Katalog

CUMHURÎYET 3 Ocak 1975 ok e«kı b r soz degıldır «Yeni yılınız kutlu n'sun sozu bılemedınız bes yüz yıllık. <Noel baska> Daha oncesı ıç n ınsanlann aralık avımn ocajc ajıia bağlandıgı gun bırbııleıını kutLdınlarmı sovle>emevız «Yıl.ı bıhnıjorlardı da ondan mı'' Hdjıı gok cısırr enn n haıeketleııne gore sap ternan MI a\ gun g bı zaman bclumlT aşağı yuks ı bes b n \ 1dan berı bıhnır Soegelışı Sumerler.n gokb hm usiune bıldıklerı şaş rtıcıdır Onlar a l ' i donuşierm bugunku be"=apldrdan 0 4 sanıje a iimla oulmu=lardı Saturn, Menh ve Venus un duıumlarmı, durağan yıldızların arasuıdakı uzakhk'an ncelejerek çağdaş bügılerımıze yakın sonaç'aıa varmıslardı Mayalar bır Venus yılınm 584 gun oldugunu bılıyorlar ve dunya yıhnın 365 2120 gun oldugunu kestırıyorlardı Gunümuzde en tlerı araçlarla yapı'an hesabın sonucu, 365 2422 gunour Ç Olaylar yıl» diyoruz Bu ıkı takvamm ayrunı Gregonen takvim 400 viıda bır artık gunlerden uçunu ortadan kaldırarak Julıen tdkvım.n ek'iğını tamamlar, boylece yıl 365 gun 24 dakıka, 20 sanı>e olarak bugunku bılımsel nıtelığını kazamr. Zaman Bölünür rnü? Melih Cevdet ANDAY sı, hovle bır korkuvu ortbas etmekten başka anlama gelcmsz Uatelık bo>!e bır kutlama torenını yılın bellı bır gunune ozgu «avmamız, gerçekte saçmalıgm en buyuklermden bırıdır O gunun her zaman, her yerde bır ayrıcalıgı yoktur dır Herkesın bıldısmı burada \ınelemek zorunda kaldığım ıçın bag^'ayın Tauhsel olavlar Isa dan sonra, İsa'dan or.ee dıye ıkıye avrılıyor Burada ak!a gelen soru şudur tsa 'nm doâacağını btlme\en Isa'dan oncekı donemın ınsanları kendı yasam larını nası] tarıhlemıslerdı'' Bılmıvoruz, ya aa çok degışık dızge'erle karşılaşı^oruz ve onları kendı tarıhlendırme dızgemızle bagdaştırmak ıçın çabala >ıp duruvoruz Çunku b zım kullandıgımız tanhlendırme hep Îsa'nın dogumu ıle ternellendırddığıne gore, acaba bundan oncekı tarıhlendırme nevdı' Sanıyorum yalnızca oğrencderın değıl, kendılenne ıçtenlıkle sorsalar, yetışkınlenn çogunun da ıçınden çıkamadıkları bır sorundur bu Hıtıt Kralı Suppılulıuma, Mılat'tan once 1390 larda yaşadıgmı bılemeveceğıne gore kendı takvımı ıle hangı yılda 0 vaşamıştı Ustelık Hıtıt bu «tarıhlendırme» bakımından yeryuzunde gelmış geçmış en bılınçlı devletlerden bınjdı Ama onun zamanı bolmesi bızırnkıne benzemı>ordu ku;kusuz. Pekı, neydı' Benıra pek de önem vermemeye çalıştığımı *oy ledığım bu takvim sorununu anlamak ıçın ışe bugunden başlamak gerekıjor Bugun kulllanılmakta olan Grogonen tak\ımı îsa'nın dogumundan 1582 yıl sonra Papa XIII Gregoıre'ca ortaya atılmıştır Ama yenı degüdır. bu takv m, Roma Imparatonı Julıus Caesar'ın adına bağlanarak adlandırılan Julıen takvıminden almmadır. Bunlann ıkısı de >ılı 365 gun hesaptamışlar ve dort yılda bır şubat ayına bır gun eklemışlerdır Buna «artık Ya Ondan Öncesi? Demek şu ıkı takvımın geçerli olduğu dönem ıçın ola^la^ tarüılendınrken yanlışımız olmuyor. Ama eskıler bunu bılmedıklerıne gore ne yapıjorlaroı' Daha aogrusu b z ne yapıvorjz daha eskı ola\lar ıçm' Sozgel şı Babıllıler bılmem hangı tapınagın vapılmasmı takvıme başlangıç olarak alıyorlardı H tıt te ıse bır kralın başa geçmesı ıle başlıyordu tanh^el zaman Eskı Yunanlılar Olımpıvat oyunlanna dayanan bır takvim kurmuşlardı. Bız on'arın tarıhlerı ıle kendı tarıhlendırmemızı uyuj'uıup nastl bulujoruz eskı olaylarm tarıhını' llkçağda \aşa>an toplumlar ıçınde en sağlam takvımı kurmakla tanınan Mısırlılar, Sırıus yıldızmın gorunmesı ıle Nıl'ın tasmaya başladığma mım ko\arak gıttıler zaman bolumlemesıne Ama bu ıkı olay her vıl rastlaşmıyordu, arada altı saatlık bır gecıkme oluyordu Bu yuzden Sırıus yıldızımn doğuşu dort vılda bır u>gun»uzluk yapıyordu tumden Bu ıkı olay ancak 1460 >ı!da bır aynı gune gehvordu Mısırlılar bugunu bavram gunü tanımışlardı Ama o gun, bızım tak\ımımıze gore hangı yıla duşuyordu' Bunu kesın olarak uzun yıllar bılemedık M.lat'tan sonra 140 yılında bövle bır rastlaşma oldugunu bıldıren eskı bır belge ele geçmeseydı \ıne bılemevecektık MuÜu bır olaydır bu Artık bılım adamlarımız bu belgeden