Katalog

Sahibi: Cumhuriyet Matbaacılık vt 'Jazetecilik T.A.Ş. adına; NAZİME NADİ • Genel Yaym Müdürü: OKTAS KCRTBOKE • Sorumlu Yazı Işlert Müdürü: ÇKTİN ÖZBAVKAK • Basan ve Yayan: CUMHURİÎET MATBAACIL1K v» GAZETECtLtK T.A.Ş. Cağaloğiu Halkevi Sk. No. 3941 • TELGRAF ve MEKTTTP «Klrest: Cumhurıyet latanbnl Posta Kutusu: lîtanbul N o : 240 Telefonlar: 23 42 90 22 42 96 22 42 97 22 42 98 22 42 99 YASASINA Cumhunyet BASIN AHLÂKH H İ T fcUKR IYMATI I A A * * . B Ü K Ü L A K ; ANKAKA: Ataturli Hulvan Vener Apt. Venışehlr, Tel: 12 U9 20 • 12 95 44 • İZMİR: Hallt Ziya Bulvan No. 65 Kat 3, TeL 3123024709 • GÜN£Y Î ABOXE v* tLÂN 12 Aylık 6 Aylık *urt ıçı 36U. 180. 80. 30. 3 Aylık 1 Aylık kartdifi 630. 315. 157 M 62M (MaJttu) » . » . » . • . «J0 Ur« * »• 7. Ssyfa (Santimi) „. „. „ „. ve • j . S 8 V f t (aanumı) ... ... ... ^ ... ». ... 1U0 • . 5 . ,,, S a y t a (tantlmi) WU » 4 Olüm, Mevlıd, T e ş e k k ü r (5. Santirn) ... Nlsan. N i k â h , EvlenmB, D o j u m ö l ü m . Mevlid. T e s e k k ü r 23 (5. S a n t i m ) ... 15U IW 2U0 » » > SAY1S1 100 KURUŞ Ordumuz Kıbrıs'ta duruma hâkim oldu (Bnstsrarı l. «arfada) Sabah 05 sıralannda, Denlz Kuvvetlerine bağlı destroyerlerin v» Hava Kuvvetlerine bağlı savaş jetlerinin korudugu çıkarma botlan, Turk deniz pıyadslerini, Gırne sahilleri boyunca karaya çıkarmışlardır. Bu arada aym saatlerde, Türk Hava Kuvvetleri paraşütçüleri Lefkoşe'nin Türk lı^simine inrnişlerdir. Kıbnslı Türkler, özel ve resmi araçlan ile Türk paraşütçülerini karşılamışlar ve kendilerini mevzilerine götürmüşlerdir. Türk savaş jetleri, ateş açan Rum Ulusal Muhafız Gücü'nün garnizonlannı bombalamışlardır. Türk Kuvvetleri adada belirli bir hakimiyet kurduktan sonra, derhal bir radyo istasyonu kurarak. harekâtın «yasal hükümetl işbaşına getirmek amacıru taşıdığını» bildirmiştir. kerlerinin, sivil Rum halkına dr. çok iyi davrandıgı bildirilmektedir. Adadaki genel kanı, Kıbns'ın bugün bir kurtuluş günü yaşadıgı leklindedir. Bunahmdan I <u>tarta> nanhlar, Gizikis cuntasına karşı bırleşiniz!» sözleriyle yayınına başlamıştır. Radyo ayrıca, Başba kan Bülent Ecevit'in yabancı basın mensuplanyle yaptığı basın topantısını Rumca vermiştir. Amerikan Associated Press ajansının Atina'dan verdigi bir haberrfe ise, cunta lideri Gizikis'in dün Yunan ulusuna yaptığı çağnlar halkın büyük bir çoğunluğunda ikna edici bir etkı yapamamıştır. Genellikle Atina cuntasınır» gayri demokratik niteliğinin Yunan halkı arasında en büyük gıivensİ7İik unsuru olduğu haberde kaydedılmektedir. meti'nin istifas:nı Geneml Gizlkes'e sunduğu bildirilmiştir Aynı kaynaklara göre, Yunaniftanda yalnız askerlerden oluçacak yeni bir hükümetin kurulması söz konusu olabileçektir. SAMSON YÖNETİMÎ NE YAPIYOR? j SABRIMIZ ARTIK TAŞMIŞTI öte yandan Kıbrıs'taki Amerikan AP Ajansı muhabiri. konuştuftu bir Türk paraşütçüsünün Ada'ya ayak basmasından az sonra saptedıgı sözlerini şöyle nakletmiştir: ıKorkunç sevinçliyim, yıllardır bu sorunun ıstırabını çekiyor ve hep bugünü bekliyorduk. Ada'yı i?gal, istilâ gibi bir amacımız yok. Türk toplumunun durumu ile ilgüiyiz sadece.» Aynı anlarda, Türk uçaklarınm havadan ikmal malzemesi indirdikleri de görülmüstür. Ru arada Türk savaş jetleri «dadaki askeri tesisleri bombalamışlardır. Görgü tanıklan, savaş jetlerimizin ikişer ikişer hedeflere daldık'arım bildirmişlerdir. Kıbrıs'takl bir UPI muhabirlnin bildirtfiğine göre, Türk çıkarma birlikleri Lefkoşe'deki Kıbrıs Rum poli» karakollarını bombalamışlardır. Silâhh Kuvvetlerimize bağlı hava deniz piyadeleri ile komandolarımız, zsman zaman bazı mukavemet gırişimleri ile de karşılaşmışlardır. Ancak bu hareketlerin derhal bastınld'ığı açıklantnıştır. Anadolu Ajansı Adana Şubesinin Bayrak Radyosundan aldığı habere göre, havadan indirme yapan. Türk kuvveüerinin Komutaru olays:z geçen indirmeden sonra Türk yönetimi baskaru ve yürütm» kurulu üyelerini ziyaret etmiştir. Komutanın bu ziyareti sırasında Kıbrıs Türk Alayı Komutam Kurmay Albay Mustafa Katırcıoğlu da bulunmuştur. Cumhurbaşkam Yardımcısı Türk Yönetimi Başkanı Denktaş daha sonra Türk Silâhh Kuvvetler Karargâhını ziyaret ederek Türk toplumu adına basarılardan dolayı teşekkür ve takdirlerini sunmustur. Türk Yönetimi Başkanı Rauf Denktaf, daha »onra toplumumtua bütaben şu konuşmayı yapmıştır. •Tarihi günler yaşıyoruz. Türk Silâhh Kuvvetleri Kıbns'm baJımsızlığvnı korumak için insan hak ve hürriyetlerıni iade etmek için aanşçı bir nedenle 1960 anlaçmalanna dayanarak Ada'mıza gelmiştir. Sfunan