da Musrafa K°mal Pa$a oulunuvordu Şu halde bılımın devrım ıçın sap'ad ğı bu koşul da Türk devnmmde vardı Gerçı j u «adro Bagımsızlık Savaşmda duşman ıtarşısmda el ele juruduğu halde buyük zaferden sonra sıva sal ve sosyal devnm hareketı başlarınca bu"ın lugumi koravamami'; çözulmuş dahası, bJ kadronun ıçtnden devrıme karşı çı^anlar b le olmuştu Işte Atatu'k un devımcı ı r ı ık dehpsı burada kendını gostermış, esıi savaj arkadaşla nnın dlrencinl etidslü talip kerıdi ıll>:0«Unu halka mal ederek Turıc devnmını gerçeüle?tırmıştır • Bır devrimin gerçekleşmesı ıçın, geni? halk vığınlarının ulkedekı kotu yöne ım konusunda sureklı olarak a>dnlatılması »eıekhdlr Bu, devnmın başanlı olmasmın en onemli fco<=jludur Bu JÎOŞUIU Turk devrımı açısmdan c.e aldıgımız zaman gorujoruz kl, Atatürk Kurtuluş Savaşını ha ^a mal etmek ıçm daha Samsun a a%ak bastıgı gunden başlayarak hareke'e eeçmış Hav za da Erzurum'da, Sıvas'da ve daha sorra Ankara da butun çabasnı halk vığınlarını surekli olarak avdmla'ma doğruHusuia voneltmıştır Gudulen ılk amaç saldırgan düşmar'n vatandan a'ılrıası ıdı Afa nın asıl amacı onaan sonra Turkıvevı çagdaş ujgarlık duz»yıne uiaştırmak ve tasarladığı devnmı gerçekleştırmpktı Ataturk bu doğul'jdakı avdmlatmavı, aınacıara gore aşama aşaiıa japtı ve bovle'e Turk devnmı çok koklu sos^al değışmeler getırdığı halde en az kanla gerçeklest n'en buvuk bır de\nm oldu 9 Başka bır krşuı da bır devrmın gerçek leçebılme«ı ıçın halkı avdmlatmanın ulus bırey lerı arasmda bır davarnşTia durumu var?tması ve avdm'atma evlemının verleşmş ve dogal bır sıstem olarak yurutülmesıdır Bu ıcoşul yj^arı da sorunu ettığım üçuncü koşuıa bag ıdır Tur< ve de bu da gerçekleşrmşır Çunkü A*aturk un onderlığ^nde sürdunilen «ıvdırlatma evlem ve uğraşılan halk arasında hır davanı«ma yaratmış ve bu avdınla'ma uğraş lan %ıaturk un vaşimı bovunca verleşmış bır dızge '«ı^err 1 ola rak yururulmüştur Ne sazık kı »vdınlatma ug raşılan Ataturk'ün olumunden sonra surdurulememış \e ayn bır vazıja konu olacaıc karşı dev rım duşunce ve eylemı bu yüzden gelıjıp palazlanmıştır • Blr koçul d*, derrlmin «orl» b*?lsrılmasi durumunda, daha önce aydınlanmış olan halk yıjınlarınııı karşısına, umduklan ve bekledıklert sonucu gerçekleştind kökıü bır degışım programiyle hazırlıklı olarak çıkılmasıdır M'ostaıa Kemal Paşa daha Anadolu'ym Çtkmadan önce ılerıde ne yapacagını bilijrordu Bu nu çok önceleri yakın arkadaşlanndan doktor Mazhar Müfıt Kansu'va not ettirnuştl Devnmln programı onun kafasının içlndeydı Bunun özeti ise 1) Vatanın kurtanlması, 2> Halkta Türklülc, daha dogrusu mılhvet bılmcınin uyandırlması 3) Kurfuluştan