ogrendıklerıne dajanarak Mısır Fıravunlarının gen>e doğru, Mılâttan once hangı >ılda yaşadıklarını hesaplamaya basladılar Boylece de dıyelun Mısır Kralı Ramses'ın Kadeş Savaşmda karsıs'nda bulunan Hıtıt Kralı Muvattalı nın bızım takvımımıze gore yasadıgı yıllar kestirılebılmı?tır Gene de vanlışlıklar olmujor degıl, sozgehşı bılım adamları son jıllarda Hammurabı yı bıze doğru yuz ellı yıl kadar yaklaştırdılar Şunu da ekleyerek bıtıreyim yazımı, tsa'nm ya şavıp yaşamadığını bıle bılmıyoruz. Roma arşıvlerınde onunla ılgılı hıç bır belge yok. Işte bızım modern takvımımız' Kopkoyu Bilinçsizlik ABD eskı Cumhurbaşkanı Truman'ın ekım 1949 tanhîi •Karşüıklı Savunma Yardım Kanunu» gerekçesmde askerî yardım ın gerekçesı şoyle açıklanıyor • Yabancı hukumetlere yapüacak yardunlar, oniann »ijası ve ıktısadı guvenlıklerını sağlamakla beraber, aslında Amerika nuı guvenlığı uğrunda yapılmıs jardımlar olarak duşunulmektedır Amerıka'nın bu güvenliguıin artınlması içın, >abancı devletlerın sskeri guçlerinı «rtınna yonunde çaba gostermelerını ıstcraemız gereklıdır » Pentagon'un unlu generalı ve ABD eskı Kara Kuvvetleri Kumandanı Maxwell Taylor ıse yukandakı açıklamayı kesınleştırecek olan şu durumu saptamaktadır Yonetıcıler, genel bir atotn harbini >alnu ve ancak en son ve kaçımlnıaz hareket olarak başlatacaklardır. Bu anlajmazlıklar genel bır savaşa donuşmeden once, buyuk olçude askerı harekât olabilır Çunku çatışma>ı bolgesel bırakraak avnı koşullara gore tarafların karsılıklı çıkarlarına da uygnndur Sonuçlannın nasıl olacağı ve nereve \aracağinın onceden kestınlememesi kavgısıvla ve benzen nedenlerle, nukleer sılahların bolgesel savaşlarda kullanılmalannuı smırlanması da olasılık taşır. Atom sılâhlaıının kullanılmasının suıırlandırılraası eğılımi. sa\aş alanının asü sahlbi olan ulusça da desteklenebılır. Savas alanının asıl sahıbi, yapılacak bir saldırıya karfi koyması ıçin, bızım kendısıne askerî yardım yaptığımu dost bir ulns olacaktır» Yukarıdaki iki yazıdan ikı sonuç çıkmaktadırlı Turkıye'ye askeri yardım, Amerıkanın guvenlığı içın japılmaktadır 2) ABD, çıkacak bır savaşı Turkıye'de sınırlandırmak ve tırmanmayı engellemek stratejısını benımsemektedır kı, bu tutum Wa«hıngton açısından doğaldır Buna karşılık Turkıye «ortak savunma» adına baştan sona üslerle ve tesıslerle donatılmıstır Bu tıs ve tesislerin kullanılmasında söz sahibl Washington'dur Anadolu, anahtan Beyaz Saray ve Pentagon'un elınde bulunan nukleer sılâh aepolan \e dev radarlarla donatılmıstır Ne var kı bugunku dunyada nukleer s'lSh menzıllennın kıt'alararası bır çapa ulaşması, Türkiye'nin Washington açısından lşlevtni değıştirmıştir Snnrta bir atotn savası alanı, ama sonsuı bir dlnleme ve göıetieme rampasıdır Anadolu Daha kestirme deyişle ülkemızde Amerika'nın büyuk kulağı, büyük gözu vardır. Ve ABD ile Sovvetler arasmdaki blr savaşta, önce büyük kulaga ve büvuk goze bır darbe vurmak, yanı Anadolu'yu toz etmek istevecektir karsı taraf Bütün bunlann ynnısıra gene kapitalist dünyamn petrol deposu Orta Doğu açısından Türkiye, stratejık dneml tartışılmaz bir alandır Bu alamn kullanılmasında söz sahibl olan büyük devletin çıkarlan hesaplanmıyacak kadar çoktur. Ama durum boyleyken ABD ne yapıyor? Türk kbylüsü yaranna haşhaş eldmıne baslandı diye Mkelenip AnkarB*yı tehdit ediyor; Kıbns'taki haklarımızı savunuyoruz diye kızıp askeri yardımı kesmek s&ntajına basvuruyor, bütun bunlar yetmıyormus gıbi Turk fındığına boykot ediyor Ama o çağlarda kımse kımsenın yenı yıhnı kut lamazdı sanıvorum Çunku yıl, a> gun onlar ıçın «uren zarran n paıçaları değıldı, gıderek zaman bıle deçıldı belkı sadece seyıriık bır oyundu Baska bır de^ ı=le bu bılgı o çag msanlanna «Bır vıl daha \aadık» bılıncını verecek nıtelıkte değıldı kı bundan otu'u bırbırlerını kutlasınlar Papazlann k m b 1 r hsngı çesu aş'lamaları (telkınlerı) altmda vüdnlaıa bakıyoılar, hesaplıyorlar ve yalnızca duşunu\orlardı On'arın gununde yaşamayı nasıl ısterdım bılemez^mız daha mutlu olacagımdan değıl kafamın bugunkunden başka turlu ısleyeceğını dujled