Katalog

26 Ağustos Türk tarihinin zaferler günüdür Türk Harp Tarihi, «26 Ağustos» gününü, Türk Ordusunun, yeni deyimle, «Türk Silâhlı Kuvvetleri»nin (Kara, Deniz, Hava Kuvvet Komutanlıklarıyla, Jandarma Genel Komutanlığı ve Harita Genel Müdürlüğü), «Büyük Zaferler» günü olarak tanımlar. Kazanıldığı yıl, ay ve günleri, inanıhr kaynaklardan elde edilmiş, tarihsel eleştim eleri yapılmış, anıtsal ve yazılı belgelerle doğruluklan saptanmış, bu «BÜYÜK ZAFERLERDEN» birkaçı şunlardır: mel ilke sayıp uyguladılar. Onların bu saidınlarına karşı; Birinci Klılç Aslan'm, İznik, Eskişehir, İkinci Kılıç Aslan'ın, «Miryokefolonya» savunma muharebeleri; Türkler'in tarihteki şan ve şeref sayfalarına, yenilerini yazdırdı. M. Fazıl KARLIDAĞ EMEKLİ ALBAY ve HARP TARÎHİ YAZAR1 kalan küçük bir kısmı uzerinde, ekonomik ve siyasi bağımsızhktan yoksun, kendilerine uşaklık yapacak insanların vönetiminde, bir Türk toplulugunun bırakılmasına karar vermislerdi. Yunanistanın Küçükasya Orciusu bu kararın yaptırıcısı olarak kapitalizm emperyalizminin <Modern Haclıların) desteğinde lr Ma yıs 1919'da, Türkler'in son vatan parcası, Anadoluyu istilaya koyuldu. Yunan crdusunun bu istilâ sal dırısı. önce, Gazeteci Hasan Tshsin. Kuvvayi Miüiyeci Türk vatanseverleriyle zayıf askeri Hrıiklerin silâhlı direnişleriyle karsılan dı. Birkaç gün sonra '19 Mnyıs 1919'da) Mustafa Kemal Paşa'nın (Atatürk), Samsun'a diktiği kurtuluş sancaeının altında. Türk ulusu, askerî. aydını. kentlisi. köy lüsü. işçisiyle toplanmaya basladı. Yunan saldırısını: Temsil Heyetinin. daha sonra Türkiye Büvük Millet Meclisinin barışçı yollarda rîurduramaması üzer.np, yeniden kurulmus olan T. B M Meclisi Ordusunun silâhiyle durdurulmasma çalışıldı. Atatürk'ün önderliğinde bulunan. Türk Silâhlı Kuvvetlerivle, Türk ulusu, önce tnönü ve Sakarya savunmalariyle. saldırgan Yunan Ordusunun bel kemiğini kırdı. Sonra. 26 Afustos 1922'de. başlattığı Büyük Taarruz ve bunun devamı olan Başkumandanhk Mey dan Muharebesivle de Yunan Ordusunu yok etti. 26 Ağustos sabahı. Afyon Eskişehir çizgisinin doğusunda. sa vaş düzeni almış olan Türk Ordusu. a>nı güniin sabahı Kocstepe'den başlamak üzere «Büyük Taarruz» harekâtına koyuldu. Atatürk bunu söyle deyimler: • Arkadaşlar! Toooçularırmz bu mevzilere gece geldiier ve karanlık içinde mevzi aldılar. Ve fecir Deniz Kuvvetleri: Mohaç zaferi: Osmanlı Türk Devletinin yükseliş döneminde (26.8.1526'da), Türk Deniz Kuvvetlerinin Preveze Deniz Zaferinden 12 yıl önce: kendi gücünden sayıca çok üstün Macar ordusuyla bağlaşıklannın ordularına karşı, Tuna nehri kenarmdaki Mohaç'ta, yaptığı kesin sonuclu meydan muharebesi sonunda, kazandığı bir zaferdir. Bu zafer, 200 yıldan çok bir süre Macarların