Cuntası adına direnişe geçi» Rum halkmı olduğu kadar barıççı halkımızı da üzmüştür. Bu direnije lüzum yoktur. Çünkü demokratik düzen «üraüe iad* edilecek ve her fey normale dönüşecekür.» Türk Silfthlı Kuvvetleri'nin, Kıbns'ta giriştiği harekât dün gün boyu sürmüştür. Öncu birliklerin önceden saptanan bölgelerde mevrilenmesinden hemen sonra, havadan indirim, ikinci, üçüncü ve dördüncü dalgalar halindâ devam etmiştir. Girne sahillerinde gerçekleştirilen denizden çıkarma hareketini yenileri izlemiş, bu arada Ada'nm siiney sahillerinde bulunan Limasol'a da çıkarma yapılmıştır. GUneyden ynpılan çıkarma ile. direnen Rum kuvvetlerinin kukaç Içine alınmasının gerçekleştirildiği belirtilmektedir. Türk Silâhlı Kuvvetlerinin barışçı amaçlarla giriştikleri harekât tamamlanırken. Kıbrıs Rum yönetimi. Adada daha düne kadar tutukladığı Kıbnslı Rumlar için genel af çıkarıldığını öne sürmüs ve Rumlart birliğe çağırmıştır. Rum radyosu, ayrıca seferberlik çağrısında bulunmuş. sokağa çıkma yasağı konduğunu bildirmiştir. BBC Radyosu, Kıbns'ta yeni Rum yönetiminin işbaşına ge> tirdiği «Cumhurbaşkanı» Nikos Samson'un nerede olduğunun bilinmediğini haber vermiştir. Radyo Lefknşedeki bütün yabancı muhabirlerin Samson'u buimak için gösterdikleri çabaların ionuç vermediğini İlâve etmiştir. Ancak Türk birlikleri Ada'da bazı Rumlar tarafından da hoşgörüyle karşılanmış: Samson'un peşlerine düşmüş olduğu Kıbrıs Rum polisi mensupları, Türk askerlerine «nerede kaldınız» dsmişlerdir. Kıbrıs Rum Radyosu da Samson yönetiminin «Sokaga çıkma yasağı» ve «Seferberlik» gioi konulan kapsıyan bıldirilerini okumaya •on vermiş ve yayınını müzikle sürdürmeye başlamıştır. Atinahnın haberi yok. Alelaeele toplanan AHna hükümetinin ilk gSrevi Türk Silâhlı Kuvvenlerinin Yunan darbecilerine karjı giriştğl harekâtın duyulmaması için sansür koyınak oldu. Diğer yandan Beyrut Radyosu darbeci Rum birlıklerinin beyaz bayrak çekerek teslim olduklan yolundaki haberi teyit etmi{tir. DENKTAŞ'IN TELGRAFI Kıbrıs Türk Yönetimi Başkanı Rauf Denktaş, Cumhurbaşka. nımıza, Başbakammıza, Genelkurmay Başkanımıza, Meclis Başkanımıza, Millî Savunma Bakanımız ile diğer 'lgili makamlara çektiği mesajda şöyle demiştir: «Garanti anlaşması altında almış olduğunuz karar neticesinde hak ve adaletin tecellisi için Türk Silâhlı Kuvvetleri semalarımızcîa ve aramızdadır. Tarihi kararınızın ve bu mutlu olaytn Türk ulusuna mutluluklar ve bağımsız Kıbrıs devletine daimi huzur ve barış getirmesini gön,üiden dileriz.» Yüksek Savunma Konseyi toplandı Yunanistan'da genel seferberliğin ilânından sonra Atina Havaalanl sivil trafiğe kapatılmıs v« Yunan Silâhlı Kuvvetleri Ra?komutanı General Grigorios Bf>nanos dün Dedeagac'a gitmiştir. Bonanos Yunan Üçüncü OrHusunun hulundusu DeHeağaç'a hareket etmeden önce Atina'daki Yük sek Savunma Konseyi toplantısına katılmıştır. ANKARA'DAN AÇIKLAMALAR DENKTAŞ ADA HALKINI UYARDI Cumhuıbaşkanı Yardımcısı ve Türk Yönetimi Yürütme Kurulu Başkanı Rauf Denktaş da. saat 06'da Bayrak Radyosundan bir konusma yaparak, cTürk Silâhlı Kuvvetlerinin yaptığı bu hareket Rum toplumuna karşı değiHir. Kıbrıs Cumhuriyetinin bagımsızlıgı için yapümıştır» demiştir. Konuşmasmda <Gazanız mııtlu olsun» diven ve Türk Silâhlı Kuvvetlerinin harekâtınm bir «istilâ olmadığını» açıklayan Denktaş, konuşmasını şöyle siirdürmüştür: «Bu müdahalede devamlı surette dost geçinmek isteğimizin ve ba ğımsızlığımızın müşteıek koruyucusu olan Rum toplumuna karşı giriîilmiş bir harekât değildir. Tam aksine hak ve hürriyetleri Yunanistan'daki cunta adına ellerinden silâh zoruyla zorbahkla alınmış Rum halkını meşru hak ve hürriyetlerine kavuşturmak, başlarına konmuj olan cunta yanlarını bertaraf etmek ve meşru hükümeti kurmaktır. Bu nedenle kahraman Türk Silâhlı Kuvvetlerinin ve mücahitlerimizin bu meşru harekâtı devam ederken nerede olursanız olunuz, Rumlara karşı herhangi bir saldırıda ve nümayişte bulunmamanızı ve kendinizi koruyucu tedbirler ötesinde herhangi bir tedbire tevessül etmemenizi içtenlikle rica ederim.» Gazetemiz baskıya verilirken, Türk Silfthlı Kuvvetleri, Ada'd» tam anlamıyla duruma hâkimdi. Kıbrıs'ın özellikle Türkiye'ye bakan sahillerinde mevzilenen v« genis çapta tahkimat yapan Yunan birlikleri, Türk Hava ve Deniz Kuvvetlerinin saldirısı karşısında yer yer mevzilerini terk»derek adanın iç kesimlerine doğru çekilmişlerdir. Bu arada, Anadolu Ajansı, Lefkoşe'rfen verdigi haberde, Türk gemilerinin Girne'nin doğusunda Lapta bölgesine aıkerl birlikler