Katalog

OKUL SÖZLÜĞÜ H A Z 1 R L A Y A N L A R : Ruşen ALAYLIOĞLU Reşat GÖNDEM Toptan Satış Yerleri: Istanbul'da Babıâli'de Ocak Kitap Oağitun Şti. ve BATEŞ İngilizceTürkçe ULKU umhuriye 51. yıl, sayı: 17945 Kurucusıı: YUNUS NADt 16 Temmıız 1974 Sah Demoklesin Kılıcı âzım Hıktnet'in esen çıktı 15 lira th'un romanı. Son cllt çıkn Tk. 40 lira Uykunun Ötesi Vasil Bıkof'UD romanı yenı çıktı 15 üra Dağlann Türküsü Altın B Po!evnv'uTi romam 2 rilt 40 lira HABORA Kitahevi PJL 6 Beyazıt Ist Türkiye, darbeyi Yunan müdahalesi sayıyor TBMM olağanüstü toplantıya Hükümet ve Millî Güvenlik' Kurulu dün uzun süren toplantılar yaptılar. Türk Silâhlı Kuvvetleri alârm durumunda.. ANKARA, (Cnmhuriyet Bflrosu) Atina'dan yonetilen Klbrıs Millî Muhafız Ordusunun Maka rios'u devirerek yönetime elkoy duğunun açıklanması üzerine başkentte dün sabahtan itibaTen Dışişlen, Genelkurmay, hıi kümet ve Milli Güvenllk Kurulunda çeşitli temaslar yapılmış, bu arada Garanti Anlaşmasına ftöre Türkiye'nin Kıbns'a mudahale hakkını kullanıp kullan mama konusu görüşülmüştür. Bu arada sabah saat 04.30'a kadar suren Bakanlar Kurulu top lantısından sonra yapılan açıklamada, TBMM'nin olağanustıi toplantıya çağırılmasının Curnhurbaşkanına arzedilmesinin ka. rarlaştırıldığı bildlrimiştir. Cumhurbaşkanı Korutürktin başkanlığında dört saate yakın suren Milll Güvenlik Kurulu top lantısından sonra Başbakan Ecevit, bir soru üzerine «Kıbns'ta* ki durumun bir Yunan müdahalesi olduğunu» söylemiştir. Güvenlik Kurulu toplantısında hüV kümete tavsiye edilecek. hareket tana saptanmıştır. Bu arada ortsya çıkan durum üzerine Türk Silâhlı Kuvvetleri alarm durumuna geçirilmiştir. Başkente gelen haberlere göre Yunan Silâhlı Kuvvetleri de alârm durumunda bulunmaktadır. Başbakan Ecevit, Afyon ve Denizli gezisini yanda keserek Afyon'dan; Genelkurmay Başkanı Orgeneral Semih Sancar, Kara Kuvvetleri Komutanı Or general Eşref Akıncı Istanbul'(Devamı Sa. 7, Sü. 4 de) Y u n a n Silâhlı Kuvvetlerine bağlı subaylarm giriştiği darbe sırasmda önce Makarios'un öldürüldüğü açıklandı, ancak daha sonra Başpiskopos'un hayatta olduğu öne sürüldü Ada'da çarpışmalar devam ederken, Rum radyosu «Ulusal bir Kurtuluş Hükümeti» kurulduğunu ve Makarios'un yerine aşırı sağcı gazeteci olan Nikos Sampson'un Cumhurbaşkanlığına atandığını bildirdi Birleşmiş Milletler Barış Gücünden Türk Toplumunun güvenliklerinin sağlanmasını isteyen Rauf Denktaş Türklerin evle rinden çıkmamalarını Rumlarla hiçbir şekilde temasa geçmemelerini belirtti Atina, Kıbrıs'ta Yunan Cumhuriyeti ilân etti LEFKOŞE Kıbnsta Yuna nistan'a bağlı subayların yonetimindeki Ulusal Muhafız Gücü kuvvetleri dün sabah adada bir hukümet darbesi yaparak yöne time el koymuşlardır. Elt geçır diklerı Kıbrıs Rum radyosundan Cumhurbaşkanı Makarios' un öldürüldüğünü de ıleri suren darbeciler, adada bir Ulusal Kurtuluş hükümeti kuruldu ğunu belirterek, eski Enosis'ci lerden Nikos Sampson'un Cum hurbaşkanı olarak and içtiğini ve Kıbrıs'ta bir «Elen (Yunan) Cumhuriyetinin» ilân edildiğinl açıklamışlardır. Bu