Katalog

FRANCO ÖLDÜ, ÖZGÜRLUK GbLtLnıv îspanvol h^kma yıllar bovu kan fcusturmu? yaşlı faşıst d ktatorun olurminden sonra tt.m dunjada merJtja sorulan soru, şımdı ne olaca&ıd^r. F'ancosıız îspanja tanhtekl yertf yerınl «lırken ae jonde gelışecektvr'' g.bı uzun vıllar faşıpt ydnjt.m yaçasan Portekızde Caetano dıktavrrn «kılmasmaan scnrakı gelısımler, bu •jotrya özell'kle c r p n kazandırmaktadır ŞırnrîıliK uîennde goruş bırlığıne vanlan tek fiokta, Frt Lco'mın ohımüyle, îspanya'da «Franco dcDern]»nın kapanmış oldugudur LVece >ıbsr bovu uygulanan katı ve sanli tasısrn.n, VoŞİı dıktatOTİe bırlıkte ' a r n ' n ka^Anl'klanna gormıleceğı soylenebıltr mı? Buı r a bır bakırm olumlu ce\ap \erıîebüır. .,'uifi f bu asızm, snn zamanlarda hem îspanyol S T rayesını hem de tspanya'yj Ortak Pazana butunVştvmevı amaçlavan Avrupa sermay'STİ lazlasıyla rahstsı? etme\e başlarmştır Bır zarnanlar Francomın ıktıdannı desteklemış tlan fcatı senTia"fcsi, reıımın aşmHğından ?e vır TıUıgı tepkı)6 oen oturu jraşh dıktatorden ıjiden ıyıje sagi.mus.tu. F'arro lle bırhkte, îspanjol tarlhinde k^nlı bır oı ntm de kapanmaktadır bır aasır.ıa. Ancak burun otesınde ne olacagj konaîjurıJa Kesır. yaıgıva varrnak kuşkusuz kl güçtur îspanyol Komunıst Partısı Genel Seıcreteri Santıago Canho, halkını en ı\ı tanıjanlaraar nmsı oıarak, ülkede batı modeli aanuma ıtpr, demokratık reumın kurulabüece^aıe imndığını btrrmektedır Cnnilo'\a gnre ispanya He Portekiz arismds, bır fcenzstme yapmak jkı ulkenın ia^'îin bzet Henndei oturu hatalı olur Az ge ışm.ş b r ulke oim vp burjuva sırıfmın gelışm »mı? b^lundugu Ponekız'de Batı modeli bır de.nokra;>ve saıcıs? geçmek olanaksızdı Ovsa Ispjnva'rın Portekız'e kıyasla eell^rr>v$ bır sanaM'ı ve burıuva sınvfı vardır Bu baiımdan ülkece batı modeh bır parlamaater siatemvn l<"un.'rr«ası daha kolajdır Aynca yıllar boyu somu'gelercle savaşan Portekız subavları buralardakı "?ol f kirler'.e aşılanmışlardı. tspanjol ord\ısunda 'se tle<*t suha\lar bulımmasma rağmen bunlar hıçj r zarran solcu degıldırler ve vM Pde ourjuva dPi^okasi'îinm btesmde bir renm kurümasma ınn v?'mef.er f.!^^•ılo^a gore Juan Carlos akılcı davramr vo gerçeMerl gorebı ırse I^pan\anın ceı><.krastje geçış donemının euç'aılem. oayuk olçude halıiletebılır. "Faşizme devam,, diyen çevreler ile "faşizme tamam,, diyen güçler arasındaki çetin mücadele hızlanacak Ne olacak? Halkın demokrasi mücadelesi yeni bir Öldüğümde safak vaktinde yann, Gelip ağlamayın başında mezarımın, Olmayacağım altında toprağm, Özgürlük rüzgârıyım ben, Eseceğim üstünde Ispanya'nın,, Tukarıdaki dizeler. faşist diktatöriin •on olarak idam ettirdı^i beş gençten 21 Mşmdaki Ba«k de\rımcısı Juan Pan d e s Manotas taratından lazılmıştı. aşamaya giriyor • Bolgelere daha gemş bzgttrluk # Vatandaşm ulke \onetimme daha hüvük Ölçude katılması Ne \ar kı bu rmerılerın tu mu ıçerıklemlp bırlıkte ele almdıgmda ne denlı den>okrank oldusları da tartışma,,a açıktı kuşkusuz J l \N C\RU)S Franco'nun ohlmO Ue Ispanjol tahtına feçea bkte gorulujor. re\lennden uzaklaşmak zonmda bırakmtşttr. Franco sonrası Isoanyasında ordumın takınacagı tırum da kuşkusuz ılg'"q bır so^andur Franco vıllar oo\u kanh dıktasım ancak Ispanvol ordusunun destegı ıle