Türk yönetiminde yaşamalarının nedeni oldu. Bu zaferle; Türkler'in egemenlik alanı. Balkanlardan kıızeye tasmış, Avrupanm ortalarına dek genişlemiştf (3). Bizans'm devamı olduklannı savunan Yunanlılar, bu zaferden önce (Istanbururj fethinden sonra), 1821 yılına dek. Türklerin yö netiminde, pek az bir cizye (vergi) vermek suretiyle, buna mukabil ayrıcalıklar karşılığında, ftz gür. eşit haklara sahip, refah içinde yasadılar. Yunanlılar, 1821'den bağımsızlık lannı elde edinceyo dek (1829), Rus Çarlan ile tngiliz ve Fransızlann silâhlı kuvvetleri tarafından desteklenip korundular. Yunanlılar. Hıristiyanlığın koruyucusu göründüler. Gerçekte «Büyük Yunanistan» kurma idealini gerçekleştirmeye çalıştılar. Bunun için, Mora. Tesalya, Epir, Makedonya, Batı Trakya, Girit, Kıbns. Ege Denizindeki adalar ve 12 adalardakl, Türkleri toptan öldürmeye, bu bölgeleri topraklanna katmaya koyuldular. Malazgirt zaferi: Bundan 903 yıl önce (26.8.1071' de) Selçuklu Türk Ordusunun kendisinden dört kez çok sayıda olan Bizans Ordusunun saldınsına karşı, yurdunu. varlığını, özgürlük ve bağımsızlığını korumak amacıyla Malazgirt önlerinde, yaptığı Meydan Muharebesi sonunda kazandığı zaferdir. Bu zaferden birkaç yıl sonra Türk akıncılan Marmara kıyılarına ulaşırlar. Yazmın ilk kez bulunduğu ve kullanılmaya başlandığı yer olan Küçükasya (Anadolu) Türklere, bundan sonra temelli vatan olur(l). Bu sıralarda; Selçuklu Türk beyi, denizci Çaka (Döğüşi, E?e denizlndeki korsanlann saldırılanna karşı, deniz ticaretinin ve ulaştırmasının güvenliğini ve kıyılarının korunmasını sağlamak amacıyla, İzmir'de, yaptırdığı üstü kapalı 410 gemiden kurulu donanmasiyle, 1089'da, korsan yatagı Midilli adasını. 1090'da, Sakız adasını Bizanslar'dan. ahr. Âynı yılın 19 mayısında, Sakız boğazında «Koyun Adalan Deniz Zaferiyle» Bizans donanmasını yok eder (2). Türk Kara ve Deniz Kuvvetlerinin Hıristiyanlığın kalesi sayılan, Bizansa karşı kazanmış olduğu bu zaferlerden sonra, Avrupa Devletlerinln Haçlı Ordulariyle, Bizansın yeniden oluşturulan ordusu ve deniz kuvvetleri, her fırsatta Türkler'e saldırmayı te YENİGÜN (CUMHURÎYET) GAZETESİNtN GİRİŞİMİ VE BÜTÜN TÜRK ULUSUNUN KATILIŞI İLE 1927'DE YAPILAN YAZITINDA TÜRK KURTULUŞ ZAFERÎNİN VE BAGlMSIZLIK SAVAŞININ VE ÇAĞDAŞ DEVRlMLERİN SÎMGELENDİĞİ ATATÜRK TARAFINDAN BELtRTfLMlŞ OLAN ANKARA ULUS MEYDANINDAKİ «ZAFER ANITI». Büyük taarruz Birinci Dünya Savaşının galip devletleri, Osmanlı İmparatorluğunu parçalamış, topraklarının büyük kısmını işgal etmiş, son Birinci Dünya Savaşı sonunda. Türk Bahriyesine değğin muhare be gemileri, Haliç'te, enterne edil mişti. le beraber bütün dünyamn gözle Türk Kurtuluş Savaşı Başlari açıldığı zaman ateşe başlacklar. rında. Milli