arada Kıbns Türklerinm «Bayrak» radyosu ve Adada yayın yapan bır çok radyo ıstasyo nu Başpiskopos Makanos'un ölmediğini bildirmişlerdir. Olaylar dün akşam geç saatlere kadar bılınmezlığini sürdurürken, Maka DIŞ HABERLER SERVtSÎ rios'un hayatta olduğunu besınlıkle bildıren ılk haber Stockholm'dan alınmış, tsveç Savunma Bakanlığının bır yetkılısı Baş pıskopos Makanos'un sağ olduğunu ve Adadakı bır îngıliz üssüne sığınmış olduğunu söylemış tir. Daha sonra Adadaki bılınme yen bir radyo istasyonundan ken di sesiyle yapbğı konuşması yayınlanan Makarios, «Yunanistan'a bağlı bir cuntanın darbesi başansızlıkla sonuçlandı» demış ve «Rum halkından Rum Ulusal Muhafız Gücü'nün giriştiği harekete karşı direnmelerini» iste mistir. îsveç Savunma Bakanlîğı yetkilisinin yapbğı açıklamaya göre Başpiskopos Makarios, Adada kl bir Ingüiz üssüne sığınddrtan sonra Kıbns'taM ayaklanma hareketi konusunda Birleşmiş Milletlerin olaya mUdahale etmesini istemişür. Ancak bu sabaha karşı saat 03'de gelen haberlere göre, hem tsveç Savunma Bakanhğı, hem Ecevit: "Kimse kargaşalığı fırsat bilip haklarımıza dokunmaya kalkışmasın,, (CumhurİTrt Haber Merkezi) Kıbrısın Rum kesimtnde Başpiskopos Makarios'a karşı gerçekleştirilen darbe ile ilgüi olarak Başbakan Bülent Ecevit «Bütün dünyaya, yakın, uzak komşulanmıza şunu söylüyorum. Kimse Kıbns'takı kargaşalığı fırsat bilerek Türklerin haklanna dokunmaya kalkışmasın. Hiç bir oldu bittiyi kabul etmeyiz. Türklerin haklanna el sürdürtmeyiz, sürdürtmeyeceğiz» demıştir. Ecevit, Afyon'daki konusmasının sonunda Kıbrıs'taki darbeden söz etmiş ve «Kıbns'ta bır darbe oldu, sanınm Makarios bu darbede öldüriildü» demiştır. Bu sırada alandakı kalabahktan «Gebersin» şeklınde bağıranlar olmuş, Ecevit, «Bu dünyada biz insanların öldürülmesiyle işlerin hallolacağına inanmayız» dıyerek sozlerinı şöyle sürdürmüştür: «Darbeler yoluyla, kaba kuvvet yoluyla, işlerin hallolacağına ınanmıyoruz. Onun içın Kıbns'ta henüz ayrıntılarını öğrenmemiş olmakla beraber bu darbe haberini, bu silâhlı ve kanlı darbe haberim endişe ile karşılıyoŞu anda Afyonun şu meydanın dan ve Atatürk'un anısı olan şu doğal anıün eşiğinde bütün dun yaya, yakın, uzak komşulanmıza şunu söylüyorum. Kimse Kıbrıs' taki kargaşalığı fırsat bilerek, Türklerin haklanna dokunmaja kalkışmasın. Hiçbir oldu bittiyi Ka bul etmeyiz. Türklerin haklanna el sürdürtmeyiz, sürdürtmeyeceğİ7.» Orgeneral Sancar: "Kıbrıs'takî durum beklenen şeydi,, Genel Kurmay Başkanı Orgene ral Semih Sancar, dün Vilâyette Vali Namık Şentürk'ü ziyaret et tikten sonra gazetecilerin Kıbns konusundaki bir sorusuna: «Ani bir durum yok, beklenen şeydi» cevabını vermistir. Orgeneral Sancar, daha 5nce Selimiye'deki karargâhmda, 1. Or du Komutanı Orgeneral Hüsey'n Doğan Özgöçmen ile bir süre gö rüsmüs, daha sonra beraberinde 1. Ordu Komutanı Orgeneral Öz göçmen olduğu halde saat 13.15'de îstanbul Valisi Şentürk'e bir ziya ret yapmıştır. Genel Kurmay Baskanı Orgene ral Semih Sancar'ın Vali Şentürk'ü ziyaretinden sonra basın mensupları ile arasında