surdurebılmıştı. Bu ordu bugun eskı donemın dexam etmesı ıçm polıtaka^a mudahale eder mı'' ispan\o! Komunıst partısmm tecrubelı genel sekre en ^ant'aso Carıllo bu soruja olumsuz cevap \ermekv>tl'r O n l l o y a gore îsnanyol ordusu her ne kada' Portekı» Ordusu gıbı ıler cı degı'se de e^kı donemı surdurmenın olar?k dısı oldugunu arlaiaoak kadar gerçekçıdır Orovıda ozelUkle Kuçuk rufb"U *ı*ba\lar r?form taraftarıdırlar. \uksek rutbeh subajlar Juan Carlos diktatörle bir Ya ordu? Ihmh kanat tspanvol vetkılılenrun ıUmh kanadı da Franco donemının artı<s devann edeme>eceğlnı kabul etmıştır Nıtektı bır anlamda bu kanadın hnde gelen temsılcıîennden Basbakan Arıles Navarro 12 şubat 1974 de Cortes (Ispanjol Parlaraentosu) onunde yaptıgı konuşmada rejiımn kısıtlı da olsa orgurlukler jolanda ban adımlar atacağını açıkh\ordu Navarro vumuşama gınşımlennl dort noktada topluvordu 41 Adalet relorrru # Devlet senaıkalan reformtı Uç sağcılar Ancak tspanva'da ılımhlara karşt bır erup uç sagcı Franco'nun kanb voreUmının dık'atorun o'umunden sonra da devam etmesmı ıstemektedır Bu grubın başını uç sağcı Katolık «Ulusal Hareket» partısı genel sekreten Jose Solıs \e Parlamentonun Başkanı Rodngo Calcarel çek mektedır NıteKirn bu grjo geçen Mİ ılımlı olarak Tanınan Enformas^on Bakanı Pıo Cobanülas ıle Malıve Bakanı Herrera lmmo'ju go ıse bu reîn'm»an, fazla llerl gıtmemç koşulu ıle, kabul e*meve hazırdırlar Nıtekım orduda «Fuerza Nu\era» adlı uç sagcılardan oluşan grubun etkınhjını gıdereK i'tırdıgı bı'd'rılmektedır Puna karşüık • Yuzbaşılar Komıtelen» adında knçuk rutbelı sendıkal suoaylardan oluşan grubun Ise populantesı gıderen. artmaktadır Sonuç olarak Franco nun olumü Ile Ispama ıçın Mlıardır ük kez ozgurluk volunun &çıloığını so>lemek pek hatalı olmavabılır Bu jol kuşıcusuz uzun ve sancılı olabuır tsoanva da hemen gerçek anlamda bır demokrasının kurulabıleceğmı de «ojlerken dp intnaMı davlanmak gerekır \ncak Ispanvol halknm kan lı bır donemı 'asıst dık'atorun olumuvle gerı de bıraktığı da belırtılebüır (Dı? Haberlet Setvıs!) Sol, iki büyük ve etkili grup halinde örgütlü durumda > MARKSıST OLMAYAN SOL, «DEMOKRATIK PLATFORM^DA; ÎSPANYOL KOMÜNıST PARTıSı ıLE BUYÜKLÜ KUÇÜKLÜ OTEKı MARKSıST GRUPLAR ıSE «DEMOKRATlK CUNTA^DA BıRLEŞTaLER; ÇOK PARTıLı DEMOKRASı ÜZERıNDE GENEL OLARAK GORUŞ BıRLıĞı VAR. İspanyol Ordusu içinde belli başlı altı grup var Uç sağcılardan olusan grubun etkinlığinin gıderek azaldığı bildirilıyor îspanyol OTdusu içinde ü'kede faşizme karşı veri'en demokrast râücadelesı surecı ıçmde doğal olaras çok ceş. *'• gruplar oluşmuştur. Çok genış bır yelpaaejı kapsa\an bu gruplar içinde etkm olan altı gruptur «The Economıs'ft aergısınm haTtahk «For<sıg*î reocrt» adlı bultcmnde bu gruplar şoyle anlatümakladır Fueraa Nuvea Blas Pınar başkanlığındakl uç sağcılardan oluşan bu grubun ettanlıgı gıderek azalmaktadır Yüzbaşı komiteleri Ordu içındeM genç \e Kuçük rutbeli subaylann olııçtvrdujra gntptur Yuzbaşılar komıtelerınm Ispanya'nm her verırde avnı polıtık goruşe sahıp olduklan sovlenemez Orneğm Saragosa'dakı kormte radıkal subaylardan oluşmaktadır Bu gTup içinde komjr.