sonra, çürürauş saltanat icurumu nun kaldınhp, Cumhunvetm kuruİTiası 4) Onun ardından da ulusun çağdaş uygar aluslar düzey ne enşnnlmesı ıçın gereken köklU değışımlenn gerçekleştınlmesj ıdı Buna bır «amaç program» denılebihr Ayrınhları siyasal devrımın gerçekleştinlmesmden sonra aşama aşama saptanmıştır Ataturk dev rım^n her aşamasıru gerçekleştırmesi ıçin halkın ıçınde elverışH » n ı n ve zamanı aramiî, bulmuş ve devnm n gerektırdığı tur'u degışımlerl o ta ban uzerıne halkla bırlıkte kurmuş'ur Şapkayı, en katı dın bağnazlığı bolgesı sanılan bır ıhmız de gıvmesının ve Turk harf'erınde vapılan degı şımı Saravburnu gazınosunda halk içmde ılân edebılmes'nın ve bütun bunlann halkç» coşkuyla Karşılanrnasının sebep \e hîkmetı budur Fkononvk alanda gerçekleştırılemejen konulara baş ka bır yazıda değıneceğım. Turk devnmmde hiçbî1 zaman fBzden uzak tutjlmaması gereken noKta bu devımın artık olmuş bıtmış tamamlanmış bır degışımler topla mı olmadıgıdır Ataturk de bunu oovıe savmı jordu Bovle savanlara bız bugun gardron Ata turkçulen, bıçım Ataturkçülerı dıyoruz Ataturk ıçın devnm hıç djrmayan bır oluşurn bır çağ daşlaşma sürecıdır O, devnmın bu yonunü ellı yıl once 5 kas'm 1925 de Ankara HukuK Faıcul tesını açarken yaptıgı konusmada şu sozlerle belırtmıştı «^ıllardır sorup duran Turk devrlınl duşflnaşuna Tarlığinı sosval yaşanfmı iizerine kuruldugu renı hnkuk ılkelerinı saptanuk ve sağUmlaftırnuüt yoluna (rlrrnlş oluyor » Bu cjn'edekı «\illardir sörup duran Türk devrimi» nıtelemesı devnmın bır sureç olduğunu ve sureklı bır nıte ık taşıd.?m' açiKça go«ten vor Yıne avnı ^onuşmada ataturk un sovledığı şu sozler de avnı duşuncevı dıle getınvor «Tnrk ulnsıı, nluslararası genel savaşım alanında kendlsını vargucuvle yasatahılecek olan aracın ancak çağdaş çevrede uvgarlıkta buluna(Devanu 9. Savfada) Edebıyat öğretmtnlerınin, öğrtnciierln* örnek gösterdığı klfaplir KZıH YAI1RIARIMIZ DiZıSi: 2 RAZIYE Melih Cevdet ANDAY Turk romanındı yıiın oJjyı »debıyaf tarıhımııe mal olacak yepyenl bır tıptır Razıye. 29S sayfa 20 l i n A1TIN UTAPUfi IstınbuL Devrim Süreci yalçın küçük Devrimin Koşulları Devnm olgusunu soyut olarak ele »iıp inceleven çağdaş kjramcılara gore bır toplumda tam anlamında, janı alt vapıdan ustvapıya, halk yı gınlarından otorıteve jonelık bır de< ritnın ger çeKİeşebılmesı ve başarı'ı olması içın kımı koşullann bulunması gereklıdır Eğer bu koşullar varsa ve ılgılı toplum yapısmda oluşmuşsa orada gerçek anlamında bır devrım de o'uşmuş demektır Bu koşuhar şovle ozetlenebıiır • Halkın karşı çıktığı rejımın slvasal ve ekonomık bakımdan bır krız guçsuzlUK, otorite bunalınu