Savunma Bakanlığı Kemali takdirat ve hürmetle buna bağlı Deniz Önyüzbaşısı 'Yar nu zikretmek isterim ki: lopçulabayl Şevket Doruker'in emrinde rımızın o gün göstermiş olduğ'J Umuru Bahriye Müdüriyeti 'Bah maharet ve vukuf. bütün dünva riye Dairesi Reisliği) adiyle Türk topçuları için misal olacak mahi Deniz Kuvvetlerinin çekirdeği ye yetteydi. Hayatı askerivemde bu niden kuruldu. kadar mükemme! bir topçu ve bu Türk Denizcileri; sıvılı ve askadar mükemme) idare edümiş kerı, elindeki taka, filikası... Nehir topçu ateşi nadiren görsi varsa, Kuvayi Mılliye dönedüm '4i. Yabancı askeri uzmanlann; minde olsun, onu izliyen örgüt• Türkler bu mevzileri altı ayda lenmış dönemde olsun görevlerinı başardılar. özelhkle Büyük geçemezler» dedikleri mevzileri • Mehmetçikler». birkaç saatte geç Taarruzun hazırlık döneminde, Yunarılılar'm. ve ağababalan, tiler emperyalist devletlerin çok saTürk Hava Kuvvetleri: yıdaki savaş gemileriyle, uçakla1919 yılı, haziran aymın binrıci rmın etkili ateşi, ve ablukası altında ufak birkaç tekneden kugünü. kurulmus olan Türk Hava rulu bir ulaştırma filosiyle. Türk Kuvvetleri, Birinci Dünya SavaOrdusunun her türlü silâh. cepşında değisik cephelerde. olağanhane. top. uçak, maym saveş üstü fedakârlık ve kahramanlık olarak göstermek suretiyle hizmet et araç ve gerecini kaçak Karadenızın dalgalan arasmda, mişti. T. Hv. Kv. leri Kurtuluş soğuk ve fırtınalarla savaşarak Savaşı baslarmda. Yüzbaşı Fazıl noksansiz taşınmasını sağladıkomutasında «KartaK Müfreze«i« lar (6). adıyla kuruldu. Bu birlik Milll Sa vunma Bakanlıcı emrindeki «Kuv Türk Denizcilerinin Kurtuluş vayi Havaiye> Şubesine 'Müdüri S<ıvaşındakı en önemlı ve degeryeti Umumiyesi) baağlanrıı^.tı. lı hizmetleri; Şair tsmail Hakkı Bunun Genel Müdürü; Binbaşı Kaptanm yönetimindeki Bandır. Muraffer (Org. Ergüderi idi. Kar ma vapuru ile Atatürk'ü ve karargâhını 19 Mayıs 1919'da. satal Müfrezesi: «Cephe Uçak Bölülimen Samsun'a ulaştırmış olğü» adını alıncaya dek. yapılan malandır. mııharebelerde ve onlan izliyen riönemde olağanüstü raba gösAtatürk, TUrk Bahriyelilerinin terdi. Özellikle: 28 Ağustos gühizmetlerini şöyle deyimler. «Düşmamn ablukasına ve malik nü 3arılan harekâtta: Yunanlıolduğu \nisatî bahriyesine raglar'm. 50 ucaeına karşılık 10 ilmen. mensubini bahriyemü. birkel uçakla 12 uçuş yaptı. O gün, kaç gemi ile harikalar gösterekeşif gözetleme, irtibat görevlerirek hiç bir şeyj zayi etmeksizin ni yapmakla beraber, Bomba ve nakli\atı bahriyeyı temin eyleMakineli Tüfek Ue havadan Yumek suretiyle MEŞKÛR hizmetnan birliklerine yaptığı taarruzla ler ifa etmişlerdir » çok sayıda yitik verdirdi. Ayrıca Yunanlıların havacılariyle o gün Jandarma yaptiğı 4 hava muharebesi