gımden Iyı mı, kotu mu bılemem fakat bızde bır zaman bılıncı var kı, onsuz hıç bır jeyı duşunannoruz, «geçtı> dıyoruz, «gelecek» dıyoruz kı«aeası Vpndı kuçuk yaşamımızla ılgılı olarak olaylara bellı bır değer bıçıyoruz bız olunce de butun bu deger yaıgüarı sona erıyor Onlarsa yıldızların donup durduğuna bakmakla bundan çıkardıklan bır takım bılgılerle yetınıjorlardı Bu açıdan denebılır kı gerçekte onlar gorebılnorlardı dunvayı. ıjın ıçıne kendüennı karıştırmadan Bıze gelınce, uydurma bır zaman tanımınaan mutluluklar mutsuzluklar çıkannaya kalkmışi7 Işte bu yuzden zaman dıye bır şe>ın olmadıgı dusuncesıne dayanan bırkaç jıır yazdım ben, krn^e farkma varmadı Sıze belkı aykırı gelecek an a zaman duşuncesınden kurtuUak, ölum korku sundan aa kuıtuluruz, Gerçekte yenı yıl kutlama Tarih ve Takvim «Tarıh»ın >azı de bdşla'ılmasını anhyorum, çun ku ja? dan oncekı donemde ve yazıdan sonrakı donemde jaşayan ınsanlann goruş anlayış davranıs bakımından bırbırlerıne benzemedıklerını duşunebılıyorum Yazı eskı ahlâkı bozmuştur belkı de ı>ı etmıştır bır şey dıyemem, ama degıştırmışUr dunvamızı Şuracıkta soylejeyım ben vazı bı1 lenlerın, vazı bılme>enlerden daha akı !! olduklarını sanmam Nejse konumuzun dışında bu sovledıklerım Bız yıne gelelım zamanın bolunmesme •TarıhM yazı ıle baslatmak anlaşılır gıbı de, yılın çesıtlı tanımları olması bızı bıraz karı^ık bır dunınıla karşı karşıva getırıyor Mılâdî yıl, Hıcrl, Kamerı, Şemsî yıllar Nedır bunlar' tşte burada •Takvım. kavraraı kendını gösterıyor Derleme, dü zenieme anlamına bır sozcuk bu, zamanı yıllara, aylara, gunlere a>ırma yontemı, başka bır deyışle, ramanı bellı donemlere bolme dızgesı (sıstemı) an'amına gelıvor I«lâm uygarlığı bunu peygamber Muhammed ın Mekke den Medıne'ye goçtugu yılla duzenlemek ıstemış Deraek îsa'nın doğuşundan 622 >ü sonra bEŞİatmış kendı takvımını Takvımın temelını Isa nm doguşunda bulanlar Hınstıyanlar HALK VE MİLLET OKTAY AKBAL Evet Hayır FIYATLAH1N DENETİMİ ve İDARE argıtav 7 Ceza Daıresınln verdıgı karar bır suredır kuilenmış gorunen, fıyatların dene ımı ve ozellıkle Fıyat Kontrol Komıtesı uyguiamasının yaratuğı sorunlan yenıden su yuzune çıkarmıştır flk bakışta haşj boş gıden fıyatların dısıplın altına alınmasırKİan ıbaret sanılan sorun aslında ıdarenin orgutlenişinden yasama yetkısinın devrıne kadar pek çok konuyu içeren karmaşık bır yapıya sahıptır Nı tekım, Yargıtayın son karan bu gune kadar ılgılilerin pek fazla cıddiye almadıklan böyleslne bnemlı hukuki sorunlann varolabi leceğinı, pek hoş olmayan bır bıçimde ortaya koymuş oldu Bıhndığı gıbı, hızla artan fıyatlar, son yıllarda kunılan hvıkü metlen ugraştıran temel sorun olmuştur Nıtekim, geçmiş yıllar da kurulan hukümetler yukselen fıyatlar karsısında çeşıtb gırışım lerde bulunduklarıru yetkdli ba kanlarının agzından kamuoyuna mujdelemışlerdır örnegın, hemen hemen aynı tanhlerde, fi yatlar \e üretımı cıddı bıçımde denetlıyecek «Iç Plyasalar Genel Mudurluğuımu oogoren Ticaret Bakanlığının yenı kuruluş yasası tasarısının TBMM'ne sunuldugu haber verılırken, Sanayı ve Tek nolojı Bakanı da bakanlığının yenı kuruluş yasası tasarısının ha zırlandığıru ve bu arada «sınaı mamullenn fıyatlarında sun'î ar tı^lar vapılıp yapılmadıgını kay nagında tesbıt etmek ve bunlan onlemek» amacıyla «Fıvat Kont rol Burosu»nun pek yakında ku rulacagını bıldırmiştir Haberlerde raüjdelenenler bu gune kadar gerçekleştırılememış se de, hıç olmazsa arkalarında yatan ortak duşünce açığa çık mıştar Bu ortak duşunceye gore hukumetlen fıyat yuksehşleıi karsısında acız bırakan yasaların vetersız ve eksık oluşu ıle bu denetımı yapabılecek orgutun bu lunmajışıdır Bu temel dusunce den hareket eden hukümetler ılk ış olarak yenı bır orgut kurup, gereklüığme ınandıkları yetkıler le donatmak yoluna gıtmışlerdır tşte, Fıyat Kontrol Komıtesı uy gulaması boyle ortaya çıkmıştır Ancak, yasaların yetersızlığınden vakınan hukumetın bu uygulama vı yenı yasa çıkarmadan veya yü rurluktekı yasalarda değısıklık yapmadan başarmış olması an lamlıdır ve bır bakıma da çehş kıdır