çıkardıgını bildirmiştir. HAVAALANLARI KAPATILDI LEFKOŞEDE ÇATIŞMALAR Bu arada, Adanın stratejik değeri yüksek olan Lefkoşe Havaal»nı. eerek havadan indirme ve gerek karadan zorlama ile ele geçirilmiştir. Yabancı kaynaklar, alanın ele geçirilmesi sırasında şiddetH çarpışmalar oldugunu ve sonunda direnmenin kırılarak, havaalamnın ele geçirildiğini bildirmişlerdir. Kıbns'ta stratejik önerr taşıyan diğer bir faktör olan Girne Lefkoşe yolu da. Rumlarm mukavemeti kısa sürede kırılarak, tamamıyla Türk birlik!erinin kontrolüne girmiştir. Girne sahillerinden karaya çıkarılan Türk tanklan ve nrhlı araçlanyla toplar, bu yoldan Lefkoşe'ye ilerlemişlerdir. Askeri harekâtımız başladığl saatlerde, Türkiye semalan ve havaalanlan sivil hava trafiğine kapatılmıştır. Bu arada Ege denıziyle Akdeniz'in bir bölümü de Deniz Kuvvetleri tarafından «t«ölikeli bölge» ilân edilmiştir. Türk bir.ikleri, Kıbrıs anlasmazlığının ük patıak verdifi 19S4 yılındi.n beri yaptığı girişimlerin üçüncüsünde Kıbns'a ayak bssmış olmaktadır. Bu ar?da Ankara'da halkın ordu ve Ecevit lehine gosteriler yaptığı görülmektedir. Genelkurmay Başkanlığl bir açıklama yaparak, «Rumların 3 Türk uçağı düşürdükleri» yolundaki iddialarını yalanlamıştır. Hükümet de, Adadaki harekâtın lon derece başarılı geçtiğini belirterek şu bildiriyi yayınlamıştır: «Kıbrıs'ta darbecilerin bozduğu anaya«al düzent yeniden kurmsk ve Adada barışı sağlamak için Tütk Silâhlı Kuvvetleri bu sabah deniz ve havadan başarılı bir şekilde harekâtı girıstıler. Deniz çıkarma birlikleri. dün (önceki gün) saat 11.00'de üslerinden aynlmışlardı. Kıbrıslılar şafak vakti Türk Deniz Kuvvet. lerini Girne önünde gördü. Saat 6 sıralannda uçaklarımız Kıbrıs semalarında idi. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Semih Sancar kuvvetlerimize barışçı bir harekete giriştikleri için mecbur kalmadıkça ateş açmamaları emrini vermiştir. Deniz ve Hava Kuvvetlerimiz görevlerine Genelkurmay Başkanının emrini uygulayarak başladllar. Ancak. uçaklarıjrıızm darbeci Rumların uçaksavar ateşi ile karşılanması üzerine Hava Kuvvetlerimiz de karşılıklı ateşe başladılar. Bir Rum hücumbotu battı ve darbecilerin ikinei bir botu da yara aldı. Paraşütçülerimiz dalga dalga inmeye başladılar. Çıkarma hirliklerimiz de karaya ayak basmağa hazırdılar. O arada sahildeki Rum komando birlikleri ateş açınca sualtı timleri sCratle bölgeyi temizlediler ve Girne'ye amfibi çıkarma harekâtı «ast 07.00'rie başlamış oldu. Hava birliğimizln büyük bir kısmı saat 09 00 sıralannda basnlı hır şekilde indi. Bu saatlerde ikinci dalga da inişe ba.şladı. Komando birliğinin ilk dalgasının adaya yaklaşmakta olduğu bildirildi. Yılmazköy civannda görevll Rum Milli Muhafız bölüğü karşılarınd'aki Türk birlığine teslim oldu. Rum ıskerlerinden bir kısmı Türkleri «Kurtancımız» diye karşıladılar. Bölük astsubaylarından birisi de Türk komutanına «Nerede kaldınız?» dedi. Kıbrıs'ta Türk Silâhh Kuvvetlerinin harekâta katılacağı haberi Rum kesiminde darbecilerin maksatlı yağm« olaylarına da yol açmıştır. Fırınların ve un stoklarının darbeciler tarafından ya|ma edilmesi nedeniyle Rum bölgelerindeki kıtiık Ger»elkurmay Başkanhğı tarafından Hükümete ulaştırıldı. Ticaret Bakanı Fehim Adak. Mersin'den Rum köylerine un sevkedîlmesl İçin Ugililere direktif verdi.» Seferberlik Yunanistan'da seferberligin 1 lftn edildiği açıklanan resmi bildiride, Türkiye'nın var olan ulus lararası antlaşmaları îhlâl ettiği iddia edilmiş ve girişilen harekftt «Yunanistan'ın hayati çıkarlarını tehlikeye sokan bir emrivaki» olarak nitelendirilmıştir. Bildiride daha sonra Türkiye'nin uluslararası barışı tehdit ettiği ileri sürülerek «Yunanistan ulusal çıkarlarının da tehdit edildiği sonucuna varınca bunlan kudretindeki herşey ile savunacağım bildirir.» denmektedir. Gizikis'in konuşması Yunanistan'ın resmi bilHirisi v» genel seferberliğin ilânından baska Kıbns konusuna hiç bir ı e . kildp yer vermeyen Atin^ Rndyosu'nda bir süıe snnr» Gsz^kis Yunan halkına bir konufma y»pmıştır. «Kendimizi her zaman savunma ya kararlıyız» di"»n Gizikis Tuık kuvvetlerinin habersiz olirafc ve karşılıklı ulusal çlkarlan dıkk^te almadan Kıbns'a çıkarma ya;> tığını ileri sürmüs ve «Yıınarnstan devletler hukuku ilke'f.ne uyarak kimsenin iç işlerine '^i'.