sonuOrhun yazıtlannda, yargan cu olarak bir uçaklarını düşürdü oiarak adı geçen Kaanlar'ın emve üç uçaklarını kendi hatları ge rinde düzen ve güvenliği sağlarisine inmeğe mecbur etti '5). maktan sorumlu Subaşılara. bağ lı ç güvenlik kunetleri vardı. Selçuklu ve Osmanlı Türklerin de de bu görev, yapan bırlikîer kurulmuştur Bugünkü anlamda Türk Jandarma örgütüne. Osmanlılarda. Tanzımattan (1839) sonrb raslamr Kuruluş tarihi: 14 Haziran 1846 olarak kabul edilmıştir. Bu tarih daha çolc Jandarmanın Seraskerlikten (Başkomutanlıktan) ayrılaraJı Zabtiye Müşirliğine bağlanmasırun tarihidır. Kurtuluş Savaşı başlannda (1919 da) Jandarma Genel Komutanlığı İçışlerı Bakanlığma baglanır Harita Genel Müdürlüğü Türkıye'de, 2 mayıs 1896'da kurulmus olan hanta örgütü; Kurtuiuş Savaşı ortalarında (1921) Istanbuldan kaçıp Türkiye BMM Hükümetı Ordusuna katılan subaylarla, Gnl. Mehmet Şevki'nın emrinde. Harita Dairesi olarak venıden kurulau; Milli Savunma Bakarüığına bağlandı. Bu kuruluşun, Türk Kurtuluş Savaşındaki hizmetlerini Atatürk şöyle deyimler: «Harita Daıresinin bu sene zarfında orduya yetiştirdiğı harıtaların son zafenn ıktisabınaa büyük dahli olmuş, ve bu haritalar sayesinde ordu, hedefî zafere sühuletle yüriimüştür.» Türk Silâhlı Kuvvetlerinin bu zaferın kazanılmasrndakı hizmet lerını, Atatürk şöyle değerlendirir: « Fılhakika 26 Ağustos sabahı başlayan ve beş gün beş gece devam eden Afyonkarahısar ve Dumlupına* Meydan Muharebesi hitam bulmuş ve düşman kuvayi asliyesı imha edilmiştir. Arkadaşlar! Bu Meydan Muharebesinın esnayi ctryanında topçulanmızın, piyadelerımizin. süvarilerımizin, makineli tüfeklerimizin tayyarecılerimızin ve her sınıf arkadaşlanmizin gösterdık. leri gayret. kahramanlık her türlü takdiratın fevkindedır Bahusus askerlerimizin Yunan ordusunun kalb ve vicdanına verdiği dehset haızi ehemmiyettır (7). Türk Silâhlı Kuvvetlerinin Malazgirt Meydan Muharebesi ve Koyun Adalan Deniz Zaferlerınden önce (İ. Ö. 1288'de) Anadoluyu ve Kıbrıs'ı, egemenliğı altinda bulunduran Büyük Eti Kaanı Muvatalla (8), Ordusunun KADEŞ Zaferını kazandığı, bundan bın yıl sonra da. <İ. Ö 209) Türk Hun İmparatoru Mete Han Ordusunun Çin seddini aştığı bılinıyorsa da, yapıidıklan tarihıenn ayı ve günü doğru ola rak bilinmediğinden ötürü. bu olaylarm tarihi: kuruluş günü olarak alınmamıştır Halbukı, Malazgirt zaferıyle Koyun adalan zaferınin, tarihi; belgelerle saptanmıştır. Bu nedenle 26 Ağustos «Türk Silâhlı Kuvveüennin bırleşilc kuruluş günü», Gençlik ve Spor Bayramının kutlandigı la Mayıs günü de, ajTu zamanda, «Türk Denu Kuv\'etlerinın Kuruluş günü» olarak kabuı edilmiştir. «İstilâ yapmak veya saltanatlar yıkmak veya saltanatlar kur mak için şunun bunun elinde