Zıra, >a yururluktekı ya salar yeterhdır va da yururluktekı yasalara ragmen boyle bır uj gulamaya gıdılmıştir Y FtYAT DENETIMÎ KONUSUNDA ÎDAREYE YETKt VEREN YASA KURALLARI SANILDIGINDAN ÇOK VE ÇEŞITLİDÎR. ıllet yanı uluj «dıl, kultflr Te ülkfl bakımından bırlık olu;uran bır topluluktur Halk sozcuğu ue şu anlamlara gelır» bır ulusu olujturan uısan topluluğu, aynı ulkede oturan ve ortak çıkarlarla bırbırlerıne bağlı kışılerın tumuGoıuyorsunuz halk ve mület yani ulus sozcuklerı arasmda bır anlam ayrunı yok Larousse'a gore «bırçok uluslar bırleş.p halk> olurlar Halkçılücla ulusçuluk aynı şeydır. Ben ulusçuyum demekle, ben halkçıyım demek arasında bır anlam aykırüığı yoktur Açıp bır sözluğe bakmazlar, sonra da bıldırıler yayımlarlar «bız mılhyetçı> ız onlar halkçı, oyleyse mıllıyetçı olamazlar, halkçı olmak evrensel olmaktır, kendı uluaunu hesaba katmamaktır» gıbJerden yalan yanlif şeyler soylerler. AP Genel Yonetrm Kuruİjnun bayramdan once yayımladığı bıldırı ve bu bıldırıden sonra sagcı basında çıkan yazılar ıbretle okunmaya değer tnsan hangı çagda hangı yılda vaşadığını ja|irıyor' Okumuş yazmı?, oğren m goımuş kımseleraır bovı* şeylerı soyleyenler, jazanlar. Haıu unlu de\ımıyle <bu kadar cehalet ancak tahsıl ıle olur» dıyeceğımız ge'ıjor . Bılmedıklermden değıl, halkı, yanı ulusu hıç bır «ey bümeı sandıklarından' Turk ulusu ne bır »ey bılır, ne oğrenır' Bırkaç >uz kışınin dedıgıne uyar buyrugundan çıkmaz1 Vay, halk dıiorlar da mjiiet dem^rlar HaJ^tçı olan nujjıyelsı sayılroaz, nıılh daygular bızaedır, onlarda yok, dıye yaygara koparınca, makalelcı fıkcalar aoşerunoe gerçeklen ortbas edecekîeı sanJ»1 Bakı%orsunuz ıçlerınde profesorler de var. Neyın profesorlerı, orasını sız duşunun acı acı' Halk'ı ulustan ayırmak, ulus u halkın dışında saymak. Bu saçmaları da bır buyük cevher, ustun bır du^unce saydırmak'.. Halk da ulus da aynı seydır. Hangi sozcuğü açarsanız açın bunu gorursunuz, apaçık Turk halkı derken Turk ulusu anlatılır Turk haikının yararım ıstemek Turk uluıunun yararını ıstemektır. Ulus ayrıdır, halk ayrıdır demek bır çeaıt boluculuktur. >eM boluyor'1 Halkın ıçındekı bır takım gerı zekâlüarı, bılgısızlerı kolay kandırılmaya uygun olanları, hem kendılerıne, hem de kendı gıbı olanlara karfi, janı halka, ulusa karjı kıskırtmak . Sağcı basını ızleym dıyemem size Ben gazeteye geldlkçe kanştırı>orum bu gazeteleıl, yazıları okuyorum, notlar aiı\orum Hangısı daha <,ok ıleri gıtmıs saçmalama yarışında dıje Sonra degmez sozunu etmeye, okurlanmın zamanın: almaya, dlyorum kendı kendıme ö y l e bir karanlık ortam >aratmak ıstıyorlar kı, oyle bu sıse, dumana, çırkınlıge bulamak ıstıyorlar kı ortamı, en başta kendüerı boğuluyorlar bu karankğın ıçınde Kendı lcaranlıklan once kendilerım >ok eü:>or. Kendı karanlıklarlnda boğuluyorlar Bılınçlı halk yı gmları, onların sevdlkleri deyımle Turk ulusunun gunden gune avdınlanan bolumu yutmuyor bojle uydurmaları Onlar • halkçıdır, ojlejse tolcudur, oyleyse komunisttır, oyleyse koku dışardadır Bız mület sozu edertz, oyleyse millıyetçıyız» gıbı sozıer kandırmıyor halkı, ulusu Bunu kendılerı de bılı>orlar kı ırkçısı, şerıatçuı şerbetçısi Morıson cusu, bılmem necısını aynı kazanda enterek sozumona cmılliyetçilera cephesınde bırleştumek ıçın, genel seçıme ptmemek ıçin çırpınıjorlar. Kimın, nerenm mıllıvetçisS. Turkçesj ulusçudur bunlar Ijctlddida muhnlefette a\ırmdk>ızın ABD çıkarlarını savunurken dusunurken, o çıkarlara hızmet sunarken mı' Ulusun \arannı bır \ ana ıtıp bır avuç mutlu azınlığın zengınlıgını koraıken rrı'' Bagınısızlık s'e\en somurulmemek ıstejen, ıı usal gelırın arttırılmasını lste\en, bu gellrın adaletle boluşulme^ını ı«te\en çagdas uvgarhgın gereklenne uymak ıstejen, Ataturk un devrımcı ılkelennı durmaksızın gelıştırmek, ılerletmek ıste%en vurttaşlar, aydınlar polıtıkacılar «mıllıvet(,'» degıl de butun bunlann tersınl duşunenler, uygulajanlar «mıllıyetçı» 1 Buna kargalar bıle guler Ulusun halkın, onların anlad.kları sozcukle mılletln, Turk mılle*ının saranna çalışmaktıt gerçek mılbyetçılık, yurtse^erlıv Turk ulı.sunun onurunu Korumaktır, Turk ulusunun seçım du^evını vukseltmektır iaıınını hazırlamaktır, uygarlık du?eMnı venı asamaldia goturmektir bu çaba\ı sura ırmekt'r Yoksa ortaçağ kafa«ıvla avdınlığa, aydınlıktan yana olanlara «alcıırmaK, bırtakım boş sozler gevelemek durmak« zın «onlar Womunı«t, bız mıllı\etçıyız» dıye bağırmak degldır Turk ha kı Turk ulusu dıye uydurma, yapa>, yanllş a%rımlar \apTiak \abdnci atnaçlara hızmet etmektlr Gerçek mıll.