suııstimaller vönunden koıcuşmuşluk, çürumuşlük durumunda bulunması ve boylece bır çoküntü gorünumü göstermesı gereklıdır planlama, kalkınma ve türkiye Sovyet bılırn adamı P Moıseev. bu kılabın bırıncı bas kısı ıcm voiinı> oldugu eleştırıyı şovle tamamlıyo»: «Eleşii nlen çolışma Turkıye nın ekonomık lıteraturunde. fcolkın makta olan ulkplerın teonk ve protık sorunlorıno bılımsel acıkloma getıren ılk yopıttır • Bir gün hesap sorulur OKTAY AKBAL Evet Hayır GUNUN KITAPLARI T T YEDITEPE YİYIHIARI yayınlan Piyerioü Cad. 21 1 Çomborlitaş İstanbul 22.50 TL ıım uıun yazmak gerckstz. Yorumunu ılz yapın. Gundan guna i}ler karışıyor, gunden flune MC partizanları curctltnnı arllırıyor Ba;bakan Oemirelle, Egıtım Bakanı Erdem ın ton k». nuşm«l«rı MC partızanlarını daha da yureklendırdi. Sanıyorlar kl surgıt meydan onların, surgit eıecekler, kıyacaklar, turccakler, vurup kıracaklar. Gunlerdir bir ba;kan »«çemedıltr Meclıı * MC edına aday go»t«nl»n kışi blr turlu çogunlugu »aglayamıdı. Kııatası, MC iklıdarı bir (ikmazdadır Debelenip duruyor. Kıpırdadık{a daha çok balacak. Gomulecek gidecek »onunda. U REMZİ KİTABEVİ Şevket Süreyya Aydemir BİZDEKİ ESERLERİ ORHAN KEMAL Arka Sokak Baskı Çıkfı 10 LIRA Genel Dsğıtım: 6E DA Ikınci ÖNEMLt DUYURU Yurdun dort yanından mektuplar yağıyor. Dosyalar, fotokopller, belgeler . Hangi birinden »oı etmelı, hangı bırini gozonun» termelı Çoğunlukla hepsı birbırının e j i , b«nz«ri. MC iktldarınm guçsuzluğunun ell* tırtulur kanıtları Sanıyerlar kl kıydıkça, kırdıkça, »urdukçe, dovdukçe, hatla vurdukça egemenllkleri taglamla^acak Oysa her gtrfcl alılım, her kıyım Cumhurıyel ılkelerin* baglı egitımcıleri, ogrencıler, emekcılari daha ç«k d«vrim « ı ı gisınt getırıyor, daha çok bırleştırıyor, guçltndıriyor . Saımbeyli Lısesı ndcn yazıyorlar cGeçen yıl tam kadroyla 6ftretim yapan lııemiz, MC'nln kıyımına uğrayarak der* yapamayacak durum» gelmi;tir. Gund* ancak yedi derıten birın* oğrelmen gelmcktedır... Bıldıglniz gıbı Anadolu Lıselerinden mezun olanların unıversiteyt girebılmeıl tamamen rastlanlıya kalmıştır Blrkaç d«r$lmue ilkokul oğretmenlerınin glrdırılmesi ııteniyor . Y«nl gelen mudurumuz Ulku Ocaklarının turkulerını soyleyerek Ataturk rezetı takan arkadaşlarımızı en ağır şekilde azarlayarak kimsenln okui içerisınde Ataturk rozeti takamayacagını soyluyor Acaba T C. yasalannda ya da okul yasalarında boyle bır yasak var mıdır' Biz yurttever gençler olarak her bakımdan baıkı allında tutulup, jlndırılmeye çalıjılıyoruz..» Ortaklar Oğretmen Lisesi'nden gelen bir mektupta bu okula atanan yenı mudurun ve onun i;ba;ına getırdığı mudur yardımcısının Ataturk