aleti ihtıras olmaktan münezzeh olan Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümetı Ordusunun» 26 Ağustos 1922'de, başlattığı Büyük Taarruz ve Başkumandaniık Meyaan Muharebesını zaferle sonuçlandırmış olması; Türk Şehıüerının ruhıannı şad detmiş, Türkler'in, sosyal, siyasal. ekonomik ve kültürel alanlarda, çağdaşlaşacaklanmn bir sözle, Atatürk Devnmlertnin müj decisi olmuştur. (9) Bu zafer; yalnız Türk tarihinin değil, dünya tarihinin de en büyük, en şanlı kahramanlık des tanlannı kapsar. Bu utku; yalnız Türkler'in kur tuluşunu sağlamak, Anadolu'yu Türklere temelli vatan yapmak ve Atatürk Devrimlerinin doğmasına ortam hazırlamakla kalmamış, o, aynı zamanda, Batımn ekonomik, Doğu'nun ıdeolojik sömürü, baskı ve saldırılarından korunmak veya kurtulmak istiyen geri kalmış mazlum milletlerin kurtuluşlanna, daha hakkaniyetçi ve adil bir düzen kurmalarma kılavuzluk etmiştir. Bu zafer başlangıcının 52. yıldönümü ve Türk Silâhlı Kuvvet lerinin yeni kuruluş günü olan 26 Ağustos'ta, gazilerimizi selâm lar, başta Atatürk, şehitlerimizi rahmetle anarken; Büyük devletlerin iki yüzlü po lltika izlemelerini, Türkiye'nin ekonomik ve politik bunahmım fırsat bilerek, Türkler'in başına, Kıbns, Batı Trakya. ve Ege De nizinde kıt'a sahanlığı... Ve benzeri diplomatik gaileleri, sardıran ve dünya barışını kundaklıyan Yunan Cuntasının generalle rine; Türk ulusunun özellikle tüm Türk muharipleriyle Türk Silânlı Kuvvetlerinin ATATÜRKÇÜ, olduklannı hatırlatmayı; komşuluğa, dostluğa, andlaçmalara bağhlığa, dünya banşına, uygarhğa ve İNSANUĞA hizmet sayarız. (1) Türk Süâhlı Kuvvetleri Ta rihi II. cilt, Malazgirt Mey dan Muharebesi (28 Ağus tos 1071) sayfa 136140. (2) Genel Kurmay Başkanı Org. Semih Sancar'ın, Atatürk'ün aziz ruhuna ithaf ettik leri «Türk Tarihi Silâhlı Kuvvetleri ve Atatürkçülük» s. 7173 (3) Aynı eser S. 127 (4) Atatürk'ün. 4 Kkiın 1922'de «RÜVÜK ZAFER HAKKIN DA» ki. konuşmalanndan (5) Türk Istiklâl Harbi V. cilt Deniz Ophesi ve Hava Ha rekâtı Sayfa 174 • 179 (6) Aynı vapıt S. «5 85 (7) Atatürk'ün. 4 Kkim 1922'de «BÜytK ZAFER HAKKINDA» ki knnuşmalanndan (8) BKZ: 2021 Şubat 1972 tari hinde Cumhurivet Gazetesinde vayınlanmış olan «Bağımsızhğa kadar TürkKıbns iliskilerinin tarihçe si» yazımız (9) BKZ: £ « 4 Arallk 1»71 tsrihinde Cıımhuriyet Gazetesinde yayinlanmı; olan «Autnrk nevrimlpri ve Devrim Şehidi Kubilây» yazımız İŞ BANKASI 50. ÇALIŞMA YILINI DOLDURDU Banka 1923 yılında toplanan İzmır İktisat Kongresınde "Uiusal bankalara duyulan ihtıyaç,, üzeıine Atatürk'ün emrıyle kurulmuştur Bugün 650 şubesi bulunan Iş Bankasının kurulduğu yıl 2,5 mıiyon lira oJan mevduatı 1973 sonunda 18 mılyar 406 mıiyon lıraya ulaşmıştır TÜRKtYE IŞ BANKASI'NIN 50 YILLIK