\et«,'hs n baş koşulu halkmı sevrrek, haikının lyi'ıgını ıtemektır Haikının \ an uiu«ıınun Turk mılletımn Tu rru le oır butun olarak Dr. Turgut TAN Sıyasal Bılguer Fakültesi venlmıstı Bu girışım de uygu lanmayan yasa karallarınm var ağını kanıtlayan ılglnç bır tutum dur Aslında idarenın ıstedığmde yukanda değındıgımız yasa kurailanndan yararlandığını gosterır orneklere zaman zaman rastlan maktadır der uretım tüketim ve ulaştırma faalıyetlerıne varıncaya kadar he men butun yasayışına mudahale etmesı mumkundur » 1567 sayılı yasanın bu düzenlemesı, dolaylı olarak ıdarenin buna dayanarak alacagı kararlann yargısal denetıminı de güçleştırmış hatta ımkânsız hale getırmış tır Zıra yetkılenm kullanabıle ceğı bır çeıçeve çızmejen bu huk me dayanarak ıdarenin yapacagı ışlemlerm kapsamım denetlemek de mumkun olamıjacak, dolajı sıyle de Anayasamızın (m 114) ongordüğu yargısal denetım etkı sız hale gelecektir Gorülduğü gı bı, karşı karşıya bulunduğumuz hukuki sorun sanıldıgından çok daha karmaşık ve çetmdir Bu sorunun tartışması boyle bir yazımn çerçevesım aştığîndan "yalnızca degınmekle yetıniyoruz Anayasa karsısında Bılmdıgı gıbı Piyat Kontrol Komıtesı ı567 sayılı Turk Parası Kıymetını Koruma Hakkında Kanuna dayanılarak çıkarılmış olan 19 sayıü kararla (RG , 5 ekım 1973, sayı 14676, s 2) kurulmustur Karşımıza çıkan ılk onemlı hukuki sorun adı geçen yasanın boyle bır uygulamaya olanak sag layıp sağlamadığıdır Nıtekim, 1567 sayılı yasanın korunmasını amaçladığı «kıymet»ın Turk para sının yabancı paralar karşısında kı kıynıetı oldugunu ve paranın satınalma gucunun ıse ıç kıyme tine Ilışkın olması dolayısiyle 1567 sayılı yasanın konusu dışında kaldığım savunan bazı yazarlara gore, Bakanlar Kurulu bu Kararla 1567 sayılı kanunun tanıdığı yetkı sınırını aşmıştır ve bu sebeple gerek bu karar ve gerek bu kararla kurulan Pıyat Kontrol Komıtesının teblığleri hukuki açıdan tartışmalı duruma gınnıştır Aslında bu hukuki sonınun tartışması bızı 1567 sayıü yasanın Anayasa'ya aykınlığı sorununa kadar gotürmektedır Zira, Bakanlar Kurulunun kara nna dayanak olarak gosterdığı 1567 sayılı yasanın ılgılı kuralı hukuki açıdan kesın yargılara varmayı guçleştırmektedır Gerçekten, 1567 sayılı yasanın bırincı maddesimn Ikıncı kısmı « ve Türk parası kıymetmın korunma sı zımnında kararlar ntihazına» dıyerek yurutme organına gemş bır düzenleme alanı bırakmıştır Bugüne kadar olan uygulama da Anayasa Mahkemesının 1567 sayılı yasanın bu hükmunu yasa ma yetkısımn devn açısından A nayasa'ya aykın bulmayarak ıptal ısteminı reddeden kararına katılmayan uyelerı haklı çıkara cak bır gelışım gostermıştır Ger çekten yasanın bu dUzenlemesı nl Anayasa'ya avkın goren sayın üye Muhıttin Gunin'un ısabetle belırttiğı gıbi «sadece Türk parasının kıymetının korunması gi bi müphem ve her sahaya yayılabılecek blr ıstıkamet göstermekle ikttfa edılerek fertlerin hususi hayatlarına ve gündelık alış verislerme kadar gidılmesi miimkün olacak surette merr.leketın butün ıktısadı ve ticari hayatını kayıtlara sokabilecek bır yetkl hükümete venlmış olmaktadır» Gene sayın üyeye gore «yurttaşın çarşı, pazarla her münasebetl nlhayet paranm kıymeti ıle pa ranın kıymeti de yurttaşm bütün yaşayışı ile sıkı sıkıya lrtibath olan konulardır Bınanaleyh Hü kumetçe, bu umumi ifadeye dayanılarak alınacak kararlarla kl şılenn bılcümle Iktısadı ve ticari mttnasebet'erine ve gelir gi Uygulama tartışmab Fiyat Kontrol Komitesınin kuruluşundan bugüne kadar olan uygulamalan da hukuki açıdan tartışılabılecek pek çok sorun ortaya çıkarmıştır Gerçekten, Komıtenın kuruluş ve çalışma