şmaz. Komsularıyle her zaman barış içinde. bir arada yaşamaya çalışır. Biz Türkiye'nin Kıbri'»ıtti Türk toplumu ile ilgili çıknrlanna zarar verecek hiç bir kıskırtmada bulunmadık» demiçtir Gizikis konuşmasmm sonunda Yun?nlıları soğukkanlı olmaya ç»gırmıştır. Atina Radyosu «usarken P.n. dos Radyosu Yunanistan'da Silâhlı Kuvvetlerin harekpte »fçmekte olduklarırn ve tüm siyasal tutukluların acele cıkartıîan bir af'a serbest bırakıldığını aç;klamıstır. Roma Radyosu ise, Yunanistan'ria sıkıyön»tim ilân edildiğini ve tüm sivil otomobillere el konulduğutıu bildirmistir. Italyan Radyo«u da Kıbrıs'taki gelişmeler üzerine Akdeniz'deki Amerikan Donanması ile Karadeniz'deki Sovvet Donanmasırtin hazır rfurumda olduğunu ileri sürmüştür. Gizikis'in görevden alınması isteniyor Yunan cuntası bir yandan Türkiye'yi kınarken, bir yandan Yunanistan içinde askeri yönetime karşı itirazlar yükselmiş ve Avus turya Radyosu verdigi bir haberde Yunan Silâhlı Kuvvetleri'nin büyük bir bölümünün cur.tanm başı olan General Gizikis'in görevinden çekilmesini istediklerini bildirmiştir. Gerek ordunun bir bölümü, gerekse Yunan siyaset adamları ve gerekse halkı açıkça YunanisUn'daki mevcut hükümetin istifa etmesini istemek tedirler. Bu arada Atina'dan verilen bir haberde. resmen doğrulan mamakla birlikte, Yunan Hüküo YALAN HABERLER Kıbrıs Rum Rsdyosunun Kıbrıs Türklerini hedef »lan yalan y«yınları üzerine bugün bir açıklama yapan hükümetimiz. bu tür haberlere Kıbnslı soydaşlarımızın inanmamalarını istemiîtir. Acıklamada Kıbrıs Rum Radyosunun başgrılı bir şekilde yurürülen harekât konusunda »ürekli olarak kasıtlı ve yalan haberler verdigi belirtilmiştir. Açıklamada soydaşlarımızm bu yalanlara hiçbir fekilde aldırıj etmemeleri gerektiği hatırlatılmntır. Ordumuzun (Baştarafı 1. say(ada) sı da, Genelkurmay Başkanlığı »mrine 1 mılyon lira tahsis etmiştir. Karabük Demir Çelik Is Sendıkası da, Hava ve Deniz Kuvvet lerini Güçlendirme Vakıflarına, Karabük, Iskenderun ve Ereğli'de çalışan işçilerinin birer günlük yevmiyeleri olan 2,5 milyon lirayı bağışlamışlardır. Türk tş İcra Kurulu, Türkİ ş e bağlı kuruluşlarda açılacak hesaba 4 milyon lira yatırılmasının kararlaştmldığım açıklamış. bu arada Türklş'e bağlı sendikaların uyguladığı grevleri duTdürma ka>arı âlmıştır. DtSK de, Türkîş'e işbirliği çağrısında bulunmuş ve işçilerin birer yevmiyelerini savaş fonuna yatırmalarını istemişlerdir. Yurttan gelen haberlerle, ilk günde işçi ve kuruluşların yaptıkları yardımların tutan 20 mil yon lirayı geçmiştir. Bu arada, Ziraat Muhendisleri Odası, Kıbrıs'taki Türk ve Rum toplumuna gıda yardımı yapılması için üyelerine çağrıda bulunmuştur. Demas A. Ş. 100 ton balığı Silab.li Ku\rvetler emrine vermiştir. Konya'dan kamyonlarca un, Kıbns'a götürülmek üzere Mersin'e yola çıkanlmıştır. BAŞBAKANIN AÇIKLAMASI BAŞARILI HAREKÂT Kıbns'taki îngiliz askeri üslerinden yaym yapan, «tngiliz Silâhlı Kuvvetle» Radyosu» yabancı bir askeri gözlemciye dayanarak verdigi haberde. «Türk paraşütçülerinin indiriminin örnek bir indirim» oldugunu belirtmistir, Adadaki çarpifmalarla ilgili en ilgi çekiçi olay Ledra Palas ofeli ve çpıresinde meydana selmiştir. I.edVa Palas oteli çevre«Inde bulunan Rum Ulusal Muhafız Gücüne ait kuvvetler, otelde bulurvan 360 kadar turist ve gazeteciyi âdeta rehine tutmaktadır. Turk Silâhlı Kuvvetlerinin otelde bulunan turist ve gazetecilerin zarar görmemeleri için ate? etmemelerinden yararlanan Rum Ulusal Muhafız Gücüne ait kuvvetler zaman zaman silâhlı saldırıya Efçmekte, ancak çevrede gayet iyi mevzilenen Türk askerleri bundan bir Zarar görmemektedir. Rum Ulusal Muhafız Gücüne bağlı a^kerler, Ban? Gücünün bütün ağnlarını cTinlertıeyerek otelin yabancılardan arınmasına karşı çıkmış ve buradan Türklere karşı ate? etmeyi sürdürmeğe kararlı olduklarını göstermişlerdir. öğleden sonra Ledra oteünden ayrılarak Girne yolu üzerinde kısa hir gezi yapan yabancı gazeîelerin muhabirleri Girne yolunun tamamen Tiırklerin eline geçmis oldugunu bildirmişlerdir. Yolun kenarında Turk jetleri tarafından hareketsiz hale getirilmiş enkaz yıpınına çevrilmiş konvoylardan arta kalan demir ve tahta parçaları gorülmekte ve çevrede yer yer alevler ve dumanlar yükselmekteydi. Girne yolurvda inceleme yaptıktan sonra Türk yetkilileri ile de temas kuran yabancı muhabirler, onlarm «Girne'deki otellere yer>?in» uyarısına, d'ışla telefon irtibatı Ledra otelinden sağlanabildiği için uymamış ve tekrar Ledra oteline dönmüslerclir. Barıj Gücü kuvvetleri Ledra otelinin önünde Türklerle Ledra otçlinde barman Rum Ulusal Muhafız Gücü kuvvetleri arasına girerek «Ateskes» çaçrısında bulunmuş, ancak bundan sonra da Ledra'ya yerleşen Rumların ateş pttiklcri görülmüstür. Rum Ulusal Muhafız Gücüne bağlı kuvvetler Ledra'da lç!erinrie çoğu yabancı gazeteci olan 380 kişinin bulunma.