TARtHl İÇİNDE, tDARE MECLİSİ BAŞKANI. ÎDARE MECLİSİ ÜYESİ VE MURAKIP OLARAK ÜNLÜ, RENKLî SİMALAR YER ALMIŞTIR. RESİMLERDE, MUSTAFA KEMAL TARAFI\DAN TESBİT EDİLEN İLK İDARE MECLİSİ ÜYELERİ GÖRÜLMEKTEDİR. (Foto: Ajans TÜBA) 26 Ağustos 1924'te kurulan Türkiye İş Bankası bugün ellin ci çahşma yılını doldurmaktadır. Bankanın kurulduğu yıl 2.5 milyon TL. o!an mevduatı 1973 ydı sonunda 18 milyar 40ti milyon TL.'ya ulasmıştır. Türkiye İş Bankası, ellinci kurulus yılı üzeıine bilgi vermek amacıyla genış bir rapor hazırlamıs ve burada kuruluşundan bugüne değir geçirdiği evreleri ve ulaştığı boyutlaıı açıklamıştır. Banka 1923 yılında toplanan Izmir İktisat Kongresi'nde «ulu sal bankalara duyulan ihtıyaç» üzerine Atatürk'ün emriyle ku ruimuş ve başına da Celâl Bayar getirilmiştir. Ticari hayatta bankacılık faaliyetl yanısıra diğer alanlarda da girişimlerde bulunan banka ılk kez 1925 yılında sigorta alanında çalışma}ra başlamış ve Anadolu Sigor ÜLKEMİZ EKONOMİSİNE KATKIS1, DEV YATIRIMLARIYLA DÜNYANIN SAYILI BANKALARI ARASINDA YER ALAN TÜRKİYE İŞ BANKASI, RESİMDE GÖRÜLEıN, BAŞBAKAN ÎSMET PAŞA İLE GENEL MÜDÜR MAHMUT CELAL (BAYAR) BEYİN AÇILIŞINDA BULUNDüGU BU İKİ KATLI KÜÇÜK BİNADA FAALİYETE GEÇMİŞTİ (TÜBA) ker Febrikası, Bursa Kaplıcalan, Milli Reasürans, Paşabahce Şişe ve Cam Fabrikası, Keçi borlu Kükürt Fabrikası yer almaktadır. 10 LİRALIK HİSSE SENEDİ TÜRKÎYE İŞ BANKASININ SERMAYESİ 1930 YILINDA 1 MİLYON LİRA ARTTIRILARAK 5 MİLYONA YÜKSELTİLMİŞTİ. FOTOGBAFTA SERMAYE ABTTIRIMIYLA İLGİLİ OLARAK ÇIKAEILAN ÜZERÎNDE ATATÜRK'ÜN RESMİ BÜLÜNAN 10 LİRALIK HİSSE SENEDİ GÖRÜLÜYOR. sında uzun yıllar para, arsa, ev, apartman. ve apartman dairesi, dükkân. tahsil, cihaz ve hayat sigortaları, tahvil gibi değerlere yer verilmiş, 1973 yılı sonuna kadar yarım milyondan fazla tasarrul sahibine 235 milyon lira tutarında ikramiye verilmiş ür. Öte yandan, son on yılda Tür kiye İş Bankası bankacılık sıs(Devamı T. savfada) ta'yı kurmuştur. Atatürk döne minin ekonomik hamleler yılla rında Türkiye tş Bankası önem li kuruluşlara katkıda bulunmuştur. Bunlar arasında Kozlu Kömür Işletmeleri, Alpullu Şe 650 şube Hazırlanan raporda belirtildiğine göre, İş Bankası'nın bugün 650 şubesi vardır. Bankanın ta sarrufu teşvik ikramiyeleri ara «Kral dönsün mü, dönmesin mi?» tartışması hararetleniyor Izmir'in, Yunan askerinin îşgali altında bulunduğu günlerdeyiz. Anadoluya çıkan II. Kolordunun başında Yunan Kraliyet aüe sinden Prens Andreas bulunuyor. Prens Andreas, Ingiliz Kraliçesi Elizabeth'in eşi Prens Philippe'in babası ve bugünkü düşük Yunan Kralı Konstantinüı amcası idi. Prens de, tüm Kralcılar gibi o dönemde Elefterios Venizelos'a diş bilemektedir. Atina'ya gönderdiği bir mektupta şöyle der: <Dün Elefterios Venizelos'un isim günü idi. tzmir baştan başa Yunan bayrakları üe donatılmıştı, Türkler bir gelse de hepsini kılıçtan geçirseler, ne kadar sevine cektim, bir bilseniz.» Prens Andreas'ın kızgınhğı Yu nan Kuvvetlerinin Anadoluya çık masından değil. Venizelistlerin kralcılara üstünlüğünden, prestij lerinin yükselmesinden ileri geli yordu. 