ilkelerinden odun vermeyen oğrencilere ve ogretmenlere karjı kıyım Ijlerıne girijtıgı yazılıyor. Yardımcmın ogrtncılere şoyle çıkıştıgı bildlrılıyor «Sız Ecevlt in militanlarısınız, sız satılmı^smız ı Mektupta %oyl* denılıyor «Okul Muduru de ozellikle fazlaca dırenen kız oğrencılerl tekme tokat dovmuş, eBen slzın başınızı faşııan baskılarla ezeceğlm, benım arkamda hukumet var, daha bu okula altmıj tane komando getırecegım, o zaman sızın canımza okuyacağım» demıştır Bu olaydan ıkl gun tonra ogrencl orgutıınden dort ogrencı başka okullara bıidirl yollamakla suçlanarak ıdareye çağrılmış ve kryasıya dovulmuşlerdır. Bu bardağı tajıran son damla olmuştur, ogrencıler ogretmenlik haklarmın geri verılmesı baş koşul olmak uzere idarenın bu faşıst batkılarına karşı dırenıse geçmışlardlr. Okulda vurma, kırma, dovu} v b |«yl*r olmadıgı halde okul muduru okulun içlnl dısını jandarma ile doldurmustur. Ortaklar Oğretmen Lıseji nde ogretmenlere karjı da baskıya geçılmıştır Ogrencılerın tevdığı oğretmenler MC'nln işba$ına getırdığı yoneticıların kıyımına uğramaktadırlar. > Sıvas ta ılkogrelım mufettişl (ken ilkokul oğretmenlığin* atanan Alı Rıza Ozturk de, Cumhurbaşkanına yolladıgı meklubun bır kopyesını bana gondermij (Ataturk ılkelenne, Cumhurıyet ılkelarına baglı, ınsancıl, çagdas uygarlığı, ulkemın sorunlarını ızlemek, bır de Alevı ana babadan doğmü} olmaktan başka bır tuçum elmadıgı kanısındayız > Daha neler nrler 1 . Her gun yazsam bu sutun değıl, tiım gazete dolup tasacaki Ben de bıktım, okuyanlar da usandı, ama ktyımctlar ne bıkıyor, ne usanıyor, ne utanıyor, ne de yoruluyor . Buyuk bır guçle, ınançla, yontemle sanlmışlar eğıtım dunyamızı Ataturk ilkelerine bağlı oğretmenlerden temızlemek ısıne Başarı da kazanıyorlar Yazıyoruz, soyiuyoruz ne oluyor' Geçenlerde Egltım Bakanı Erdem, Ankara dan telefon ederek Sıvas Egitım Enstltusunun basına getırılen yenı mudur konusunu sordu, durumla ılgılenecegıni toyledı Belkı bır yanıt gonderır, durum şoyledır, ya da boyledır, haksızsınız ya da haklısınız, dıye Hlç *es seda yok. Ondan blrkaç gun sonra Istanbul M E Muduru de telefonla bazı açıklamalar yaptı Istanbul da, tam da oğrenım yılı basında gorevden alınan mudurlerin Ankara'nın işı olduğunu, bu alamalara Orta Ogretım'ın karıstığını soyledı Oysa yanlıs Islere Itiraz edebılırdi Boyle onemli degısıklıklerde onceden fıkrj alınır Eğıtım Mudurluklennın Ne o, ne bu, Ankara yapmıs, o karısmami} 1 .. Bır açıklama gondermesml ıstedım, o da gelmedl... Yazıyoruz yazıyoruz, ses yoki N» «dogru», na d« «yanlış» Hlyen çıkıyor Dogruysa, nıye yapıyorsuruz 7 dıye toracağız. Yartlıssa, n«rde o