Katalog

Ekonomi Ekonomi ••• Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi . . . Ekonomi Ekonomi Ekonomi Skonomi TÜRKİYE, İHRACATINA GÖRE EN ÇOK YABANCI SERMAYE KABUL EDEN ULKE Türkıve, yıllık ıhracatından elde ettıgı dovızlenne oranla en çok yabancı sermaye kabal eden ulkeler arasındadır Istatıstıkler, bu açTdan, Turkıye'nın laşıst îs panya üe yanş halmde olduğunu ortaya koymaktadır. Sanayı Odalan Bırhği tarafından hazırlanan raporda, Turkı>enın yıllık yabancı sermaye gırışlerı ıle ıhracattan elde ettığı dovız gırışlerının oranlan gostenlmektedır. Aynı raporda bu oranlann dıger bazı ulke ve ülke gruplarındakı ıstatıstıklerle karşüaştınlması vapılmaktadır. Yandakı tablo bu gore duzenlenmıştır. bılgılere GEÇEN YILIN 1 1975 YILININ İLK YARISINDA BÜTÇE GELiRLERi (Milyon TU) Mart Ağustos 1975 47 575 43 759 21 MtO Ih2hl 2 724 8 521 4 244 8 766 3 814 ^77 Turkıye'nın yıllık yabancı ser maye gırışlen ıle ıhracatı arasm dakı oran bakımmdan en çok ya bancı sermave kabul ettığı yıl, 1970 yılı olmuştur. Bu yılda yıllık yabancı serraaye gmşlerının ihracata oranı, yuzde 9 9 u bulmuştur. AJTII yıl içın Ispanya'dakı oran yuzde 9,48'dır. Boylece 1970 vılmda Turklye, çeşıtlı ulkeler ıçmde en çok jabancı sermave alan faşıst tspanya yı da gende bırakmıştır 1970 yılından sonra soz konusu oranın gehşmesı dalgalanma İstatistikler, Türkiye'nin bu açıdan faşist İspanya ile bile yarış halinde olduğunu ortaya koyuyor gosterm ştır 1972 ve 1974 v'Ian, bu orana gore tanımlanmış va bancı sermaye gırışlen açısından duşuk yıllar olmuştur. Ancak 1975 yılında durumun değıştığı gorulmektedır. Sanayi Odalan Bırlıgı'nın yapmış oldu gu tahmınlere gore 1975 yılında YABANCI SERMAYENİN YILLIK iHRACAT iÇLVDEKi PAYI CLKELER YILL\R YT.ZDE OHRAK P\X 462 ÎTALYA 1970 AET ORTAIJLMKSI 1970 OECD ORT4LA 1970 BELÇIKA 1970 1970 İSPANYA TÜRKIYE 1975 (Tahmin) 1965 TURKÎYE TÜRKİYE 1970 1971 TURKIYE 1972 TÜRKÎYE 1P73 TÜRKİYE 1974 TURKIYE < S^n beş ıl) v TÜRKİYE 2,70 266 2 72 »48 8 90 4 70 9.90 660 YÜKSEK GELIR VE ÜCRET POLİTIKASI, BU YIL VERGİ GELİRLERININ ARTMASINA GeUr Çeşıdl Genel Butçe Gelirlen Vergi Gelirlen A) Gelırlerden Alman Ver. a) Gelır Verg'sı b) Kurumlar Vergısi B) Servetten Alınan Ver C) Mallardan Alınan Ver D) Hızmetlerden Alman Ver E) Dış Tıcaretten Alınan Ver 2 Vergı Dışı Normal Gelırl»r Agu«itos 1975 7^52 7 171 3U08 2 506 1 818 1 654 191 648 112 44 6 V h k Artıj Oranı ( ' . ) 421 402 418 381 44 2 39.5 5i>8 2S..3 328 924 YOLAÇTI 4 90 600 5 70 6 70 Bu yılın ilk altı ayında vergi gelirlerinde kaydedilen artıs, yüzde 4 0 civarında oldu Bu vilın ilk altı a p sonunda vergı gelırlennde, yuzae 4 cı U varında bır artış olmuştur KT tış en çok Eeiir ve kurumlar vergisınde kendısını gosterm^ tır. Bu artışlar ceçen vılın yuk sek toplu sozleşme duzevi ıle saglanan ışçı ucretlenndekı ar rışlar ile memur vuk^eUılmesınden ileri tedır Bu vılm llk aln avmdak) vergı tahsılatındakı artışlar. Cephe Hukumetı'nm veni bütçe