«ının kendileri için bir yaşama püvencesi olduğuna inanmakta ve Türklerin ne hahasına olursa olsun buraya ateş etmiyeceğinl düşünmektedirler. Başbakan Ecevıt, yanında Başbakan YardımciM Necmettin Erbakan olduğu halde Basbakaniıgın kapısı önünde çok kalabalık bir basın topluluğuna yaptığı açıklamada sunları löylemiştir: «Türk Silâhlı Kuvvetlerimiz indirme ve çıkarma hareketin» başlamış bu'.unuyor. Allah milletimize, bütün KıbnsliJarn re insanlıga hay.rlı etsin. Bu şeküde. insanlığa ve barışa büyük bir hızmette bulunmuş olarag,mıza inanıyoruz. Öyle umanm ki. ıtuvvetlerimize ateş açılmaz ve karüı bir çatışmaya yolaçılmaz. Biz aslında savaş için değıl barış için ve yalnız Türklere degil, Rumlara da barış getirmck için Adaya gidiyoruz. Bu karara ancak bütün diplomatik, politik yolları denedikten sonra mecbur kalarak vardık. Bütün dost memleke*lere, bu arada son zamanlarda, yakın istişarede bulunduğumuz dçst ve jnüttefeklerimi» Birleiik Amerika'ya ve İngiltere'ye meselerıin müdahalesiz halledilebilmesi, diplomatik yollardan halledilebilmesi için gösterdikleri İyi niyetli çabalar için şükranlarımı belirtmeyi borç bilirim. Eğer bu çabalar sonuç vermediyse elbette sorumlusu bu iyi niyetli gayretleri sösteren devletler degildir. Tekrar bu hareketin insanlığa ve milletimize v« bütün Kıbrıslılara hayırlı olmasım dilerim. Allah'ın milletimizi ve bütün insanlığı felâketlerden korumasını dilerim.» Başbakan YardımciM Erbakan da, harekâtın sabah saat 06'rfa baslariığını ve ilk saatlerde hiç bir mukavemet görülmedı£ini belirtmiş ve «Mukavpmet tahmin de etmiyoruz, kimsenin Türk Silâhlı Kuvvetlerinin karşısına çıkacagını tahmin etmiyorum» demiştir. Halk panik içinde Türkiye'nin giriştiîi askert ha rekât, Atina'Ha halk tarsfından başka kavnaklardan duvulmuş, halk tam bir panik havası icinde gıda maddelerinin satıldıîı dükkânlara koşmuşlarriır. Ticaret Bakanı Anastospulo^'un üreticilerin ve tüccann elKde yeterli besin maddesi bulundvıgunu açıkiaması yarar saîlamamış, dükkânlar önündeki uzun kuyruklar eksilmemiştir. SIKIYÖNETİM BÖLGELERİ Bakanlar Kurulu, savası gerektirebılecek durumun başe"»termesi nedeniyle Ankara. Istanbul, Tekirdag. Kırklareli. Edirne, Çanakkale, Balıkesır, Manisa, tzmir, Aydın, Muğla, Adana, lçel ve Hatay illeri sınırları ıçınde 20 temmıız 1974 günü saat 07'den İtibaren bir ay süreyle slkıyönetim ilânına karar vermiştir. Hükümet Sozcüsü Orhan Birgit »ıkıyönetım ilânl ile ilgili Basbakanlık te/keresınin TBMM'nuı onartmasına sunulduğunu ye bugünktî birleşimde şörıışüleccijfgi bildjrmiştir. . ....S» ...irs SIKIYÖNETİiVf KOMUTANLARI * îstanbul bölgesine tstanbul, Edirne, Tekirdag, Kırklareli ve Canakkale dahil Komutan, 1. Ordu Komutanı Orgeneral Doğan özgöçmen. tzmir br>lgesin<>, tzmir, Avdın. Manisa, Balıkesir, Mugla dahil, Komutan, Koramiral Necmettin Sönmez. Ankıra bölgesine Komutan Kurgeııeral Hamza Günalp. Adana bölgesıne. Adana. Hatay, lçel, dahil, Komutan Orgeneral Suat Aktulga Sıkıyönetim Knmutanı olarak atanmışlardır. fitinadan (Baştarafı l. «avfad») 10 dakikas.na Ecevit de k»tllmıştır. Haluk Bayülken ve İsmail Erez'in de katıldığı gorıışmeden önce «Her savaşm sonu banşla biter» diyen Sisco, toplahtıdan sonra Kıbrıs'taki silâhlı çatışmayı durdurmak için çesitli alternatifler ürerınde durulduğunu belirtmiş. ?ncak çeşitli sorulara rağmen bu alternatifleri açıklamamıştır. Bakanlar Kurulunu dün sabah ve öğleden sonra iki kez toplayan Başbakan Ecevit, gece saat 20.45'de Genelkurmay Başkanlığına gitmiştir. Burada kormıtanlarla görüşen Ecevit, daha sonra Başbakanlığa dönmüştür. Ecevit, gece yeni bir görüşme yapmayacağını bildirmiş ve ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Sisco ile görüşmesinin muhtemelen bugün olabileceğini söylemiştir. Birleşmis Milletler (Baştarafı 1. nayfada) bir süre sonra ateşkes'e ulaşılacafını söyleyerek, Yunanistan'ın da bu ateşkes'i kabul edecegini umduğunu sözlerine eklemiştir. Kissinger ayrıca. ateşkes'ten sonra Londra'da İngiltere'nin başkanhğında ilgili taraflann barış görüşmelerine başlayacağını umduğunu da sözlerine eklemişti. BM Güvenlik Konseyi. Genel Sekreteri Kurt Waldheim'ın çabalanndan sonra uzun bir gecikmeyle toplanabilmiştir. Bu sırada yoğun kulis faaliyetlerinın sürdürüldüğü dikkati çekmiş ve Konseye katılacak delegelerin ele ahnacak karar tasanları üzerinde hararetli biçimde tartıştıkları bildirilmiştir. HÜKÜMETİN AÇIKLAMASI Hükümet Sözcüsü ve rurizm ve Tanıtma Bakanı Orhan Birgit, bu sabah saat (n.OO'de Basm Yayın Genel Müdürlügünde yerli ve vabancı gaz^terilerc Kıbm'taki harekâtla ilgili olarak bilgi vermiş ve şu resmi hükümet açık".amasını duyurmuştur: «Kıbns'ta bulunan Yun*n Alayı ile Anayasa dışı bir kuruluş olan Rum Millî Muhafız Kuınetlerini kontrol altmda bulunduran Yunanlı subayların 'c'aresinde Kıbns'ta bir hükümet darbesi yapılmıştır. Hükürr.et ...