yanlış, aostenn dıyecegız' En lyısı suamak, ama bıldıgınde de sasmamakl Kıy kıyabıldıgıne, Ataturk rozeti takmıs da Bozkurt rozeti takmamış, dergı okumuş, kltap almış, <Cumhurıyet»ı her gun Izllyormus, aldı başına derdli. MC Eğıtim Bakanlığı bu, TC Egitım Bakanlıgı değil k ı ' Ne beklenir başka? Bır gun butun buniarın hesabı gorulur sızlıkların hesabı, bu dunyada sorulur Dıvana kalroaz hak Tek Adam 3 Cilt İkinci Adam Suyu Arayan Adam Menderes' in Dramı 4.ALKYAYINEVİ KHapçılar, iğrttmcıritr r ı Hm kHapsmrierin ufenuhkiı heidadftleri buyuk htdiıimli 1975 1976 kıfap kataloğunu yayınJamı;1ır. Yurdun her yerınt temılath r« posta masrafıız kitap genderilir. Yuti çıkaı ııcrıbiı kaUrtğumunı btefinlı. 1$ HUKUKU A » u k a t ttot UT. AUİL tZVERBN • Cç kıtapıan oluşan blr cılt ıçınde DugUnkü I» Hu kukunun oürun sorunian türn marıkeme 'çMnatlarly le bırlılt» açütlanmaBtadır • Fıyaü ctmı olarak 150 TL dır Ve P K 31 MaJtape ANKARA adresmden odemelı olarak eönderüır Toprak Uyanırsa îhtilâlin Mantığı HALK YAYINEVi Erkal S«k. 114. Ç»«ı«rM.} İıtjnbtl. T*l: 27 06 97 Enver P a ş a 3 ct ı REMZİ KİTABEVİ Makedonya'dan Ortaasya'ya Üniversıteliler Yayınevi sunar: Ahmct Hatmfi Tanpınar'm î l k kez yayımianan romanı Doç. Dr. M. Dvral Doç. Dr. Ö. S< »liçrnhı Medeni ve Borçlar Kanunu (Tatblkat Kanunu il* birlikt«) 1975 Clltli 40 U r * Genel dafıtım Ünn ersiteliler Kitaberl Bosdojan Kemer Caddesi, 43/A, Beyaat tSTANBUt Mahur Beste Bütün kitapçüaMtla Istanbul dagıtım: GE DA / SERHAT îanlr dagıtım GE DA Ankara dagıüm: Aydın Sami 5Bi2İm askunızdanbahsedericen insarilar yalrnz hayrarüık v e saygı J DagıtmGEDA Istanbul, Ankara Izmir Birikim ARALIK 1975 AYUK SOSYAIBT KUITUR DfROiSİ ÇIN SOVYET ÇATIŞMASI încelemeler araştırmalar belgeler P K 538 Sırkeci tSTANBUL GENEL DACITIVHeABONE 1 Muhasebesi 1 1 1 1 pl*n yl» m»l y«l « o J*UJt*n fl««r er rt KayıUafi «• «Satı» Itysttn ntn «|»><t««* «n«>> K A r p l n l t m u ı |ldW Nilliyet AYDINLIK VAVINLARI Mao Zedung Üç a\ da bır vayınianır 20TL Yıllık Abone 4sayı) 80TL I I D »Uyfutımıyı «ftntk örntkitr JC k «mjlır V» t» î'nk£. *k.'yTcı<l l 9 ^ PARTİNİN ÇALIŞMA TARZINI DÜZELTELİM Iıt«F. ki M Ut«nbu) TOft D * \ ^«n K4V & No 405 T * Î5403» • K utu • 1920lerden savaj yıllanna n toplama tautıplann» dek SS ve Gestapo tanhl, tnsarüığı basto «ltında tutmak İçın gehştınlen en korkunç polıtık fiktrlertn lüenımlni taşır. Üstün ırk'ın bır »vuç çılgın Uyesl ve lşkence edllıp ortadan kaldınlmı? zavallı kurbanlan buradadır. Geçmiş tamamen yok oldu muT Yoltsa tohumlan bâlt pusuda beklı>or muî Isteme adresj: Tenl Bürü* Dagıtım. Aîirefendl eeA. No 7, Sırkeci Istanbul Tel 27 10 2ü