hazırlanırken daha serbe^t hareket etmesıne olanak tanımıştır. Cei> he Hukümetrmn 1976 vıl! bü*cesi ıcm 140 142 mılrarlık bır Kaydedilen artışın en büyük bölümünün gelir ve kurumlar vergisınde olduğu da saptandı hareama hacml Uzennde durdugu bıldınlmektedır. Bovle öır harcams hacminın kararlastınlması halinde. veni bütçe mevcut bütçeden vtlzde 21 oranında daha bfıvük olacaktır Gelirler Genel Müdürlügü'nde toplanan bileilere eöre 1975 bütcesinm IIÎc alH avına ait bütçe gelirleri tahsılat sonuçlan tabloda gorulmektedır Buna gore, 1975 btitçesınde 98 mılvar olarak saptanan butçe geli'ierınin vansına vakın bır bolumü mali yıhn tlk altı avında toplanmıştır. Mali vılm ilk altı avında tahsii edilen 47 « milvar Hrahk toplam bütçe eeürinm 43 8 milvnr lıralık böiümıl verei gelirlennden 3 R milvar lirahk böliımü Ise verel dışi normal Relirlprden elde edılmlştir Verei gelırlerl. 1974 vılının vuksek fivat ve eelir uytrulamasından etkılenmı«îtlr. Ver0 dışı gellrlerde ise. eeçen yıl kamu gınşımlennin mal ve hi7mptlpnne yapılan zamlar rol oynarmstır. yabancı s e r m f e gın^lenrın ıh racata oranı $uzde 8 9u olacaktır Son beş yılın ortalaması ıse yuzde 6,70 olarak hesaplanmaktadır Ihracat dovızlennın yuzdesi olarak yabancı sermaye gınş oran lannm otekı ülkelerle karşılaş tınlması da ılgmç sonuçlar \er mpktedır Turkne'nin tutturdujhJ oranlar, Italja, Belçıka gıbı ulkelerle Ortakpazar ve Ekonomık Işbırlıği ve Kalkınma Orgutu ülkelenndekı oranlann oldukça ustundedır. Turkıye ile ancak tspanya ysnşabılmektedır. Hisse senetferî alımında kâr oranlan düşüyor Turkıye Sanayl Kalkmma Bankası nda yapılan ve hısse senetlerı alımlarındakı kar oran larmı hesaplamayı amaçlayan bır çalışma, hısse senetlen a lırnlarının gıderek karlılığını yıtırdıgıni ve 1973 yılı harıç dığer donemlerde, fıvat artışlanru bıle karşılayamadığını ortaya koymaktadır. Turkıje Sanayl Kalkınma Bankası'nda «Tlırk Sermaye Pıj asasındakl Hısse Senetlerının Verımlılıgı» admı taşıyan bır çalışma japılmıştır. Çalışma, bellı başlı bankerlerden hısse senet len alış fiyatlannı toplayarak ve ıstatıstık yontemler kullanarak çeşıtli donemler ıçın hisse senetlerıne para yatırmanın karlılıft oranlannı hesaplamıştır. Hısse senetlennm alımındakı fıvatlan kullanarak yapılan bu çalışmanın sonuçlan, hısse senetlerınl çıkaran fırmalann karlılık oranlarını yansıtmamakta dır. Hesaplanan kârhlık oraniarı, fırmalarca çıkanlmış hısse senetlerının, tasarruf sahıplerı tarafından almıp satılması sırasında elde edılen karlılık oranlannı belırlemektedır. Ancak zaman ıçınde bu karlılık oranlarının düşmesi, tasarrul sahıplerının hısse senetlerıne rağbet etmedıklennı gostermektedır. TSKB'da yapılan çalışma, 1973 yılı başmdan başlamakta ve 1975 >ılı nısan bılgılerını ıçermektedır Yapılan araştırmada 1973 yılı ıçın bulgular şu şekılde ozetlenmektedır: «Bankerlerın satış ve alış fıjatlan arasındakı fark (spread) hesaba katılmadan dahı yapılan rantabılıte