ıstlerın etken olduğu »oylenülen vardır. Demokratık cunta vanlısıdırlar. Genera! Franco 1947'de referanduma sunduğu bir yasada, İspanya'da yönetim bicimini Katolik merkezciler Yüksek riltbeU subajlardan oluşan bu grup, Ulkedekl reforrtılst katolıklerle SVKI ıhşkıler ıçındedır. Kısa bır sare önce bu gruptakı subav'ann bır lcısnu polıtık taahyetlert nedeniyi* istılaya zorlanmıştır. Liberal müdahaleciler Franco'nun geçen yıl geçırdıgı hastalık sırasmda yuksek rütbell bır grup general, Prens Juan Carlos'u başa geçııerek tilkeve d?mokrası>ı eetırmek ıçın b r takım çahşmılaı yapmayı amaçlamışlard' Bu gurubun 19Î4 MU agustos aunda, Kardmal Tarancon, bır piskooos, 4 general \e ıkı huıcukçu, Prens Carlos'la polıtık bır oğle yemegmde goruştugu soylenmektedır. 'Kralsız bir Krallık,, olarak tanımiamıştı Franco Batı Âvrupa'nm son iaşist diktatörüydü îspanva'yı 36 >ıl surevle korkrmç bir baskı rejlmly!P voneten Francısco Paulıno Kermedogıldo Tedulo Franco Bahamonde, i aralık 1892 gunu El Farrol da dogda 1910 yüında Toledodakı pıjade okulunu bıtıren Franco, 1912 den ıtıbaren 15 yıl surejle Fasta gorev aldı Franco 20 yaşmda tefmen, 21 yaşmda vtobaşı, 23 >aşmda bmbaşı, 30 yaşında albay ve 34 vaşında general oldu Askeri karıyerını bu denlı hızlı tamam larrasmı îspanyol Sahrası'ndakı «başanları»na borçiu olan Gene'al Franco, 1323 1927 ytflan arasmaa Fas takı jabancı lejyona komuta em 1927 >ılmda Ispanvaya donen General Franco, Sa ragosa askeri komutanhğına atandı, 1933 yılırda ıse Balear Adalarma gonderıldı Ispanya'da sagcıların zalerı uzenne anayurda çagınlan Franco Kara Kuvvetlerı Komutanlıgına atandı \e ük ış olarak da Asturjadakı maden ışçüsnmn gre\ıru bastırdı. Bu arada Ispamada halk cephesuıın başan kazanması uzenne General Franco Kanarya Adalanna gonderılda \e General Sansurjonun hazırladığı komplonun Sansurjo'nun otumuile yarım kalması uzenne onun yerını alarak, 17 temmuz 1936'da Ispanjada ıç sa\ası başlattı. General Franco üç yıl suren \e bır mılyon Îspanyol un olumuvle sonuçlanan ıç savastan sonra Isoanjamn tek hakımı oldu Savaşın sona ermesınden ıki gun sonra 31 mart 1939'da ispanya, Nazı Almanjası ıle bır dostluk anlaşması jrnzaladı \e antıkomıntern paktma gırdı General Franco dana sonrakı yıllarda ıç*e korkunç bır baskı rejımi u^su'a^ken Avrupanm dıger faşıst dıktatorlen olan Hıtler ve Mussolını ıle voğun üiŞkıler jçıne gırdıIspanyanın Bırleşmış Mılletleı"e uyelık ıstemi, 12 Aralık 1Ö46 gunü reddedıldı. Faşıst dıktator orgutun bu kararmı ulke ıçındekı baskısım arttırmak ıçın fırsat bıldı Franco, 1947 yümda referanduma sundugu bır ^asa ıle, •\erme geçecek kışınm kendısı tarafından seçılmesım belırledı ve vururluktekı jonetım bıçımmı «Kral sız bır KralliK» olaıak tanımladı Franco >onetımımn son 25 \ilmda, lspanya'ya ilışkın onemh olaylar ıse şoyle sralanabılır • 5 agustos 1950 Bırlesık \menka, Marshall planı dı^ma bırakılmış olan Ispanvaya 62 mıl>on dolarlık kredı açtı n . . u ™ , , Mılleüere üye Fraga Areilza Silva ittifakı Bu grup hakkında resml bır açıklama yapılmarnış oım3Sîna rağ Ispanva'da yalnızca tktıdard Falani Partısı'nın sıvasal ts vetı serbesttır Ulkedekı d paralenn tumvl, faaluetle Tasa dısı olarak ver altı sürdurmektedırler îspanya'dakı Irüçuklıl buii sol partıler ve sıyasa! Bru aralannda euç bırlıgı yap daha «kılt olabıltnek