Katalog

Bulgar\ Edebiyatında Türkler,, ve Türk yazarları Etem ÜTÜK rırrarivet'in 2 agustos 1975 gllnlü «Sanat Edebtyst. saMasmda T Bu han Arpad'ın • Bulgar Edebiyatında Turkler» yazısı beni dusuneurdü d bu yamında, Bulganstan'da Türkçe olarak yayınlanan «MerLoı.jşu» adlı bır yapıttan soz etmektedır Bu kıtapta Unlu Buleb.\,atç'larımn 1880 1930 yıllannda yazdıklan yapıtlardan TU% ve Turklerı konu alan hıkâyeler vardır. \m Turker Acaroglu da bır sare once «Bulgar Hıkâ>elert Anı (tstanbul 1967). adlı bır kıtap yayınlamıştı Kltabın başında Sabrı tsat Sıvavuşgıl'ın Bulgar edebıvatı Uzerıne «Bırkaç Araroğlu'nun da «Bulgar Hıkâyecıhgi Uzertne» bır önsözü ı Balkanlarda yüzyıllar boyu egemenlik kurmuş blr ulusuı. ımımız altmdakı kavımler ulus olma bılmcme vararak bırer ba*ırry.z devıeüe kunnuşlar egemen jaşavan so> daşlarımız nhıt durumura duşmuştur Gerek egemen gerekse azınlık oovrlıkte yasatnamn elbette bızde ve onlarda uzun yülar sıllnı arı tath anıları, Izlenımlen vardır ılkinh ulus'ar bızdPn ayrıîdıktan sonra ulusal edebıyaiannı 'sıa'a'r Fanat b z m bu edebijatlar hak^ında yakm zamana 3!İS'mi7 joktu Balkanlardan goçup gelen avdmlann hemen Mav dHlennı çok m bıldıkien halde nedense onlardan çevıpmamışlardır Yapvrlannda, çocukljç yıllarını b r.iKte geçırh.riOerden de sozeden Panaıt tstratırun dllimıze çevrılmeğe masıvle Balkanlı jazarlan tarar olduk. me' Sevfettin'ın konuları Rumelı'de gpçen kahramanliK hlk&bır >ana bırajchısa Turkıvelı yazarlanmız Ttfrkun Balkanlarajj'ışını, yeneşme^ıni, Balkanlı halklarla b rlitvte yaşayışını, 1877 bozgununaan sonra başıajan \e gunumuze dek surup ge>üyük gdçun nvküsunü konu alan hıkâje ve roman türunde yar vermen ışleıdır Ancak Balkanlar tanh \e coğrafvası ıle şunseçmış Evlıya Çelebı'den bu yana da gezı eüebıvarmızı zenştırmıştır Edebıyatı Cedıde nın unlü kalemlennden Cenap 5attın 1 Dunva Savaşı başlarında Avrupa'ja gıderken Ba.gansı da ufcramış, >azd gı «Avrupa Mekturl?rı>nda bu ulkeden ds tmıştır Ahmet Rasım de BaUanîara gıtmıs donuşur.de •Roıya Mektupıannı \s7mistir. Yahva Kemal, Sof\aja >aptığı gen so^ra «Balkan'a Sejahat fDergâh 5 ka^ım 19"!"!» adb b\r vaıda C67i ızlenm'ermı antatrv<:*T Ismaıi Haoıb SPVJÇ «Tuna' Batna 11935 1944>» Yaşar <r*o\ Na\ır .Balsanlar ve Turk.uk î>. son yılladakı gezı ızlenım'erını de gazetelerde \e dergısmvazmıstır) Fahh Rıfkı Atay Faşıst Roma, Kemalist Tıran ve bolmuş Makedonya U930K «Tuna Kı>ılan Ü938>», Yılmaz Çe•r ıBummejcn Amavutluk (1966)», «Şu BIZJ^ Rumell (lSfil)» spbl ve ınceleme \apıtlanm verdıler Yahya Benekay da doğum ye>lan Romanya'ya yaptığı gezıde, Panalt Istrau'nin yaşadıgı yerlert asarak izlenımlerıni Varlık'ta yazdı. Sımdı bıraı da Balkanlarda yetişen yazar T» OBanlannuzın n»\apt"Kİama bakaltm. Soz turava gelmışken Zagra MüfttlîU HUseyln Rad EIendl"nln ıgra Küftusunun HaUralan (Tanhçeı Vak ai Zagrai. (Tercün vftjınUrından) yapıtırı anmak