şu görıiş me geçmiştir: «Soru Kıbrıs olayları karşısmda süâhlı kuvvetlerimizin bir genel hazırlığı var mıdır? Cevap Bu bir karargâh etüdüdür, icabettirir. (Devamı Sa. 7, Sü. 6 da) Başbakan Ecevit daha sonra Denizli gezisini ıptal ederek saat 16.15'te askerî bir uçakla Afyondan Ankara'ya dönmüştür. Muhalefet liderleri Olay gelişirken siyasal partt sozcülen Kıbnstaki darbe konusunda görüşlenni açıklamışlar, bu arada CGP ve DP" lıler TBMM'nin olağanüs tü toplantıya çağırılmasını istemişlerdir. MHP Genel Başkanı «Kıbns'a müdahale edilmesini» ısterken, AP Genel Başkanı Demirel de «Emrivalü hesabı yapılmamalıdır.» demiştir. de İngiltere Dışişleri Bakanlîğı, Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios'un adada bir îngiliz üs^dne sığındığı şeklindeki haberlerin doğru olmadığını açıklamışlardır. Stockholmda bir açıklama yapan tsveç Savunma Bakanlı ğı, Dugün yayımlanan haberlerle hiçbir Ugilerinin bulunmadığını ve Makarios'un bir tngiliz üssü ne sığındığı konusunda hiçbir haberleri olmadığını behrt:rken, İngiltere Dışişleri Bakanhğı da, Başpiskoposun Kıbns'dakı lngi liz üslerinden birine sığındığı şeklindeki haberlerin asılsız ol duğunu açıklamıştır Öte yandan Makarios'n bilinmeyen bır radyodan kendi sesiyle yaptığı öne surülen konuş mada Kıbrıs Cumhurbaşkanı şunları soylemiştır: «Kıbrıs Rum halkı, tşıttiğin ses tanıdık bir sestir. Kimin konuştuğunu bilıyorsunuz. Ben Makarios'um. Kendinize lider olarak seçtiğiniz kişiytm ben. Cunta ve buradaki temsilcilerinin arzu ettiği fribi ölü değilim. Sağım ve seninlp beraberim. Or(Devamı Sa. 1, Sü. 1 de) DEMİREL: «Emrivaki hesabı» AP Genel Başkanı Süleyman (Devamı Sa. 7, Sü. 6 da) ABD ve İngiltere Türkiye'den duruma karışmamasını istedi; Moskova darbeyi "faşist,, diye niteledi DIŞ HABERLER SERVtSt Yunanlı subayların komutasındaki Kıbns Ulusal Muhafız Gucü tarafından Kıbrıs Rum yönetimi Başkanı Başpiskopos Makarios'un devrilmesi çeşitli siyasal tepkilere yolaçmıştır. Washington'da ABD Dışişleri Bakanlîğı sözcüsü, darbeden sonra, «tüm ülkelerin Kıbrıs'm içişlerine müdahaleden kaçınmaları>nı tavsiye ederken, Moskova'da resmi TASS ajansı, dar beyi, «adayı bir NATO üssü ha line getirmek isteyen faşist subaylar tarafından düzenlench'ği» yolundaki bir yorumla karşılamıstır. Öte yandan, Ingiliz Dışişleri Bakanı James Callaghan, Avam Kamarasmda yaptığı konuşmada, Türk ve Yunan hükümetleri ne çağrıda bulunarak iki ülkenin adadaki olaylar karşısında soğukkanlı davrarnnalannı dıle miştir. NATO ülkelerini temsıl eden diplomatlar ise genellikle, Kıb rıs'taki darbenin, ingiltere ve Türkiye'yi Yunanistan ile anlaş mazhğa sürekleyebileceğı olası lığına dikkati çekmişlerdır. îstanbul Sıkıyönetim Mahkemeleri dün de 69 sanığı serbest bıraktı, tutuklu sayısı 28'e mdi Doğan Katırcıoğlu îstanbul 3 Numaralı Sıkıyönetim Mahkemesmce sürdürülmekte olan 256 sanıklı davada 53 sanık, îstanbul 2 Numaralı Sıkıyönetim Mahkemesmce sürdünilmekte olan Haziran Harekâtından 9, Dev Genç dâvasmdan da 7 tutuklu samk dün tahlıye edilmiştir. 