yontemleri konusu üzennde dennlemesine düşünülmeden uygulama\a geç'Idıği ızlemmı edınılmektedir Nıtekim, Komitemn başkanlığını yaprnış olan Malive Bakanlıgı yetkilısinin bir gazeteye yaptıgı açıklamalar ve Komıteyı «amatorce» bir kuruluş olarak niteleyışı de bu izlenımi maalesef kanıtlamaktadır Komıteyi kuran 19 sayılı karan n eksıkleri ve tutarsızhklan ılgılilerce de farkedılmış olacak kı, çıkanlan bır Ek Karar (RG , 29 mart 1974, sayı 14842, s. 2) ıle düzeltılmeye çalışümıştır Nitekım Ek Karar (m 2) da «Yürurlüktekı me%rzuata gore başka organlara venlmış fıyat tesbıt yetkısıne kamu mamullenn fiyat arttırma kararla.n komitemn gorevı dışındadır» demlerek 19 sayılı kararın kapsayıcılığı yumuşatümaya çalışılmış, ayrıca, Komite kararlanna uymayanlar için yaptınmlann «ilgıli yetkıli mer cılerce uygulanacağn behrtılerek (m 3) de 19 sayılı kararın llgili hukmünıln (m 4) açıklığa kavuş turulduğu sanılmıştır Bununla beraber, uygulamadaki görev ve yetkl karışıklıgının süregeldiği bir gerçektır örnegın, Komite 12 sayıh tebliğı ( R G , 31 Mart 1974 sayı: 14844, s 3) ile fiyatlannın arttınlması Komitenin ıznine baglı mallar lıstesmde bıtkısel likıt yağlarla bıtkisel satı yağiarı da saymıştır Buna rağmerj Sanayı ve Teknolojı Bakanlığı 3003 sayılı yasaya dayanarak yayınladıgı tebliğlerle < RG , 14 Eylül 1974. sayı 15006, s. », RG 18 Aralık 1974 sayı 15096, s. 3) likit yag fiy&tlarını saptayıp ilân etmekte bunu yaparken de Komitemn onayını aldığım aynca belirtmek geretini duymaktadır Aynı şekılde, 12 sayılı teblıftt ile «tıbbi ve ispençivari müstahzarlar»ı yet k; alanına sokan Komite daha sonra yayınladıgı teblıgle gerektıgınde tekrar 12 sayılı teblıfi Kapsamına aimmak kaydıyla, bu maddeleri \etkı alanından çıkttrarak Sağlık ve bosyal Yardım Baıtanlığını vetkılendırmektedır (RO , 1 Ekim 1974 sayı 15023 s 2) 1262 sayılı Yasanın bu konuda Sağlık Bakanlığını yetkılendırdığı dıkkate alınırsa Komite karannın hukuki açıdan geçerliğı ve anlamı tartışılabilecek nıtelıktedır ö t e vandan Ko miterun sekere yapılan zam sorucu şeken nammadde olarak kullanan fırma ve esnafın mamullerının fıyatına yapacaklan zammm aşırılığını önlemek ıçm gereklı denetımle beledıjeleri gorevlendıren 9 sayılı teblığının (RG, 5 Mart 1973 sayı 14818 s 3) 1580 sayıh Yasadan farklı o'arak ne Retırdıtıni anlamak guçtur Aynı şekılde Komitemn 1 sayılı teblıftındeki ( R G , 14 Ka sım 1973, sayı 14712 s 3) «Koırjtenın kararı olmaksızın fıyat arttınmları uyguıayan kuruluş ve fırmalar oakkında daha once almmış bulunan teşvık tedbirlen uygulaması hükümetçe durdurulacak, gerekl] gorülen hallerde kredl, dövız tahsisi transfer, \ergı tecılı ve benzen kolay lıklann kesilmesi yoluna Ridilecektır» hukmtlnUn hukuki anlamını kavramak kolav deftHdir Bu kısa açıklamalardan da anlasılacagı gıbi Fıyat Kontrol Ko mıtesi kurulusu ve yetkilen bak.mından sağlam bir hukuki temele oturtulamamıştır Yargıtay 7 Ceza Daıresı Fiyat Kontrol Komiteslni ıturan vetkilennı duzenliyen 19 sayılı karann 1567 sayılı yasa kapsamına Kiren konulara ilışkın bir karar olmadığı, dolayısiyle 19 sayılı karara aykırı olarak vtlksek fiyatlt mal satan kisı hakkında 156? sayılı Yasayı uygulayarak ceza vermek olanağı bulunmadığına karar vermlstır Yargıtav karan Komite uyguiamasının çok somut bir parçasına ıllskln gibı gorilnüyorsa da Yukselr Mahke menin gerekçesı aslında bütünüv le Fıyat Kontrol Kormtesi uyjrul&masımn hukuki temelıni tartışmalı hale eetırmıstir. Bu tek yanlı gidiş nereye varacak? Bılıyonız ki, Ulkemiz sıyasi iktidarma Amerikancı sermaye çevreleri egemendirler ama, herşeyın bir haddı hududu var. Anadolu'yu Amenka hesabma tehlıkenin agzına sür müşüz, halkımızm varlıgım ve hayatını hıçe saymışız, TUrkıye'yi baştan sona Amenkan üs ve teslslerivle donatmışız Ama mılliyetçılik, unıversıtelerde solcu gençlerin sürek avı gibı sunuluyor kamuoyuna... Bunca koyu bir bilinçsizliğe tarihte zor raslanır. Okuyucu Mektupları Demırel, bıldıği varsa ihbar etsın 14 10 1973 tanhınden bu yana demeçlennı dlnltyorum Hemen hemen her demecınızdc