gereklr Esld Zağra kasabasınıruftuıuk \e rüştıje oğretmenlıgı yapmı? olan yazar, bu yapıtın1^76 1877 Türk Rus savaşım ve bu sa^aşın sonunda Rum«U rklpnmr. ttördügU zulumlerı, içıne düşttigıi perlşanlığı anlatır. B ıl?3Tist;anfda Turk efıtun ve kültür yaşamının dort ana diregl vlan Sulejman Sırrı Tokay Osman Nuri Peremecı, Hafız Abdult ı Vpçık VP Mehmet Masıım Turk gerçlerınin batı külturJ ıle vemelerı Kırt etnek harcayan Ulkucü oğretmenlerın başmda gellrBunlaı egitım programlan hazırlamışlar, okul kitapları yazmış• rgTetmen kongrelen ve kusları duzenlemışler, yönetmi?ler, ögtrrpmK'crvri yapmışlar, konfpranslar vermfşler aync» TUrk gtv'eY..rae a\âvnlatıcı, uyandınoı yazılar yazmışlardır. Hs">ın Ahmet Avtuna Şumnu da eğıtbıUm (pedagojı) «gretmenllgi ıpariıi rok sayıda Türk oğretmenı vetıştırmlş, meslek kıtaplan ızmştır ^ıırkne've geldıkten sonra da sa\la»lık ıtnılletTekılUgi), nkaıa CPZ> Fğıtım Eniütıısunde oğre+menlık yapmıştır> Tar>n bıİRinı Osman Nun Peremecı'nm 31 yı bulan yapıtlan rpvndi pn onemulen Edırne Tanhı <456 s îstanbul 1940ı», «TunaOMI Tnnhı 2 G s Îstanbul 1942 >»dır Bu ifcnci yapıtında Balkan2 ırın Twklardan başlajar»k son yuzyü» dek sıyasal tanhınl yaaraıçr * " Ftem Ruhl Bslkan v« Mahnnıt Necmettin DeUorman gazetedk % aparak Tttrtc halkınm aZınlık olartk rmfcuktmun korunması içîn avasın \ermışlerdır (Delıorman TÜrkıye'ye geldıkten sonra d» npMecnt sürdurmüj, Rumell ile ilglll pek çok yazı ve kitaplax y«^ t'5\'<:ıede hukuk öğrenfminl tamamladıktan sonra Bulgaristan"» Kusçuk'un Ceferler kovlmden Muharrem Yumuk, oğretmen iilcı ve czardı Lâtıncevl, büyuk batı ve îslav dıllerıni, Esperanto' vu çok lyi bılırdl Oz Türkçeye candan bağlı olan Yumuk, Türkıye' cle Osmanıica'nm korkunç bıçımde eğemen olduğu yülaıda Osmanlıca nın \e Islav dıllerının, kulturunun etîciieye'Ti&cuğı Deborman Tlirkçesınnen \e öz Türkçe koklerden türettığı sbzcüklerle manzumeler >,ızmıştır «Tuna Turklennln Ozanı» adlı yapıtında, Balkan TurKİ ı^unun dıl tarıh ve folklor zengınlıgınl dıle getırnruş îakat ne jazık kı bır omür boju emek •verdığı, goz nuru doktugü bu kitabını yayınla' .ınıadan dünyamızdan göçup gıtmıştır Oz Tykçeyl sa\unan, manzumelerinde ustalıkla kullanan bir b«şka Balksnlı ozan da Egrıdere'li îzzet Genç'tır Kırklareli köylerınde ımamUk japt.gı omrunun son yıllannda büe bu tur manzun»leı yazmaktan geri durmamıştır. Mehmet Behçet Perım Mustafa Şerif AlyanaJc, Hasan Basri öîtürk Mustafa Oguz PeUek (Türklye'ye geldıkten sonra Dil Tanh Cojralya Fakultesmde yuksek ogrenımmı tamamlamış, TercÜrae Eurosunda çalışarak klasıkler arasmda çevinleri yayınlanmı?tır), Eulgarıstan Turk gazete ve dargılennde güzcl. lçll »e ulusal çUrler yazmişlardır Behçet Pe»ım, ko\lü gıysileri lçmde kojlerl dolaşarak TUrk h»lkımn kulturel, sosyal ve ekonomiü alanda uyandınlmasına çak lışmi"= ır Bu arada ızlenımlerini şur, deneme \a Iıkralar hallnde y*zmı$tır «Vatan Yolunda» manzum piyesi ile «Bulgaristan Turklennın lçt:mai Vazı>etı» adlı kıtabmı Bulgaristan'da »Meriç'ten Tuna'ja, Tuna'dan Merıce», «Goruşler ve Duyuşlar», «Goçmen Ahmet» ve «Balkaı Çıçeklerı (Îstanbul 1938). adlı kitaplannı Turkıye'ye geldıkten sonra yajmlamıştır. Baıkan Çıçeklen'nde, Nevresoplu bir Türk gencınm aşk seruvenlenni anlatır Benım bıldığmv, konusu Balkanlarda geçen ÜK ve son Türk romanıdır bu. M Serıf Ahanak ogretmenhfı ve gazetecılıgi vanında hec» vwni ıle şıirler yazm.şnr Bulgaristan da «Çıkmaz Sokak (Pıyes)» ve ıTunadan Sesler (P)evne 19271» kitaplannı yayınlamıştır Tunadan Sesler de on tane şıır, «Şairın Vedaı> ve «Çobamn RUyam* bMrtıklı flri tan» d« «Menıur (ör» T»rdır. Yaıdıgı «Kahp«» v ç«rirdlgi «Vilüemtel T» P»rlak Sertnç.» adlı Mtaplan TUrldyt'de yayînlanmısto. «Bur»a» fputetestiMİ* «Kralioe Draga» adlı çeriri romanı da çılcmıştır U939). Hasan Sabri Hoca, Beklr SIUD, Aril Necıp Kaskatı Hacıiet tahoglu Mehmet Açar, R«fet Rodoplu, Ahmet Gültekin Arda, Kadri Ogux, Avukat Alis Ekrem Atakul, Alı HusnU Tunalı, ömer Kâşif Nalbantoğlu, Hasan Kocaman (Esperanto uzmaml, Mustafa Sungur öztunalı, Halim özdemir, Adem Ruhi Karagoz ve Alı Turan gibi aydınlar, bir yandan oğretmenlık yaparak TUrk çpcuklannın en iyl biçimda yetiştirümelerıne çalışırlarken, bir yandan da Kemalist akımın Turkler arasmda yayılrna"=ı içın fa şıst Bulgarlar ve onların ı$bırlıkçılen gencüer ve Türkıye'den çıkarüdıktan sonra Bulgaristan'a sığınan yuzellüıklerle çok çetin savaşım vermıçlerdır Bunlardan Refet Rodoplu «Hatıralanm CKırıdareli 1952). adlı kıtabmda bu savaşımını anlatır Turkler üzerındekı baskılann artık çekılmez duruma geîmp«1 Uzprme anayurda goçmek rorunda kalan avdmlar, vukanda be lirtmege çalıştığım gıbi bır yaşama var olma % bz benl'klerm. e koruma sa\aşımı ıçınde oğretrr.enuk ve pajeter.lık \anm slar ulusal duvgulannı şurd* belirtmışlerdır Turkıyeli \azarlar gıbı bur.lar da hıkâve ve roman turundp japıt vereıremıs\edır Turk okurlan artık bu tur vapıMan da \azarlaınızdan bek lerrekteclır KAR KAR Fan, kalbim. fan da Yığılacak karlan kapına Kürüyeme! Ben senin neclnim, kalbim Kulun, kolen, müneccim Işlerın, açmazlar, koş aç koş açl Rafında kapkacak, torbanda un Al bir lenger kar Deve hamurunu kendlne kendinl Yokum ben, bıktım. gerçek bıktım Kapan derdınle ıçerde Acılar mı anılar rru kar kar. Behçet NTECATiGiL JtıaiKa Sanat Koprusu: Folklor Ümit KAFTANCIOĞLU XTT Anfalv» festlralinde 1zledıgımi7 açık of jruınlardan bıri de «ovkunün halkla bütunleş me«*« konusundavdı Tantu CJ Uzo'lu, Metın Demırtas, Asım Bezırcı Adnan Bınvazar ve F. Baykurt un Mrtıştıgı, ortaya koymava çali"ît!klan Konu halk la butunleçme zorunhıluSuıdu. öz açT^ından, tçenk açısın<lan dıl a£ız söylciş açısından, yaçam orta^iıSınrtsn trttaluk işe yaravan araç gpreç eçısından ele aiman tartışm» ve konu^malann yaran ve eetlrdıkleri hüvukrü ÇIIZPHİ Ancak