içm vıllarda bırteşmısler ve b lıkle «ol'da İki büvük ı grutı oluşmuştur. Faşıst cUktatörun marksisı mavan solcu muhalıflerı, mokratik Platform») adı al biriesmışler. Îspanyol K nist Partısl ile küçuklU b 10 marksist siyasal grjplı «Demokratık Cuntasyı ku lardiT. Demokrattk Plattorrn'da $en partiler ve siyasal sr sunlardır. • îspanva Sosyallst Isç tısi (PSOE) • İspanya Sosyal • t rat Partısl • Devnmci îşçıler ( (Dernokratik sendı hareketi içtndekı Uerıci hrtsü>an to lar) • Carlist Partl • Andalusya Sosyali lıgi (ASA) • Sosyallst Işçi S(ÜGT) • Dığer küçük »osy yasal gruplar itj Demokratık Cunta lesen partiler »e gruplar ise «oyle FRANCO ~ 36 jrü sıurea ls»H dlkt»törlülrteo »onrabüır: • îspanya Komünisi (PCE) % tspanya Emek Pa kı Entemasj on munist Partı) • Sosyatıst Halk Paı • Komunıst lşçi S Konlederasyonu birtdığı otomobıl Bask Mıllıvetçılerı tarafvndan haraya # in ocak 1967 Yeni bir Anayasa vayımlandı Tenl • Kıal Bayrak Org uçuruldu Blanco oıdu yenne Carlos Anas Navarro yasa, re.jj.rmn <Lıberalleşmes.ru (sendıkaların ba• Dığer kiiçuk kor getınldı Franco nun baskı rejırm yenıden sertleştı gımsızlıgı eok partılı sıstem ) devlet ve nukumet başyasal gruplar kanlarmın gorev lerinın "oırbırınden ayTÜmasım ongor• 27 ejlul 1975 *> Bask Mılh>etçısı ıdam edıldı mekte>dı Franco rejurune karşı butun dunyada protesto goste Demokratık Platlorrn 1 ratık Cunta"nın bırl rılerı duzenlendı. (Dış Habetler Servisı) • 20 aralık 1973 Başbckan Carrero Blanco'nun yolunda çalısmalar ancak lıderler arasın goruş ayrtlıklan ne konuda başarıya ula tır. Kısa bir süre Önce bı sol muhalefet ceph sıra Iberık Sosyalıst sj adı altında yeni 1 he oluşmuştur. îberik Sosyallst sı'na katılan sı ler sunlardır: • Katalan Sosyalı • Gahcia Sosyalv • Valencıa Sosyal • Sosj alıst Yenlc HarekeU. Bu genel cepheleşrn rınuı dışmda, Uç s ğımsız olarak eylı rutmektedır: • CTA (Askeri askeri iki kola rımci Bask Oı ternasyonare I • FRAP (Anü sever Devnmc • OLLA (Sılâhl Kurtuluş Örgi Öte yandan laşıst < 51 olan muhalelet rın Demokratık f tılmalan yolunda de bulunulmuş. s herun en güçlu o panya Sosyalıst I bnde geienleri kesln bır tavırla lerdır. (Dış Ha men, eskı Haberalma Bakapı Fraga liberal monA^m Jose Areilza ve muhataza^âr Hrıs'ijan DemOKrat S Wa Munoz'un bır polıtık orgut kurma >olunda prensıp aııljiinasına vardıkları soilenmektedır Bu orgut jenı ispanya yasasınm on taslaklarım hazırlî>acastıı. TragaMın bovle bır ittıtaka gıtmesl birçok gözlemcHerln dıkkatlnl çekmış ve Ispanja'nm Karamanhs'ı gıbı vorurn anmasına neden olmu^tur (Karamanlıs bır reierandırn sonucunda kralhsa son vernıştı) Bu nederne bu ıttılak Prens Carlosun pek hoşuna gıtrneyecektır. 150 metrelık Haç'ın alttna gömülecek Otuzaltı yıllık tasıst dıktator Franco, tam 150 metreUk bır Haç ın altma gomulecek. Faşıst guçler jarım yuzyıla yakrn bır sure ispanya halkına buran lâyık görmüşler Madrıt yakınlaruıdaki muazzam bır kayalıgın altına onca dev bır katedral oyulmuş Üzerıne de tam 150 metre boyunda bır *ı«f> rtıkılrrus. Bu katedralde ise İspanya lç savasuıda yaşamlanm jfiUrmış olan 100 bin lıişı yatıyor. Acaba orada yatanlar, bir (açlst dıktatörü yanlarına tobul etxnek lateyecekler mı? Falanjistler ittifakı tlar ve 8Sin tUtUCU