•bcsin. y^ıpan ku^Tetlerin doğrudan doğruya biı dış aevlett baglı askeri güçler olması Kıbrıs'ın bagımsızhğını ve ülke bütünlugunii t^hlikeve düşürmüştür. Adada meydana gelen durum, bagımsiz « r devlet olarak Kıbrır'ın se'fcegini tam bir karanlığa gömmüştüı ) u vazivet karşısmda, Kıbns'ın bajımsızlık ve toprak bütünıiijür.den yana olan bütün devletlerin Türkiye'yi Kıbns Cumhuriyetinip bağımsızlığını garanti eden bir devlet olaral: Kıbrıs'ta meşrı nizamı ihya için girişeceği harekâtta destekleyecegi ümit edilmektedir. Türkiye Cumhuriveti Hükümeti, Adada vuku bulan olayları tam bir Ueğeriendirmeyo tabi tuttuktan ve 19fiO tarihli garanti andlaşmajinın öngördüğü şıKilde garantör devletlerden biri olarak yaptığı istişarelerin ve giriştıği gayretlerin tatminkâr sonuç vermediğini üzüntü ile fespit e'tılten sonra Kıbns'ın bağımsız bir devlet olarak ya^amannı sağlamak ve ülkenin bütünlüğü ile Türk csmaatinin ean ve mal güvenliğini hatta yeni yönetimir. altında her türlü tehlike ve baskı .ıe karşı karşıya kalan birçok Rumların can ve mal güvenlifini eoıumak içir garanti andlaşmasının 4. maddesinin 2. fıkrasından doğan vecibelerıni yerine getirmeye karar vermiştir. Bu barışçı hareketimizin gayesi Kıbrıs Cumhuriyetinin varllğına ve tüm Kıbrıs halkmın haklarına yönelik tehİikeyi bertaraf etmek ve Kıbns'ın bağımsızlığını, toprak bütünlüğünü, güvenliğini ve Anayasa'nın temel maddeleriyle ihdas edilen düzeni yeniden ihya etmektir. Türkiye meşru düzenin teminatçı ülkesi olarak giriştiği bu hareketle adadaki Birleşmis Milletler Barış Gücü ile aynı gaye altında işbirliği yapma samimi arzusu ile hareket edecektir. Diğer taraftan hareketin yukarda açıklanan gayesi dolayısıyla Kıbns'ın bagımsızlığına ve adarfa demokrasinir» hakimiyetine candan bağlı Kıbnslı Rumların bu hareketten herhangi bir şekilde endişe etmelerine mahal yoktur. Gaye, eemaat farkı gözetmeden güvenliği ve insan haklannı gerçekleştirmektir. Iki toplumdan oluşan Kıbns'ta son darbenin sebep olduğu durumdan geriye dönüşü ve meşru düzenin ihyasmı sağlamak üzere toplumlararası müzakereleri mümkün olan süratle başlatmak amacımızdır. Ancak, kaba kuvvet yoluyla işbaşına gelmiş olan ve Rum cemaatini hiç bir şekilde temsil etmeyen bugünkü fiili yöneticileri muhatap sayamayacağımız tabiidir. Türkiye, anayasal düzeninin sağlanması ile birlikte vecibelerini yerine getiren bir garantör devletten beklenecek hususlara kesinlikle riayet edecektir.» ABD'nin önerisi Güvenlik Konseyine Amerika Birleşık Devletleri, bir karar tasarısı sunarak Kıbns'ta ateşkesin derhal sağlanmasını istemiştir. Amerikan karar tasarısmda ayrıca, Ingiltere, Yunanıstan ve Türkiyenin Londıa'da soruna çözüm yolu buiabilmek için bir araya gelmeleri de öngörülmüştür. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Robert Anderson, Amerikan karar tasarısınl Ingiltere ile Fransa'nın da destekliyeceğirki söylemiştir. Ne var ki. tüm kulis faaliyetine ve ABD. İngiltere ile Fransanın çabalanna rağmen Güvenlik Konseyi bir türlü toplanamamıstır. Kan bağışı Bu arada bir çok kişi de kan bağışında bulunmuştur. Istanbulda bulunan 6 bin İran uyruklu da, Türkjye'nin haklı davasını desteklediklerini bildirerek, hastanelerde çalışmak ve kan yardımında bulunmak istediklerini İran Başkonsolosluğuna bildirmişlerdir. Bildiriler Istanbul Gazeteciler Cemiyeti «Hükümetin yanında ve yolunda olduğunu. bildirmiş, TGS Merkez Yürütme Kurulu da, Kıbrıs çıkarmasını «Sevinç ve gururla» karşılarfıklarını belirtmistir. Eski Cumhurbaşkanı Ceül Bayar «Tek vücut halinde birleşilerek Hükümete yardımcı olunmasını» istemiştir. Ankara'da bulunan Kıbnslı Türkler, Cumhurbaşkanı Korutürk, Başbakan Ecevit, Genelkurmay Başkanı Sancar'a birer telgrafla başvurarak, Türkiye'nin tutumunu övmüş ve çarpışmak için Kıbns'a gitmek istediklerini bildirmişlerdir. Istanbul Kıbrıs Yüksek Öğrenim Gençliği de, aynı mealde telgraflar çekmiştir. Istanbul Yüksek öğrenim Kül tür Derneği Genel Başkanı Alişan özdemir de, Kıbrıs'a cuntanın yaptığı müdahalenin temelinde, Amerikan emperyalizminin