kor.uşmacılann değınmpdıkleri konu folklor oldu. Y&zılan, v vapılagelen sanatn en buvuk ve en canlı, renklı ogelerındpi bımın folklor olduSunu bPİırtmek gerekli mi bılmıvorum? Müzık resıra, Bivimkuçam. vemek türlerl ev d<1şeme, ovun, dans, baie vb kollarda tolklor en renkli öge olarak sürüp gelmektecilr Folklordan yararlanmı? sanatçılanmızın tanınma»ı, tutunması genis halk kltl%» lerince okunması, izlenmesi, dlnlenmesl folklonm e^kenliginl, eerekliiijHnl yetertnce kanıtlıyor En canlı örnekleri ortada; Ruhi Su, Bedri Rahml ve dünyanın tamdıgı Nazım Hıkmef. Nazım Hıkmet'in hemen her dize'^nde halk stfvlevışinden Izler bnhıruz Uvaktan deyimden, ftdlardan, canlı araç gerpçtpn . KimilPrt folkloru, «özu g«lgeleyen öge» olarak niteler. Evrenselllk tutVusunda, pkslk=ız roman eksik<(iî ıu.nat eseri yara'ılması tutuculuğunda saplananla böyledir Boylesi blr »a», bttylpsi bir e«nis bM, özden, rtevrimsel dıvomden, çagdan uzak tutar. Halktan halklardan, vnrmsk istedigimij; keaimden bizl a n n r . Halkların folklonk dpSerleri, »anata katık olms7..«!i lcendi ken dımızın varlıfı ıçin nviınlnr Kanah yaratmak ıçin ugraşrruş olur ız. YOL Pana tarlhini Rrüattın Tarthımi onunla olçeyim dlv« Saatını soyledın saatıma Dostvım, eskı arkadasım Şaskın sular gıbi daglar» dağlar» mı gıdehm dedık gıttık j övlc ıyı ettık Gülten AKIN Tas'andA gen;Hİ5 içlnde Dostum »«•kı arkadasuru Dostum °^ıci arkadasım Bılaın Korkak bır kagıd» Yıgıt bır kalemlp rasıl vazüraa2S* Bılrim Drenç \o«unlu sarnıçla<ian Sır?n sular gibı doldurmah halkı \ijit hır kaıem olmayla bırlikte Dagların hılge dervısı gezmeTi ıstedin Demın pasından ayırdı özverm. Varsıllan (rördUk Altm hororlar gıbi su*uyorlar TJ\IT\' anm el altı yoneticilerl Onlarla kabanp susm»dık. Y oksu'ları gordük Do#duKİarı verde kalamarlar \oklukl» beslenen kargış Kocaman bır fırtınadır Onlan yurdundan eürer çıkımt Onb«s vıl bırlıkte dhnendüt. G»laık sonra Buj uk kentlerin kapüarına Kandan gölleri var. Çocuklanmızı bulduk. atlavıp Duşenıer oluvor, asılıp duranlnr Başlarında vurtseverlıkten bır îkive vurulmus gaçlan Kanı kanla yumazlar Bunu boyle belleyip Şımdilık GUn kuçtik dağlann ar<lında Ve ynlumus var dah* Herşey olgunlaşır ÇürüyUp dokülür sincir En güz*U Yol, yUrflvüs Dostum, «sklmeyen arkadaşım Ç ınkü sn7İ«r T So?le da\ranırsa bizden Tohum çurur, yo?laşır t»rl* Yabanrüaşırız kendı topragımı». Bır olduk, kayayla sarmasıit O yuzden Çocuklarımiüi omek rsttaftlerden seçm«Jlk Onlar kendılerl geldüer. Onlarla birllkte büttln blr Ulkerıl» Kızlarını sevdık, ogullannı benimsedilt Çan seslerl, oncü gurültulerl» Sanat Edebiyat îleri suruldüiru eibi korkulrlu&u gibı folklor konuyu ozü, ıçerıgi (toİReleyici d?5ıl demek ıstedıklenmizi taşiyıcı dals^ılardır O dalgslar üst\lne dpdıklertmızi blndirlrsek halka varacafeız, bütünleşecegız. Kimilerl folklor deyince «ftftız» sanmakta, ağız denen yerellıâın anlasılma\ı