hesaplarında 1973 takvım yılı rantabılıtesı, enflasyon oranının ustunde gorulmektedır » Çalışmada 1974 yılı ıçın ıse «1974 takvım yılı ortaIaması en mukemmel hısseler (blue chıps gıbi) içın dahı negatıf olmakta, enflasyon hesaba katılınca reel faız nefatıf 30lara çıkabılmektedır » Hazırlanan ınceleme, 1975 yılının ük dort ayının bılgılenne dayanmakla bırlıkte. içınde yasanılan yılda en lyı olasılıkla beklenen karlılık oranının tahvıl faızlerımn altında kalacağını ıleri surmektedır Bu konuda şoyle denılmektedır «Son dort av içınde pıyasada gozle gonılur bır yukselme hıssedılmektedır. Temettu ve çeşıtlı beklevışlerın oluştugu Mart ayı donemınde yukselmeler beklemek tabııdır. Ser.enın gen kalan sekız aylık dfv remınde de ılk dort aya eşıt bır buyume beklense, vıl ortalaması olarak vuzde 7 ıle 13 arasında bır yılhk rantabılıte beklenebıUr BU dummda dahı net yuzde 14 4'luk tahvıl faızının cazı besı açıktır » Çalışma, Kastelli, Zeki, Erban ve Meban gıbı bankerlerden alınan fıyatlara dayandınlmıştır. Fakat bunlann içınde Kastelü'nm 15 hacmı bunık olduçu ıçın bulunan sonuçlan Kastelh'nın fıvatlan etkılemektedır ^ncak, TSKB'nın çalışmasının bulgulan ıle Banka ve Ekonomık Yorumlar Dergısı nın hısse senetlen fıyat endeksi arasında bır uvum gorulmektedır. (Cumhurıvet Gazetesı 10 Ekım 1975) 1974 yılı başmdan başlayan bu fıyat endekslerıne gore 1974 ocağı ıle 1975 ocağı arasında hısse senetleri fıyatı duşmuştur. Dolayısıjla karlılık oranının da duşmesı gerekmektedır. Aynı fıvat endeksıne gore 1975 ocagı ıle 1975 nısanı arasında, hısse senetlen fıyatlan yukselmıştır. Bu yuzden de hısse alımları karlı olmuştur. Ancak Banka ve Ekonomık Yorumlar Dergısi'nm fıyat endkslennde, nısan avından sonra, TSKB araştırmasının bekledıği fıyat artışları eerçeklesmemış ve duşus olmu'stur Turkıye Sanayi Kalkınma Bankası'nca hazırlanan trsse senetlen alımındakı kâr oranlan şovledırOcak 1973 Ocak W4 vuzde 26 49. Ocak W4 Ocak 1975 S 04 Ocak 1975 Nısan 1975 3 41, Ocak 1973 Ocak 197S 10 93, Ocak 1973 Msan 1975 24.01. YORUM Yalçın KÜÇÜK TERSİNE fersîne ddnüvor Bunu görebilmek îçin çu satırian okumakta yarar vaı, «Gerçekten, modem ıktısatçılann goremedıklerı ve Marx'a kadar uzanan klasık ıktısatçılann açıklıkla ortava kojduklan gıbı butun uygarhk tarıhı sermaye bmkımıne dajanmaktadır • Bu satırlar, Busıness Week Dergısı'nde .ver alı\or Dergı, Wall Street'ın goruşlennı dıle getırivor Wall Street, Amenkan kapıtalızmmın kalbı ve dunva empervalıst sıstemının beynı dunraunda Empervalıst sıstemın nabzını elmde tutmak ısteyenler, haftalık Busıness Week Dergısı ne bakmak zorundalar. AMERtKAN kapıtalizmmın kalbl kötü atıvor Gelecek on yıl lçin Amenkan ekonomısinm 4 5 tnlyon dolarlık sermaye bırıktırmek sonınuyla karşı karşıva olduğu ılen surüluvor. Bunun imkansızlığa yaklaşan güçluklen üzennde duruluyor. Dergı, eğer bu japılmazsa, Amerıkan ekonomısinm çokecegıni sovluvor. Marx'a dayanmak sorunun onemını belırtmek içın