aol ve komunıstlere karsj bırleşmeden soz edıyorsunuz Sayın Demirei nzin bu türlü demecinızden tedirgın oluyorum Çunku ıktıdar olduğunuz zamanlarda çıkarmış olduğunuz kanunların hemen hemen hepsı bır avuç azınlığın yaranna olmujtur Bunu bır mısalle anlatayım. Personel Kanununu çıkardığınız zaman tahsıl durumunu one surerek Ukokul mezunlarına 5, Yuksek tahsıllüere 3 sene terfı muddetı tanındı. Halbuki Ükokul mezunlaruıı 15 dereceden, yuksek tahsıllılerı 9 dereceden baslatmak suretıyle zaten tahsıl farkını tanıyorsunuz. Şu halde bız Ukokul mezunlannın suçu nedır, bızım zamanımızda ükokulu okumak ıçm bızzat kendım her sabah 1 saatlık komsu kove gıdıyordum, devlet bana okuma ımkânı sağlamıs olsaydı belkı ben de okurdum, Bundan başka sımdi bir de yan odeme çıkarıldı, bu da tamamen adaletsızdır Çunku 1 lı se mezununun burut maaşının çok uzennde bır muhendıs yan odeme almaktadır Bunlaru» da tahsıl durumu gırıj dereeelennde nazarı ıtıbare alınmıştır Amma sunu soylemek isterim, bu kanunları çıkarırken bızJerı hatırlayacak bır temsılcunız yok tu, tabıl bu kanunu bazırlayan başta Başbakan olmak uzere yarıdan fazlası Muhendıs Doktor Avukat hepsı yokluğun ne demek oldugunu bılmeyen ınsanlardı. Işte Turkıyede Solun PalazJanmasına sızın duşuncenırde bulunan ıdarecUerunu yardımcı olmuştur Sayın Demirei eğer Türkıyede mucadele edılecek kadar komunıst varsa sız de bunlan bılıyorsanız devletin gerekl» organlarına ıhbar ederek vazıfenı zı >apın. Cger bılıp de ıhbar etmıyorsanu s u de komunıstlerı koruyorsunuz demek tır kı her zaman komunıstlerle mucadele edeceğız dıye bızlen kandırma Çunkü artık bu tur tozlennıze alıstık. S DOĞANAY Çamhca Mah. Kozluca Sok. No: Bılâ ESKİŞLHİR Sonuç Giderek hızia artan flyatlann denetımı ve tüketicmin korunması sorunlan son vıllarda valnız Turkiye'de değıl Batı'nın gelismış ülkelennde de Uzerınde cıddi olarak düsünülen konular arasındadır o kadar kı alınması gerekli tedbirler ülkelerin iç hukuk duzenlemelerinı de aşıp uluslararası örgütlerln gündemlertne kadar eirmıştir Dola yısıyla sorun acele bulunaauc tedbırlerle çözümlenebüecek niteükte degildır Nitekim. nukuka rağmen hukuki tedbırlenn ahnmaya çalısıldıgı durumlarda da sağlıkh bir çözüm «etlnleme dığı gıbi, başka bazı sakıncalar d& ortaya cıkmaktadır Bugüne kadar vetennce fcuilanılmadıkları ıçın bazı yetkilert yok sayıp veni vetkiler ve bunlan kullanacak yem organlar yaratmak volu nedense hükümetlere daha cazip Körünmektedlr. Oysa, mevcut organlaı çalısır, vetkilen de kullanılabılır hale getirmenirj cartıen Uze rınde dusUnülse daha ısabetli ha reket edilmıs olurdu Zıra aksı }ol izlendığinde «orunlar çdzUm lenemedığı 9^01 aynı Konuda ba zen bır yetkılı bulunamazken bazen bırden çok vetkılı ile karşılaşılabilmektedir Heı konuda oldugu gıbi bu konuda da idarenın faaliyetlennde hukuka saygılı davranmasının hukuK devletınm temel gereklennden bıri oldugu unutulmamalıdır. Yururlukteki yetkiler \ururlukteki jasaların fıjat denetımıne ılışkın olarak ıdareye yetıcı ve gorev \eren kurallanna kısaca değınmekte yarar vardır Yururluktekı yasaların bu açıdan yeterlı olduklarını savunmamak la beraber, ıdarenin jetkısızhgı ne mazeret olarak gdsterdığı olçude bır boşluk bulunduğunu da sanmıyoruz Ornegın, 1936 tarıhlı 3003 sayılı Endustrıyel Mamulâ Un Ma'ıyet ve Satış Fıyatlarının Kontrolu ve Tesbıtı Hakkında Kanuna (m 1) gore, «tktısat Vekülıgı endustrı şubelen mamulâtın dan luzum gorduklerının malıyet ve toptan satıs fıyat larını kontrol ve tesbıt etmeye ve bu maksatla ışletme ve ıdare şarî larını umumi ıktısadı vazıyetlerinl ve buna daır evrak ve vesıkalannı tetıoke selâhıyetudır» Keza, 1964 tarıhlı 440 sayüı Iktısadı Devlet Teşekküllerı ile Müesseselen ve îştıraklen Hakkında Kanun (m 24) teşekkullenn mal ve hızmet fıyatlarını tesbıtte serbest olduk larını kabul etmekle beraber, bu mal ve hızmetlerden temel mal ve hızmet manıyetınde olanlarm fıyatlarının gerektığlnde Bakanlar Kurulunca tesbıt edılebllecegini de ongormektedır Öte yan dan, 1580 sayılı Beledıyeler Kanu nu frn 15) zorunlu bazı