eoj^eledıSını de ıleri sürme^teler SanattB, oncehk'e her şevm araç oldufrı nu kesinhkle bılmelı kabullenmelıyız Bdyle olunoa «agız» «vere'hk» de araçtır Tan'tılmar ıs tpnen kişi, olay konu e&pr «agız» kullanı'arak daha b^lırpın bıçırre gınvorsa Plbette yararlanacağız «Agız» halkın kendi sı. kendi yapısı, onun grtmlejı dır Halkın malım halka kabul ettırmek daha kolavdır Halk kendi töresine, stnlevişıne sö züne daha kolay sahıp çıkar, berumser, alır. Onu alırken demek lstediklerinuzi de aktarrms oluruz. Klrruleri bu yöne çok karşı çıktılar. Bonlara en iyl karçılıgı da Dursun Akçam verdi: «Devrimci yazarlara karşı çıkmayı devnmcilıklenne (') sığdıramavanlar, aÇıza, verellı ğe, lolklora takalırlar Bunlar aslında devrime, devrimci yazara, devnmci sanata kar?ı olanlar» dedi. Ben bu kanıya katıiıyorum. Türkçeyi doğru konuşmak Suat TAŞER îliıan ARDA İktidarda bir kitap Ta'ât p Ha'.man He vapur lskelelerind» karşüaşv hr Bos'aıvı \apur iskelesıaır Baksrsımz. bir d» baksr=ınız, koitu£unun altında koca, kalın kıtaplaı, karşınızda duruvor Çalıştıgı ülkeden yaz tatütai geçirm» ye gelmıştır Dinlenmeye Gezmeye. Ne çare, yapartu\oraur Yarım saatlık bir \apur yolculugu bırlıkte. Derken, lskele1 Kitapları aüp göttlrürier Tal&t S. Haiman ı Ertesi yılın yazı Koprü'nün Adalar lskelesl. Bakarsınız, bır ae bakarsıruz, koltugunun alunda koca, kalın kAaplar, karşmızda duruyor Çalıştıgı ülkeden tfttüınl gı>çırmeje gelmıştır Dinlenmeye Gezmeye. Yapamas. Çalışmaları tatllce de süruyordur. Hıç degılse kafasında s u r u i o r d u r 8 m e Bır saatlık bır vapur yolculugu bıiıiKte Derken, ıskele' Karşılıklı sdyleşinin izlenımlerı kafanızaa onu kıtaplarına bırakıp, çıkarsınız. Halmanı tanımıa deseler, «aldığı klıltunl aşabil» n>h aflam» aı\e taiımlanabılırdi Bu tıirden adamlar, aldık a n ku'.tunı kafanıza kakmadan, lculturlu konuşurler B.la Kİ^rını s;ze okuyor gıbı degü, bılmedijtleruü sızın'.e bırlık'e arıjor, gıbıdırler. Eamın aıtmda bır kıtap var Ona gelmek istıvorum a^Unda «Eskı rygarlıklann Şürlen» Kıtabı Halman hazulamış Ic nüekı şıırlen toplayıp, dılımıze çe\ırmıs MezoDotam\a aan jola çıkmış şnrler, eski Yunan dan, Çm den Arâp YaıımadasırMian geçmış. Airıkajı, Orta \e Gane\ Amenka'M AsyaV dolaşmış, Eskırno şıirler.nı \an ııa katmış PasıîıKe kadar ızanm.ş. El e!e tutu^muş bıuun öunyayı saran şı.r»er bunlar. îç erınde va'lı o.anlar var Ya7ih olma>arak, kulaktan kulağa so Ifnerek g°lmıç olanlar \ar Yatagımın bs^mundakı se.ıpa kıtaplann ıktıöar koltugaüur Iktıtuı eı acgrt.