256 sanıklı dava adıyla anılan ve 254 sanığın yargılandığı THKP ve Cephesı davasının dün sabahki oturumunda, Sıkıyönetim Mahkemeleri Başsavcısı Hâkim Yarbay Hanefı Öncül, Anayasa Mahkemesının Af Yasasınm 5. maddesinin a bendini iptal karannı açıklamış ve maddeye giren 156 saniğm davasının düşürülmesinı, 53 saniğm da tahliyelennı talep etmiştır. Tahbye edilen 53 kişi ?urJardır: Mustafa Alabora, Rıza Çolak, Mehmet Yüksel, Orhan Aydurmuş, Ahmet Sancan. Alâaddin Ulus, Şerafettın Serdar. Ömer (Devamı Sa. 7, Sü. 7 de) Türk diplomatiarı Brüksel'de NATO yetkililerini uvardılar (Dış Habcrler Servisi) BRLKSEL Dıplomatlann bir Türk • Yunan anlaşmazlığının NATO'yu etkilemesinm kaçınümaz olduğu yolundaki uyanlanna rağmen, NATO yetkilileıi Kıbrıs bunalımı karşısında serinkanlı bır tutum içinde gözükmektedırler. NATO haber alma yetkilılerı Kıbrıs olayları hakkmda bilgl toplamağa çalışırken örgüt sözcüsü yorumda bulunmaktan kaçınmıştır. Sözcüye göre NATO Daimi Konsevının olağanüstü toplantıya çağrüması da kararlaştırümış değildır Brüksel'de bulunan Türk diplomatlar. Kıbrıs'taki Türk toplumunun saldınya uğraması halinde Türkiye'nin müdahalede bulunacağmı. Kıbns'ı Yunanistan'ın bir parcası haline getirmek içın ginşilecek herhangi bir teşebbüsün de aynı şekilde sonuclanacağını NATO yetkililerine bildirmişlerdir. Ecevit, geziye hareketinden önce Etimesğut Hava alanında... Amerikan 6. filosuna hareket emri veriidi (DIŞ HABERLER SERVİSİ) WASHİNGTON Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığından bir kaynak, Kıbrıs'taki darbeyi ızleyen gehşmelerden sonra, dün, Akdenız'de bulunan Amerikan Altıncı Filosuna hareket emirlerinın gönderildığini ifade etmiştır. Ilırkbeş gemiden oluşan Altıncı Piloya hareket emrınin verılmesinin nedeni olarak, Kıbrıs'taki Dhikelıa Ingılız üssünde bir süre ıçın konaklamış bulunan Amerikan deniz piyadeleri gösterilmiştir. Amerikan deniz piyadeleri, geçtığımız Nısan ayın da Süveyş Kanalının temizlenmesi süresi ıçinde kalmak üzere Kıbns'a gelmışlerdı. Buna benzer bir hareket emri de 1967'de Kıbrıs'ta karışıklıkların patlaması ve Yunanıstan ile Türkıye'nın savaşın eşiğme gelmelerı lizerine verilmiş, ancak herhangi bir müdahaleye gerek kalmaksizın ateş . kes sağlanmıştı. ABD'nin tepkisi ABD Dışisleri Bakanhğı sozcülerinden Büyükelçi Robert Anderson tarafından Kıbns'taki rfarbeyle ilgili olarak yapılan açıklamada, ABD'nin politikası nın Kıbrıs'm hükümranlığını, toprak bütünlüğünü ve anayasal düzenini desteklemek olduğu bildirilmiş ve bütün ülkeler den benzer siyasetin desteklenmesinin istendiği kaydedilmiştir. Anderson, bu ararfa, darbeder» Dışişlerı Bakanı Kıssinger'in haberdar edildığini ve ABD nin Ankara ve Atina ile temasa geçtiğini sözlerine eklemiştir. Ecevit: Zorla hiçbirşey olmaz bunu da en iyi Amerika bilir GEZİ NOTLARI AFYON HAVAALANINDA KALABALIKTAN EZILME TEHLÎKESt GEÇIREN BAŞBAKAN HAŞHAŞTA DESTEKLEME POLlTİKASI UYGULANACAĞINI, TÜRKİYE'NİN NERESİNDE NE EKİLECEĞİNE TÜRKLEEDEN BAŞKA KTMSENİN KARIŞAMIYACAĞINI SÖYLEDÎ. Kıbrıs olaylarının Moskova: Faşist