gereklı sayılıyor. Sermayenm bu teşhlsınm karşısına Amerıkan ısçı örgutlen çıkıvor Şu, başlannda CÎ4 İle ılışkılen açıkça saptanan, Amenkan Sendıka Liderleri «Olmaz bövle sey» dıyorlar «Amerikan ekonomisi sağlamdır. çokmez • Söyledıkleri bundan ibaret. Çaresızlık içınde başka önerıleri yok. DÜNYA ilerliyor. llerlerken, kimıleri olüvor; kimileri doguvor tktısatta olenlerın başında Keynes gelıyor Amenkan sermavesının Dergısı'nde bu gunıi gormeven iktışatçılar olarak nıtelenenlerın başında Kevnes var. Marx"ın kıtabını, «bır oğrencının müsvedde deftenne» benzetmıştı Kapıtalızrrin. sermaje bırıkımı sorunuvla karşılaşabılecegıni aklına bıle getırmedı. Fmppryah«t aşamada, bellı başlı kapıtalıst ekonomılerm karşılaştıgı sorunlan çozmek ıçın reçeteler hazırladı Empervalıst sıstemi verı aldı Teker teker buvük kapıtalıst ekonomılen restore etmeye çalıştı. Çareyı, kamu yatırımlannı arttırarak ışsızlere ış bulmakta gördü. ŞÎMDÎ Kevnes oldü. Yenl blr iktlsatçımn yıldızı parlıyor Meslekten iktısatçı olmavan, Amenkan ünıversıtelennın onde gelen ıktısa'çılannm ıktısattan hıç anlamaz dedıkleri b ' n s r Kıssınge r ^menkan Dışişlen Bakanı. Esas olarak Kıssmger'ın ustlendığı gorev, Keynes'ın yaptığından pek farklı değıl Kıssınger de bır restorasyon uğraşı içınde Dunya empervalıst sistemmi restore etmeye calışıvor Restorasvon sanatında Kevnes'den onpnnlı bır avrılığı somlüvor Empervalist sıstemın bütünunu restore etmeve çalışıyor Teker teker kapitalist ekonomuen verı alarak. Pellı başlı kapıtalıst ekonomıleri koruvabiimek ıçın. uzak savunma kalelenni, sosyalızme ve ulusal kurtulus mücadelelenne terkederek. 1974 vılmda lmzalanan toplu sözlesmelertn sagladıgı Ucret arUşlannın bir bölümü bu vıl vürürlüSe frfnnlstir Bunun vanında 1975 yılmda memur maaşlaBUGÜNE GÖRE çok önceden .1973 Avrupa Yılı olacak» dedl Emdıgı malzeme, tam tersl Wr kalrp îçfn çok daha elverisU T» U nnda artıs olmuştur. Ücret ve pervalızm ıçın gundemın en onemlı sorunlarından bırısınm Av yumlu maaşlar anında vergüenen v« rupa olduğunu bojle açıkladı Avrupa ekonomılennın vonetıANC^K \erasımos'un kıtabında, sayısı çok fazla olmavan fakat gelir venrisi ictade HnemU bccılerı bıle ınanmadı Ama Portekız'den, Italya seçımierınden değen yuksek Fransız kavnaklan yer alıyor. Bu kaynaklann ltlmıl olusruran bfitçe Relirierlsonra, Kıssmçer'e geldıler Kıssınger, «Dertll Sülevman» ıle ortaya çıkardığı tablo şoyle Osmanlı devamlı olarak Dogu'nln başında ver almaktadır Yı(Suleyman the Froubled) sayfalarını pajlaştığı TtME Dergısı '• dan Batı'v a kayan tıcaret rnerkez ve yollannı kovalamış. tslın llk altı avmda sellr vereısi nın son sayısmda, ovunme do'u bır dılle. «Avrupa Yılını ılan tanbul, Trabzon seferlen, Ege'ye açılma, Cezayır'e uzanma. hep hasılatmın vıizde 43.2 oranmda ettıgım zaman kımse kabul eımeaı, Ekonomi polıtıkalan arakaçan tıcaret yollannı kovalarnak ıçin Kaçan tıcaret, hep slartmasında ücret ve maaslardasında eşgudum sağlanması