ı^ o'aüa Ivıtdpiar üa sa vaşırlar IIIÎPU krabı serı nuskurrur, g"rı çeküme>e zorlar Kitm krabı venpr <ıl>kı Uvgarlıkların Şnrlcri) hanı&ır ıknaa oa C«"lru kendındPn onfkı kı a n sılıp supurau sehpsmn urerınrien gerılettı kpı<iısı kuruirtu ıktıda kol'vs ! >a Bu Mt»bı boyîestt» çeklel talan m mldlr* anlauyorl Modası hıç geçmeiecek bır kor ıja, "•^ ıa, el atrms Milâttan yıllajes önce yasamıs ln&anın dUsüneesi, duyguau, tutkusu, 197"5 yıljnın şu güz gunlennde de, bütün dirtligı, bütun tazeligıyle sürüp gıdıjor. lst« eskı Yunan'dan üri örnek: Bü M 3 TT Akarauyun yanıbftsınd» Basfcn yaptüar biae, öripos'un orda Memrlanmız k u ü d ı JÜUet hesabıns. lşte «d&l«t. Savaçın eaddar bulutlan Diklldi d« karsımı», GUıeltm gençllk yıllanmiM Kurban ettik Stmonlde» İTÎ3Î Mî Hanım Takma Dudak Rastü, çarşıya gittt. saç al<lı. boyası, batavum. takma dı> Buttin bıınlan alacağına Yenı o.r yuz alsa dana M NUcarko* Okmarı p' rpn«el bovutlarla karşı karsıya anlolojı uzeıns Halınan şo;le aıyor CESKI l'gar Şur ınsanlığ'n manevı ve duvgusal vyıbğırrn ve smırıarı aştığju ve dıllenmız \e gelenek = ı î ız no k?<li' dpgı^ı ^ olur^ olMin a=ktss • **a r, a^ t c ır.r ' " ma ıçta ol m korkıı^un'ia »rtBİet \e i>ı joaeUaı ozi«oauuude, uzuatuleruııude, gozyas^rı elfüH K'tphıdr '•Tfp piır'in altjnda düıaşacak, sı« s.k eıuuze aegecektır t^^^ı 1\E°'1 I M I I Vı ı ' bır TUrfcçe'yi tkl »yn yolda kullanmaJrtarîj Taz«rak, Konuj&rak Yanda, jazım (ımlâ) kurallanna uymaktayı* Ya konuşmada Duygu ve düşuncelerımızi söz ile anlatma eyleminde, vazımda oldugu glbl, uymamıı gereken kurallar var roıdır? Kitap dıyor kı Folkloru «tutuculuk, geridlflt, «1928 yılında kabul edllen L*tln aaülı Türk alfabesi, TUrk dl•boguntu .i diye nltelemelc yanUn«, o gune kadar uygulananların hepslnden daha uygun düşmeksürenleî t«dır. Türk dllinın yazımı, her bıri, ayn değer taşıyan 29 ses lsa lısnr. Bu savı üerl halka varmaya engM olmak isretina dayarur Ozellıkla daha önceki alfabelerde bulunmayan 8 teyenlerdir. ayn urüunun kabul edılışi, Türk dili yazımırun baslıca düğürnlerinı çoımüstür ŞoyİB ki, bır Unsüz sekiz UnlÜnUn her biri ila basFolklonm yerelUk tasıdıgı, «ylatılınca, 168 türlü se» meydana gelmektedır » renselliğ» engel olduğu ilerı sü Bvırada duralım Bu kez de başka bır kıtaba basTuralım. Tahrtllur, ya d böyle ganıhr Böy•ta Banguoğlu, Türkçenin Gramen'nde şöyle dıyor: «Yeni Türk lesi bir kuşku duyulur. Evrenyazısı bugürucü halıyle yaıı lehçerrizin seslerini karşılamıya yet«r•elllk bir kez en Ustün amaç lidır. Bu yazıda her ses içın ayn bır hart ve her harf lçın yainız degıldlr. Evrensele varmak yebır ses esaslan gözetılmişür • Ayru sayfanm bas tarafında ise, rine, can çekışen, kendinl tanısunlan »öyluyor «YJUB aslında çok basit, konuşmayı aksettirmelc mamış, kendi gücünü Öğrenmaıçin pek yetersiı bır işaretler sıstemidlr. Sözii ancak kabataslak miş, oy deposu ve sbmürU kaytespit etmeye yarar. Yaaı seslenn çeşitlenni, kelımento vurgnsanagı oldugunu bilmeyen halka nu, cumlenın ezgısinl gostermez. Biz okurken bunlan hayahmia•varma.lt daha önemll bugun den tamamlanz» Aym kitabın karaı sayfasmda da sunlan okulçin Sanatın görevi budur KalBiÇiMLER yona «Aliabede ses çeşltlerlnin ayn vey» işaretll harflerls göstedı ki, her konu, her bblge, her nlmesi yanyı gtiçleştınr, pratık