darbe! Darbeden sonra bır süre sessizliğini sürdüren Moskova ise daha sonra resmı TASS ajansının yayınladığı bir yorumla olaya ilişkin tavrını belli etmiştir. TASS'ın yorumunda özetle şöyle denilmiştir: «Gerici güçlerin ve onların ardmdaki akıl babalannm asıl amaçları faşist unsurlan kullanarak Adada iktıdarı ele geçirmek ve Adayı bir NATO ussü haline sokmaktır.» «TASS» Ajansının dün akşam yayınladığı bir resml bildirıde, Sovyetler Birlığı'nın, Makarios hükümetini, Kıbns'ın tek meşru hükümeti saydığı da belirtilmiştır. Bildiride. «Kıbrıs'da, ülkenin mesru hükümetine karşı ülke dı(Devamı Sa. 7, Sü. 8 de) son aylardaki gelişmeleri Oto lastıği fiyatlanna zam yapıldı Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının ona\ı ile lastık fıatlanna vuzde 13 oramnda zam yapılmıştır. Bu durumda piyasada 6. 70X 15 taksl lastıği 359 liradan 405 lıraya 5. 60X15 Wolksvagen lasti ği 271 liradan 306 liraya, 227 liraya satılan Murat lastiği 267 liraya 9X20 kamyon lastiği ise 1550 liradan 1750 liraya yukselmiştir. ve sorunun öyküsü BUGÜN 5. SAYFAMIZDA Başbakan'ı karşılayan binlerce Afyonlu "Bağımsız Türkiye,, diye bağırıyordu Turhan ILGAZ Bıçimsiz sürprızın haberı, haşhaş ekım yasağının kaldıriıişım kutlamağa hazırlanan Türk Köylüsüne Başbakar'idaı ünce ulaştı... (Devamı Sa. 7, Sü. 4 de) Hakkı MERDİVENCİ AFYON Başbakan Bülent Ecevit beraberinde, Tanm Gıda ve Hayvancüık Bakanı Korkut Ozal ile Turızm ve Tanıtma Sa kanı Orhan Birgit olduğu halde, dün Afyon'a gehııiştir. Afyon havaalanında Vali LUtfü Uraz Belediye Başkanı Sami Öznur ve Bırinci Yurtıçi Komu tanı Korgeneral Abdurrahman Er genç tarafmdan karşılanmıştır. Ecevit'e bir grup halk haşhaştan yapılmış ekmek sunrr.uştur. Havaalanmda kalabalık bir halk topluluğu tarafmdan karşıla nan Ecevit, bir ara izdıham yüzünden ezilme tehlikesı geçirmiş tir. Uçağın alana inmesi ile çok sayıdaki Afyonlu, bir anda uçağın etrafını çevrelemişör. Bu arada güvenlik kuvvetleri halka karşı cop kullanmak istemiş, ancak Ecevit ilgilılere emir vererek halka yumu§ak davranümasını istemiştir. Havaalanından şehre uzun bir araba konvoyu üe gelen Ek;evıt, yolda toplanan Afyonlularm büyük sevgi gösterileri Ue karşilan mıstır. Bu arada çok sayıda kurbamn kesıldıği de görülmüştür. Çıkacak vahim olay arın sorumluluğu Atina Cuntasına ait olur ALİ SİRMEN ı Makarios'un Kıbrıs Rum Cemaatl Uderl Ulusal Muhafız Bırliği güçleri tarafından dün sabah bır darbe ile devnlmesiyle adada son yılların en büyük krizı patlak vermistir. Makarios Ue Atina Cuntasına bağlı Ulusal Muhafız Gücü ve bu kuruluşun besleyjp, desteklediği EOKAB arasındaki gergmlik son günlerde giderek artmıştı. (Devamı Sa. 7, Sü. 7 de) Dövizler Ecevit hükümet meydanında' «Haşhaştır tek rızkımız, Ecevitl tir tek umudumuz», ohaşhaş bizım canımız, yaşasm Başbakanı j mız», «kahrolsun söktüren, yaşa sın ektiren», «haşhaş milll davamız», «kahrolsun Amerika» dövızleri ile karşılanmıştır Ecevit,; burada vaptığı konuşmada «Tür | kiye'deki haşhaş Uretimı bır ulus lararası mes'ele olmuştur» de(Devamı Sa. 7, Sü. g de)