önerım reddedıldi, ama şımdi belahla kovalanıyor O zaman da, şimdi de Fransız kavnaklanna ki artıs binnci neden olmaktanımsendı. dıyor. dayanarak, Yerasımos, Osmanlı fetıhlerlnin ticaret vollannı dedır. ğıştırmedığıni, tıcaret yollannın degişmesıni fetihlere neden ol7 Ücret ve maaslarm dışındaki NEDEN Avrupa Bu sorunun cevabı, ne dünya para bunaduğunu ıleri stiruyor. gelır vergisi ile kurumlar vergilımında ne de petrol fıyatlarında. fcorunun cevabı, batı kavIert bir «nceki vüdakl özel kaOSMANLI, kaçan tıcaret arkasmdan Batı'ya doğru sefer düzenllnaklı vabancı sermaye yatınmlannda. Daha önce yazıldı Ama yor. Yerasımos'a gore durum boyle. Peld şımdi Turkıye ne ya «ançlar üzertnden alınmaktadır. bır kez daha yazılabılır Ikinci savaştan sonra batı kaynakıı yaYUzde 38.1lik bir artı? gösteren pıvor? Pek farklı degıl Farklı olmadığını gösteren gelişmeler bancı sermave yatınmlan onemli nıtelık degıştırdi Artık eskurumlar ventf«f! hasılatı, bütügeçen hafta ortaya çıktı. Vıyana'dan sonra Paris'te. GüçlU ve kısı gıbı tanm, maden va da petrole kaymıyor öncelıkle imanüvle geçen vılm tnırum kârlaustan denejıme sahıp bır cinayet örgutünün tşledigi cınayetten lat sanayune gıdiyor. Artık eskısi gıbi dunvanın, Asva ve Afrinna davanmalrtadır. sonra Fransız «resmı» makamlannm gdsterdiği umursamazka gıbı eski kıtalanna gıtmıyor öncellkle başta Avnıpa oltstanbul Sanayl Odası taralık Vatıkan'dan Papa'nın, Franko îspanya'sınm komondör nlmak Uzere batı yanm küresme yonelıjor. önde gelen kapıtafından açıklanan 100 büyllk kuşanlarına sahıp büyıikelçtnın öldlirulmestni, Fransıı devlet •li<it Ulkelerin imalat sanavıi üretımi. üllce sınırlannı aşarak barulusun 1974 yıü cirolan da bendamlan, «devlet adamlıgına» vakıçan bir duvgusuzlukla karfitı yanm kuresınde toplanıvor. Batı yanm küresınde de Avrurer bir artısı ortava koymaktalıvor Dış dun>ada yalnızlık denilen olgn her halde bu olmalı. pa agırlıklı bır yer tutuyor. dır. îstanbul Sanayl Odası'nın ÖLDUKÜLME olayının sımgesel bir gdrunumü var. Dünyayı boyeöre. 100 büyük nuzunda taşıdığı inanılan dküzun, boynuzunu sıkıca tutup göv açıklamasına YATIRIM ve tıretım bakımmdan Amenka Avrupa'ya dogru çekilikururuşun 1974 vıh cirolan, bir desmi tahnk etme lsteği var. Batı kapıtalizml, TUrkiye piramiyor. Bır efılım olarak ortaya çıkan durum boyle Kıssınger, dının tavanmı elınde tutup gövdesinl dışırda bırakmak lsöyor. 6nceM vıla Röre, vuzde 42 orabazı üretım kollarmda bu egılimi hızlandırmak istedı. Enerjı, nında artmıstır. 1974 yılmda teGovdeye ve tabana guvenemeyecegmi 12 Ekim'de bir kez daha bunlardan bınsı Yeni bır NATO olarak tezgahlanan Enerjl mel mal ve hizmettertn flvatlagordü Ya bunu gerçekleştirecek Ya da tavana, tabam ezdireAıansı'nda petrol fıvatlannm vuksek tutulması ıçın bzel bır nnın vUkseltllmesiyle saglansn cek Başka yol yok Turkıye, Yunanistan'dan farklı. Turöye'de çaba harcadı Bu strateji karşısında başta Nobel nışanı sahıbl bu artıs. bu