olmaz. Bunun Için okurken sea türiü yerel olay, karanhk kosaBeçıtlenm beürtme ısı soyleyişe bırakılmıştır.» de ele ahnan san?t ı'p;ı e.en Çelişkıler Uzennde oyalanmaclan, kendımızce önemll saydıgısele varabılır. E\rensel lonu m « çu noktaya parmak basmak istıyoruz. Gordük ki, aUabemızl evren^cl dıl keMn^ci e\rensel oluşturan 29 ses isaretınden tharîten) bır çırpıda 158 ses çeşıdi olaıaz da, çok yerel, çok boîae«neydan» geliyor. Bunca sesi yazımda (ımlada) belırtme olanağı sel, çok tekıl bır olay ele aHZeyyat SELtMOĞLU bulunmadığı ıddiası ile, sesçil yazırn da bir yana ltılerek konuşnış verış, ıslevnş açısından ev mada gelışi güzellik yeğlenmiştır. Peki, soyleyısın doğrusu \anlıren^ele varabılır. *ı, gılzeU çırkıni hangısıdir? Diy» sormaya kalktığınızda, karşılık Folklorun ku'lanılrıa^nda hazırdır: tstanbul »öyleyisl. Bu kez de zıhrui7e şu sorunıan çen«Dozaj» belli hır olçıl kuHanıl jell takılacaktır. Evet ama, Îstanbul dedığın bır koca kent; masırı ileri slırerleı Dozaı vsv 4 T« ber yerd» M Turklye hantasının hemen her santıme^re karesınden sopup gehut ölçü, bana kalırsa «tutucu leşık olouğumuzu da gostertn«lctedlr » len insanlann kayna$tığı bir 1 Isfanb d sovıeviji İstanbul'un ne1 lu*un kendı?ıdır» Devrım riev GMışı pızpl bir yerinden açıyorum kitsbı Sayf* re«inde, hangi Istanbullunun sarayında, konağmda, ap»rtımanınnmci sanat, sanafın kpndısi 525 Sanskntçe şıirler bolümü. Çofu U'incl yüzyUda da VB de agzında gızlenmıştır? toolum, tonlum=sl çaba toplum derlenmiş, daha oncekl jrüzyülara aıt, sıirler. Ist» biri: Yazım dılıne gbsterilen özenin konuşma dilinden esirgenrrNj sal atı'ım ne rtçrye sıgar nı olması da bagışlanacak bir savsaklama gibı görünmemektedir. «do7at»a sığar. KÖTl^RDB TIKINTI Bunun sonuçları, bakıruı, neler oluyor O nedenle foklorda dozan ıl B a) Bugunkü halıyle, Türkçe sozlüğıimüz konuşmada Turkrı surmeyeccğım ne gereVjyors Bu perisaa Ulkenin koylerirvde yaştyor çeyı ancak kulaktan öğrenmışlere yardımcı olabılıvor. Bır yanasıl cerekı^o^^a varadıSı g( Toprak ağalannm lulmünden tarbacından bancı, sozcukleri dogru telaffuza, doğru \oırgulamaya meraKİı bırektıgı nevse ovle olsun, o\l lrum inlm inleyen %ç yoksul aileler. n, sozluğümüzden hıçbır yardım gbrememektedır. kullanalım. Bırakıp gıtmıı orlar evlerini yıne de b) tjvgarlık dıll nıteligıni kazanan ou'an dıller sesçil vazımIs, sözcüklenni islemlşler değerlendirmışler ve pekiştirrmşlerdır. Anc=ık folklonk ogeleri sır? Ve artık yıkık dökük kerpiç damlar duvarlar, Bojlece, ogrenım ve etki alanlannı genısletmışler, soyleyışte Qırlamak derlemek, nk'atnaı Dolaşıyor koskoca (areler ortalıkta, Uğe ulaşnuşlardır Bunlann sonucu olarak da, anlatma ve anlas>ansıtrnak «sanat» degılrtır, s; YaİTiMs gozî"rı yaşlı, eavallı ptivercınler ma olaraklanru artırrruslardır. Biı ıse, ne yaaık kl, bu konuda da nata varar sa61a*ra7 Folklorı Çırpıruyor koylerd» acıyı dindırmega