1922'deki Anadolu hezime tinden sonra ise Atinadaki Plastıras yönetimi. sonımluları yargılayarak idam ederken Prens Andreas kıl payı ile kurtuJacaktı. • Altıların dunışması» sırasında stıçîu gönilmüştü. Ancak Büyük Britanva Hükümeti müdahale ede rek tehdit ve vaatlerde bulummca kurtııldu. îngiliz Amirali Sir Gerald Talbot. Faiiron Körfezine demirlediüi harp eemiM ile Andreas'ı kaçıracaktı. Daha sonra Pren? Andreas'ın başını kurtarmak için Londra'nm. Trakvadaki ATINA'DA 1974 YAZI Kosta DAPONTE KRAL KONSTANTİN'İN YUNANÎSTAN'A DÖNMEK ÎSTEDÎĞİNİ AÇIKLAMASI SPEKÜLÂSYONLARI CANLANDIRDI. KARAMANLİS İSE KRAL HAKKINDAKÎ KARARI, HALKIN VERECEĞÎNİ SÖYLEMEKLE YETİNÎYOR. lunda bir duraklama, belki de bir geciktirme çörülürken, Atî na'nıa yeni, ancak geçici yöneticileri de durumlarını yasalaş tırmak eğıliminde. Karamanlis kuşkusuz seçimlere gitmek isti yor. Rejim sorununu ise seçim lerden önce çözmek istemesi doğal sayılıyor Ancak kurt bir politikacı olan 67 vaşındaki baş bakanm, 1964 yılından beri genel seçim görmemiş Yunanıstan'da, ilk başta Belediye seçimleri Ue işe girişmek istlyece | i ve ortamı hazırlayacağı öne sürülüyor. Buna göre. Belediye seçimleri, rejim tçin halkoylaması ve arkasından cenel (mll letvekili) seçimleri. Bu genel se çimlerin 1974 sonundan önce ya pılması tasarlanırken Kıbns'ta ki «durgunluktan» yararlanmak istenilecegi, ya da Kıbns sorunu çözümünün «ertelenecegi» de yapılan spekülasyonlar arasında.. Burada kendilerivle konuştuSumuz yerli. yabancı gözlemcller. Karamanlis liderliStndeki Atina'mn, Kıbns çözümünü aca leye getirmek niyetinde olmadı ğı kanısında Çatışma tehlikele rinin ortadan kalktığına, ya da Karamanlis yönetimının seçimlere giderek Yunanistanın rejim sorunlannı çözmekteki acelesinl yonunlayan bazı gözlemciler bugünkii deSişiklige değinerek, «Bel ki Tiirkiye de Kıbnstaki askeri hiç olmazsa uzaklaştığına İnanan Atina Yunanıstan'da asıl beklenilen siyasal değişikliğe başvurmayı yenilemekte. üstiinlüğünU sürdtirUrken çözüm yolu bulunmasına acele eder görünmesine rağmen, vanlacafc bir anlasmayı, ne kadar popüler olursa olsun, eski cunta tarafından işbaşına çağnlan Karamanlis yerine, seçimle işbaşına gelmiş bir Karamanlis, ya da başka siyasal toplulukla imzalamayı tercih edebilecektir» diyorlar. Bugünkü rejim Yunanistan'da 21 nisan 1967 darbesine kadar «Taçlı demokrasi» yani meşruO Krallık vardı. Diktatör Papadopulos, 1 naziran 1973'te «Parlamenter Başkanlık re.iimi» adını verdiği bir «Cumhuriyet» ilân etmişti. Papadopıı los böylelikle zaten aralık 1967" den beri sürgiinde bulunan Kral Konstanöni tahtından tndirmiş oluyordu. 