ve uluslararası tekellerinin bulunduğunu belirtmiş, «Kıbrıs halklarınm çıkarları üslerden arınmış bağımsız Kıbrıs ile sağlanır» demiştir. TMGT Yönetim Kurulunun bildirisinde de «Kıbrıs halklarına ve tüm insanlığa karşı işlenen bu suçu cevapsız bırakmama doğrultusundaki Türk Hükümetinin kararının yanınrfayız» denil miştir. TÖBDER Yönetim Kurulu da, «Faşist Yunan cuntasının Kıbrıs'ta sahneye koyduğu oyur»u» kınamış, Türk Hükümeti ile Ordusunun yanında olduklarını bildirmiştir. Türk Anneler Derneği de, Ecevit ve Orgeneral Sancar'a, Türk analarının memleket ve millet hizmetinde oldugunu bildirmiştir. TBP Genel Başkanı Mustsfa Timisi, Başbakan Ecevit'i ziy»ret etmiş, müdahale konusun.da alınan kişilikli karardan ötürü kendisini kutlamıştır. Türkiye Ermeniler Patriğl Şinork Kaiustyan, Cumhurbaşkanı v« Başbakan» birer telgraf gondererek. Silâhlı Kuvvetlerin Kıbns'a müdahalesini memnun lukla karsıladıklarını bildirmiş OTELDEKt GAZETECtLER Tel Avlv Radyosunun otelde bulunan muhabiri, radyosuyla arasındaki telefon konuşma*ı kesilmeden önce son olarak şunları anlatmıştır: «Otelin ön kapısında duyulan «ilâh lesleri şimdi arka kapısında da duyulmaktadır. Çarpışmalar yüzme havuzu çevresinde de oluyordu. Rum askerler havuz tarafına kaçmakta, arada bir çömelip ateş ederek, otelin bahçesinrfeki ağaçlıklar arasından uzaklaşmaya çahşmaktalar. Gazeteci arksdaşlar, kanepelerin altında saklamyorlar. Yürekli olanlar ise arada bir başlarını kaldırıp, resim çekiyorlar.» Atina'daki Türk Büyükelçisi Yunan hükümeti dün Atina Büyükelçisi Kâmuran Gürün'U öğleden önce Dışişleri Bakanlığına davet ederek Kıbrıs'taki Türk Silâhlı Kuvvetlerinin Türk kesimlerine çekilmesi ha!ınd.a Türkiye ile görüşme yapabıleceklerini söylediği öğrenilmiştir. Yunan hükümetinin bu isteği, Ankara'dan verilen talimat çerçtvesinde Büyükelçi tarafmdan kabul edilmemiş ve Kıbrıs'taki çıkarmalar özellikle bu saatten sonra yoğunlasmıştır. ABD suçluyor Güvenlik Konseyi toplantısının gecikmesi üzerine Amerikan delegesi, Büyükelçi John Scali, bir basm toplantısı yaparak bu durumdan Sovyetler Birliğici suçlamıştır. Amerikan Associated Press Ajansının haberine göre, Büyükelçi Scali, toplantıyı Sovyet temsilcilerinin kasıtlı olarak geciktirdiklerini, ancak bu tavırlarının doğan vahim duruma hiç de «yardımcı» olmadıgıru öne sürmüştür. AP Ajansının haberine göre, Sovyetler Birliği, Amerika'nm sunduğu karar tasarısını çok yetersiz bulmakta ve yalnızcm Makarios Hükümetinin Kıbns't» meşru sayılması gerektiğini savunmaktadır. OF AYLARIN ARDFNDAKt TÜRK PARAŞÜTÇÜLERİ DALGA DALGA İNİYOR Amerikan UPI Ajansırun izlenimlerini bildiren ikl muhabir Vi'.burn Hampton ve Michael Keatz de ajanslarma su satırları İletmişlerdir: cLefkoşe Girne yolunda yogun çarpışmalar lzledik. Bu satırlan alevler içinde yanan bir benzin istasyonunun yanınd'an yazıj'oruz. Önümüzdeki asfalt yol havan toplan ile dövülüyor. Başımızın Ustünde Türk F5 jetleri, Lefkoşe'nin karşısındakl tepeleri bombalıyorlar. Havada dönen Türk Hava Kuvvetlerinin nakliye uçaklan, paraşütçülerini dalga daiga bırakıyorlar. Jetler bir yandan da Makarios'u deviren Millî Muhafızların karargâhını da bombalıyorlar. Bu arada «Bayrak» radyosu, zaferi müjdeliyor ve «Biz Kıbns'a savaş değil barış getiriyoruz» diyor. Top mermilerinden sakmmak için yere yatıyoruz, yanımda bir Türk yuzbaşısı var, o da radyoyu dinliyor, bize dönüp «Bayrak'ın haberleri doğrudur. Size garip gelebilir, inanmıyorsanız, bekleyin görün» diyor.» GERÇEK Selâm! (Baştarafı 1. tayfada) gar rurekliliğin ne demek olduğunu dosta düşmana KÖsternu> ür. Türk balkı, başında çafdaş y5neticiler olduğu zaman herkesi şaşırtacak atüımlan tarihinin her kesiminde yapabilmistir. Bu gün bütün dünyada süper güçlerln bulunduğunu ve düzenlerin ancak onların istediği yönlerde kurulup bozulacajpnı iddia edenler vardır. Ama dünyada süper güçler varsa. insanlık, özgürlük, bağımsızlık gibi kavramlar, ve ştrefle yaşamak isteyen uluslar da vardır. Atatürk'ün önderliğinde Milli Kurtuluş Savaşımız, bu gerekceye ve inanca dayanar a t zafere ulaştınlmıştır. Cumhuriyetimizin 50 nci yılında kahraman Türk Silâhlı Kovvetlerimiz, bu tarihsel mirasın vurucu fücü olarak görevini şerefle yüklenmiştir. Basarımız ulusu oluşturan güçlerin bütünle?mesinde yaşanacaktır. Hiç kuşkusuz Türk Silâhlı Kuvvetlerinin eytemi, yalnız Ada Türklerini değil, tüm Kıbrıs halkını kanlı diktacıların ve darbecilerin elinden kurtarrnak ve yürütülen katliâma son vermek içindir. Halklara