g«ri kalmışız. ogs te?cahtakı halr.a Htılan v bınlerce ılm'kten bır bolnm Hitopades» c) Cygar toplumlar, dilİPrındeki harfleri heceleri oluşturan riur TeK başına folklor tf>k dı •eslen, ses çeşıtlenni hılımsel olarak saptamavı bir sozcuğun teze ılmık hal'vı o'u v turmaz. Halman'ın, titi» çevirisiile dilimize kazandırdıgı liltuzunu ve vurgulamasıru kejflüğe bırakmamayı yeterli bulmatEski Uvgarlıkların Şıirlerı», tüm jeryuztıne dagJlmış mışlar, ılk okulundan son okuluna degın konuşma uzmanlanna Adn?n Bın\azar «ha'kların s gore'iler vermişlerdır Boylece, dtksıvon dr,e bır konu çıkmıs or eskı şiır bahçelenni gunumuze getınn, gozlerımızın natı halkımızın sanatı dal onune serıjor Toprakiarına goz dıkılmış bır Kızılde taya Dogru ve Ruzel konuçmanın kurallarını ofretmekle vukumyazılmadı va? Imaja b^$l?nc rılı nln agzmdan «Benimdır bu koskoca ül«e»yı dmli lü dıksıyon, dıllennı önemseyen, benım^ejen seven ve savan bütun ujsar topnımlann en gozde egıtım ve osr^nm konusu ve so eSılım varn dıvor blr vazısı joruz «Geu\onar otelerden Başıma garıp belâlar gel da Bana eore oldukça gec?r runu olagelmıştir <il ama, jıne de benimdır bu koskoca ulke» oldukça doenı bir Eonıştt Bız bunlann nıçbınm vapmadık vapamadık, vapmamaktavıü. Mılattsn once yaşamış Latın şaırı Koıatıus'un güTurk mu'i^ı Turk \azı ala Soz soyleme konu^ma sanan d n e bır sanatn var oldujunu nurr ıze dek uzanmış sesı «Gozunu aç Dei.let Gerrusı, vb haİKimiTi tanıd'kça, om bılmekte ısek cp bunun gerçekte ne oldugunu, açık konuşalım, joksa ruzgarın ehnde o\uncak olacaksm » varhSırdakı ın"p ı^lere, tuı geregın< e bümer>ıektevız MıUttan soı.'a sekızıncı juzyıidan bır Japon aşk \onlere egılrtıkçp halkların ı çun «Aramaan Evde oturdum or'amızca vatagımı Dılımırın sesçîl jazım sorunu çozumlenınce>e dek elm!?ı <.e zın ısnırda =frın vasti"irn <:r\r'>TTiın ı dılımızı bağlavıp otıırnajalım Te 1den, ogıetmen okullan üe e ratı, halka varnak aniacı h km ıçıne fnrmek ı,abası nej Ve yurdundan olmus ^ f rıkalı cenrın ıçındp Kapalı gıtım enstıtıilerme dıksıjnn dersinı kovahm R'rçeklei.ecek evrpnsele o an> çıglıgı < \ıtm Maaenınae (,alışan Gençlenn Yalan yanlış çırKin ve vetorsız konuşma aUş'h.anlı^ma son \erman varacagız Halkımızı, hj rurKUu»nöe d'le gol^or mek amacı \e ozlpmı ıle hemen işe kovuyalım. lan, toplum ı kışılpn nlustur Hık mıktan, kem kumden kurtulup ışıkh soztın avcimlıSmda Kıtalvr. ptiına bakmRjınız "E<.<ı U\£ar!rJ<ırın Snr ko«ullan, tfırelcn djiPlen ozt btrbırimı?le an'asmak bırhınn'ıı^ı an'amak ı^h\ors?k en kı^a vo ın ı ıgınue^ı %>nrlenn b i " » r mînnlupı \ la «Yenı Uy İP*ıkc° prlphıvafimız ^iıtnı rl lun doSTU ve çtizpl t<ınn<!madf>n gprn^rı hı'"lnı '.nnı K nııs < grakıprm ^nrVıı» d» olan \\\c\ Halrıan ı bu vararlı lara vurpiıklprp \ssla.ıaun mak gtı^pl öftşunmeyı gerekli Kilacagı ıçm, bu arada onu da og \o grrış tıapsaınU galışma.sm<lan oturıl kutlamftk ge renmiı oluıua.