29 temmuz'da düzenledigi tartışmalı bir referandum sonucunda ise oylann yüzde 78.4 ü üe, 1968'de başka bir referan dum ile onaylattıg: Anayasada köklü detlşiklikler yapmaga kalkmışö. Temmuz 1973 anayasasina göre Papadorıulos 1980 vıhna kadar Cumhurbaskam olacaktı. 25 Irasım 1973'teki askerî darbe harekâ tı ise yeni ve celişik bir dururo ortaya çıkaracaktı. Yunanistana el koyan yeni cun tacılardan General Yoannidis ve arkadaşlan, temmuzdaki referan dumım sonuçiarını eiestirmisti ayrıca Yunan;5tsnfi» Ansya«anın (Devamı 7. sarfada) Yunan çıkarlarını korumak ve krediler açmak vaadinde bulunduâu öğrenılecekti. Taçlı demokrasi mi? Bugün Aüna'da cKral dönsün mü, dönmesin mi?» dedikodusu başlarken, cunta sonrası Yunanistanında sarayın yeniden canlanmasmı olumsuz karşılayanlar bir yandan eski belgeleri ortaya çıkar makta, bir yandan da krallık rejiminın çağdışı yönü uzerinde dur maktadır. 23/24 Temmuz 1974 gecesi cun tanın çekilerek yenni Karaman lis yönetimindeki geçici bir yö netime bırakmasından sonra Londra'da bulunan 34 yaşındaki Kral Konstantin'in Yunani*tan'a dönmek istediğini açıklaması bu spekülasyonları canlan dırdı. Karamanlis Paris'ten dön dükten sonra Kral hakkındaki karan halkın vereceğini söyle mekle yetinmişti. Düşük Kral ise bu hafta, Iskancfinavya daki kra|lar gibi polıtikaya karışma dan, asgarı yetkiierle dönmeye bile razı olduğunu söylemeğe başlıyordu. Bugün Yunanıstan'da henüz hiç bir şey, hiç kimse yerli ye rinde değil. Konstantin Karamanlis de beş haftadır Anaya sa meydanındaki büyük Britan ya (kısaca G.B.) otelindeki beşinci katı işgal ediyor Başbakanlıga pitmıyor Cumhurbaşkanlığı makamında ise Yoannidis cuntasının 26 kasımda tjeürdiği renksiz ve yetkisiz general Gizikis oturmakta. Parlamenlo binasının arkasirdaki saray res tore edilirken yeni hükümet fazla harcamalara yol açmaması için tamiratı da kıstı. Iste bu ortam içinde ve de Kıbns sorununun çözümü yo Sokaktaki adam Sokaktakt adam is° genellikle seyirci kalıyor bu olay ve gelişmelere. Yedi buçuk yıllılj diktatoryanın verdiği kanıksama ve kayıtsızhkla simdj olan bitene uzaktan bakarak. maç seyreder gibi sivillere cunta veya «artıklan» arasındaki çekişmede sayılan saymaktadır. Basla rejimindan kurruluo özgürlüklerine kavusan iç ve diftaki güçler ise. «Şimdi özgürlüğun coşkunlugu İçinde sevinç çıjHıklan atarken bunu savas çağnlanna nasıl çevirebiliriz» diyorlar. TÜRKİYE İŞ BANKASI GENEL MÜDÜRÜ SELAHATTİN KARAHAN