yıl etMstnl kttrumdunya daha hızlı donüyor. Gövde, daha hızlı sola gldlyor. BaAmenkan ıktısatçsı Samuelson dahıl bır çok iktısatçı havret lar vergisi hasılatını arüraraJc tı kapıtalizml, Yunan kapitılizmıne daha büyük bir gürenle ve kızgınlıgını ıfade ettı Modern İktışatçılar, ıktısat bılmez göstermektedlr. bakıyor. Kıssınger'] anlamadılar Kıssınger'm batı yanm kuresınde petVergi gelirlerl lçinde en yükrolün yenne alabılecek enern kavnaklannın bulunmasmı kârsek artıs gösteren mallardan aDÜNYA sadece dönmüvor. Avnı zamanda daha hızlı dönüvor. Bulı hale sokarak enerjı alamnda, Asya ve Afrıka'ya bagımhlığı lman vergflerle verel dışı norsıness Week'den sonra Demirerde, Manc uzmanı oldu. Hem de azaltmaya çalıştıgını goremediler. mal gelirlerdeld yüzde 92 orahızlı bır bıçımde ilerliyor Şu anda Marksçı olmayan solu benındaM vflkselme, vfne esas Itiğenmıyor Sol ıçın, Demırel'in beğenilennin mana ve ehemml«MODERN İKTIŞATÇILAR» İçın vüz karası bir durum. Ama kayetı vok Şımdi anlamlı ve önemli olan Ecevıfın tutumu. Ece barivle, eeçen yıl kamu eirişimçınümaz Çunkü tarıhı sevmezler. Tanhsız iktısat olabıleceğını lerlnin mal ve hizmetlerine yavıt, Halk Partısı'nın marksist olmadığını, ancak, bir düşünce duşunurler Halbukı iktısatçı sık sık tarihe, genlere bakmak pılan zamlardan doSmaktadır. sıstemi olarak marksızmden yararlanılabıleceginl söyledi. Bazonmda Eldekı tartısmavla ılgılı olarak vakm zamanlarda yaz'lan. buna kızdılar Kızmak içln hiç bir neden vok. Ecevit'e, ömeStn. tekpl maddelerine vayınlanmış bır tarih kıtabı var îstanbul Guzel Sanatlar ^kadeHalk Partısi'nın marksist oldugrmu sovierse, kızılabılir Su an pılan zam tekel maddelerinden mıs1 mezunu Stefanos Yerasımos, tanhe ve tarıhle bırlıkte ıkda Ecevıt'm soyledıklenne, Halk Partisi adma sevinmek perek. alınan tstıhsal vergislnl artırtisata merak sarmış Fransa'da yaptıgı doktora tezl kalm ıkl Çunkü bır vıldan az bır zaman önce Ecevlt, avnı görtlşleri vüz mıstır. cıld haltnde türkçede vavınlandı Bızanstan bugüne kadar '17avıl bnce ortaya arıldıgı lçin mahktım ediyordu. Dünya üe birnan incelemesınde Osmanlı toplumunu f^va Tıpı Üretım KaUPütün bu nedenlerle, 1975 vıhkte Türkiye de hızlı dönmUyor muî bına sokmak için elındekl blltün kaynaklan zorlamış. KullanIrnın llk altı avmdaki vergl artışlan vapısal bir deSismevi RÖStermemekte peçen vılm ekonoml politfkasınm sonuçlannı ortaya koymaktadır. DÖNEN DÜNYA Ücret artışlan AMERİKAN EKONOMISİNDE KARLIUK ORANLARININ HIZLA DÜŞTÜĞÜ SAPTANDI Dunya kapıtalıst sisteminin karşılaştığı ekonomık bunalımla ılgılı olarak yenı bılgi ve bulgular ortaya konmaktadır. Bunlar arasında, Amenka Bırleşık Devletlerındekı karlılık oranının hızla duşmesı onemli bır ver tutmaktadır. Amenkan ekonomısm de karlılık oranı, 1965 ıle 1975 vıllan arasında vuzde 16'dan, vuzde 6 va ınmışt'r Karlılık o ranmdakı inış, onemsız dalgalanmalarla, devamlı bır eğılım olarak kendısıni gostermektedır. Karlılık oranının