düşmanlıkta değil, Insanlıkta ve özjürlüUe ve barısçıl özlemlerde bulusmaktır amacımız. Bu amac* do|ru Türk baTrafiru yükseltenlere •» Denktaş konuşsun ö t e yandan, Türkiye'de Kıbrıs Türk Yönetimi Başkanı ve Cum hurbaşkanı Yardımcısı Rauf Denktaş'ın GUvenlik Konseyinde dinlenmesi gerektiğini belirtmiştir. Türk yetkilileri, Birleşmiş Milletlerde gazetecilere yaptıklan açıklamalarda, aceleleri olmadığını. ancak Güvenlik Konseyinin Makarios'u dinleyebilmek için toplantıyı geciktirdiklerine dikkati çekerek, «Bizler de şimdi ilk önce Denktaş'ın dinlenmesini istiyonız» demişlerdir. Daha sonra, Güvenlik Konseyi toplanmış ve taraflara ateskes çağrısmda bulunmustur. İzmit'teki 2 Yunan gemisi mürettebatının karaya çıkmasına izin verilmedi tZMİT îzmit Körfezi'nde bu lunan Yunan bandralı «Pelina» ve «Pelias» şileplerinin mürettebatlannın karaya çıkmalarma ilgi lilerce izin verilmemiştir. İki Yunan gemisi Yugoslavya hesabına manyezit madeni hamulesi almaktadır. Aynca bu gemilerin telsız muhaberatı da kontrol altında bulundurulmaktadır. İlgililer Yunan gemilerinin hamulelerini aldıktan sonra gidebilecekleri bildirilmiştir. (a a) YUNAN ALAYININ DURUMU Öte yandan, dün gün bo>"u Türkiye'ye ulaşan haberler arasında, Kıbns'ta anlaşmalar gereğince bulunan 950 kişilik Yunan alayının çarpışmalara katıldığı bildirilmiştir. Kıbnslı Türklerin • Bayrak Radyosu» da haberlerinde, Limasol'de ikinci bir cephe açıldığını belirtıniş. adadaki tüm çarpışmalarda Rum ku%^"etlerinin ağır kayıplara uğradıklarını söylemiştir. Bu arada çok sayıda İngiliz ailesinin bulunduğu Episkopi'de üç laatlik bir ateşkes Birleşmis Milletler denetiminde gerçekleştirilerek, buradaki Ingilizlerin Akrotiri İngiliz üssüne gitmeleri sağlanmıştır, Kin^^ETLERİMİZ İLERLÎYOR Hükümet sözcülüğünce dün saat 12.00'de yapılan yeni bir açıklamada kuvvetlerimizin Kıbrıs'ta ilerlediği bildirilmiştir. Hükümet sözcülüğünce yapılan açıklama şöyledir: •Lefkoşe'den Genelkuımay Başkanhğına saat 10.30'a kadar gelen haberlerde Türk Silâhlı Kuvvetlerinin darbecilere karşı giriştiği harekâün aynen planlandığı şekilde yürütüldüğü anlaşılıyor. Silâhlı Kuvvetlerimiz karşılaştıkları zayıf direnmeleri bastırmaktadırlsr. Bu arada, Lefkoşe bölgesini savunmaya çalışan darbeci Rumların ağır kayıplar \ererek dağılmaya başlamaları üzerine Magosa ve Larnaka dolaylarında bu bölpeye Rum takviye kuv\'etleri gönderilmiştir. Hava Kuvvetlerimize r. ensup uçaklar, topçu tank ve kara birliklerinden oluşan darbeci Rum kuvvetlerine yoğun bir hücuma geçtiler. İsabet alan tankların çıkardığı yanfmuı atef altında kalan kara birliklerinde panik yarattığı görüldü. P'.=ının öngördüğü hava ve kara hareketlerinln basan ile devam ettiği bildirildi. Öteyandan bu sabahki 8.30 yayınında Kıbrıs Rum Radyosu, halkı kan vermeye çağırmak için sık sık programlarına ara verdi. Darbeciler arasında ölen ve yaralananların çok olduğu bildirüıyor.» KISKAÇ HAREKÂTI Birleşmis Milletler Barı? Gücü sözcüsü. dün skşam saatlerinde yaptığı bir açıklamada, Türk kuvvetlerinin Rum birliklerine tam bir «kıskaç harekâtı» uyguladıklarını ve Rumlan kıskaca aldıklarmı bildirmiçtir. Çatıştılar HALKA YtYECEK DAĞITIYORLAR Kıbrıs :n çeşitli kesimlerinde ilerleyen Türk askerlerinin Rum Türk a m m ı gözetmeksizin halka yiyecek dağıttıkian da belirtilmektedir. Bu arada öğleye doğru bir ikinci çıkarma grubunun Girne sahn.erinden adaya ayak basarak ilerlediği açıklanmıştır. ÇİÇEK YAĞMURU Türk askerlerinin Kıbrıs'ta duruma hakim olmaları, adadaki soydaşlarımızın sevinç grizyaşları ile karşılanmıştır. Yaslı analsr. bugünleri de gördükltrinden Otürii heyecar.lanırlarken. genç kızlar, «Memo» adını taktıkları Mehmstçiği, çiçek yagmuruna tutmaktadırlar. Türk M ATİNA DAKİ ŞAŞKINLIK Silâhlı Kuvvetlerimizin Kıbrıs darbecilerine karfi giriîtigi harekit Atina Cuntasında büyük bir şaîkınlık uyandırdı. Bütün dünya radyo ve televizyonlarının bu sabah erken s»aüerden itibaren vermeye bajladığı bu /îirifünden rady su ve gazeteleri Mnsür altında bulunan Bu toplantı sırasında Makarios'u destekleyen Rumlar ile cunta yönetimini destekleyerüer arasında BM Genel Merkezi önünde çatışma olmustur. Malcarios taraftarlarmın 200 civannda olduğu tahmin edilmektedir. Güvenlik kuvvetleri, araya girerek çatışmayı büyümeden bastırmışlardır. Bu arad» BM Genel SekreUri VValdheim, Kıbnstakı fgsist rejimin örgüt nezdinde attadığı yeni temsilcisinin güven mektubunu r«d.detmistlr. ENGÎN ERDEM ila AYDIN LZCAN evlendiler. 20.7.1974 tZAftT ür. Cıunhuriyet 5870