ihtiyaç maddelerinin toptan ve peraken de azamı satış fıyatlarını sapta ma %efkıs rı beledıielere vermek tedır Gerçekte nenzer vasal du zenieme orneklennı çoğaknıak mumkundur Dempk kı, fıyat denetımı konu sunda ıdareve yetkı veren >asa kurallan sanıldıgından çok ve çe şıtlıdır Nıtekim Tala Hukumetının fıyat artışlarını onl< mfde kullaniıabılecek vasa kurallennı costererek uvgulamıalarıni ısteven bır kararnamejı 1973 vılı proeramma e* olarak yajınlan mak uzcre hazırlattığı da habsr Sizde aldanmayın! Ben 74 yaşında ve esinden aldıgı düşük düzeydeki dul maaşı ile gecinen bır kadınıın Geçenlerde ev adresime 15/VI1I /1974 tanhlı ve Ankara, Küçükesat PTT's] damgal] ve 58 lira odemelı bır paket geldı Gonderen, PİC 492 Ulus Ankara adresıni kuilandığından tamligtaı tesbıt edemedığım ıçın, akraba veya dostlanmdaa biri tarafın dan yollandığı zannı ıle odemeyl yaptım ve paketı akbm Pakette iki fcuçük kıtap çık b. Kitapçıkiann arkalanndakı fiyat banesindeki (5) er üra nın önüne sonradan konuidugu aşikâr olan (3) ve (2) rakamlan ıle fiyatlarj (60) «ütmıs li raya yükseltilmıştı?.. Kitspçıklan aynı posta kutu•una odemeli olarak gert yolladım, fakat alınmadığından bekleme suresl sonunda tekrar geri geldı Ankara'ya giderek durumu 2/ XII/1974 pazartesi günü saat 1011 raddelennde Anafartalar C Savcılıgına şıfahen anlattını, Cevap. «PakeU neden aldırnz7» oldu . Başkalarının da benlrn gibl aldatılmamalan ve uyanık bulunmaları içın, durumu muhterem gazetemz kanalı ile umıımi efkâra duyurmayı bır gorev bılıyorum. Hadiye OGüZERTEM HEYBELİADA Bu uygulama haksız! Bizler TCDU Genel Müdur iugüne bagh Limaniar Daıresı Büro Memurlan cumartesi eu nü takas ve ücret almaflan ça lıstınlıvoruz Umanıar Daıresı Başkanlıgına ba?ü Samsun Dennce Bandırma Mersır ve Iskenderun Lıman Müdürlük lenrK'e çalı$an BUrc Memur l»n cumarte«n sünü Kierimıze ıstıyereg üelmivoruz adeta zorla getırtllıvoruz 4 aya yakın bır süredlr cu martesı günü calıstınıan vüz lerce memurun cumartesı giı nü istırahat etmeye naklan Madem kı DU kuruıuşlarda 15 çı çalıştmiıyor ÖIZ de ı*çı ıle çahşmak zorundavız O rıald» çalıştınlmamızın karsıhgı 01a rak ya ücretıenmız verilsır veya bu çalıst.eunız çünlerf karşı taıc&s venlmesının saglanması gereıur kanısındavım Yonetıeilerden ıstırhamımız bu uyjfulama va durdurulsun ve>a hak ettığimız ucretlen mız ödensin Saygılanmla Kubılây AKSAY TCDD Liman Muhasebe Mudurlügü ÎSKENDERDN DUYURU ISTANBUL TIP FAKÜLTESi DEKANLIÛINDAN : Fakultemızm asRüıda behrtilen Kursülerınde açık ACI BIR KAYIP Merhume Hatıce Kübra ıle merhum ömer Kaşif Kıcı man'm oğlu, emeklı vah Nacı Kıcıman, emekli oğretmen Mustafa Kıcıman, emeklı doktor Galıp Kıcıman'm kardeşı, Fıkret Kıcıman ın sevgılı eşı ve vefakâr hayat arkadaşı Menekşe Kıcıman'm babası, Haseki Hastanesı tntanlye Kliniği ŞefUğlnden emekli Asistan ve Uzman kadro'u \ardır Avi«tanlıgd ls'ekiılerın Yabancı UU sınavlan B Ocak 1975 Çarşsraba gunu Sdat lUUUda Bılım Dalı sınavlan da \s Oıdk 1975 ^dr'dmba gunu avnı saatte Uekanlıkta >a pıldOKt r Ilgllllerın bü>.ak iy/5 Pa/arteçı tninu saat l&UOva ka daı bır dllekçe dort fotogıaf ve me/un olrtukları Fakııl teien alaOdi^ an ders noUrirml EO«tem me?unlvei belgesı ıle Dekanlıgd bdşvurmdlan aııvuruluı A(.IK A S İ S T \ \ KAOROSL BI LLNA» Rt!R»0 Fu\o Pdrolojı Pd f tı|oılk Anstcml AtIK IZMAN KADROSU BULUNAN KtKSıÜ Kdtlın HaStalıkları ve Dojum (Basın 27288) 67 Doktor Fmin KICIMAN 2'1/1975 günü Hakkın rahmetme kavuşmuştur Cenazesı 3'1,1975 cuma gunu oğle namazını müteakıp Şışlı Camımden kaldınlarak Sılıvrikapı aile kabrıstanlığına defnedılecektır ACah rahmet eylesın AtLESİ Te KARÜEŞLERİ Cenajans 875 78 *• . UNIVERSİTEYE HA2IRLAMADA TEŞEKKÜR Kızırn ^ZLEM'in dünyaya »elışınde, eşıme dogum bnce sı ve sonrası gereken eşsiz 1 1 frilerinl bir an bile esinremiyen ZEYTfEP KAMtL HASTANESÎ BA3 HEKtM WÜA VÎNt Kadin Hastahklan Mü Savın Doktor 4 ÇIRAĞAN CAD. 4345 BEŞİKTAŞ MODERN EOiTiM DERSANESi (Arabul 72131 Fikret SELÇUKKAN'a \ en derin teşekkürlerimi bil î dırmeyl bır borç blllrim. > Ferıdnn GÜNTX)ĞDC * Cumhurlyet 70