duşmesı, Amenkan ekonomısinm hem mevcut hem de gelecek sorunlannı varatmaktadır Gelecek vıllar ıçm varatılan sorunlann başında, Amenkan ekonomısinm yuzde 4 oranındaki normal buyume hızını surdurebılmesı için gereklı sermave bınkımıni saSlamak gelmektedır. Busınes Week Dergısı'nın vaptıgı ıncelemeye gore, gelecek on vıl içınde Amenkan ekonomısinm normal btlvume hızını surdurebılmesi ıçm 4 5 tnlyon dolarlık tasarruf sağlaması zorunlu olmaktadır. ABD ekonomisi, 1955 • 1964 yılları arasında 760 mılvar dolarlık tasarruf kullanmışur. 19651974 yılları arasında bu mıktar 1 6 tnlyon dolara çıkmıştır. Normal buyume içın gerekli 10 vıllık tasarruf mıktan, 4 5 tnlyon olarak hesaplanmaktadır. Busınes Week Dergısi, bu kadar buvuk bır tasarrufun vara^ılmasıvla uvgun yatınm alanlarına vdnlendınlmesını «venılmez olmasa bıle muthış bır ış» olarak nıtele mestedır. Dergı'de «fcapıtalıst kama ekonomının uzunca bır sure sermave bunalımından saglam çıkacagını dujünmek safdilllktır» denümektedir. Gerekiı sermay» m ü m k ü n olamavacagı belirtılmektedır. Üçuncü olarak, vuksek enflasyon v e faız hadlerının, ekonomıde devamlı bir bunalım ve durgunluk kaynagı olacağı ifade edilmektedır B u konuda şoyle denilmektedır «Faiz hadleri üzerindekı yukarıva dogru devamlı baskı ve yuksek enflasyon, Federal Rezervı (Amerikan Merkez Fankası) canlanmanın hemen başlannda sıkı para polıtıkalanna zorlayacaktır B u , sımdı d e gorülmektedır. Bu durum ıse. uzun ekonomık canlanm a l a n imkansızlaştıracak durgunluklan d a kolaylaştıracaktır.» Dordüncü sorun i s e iflaslann vavgmlaşması ve orta ve küçuk fırmalann büyıik tekeller tarafından satın alınması olmaktadır. Fınansman kaynaklann'n kıt ve talebın yuksek olması halınde mevcut kavnaklann çogu buyuk tekellere gıtmektedır. Gerekli fınansman açı&ının kapatılmaması halinde Amerıkan ekonomısmde bu surecın hızlenacagı ıleri surülmekte ve şovle denılmektedın «Amerıkan şırketler sisteminin vapısı, büvuk şırketlenn küçuk şirketleri artan bır hız ve hırsla vuttuklan Japon zaıbatsu sistemıne benzevecektir.» Merkez Bankası Haftalık Dırrumu (Milyon TL, Rezervler Milyon Dolar)' 28 31975 AKTtF (MC Hükfimetl) Altın Dbviz 18J49 29Î92 Kamu Kreaıleri özel Sektor Kredüerl 8 735 15 441 Tarım Kredılerı 12 005 Dıger Iktıfler 85 347 TOPLAM PAStF Emısvon 32 055 227 Dovız 3794 Mevduat Mevduat Munzam Karşıhklan 22142 Dığer Pasıfler 26142 Brut Rezervler 1.322,0 Net Rezervîer + 70,0 DÇM Hesabı 120,4 10 10.1975 Geçen Hafta) 16 645 38 322 6 225 14 394 37 213 112 799 «3 897 5 765 26188 36 579 1103.4 736.5 818 U 370 ABD EKONOMİSİNDE KARLILIK ORANLARI 47 17 10 197S (Son Hafta) 18 838 3«h85 &P42 13 7HO 37 479 114 679 42 679 fi U'» 2h J26 39 U>* 1 242 8 755 4 811 6 506 15 10 5 0 V • • \ \ 19fa5 66 6? 68 69 70 71 1% 73 74 1975 birıkımln sağlanamamasınm yaratacagı sorunlar ise bes bolumde toplanmaktadır Bunlardan bırısı taız tıadlennın ekonomının gogılslevebıleceg! oranlann çok üstüne çıkmasıdır Amerıkan ekonomısinm bunahrn içınde bulundugu sımdtki zamanlarda bıle kısa donemli faıa oran Amenkan Iş çevrelerlnin eöruşlerini dile geUren Busines Week Der^ısj'nin «yenilmez olmasa bile müthlş bir iş» olarak nit ledifei tasarruf açı»ının kapatılamaması haltnde ortava çıl a n n m yükselmesi karşısında, gelecek vıliarda faız oranlannm karak s o n n l a n n be^infisi şövsıstemı tehdıt edeceK bovutlara le ifade edilmektedır: «Gellr arulaşacajı ıleri sürülmektedir. tışlan vok denecek kadar a ı ot k ı n d sorun mal kıtl gı 11e lacaSı lçin tODlumsal raha'>=ızenflasvonun bırlıkte eorunmesıIıklar ve smıf çatışmaian Amedır. Gerekli tasarruflann varablr özeüığl tı)ıama»i halinrte, ıgtikrarlı H rtkpn tPDlumunun tudir.3 yaüarla taieplen Milliyetçi Cephe Hükümeti kaynağı bellı olmayan yeni bir borçlanma yaptı Merkez Bankasmın son haftalık durumuna gore brut dovız rezervleri 140 milyon dolarhk bır artış gostermektedır. Merkez Bankası kavnaklarından elde edılebılen bılgilere göre bu artıs normal dovız işlemlennden veva serbest dovız bolgesi ülkelenvle vapılan anlaşmalardan ıleri eelmemektedir. Borçlanmanm. ban Arap ülkelerl veva îran'dan vapılmış olması güçlü blr olasıhk olarak ilenye sürülmektedir. Merkez Bankasının son haftahk durumuna göre net dovnz rezervlennin erimesi devam etmekle bırlıkte brut dovız rezervleri 1 mılvar 103 mılvon dolardan, 1 mılvar 243 milvon dolara çıkmıştır DCM kavnaklı dövtz gırişimleri tse son bır hafta tçinde 14 milvon dolarda kalmışnr. Bu vüzden briıt dövız rezervlenndeki önemli artış. DCM kavnaklı dövızlerden ileri gelmemek tedır. kilerde toplam dovız eınslerı 178.1 milvon dolardır Bu mijîtan n içınde en buvük kalemı «dı8er» başlıgı altında toolanan 1U7.8 milyon dolar oluşturmairtadır. Bu kalem DÇM eırişleri ile serbest dovız sahasında elde edilen her türlü borçlanmalan içermektedir Buna karşılık avnı «ıaha ıle ilgili doviz çıkışlan 130.2 mılyon dolardır Bov'efe serbest dövız sahası lslemleri bir hafta içinde 48 milvon dolara vakın bır fazla jermis olmaktadır. Ancak bu miktar s o n hafta lçmdekı brut dovız rejervlenndeki artışı karşılamamaktadır. Geriye 92 mılvon dolarlık blr artış kalmaktadir. Bu artıs. zorunlu olarak serbest drtviz sahası Ulkeleri dışından Plde edilen bir kavna*ı ifade etmektedır. Serbest doviz sahası dısında ise sosvalı^t ülkelerle bazı Arap Ülkelerl t e îran trirmektedir Kesın olarak santanamamakla btrlikte Cephe HjkümeHnin tran'dan blr borc almıs olma«i Ii?pnndp dunı'mak öte vandan Merkez Bankası kavnaklarından elde edilen bıl tarlır Bu borçlanrrianm Türkive'nın Türkıve de Iran'ın ekonoeılere eörp serbest dovız sahası ihracatı 10 ekım • 17 efclm 1975 mık s o n ı n l a n n ı crtzmek ıcln vatarıhleri arasında 34 milvon do paca&ı bazı ulastirma vatınmlan n ı n karsılıPmda ve önceden « a j lar olmustur îthalât İse 69 2 müvon dolardır Serbest dftvis ga lanmıs b!r krp<1i olabıleceği İle hası ülkeleriyle d y ekonomü lils rt sürülmefctedtr.