Katalog

CUMHURİYET 5 Mayıs 1974 umhunvet Gazetesi ıkı gun sonra yarım yüzjıhnı dolduracak \e ıkıncı yarıro yuzvılına adımını al?cak Bu gazetenın sureklı >azarlarmdan en kıdemhsı nıtelığıyle bu pazar soy!e>ışımızde, gazeteden, kendımızden, daha doğrusu Cumhurıyet Gazetesi ıle zamanm akışı ıçınde sarmaş dolaş olan anılarımızdan soz açmak ıstıjoruz. C Olaylar ve görüşler Değişken Zaman Ölçüleri Yanm vuzvıl, ınsan vaşammda hatta tarıh'e belıriı bır zaman bırımıdır Şımdı yırmmcı vuzyılda bulundugumuza gore, Isa nın dogumundan bu jana asıp gıden zamanm hemen hemen kukta bırı demekîır vanm vuzvıl Bııbırınden ellıser \ıl aralıkla dogmuş 40 kışıyı dınlup gcnye doğru arka aıkava dızersek, îsa'nın dogumundan 26 yıl oncesıne ulaşınz Ojsa 40 kısı bızım Fakulte dershanelerınden bınnın sadece ıkı dızi sırasma sıgar ve bın kışıhk bınncı sınıf dershanesınde nokta gıbı kalır. Demek kı, ın^an olçulerıne gore gozlerımızde buyuttuğumuz .vuzyıl. lar .varım juzyıl.lar, tanb olçusune gore kuçuk kalıvor Hele uzay olçulerıne gore solda sıfır1 Yeryuzunde, doğması, buyumesı, çıftlesmesı, yumurta >apması ve olmesı bır tek gune sıgan, yanı butun omru bır tek gun suren smekler varmış Lısede bıyolojı dersınde ogrenmıştık, adı •ephemere> (Bu sozcuk, hemen gelıp geçıcı anlamına da gelır ) Eger bu sınekte bılınç olsaydı, 70 >aşındakı bır ınsanın, kendısınden 25 bın 550 kat daha uzun yaşadığını düşunerek, o da, msan omrunun yanında kendı omrunun solda sıfır olduğu sonucuna varacaktı. Demek kı, zaman olçusu salt (mutlak) değıl, değişken gorecelı bır olçu. Ama ınsanoğlu yme guneş sıstemındekı uzay cısımlennın hareketlerınden vararlanarak zamanı yıl, ay, gun saat, dakıka gıbı, gıttıkce kuçulen eşıt parçalara bolmuş.. Bu kuçuk zaman bırımlerıne karşılık, yılları toplavarak, jarım yuzyıl, >uzyıl, bın yıl gıbı zaman bırımlerı de meydana kovmuş Uygarlık tarıhmın sımdılık b lınen en eskı kaluıtıları sekızbın yıllık. Daha gerıdekı zamana «tarıh oncesı. denılıjor. Cumhuriyet'te Yarım Yüzyıl Hıfzı Veldet VELİDEDEOĞLU nedenlerle ara verdığım zamanlar bır yana bırakılırsa, bızım 3 majıs 1942'den berı bu gazetedekı jazı havatımız sureklı olmustur. de, >enıden Meclıs memurluğuna donmuş, yalnız ılk Meclıs te degıl, ıluncı ve uçuncu Meclıs'lerde de çalışmıştım Yunus Nadı bunların hepsınde u\e>dı 1924 Ana\asasmı kabul eden ıkıncı Meclıste, onun Anavasa Komısjonu Başkanı nıtelıgıvle japtığı konu§ma>ı da başından sonuna degın dınlemıstım. Dahası var: Yunus Nadı nın Antara'da çıkardığı Yenı Gun Gazetesı'nde 1924 başlarında Meclıs memurlarından bır aıkadasımla bırlıkte, bırkaç ay muhabırlık yapmıs (Meclıste 1 olmadığı 5 zamanlar memurlarm başka bır ışte çalışması o zaman jasak dcğıldı 1 toplanan haberlerın, alman demeçlerın dar kâğıtlara ve kâğıdın da yalnız bır yuzune yazılması gerektığını yazı 15leri mudurü rahmetlı Nuzhet Hasım'dan ogrenmıştık. O zaman. kı Maarıf Vekılı Vasıftan 'Çınart Cumhurıyet ıdaresımn mılll eğıtım polıtıkası ve Mubadele ve fskân Umum Mudüru emeklı albay İsmail Hakkı Bey den de, mubadıllerın (yanı Turkıye'den çıkarılan Rumlara karsılık, Yunanıstan ve Adalar" dan yurda getırılen Turklenn) Anadolu'va ve Istanbul'a yerleştırılmelerı konularmda almış olduğum demeçlenn Yeni Gun Gazetesı'nde yaymlanmasına pek sevinmıştım. Gazetenın sahıp ve basyazarı Yunus Nadı Bey'in yanına gıremezdık o zaman Çok geçmeden Yenı Gun Ankara'da yayın hayatını kestı Yunus Nadı, tstanbul'da Cumhurıyet Gazetesı'm kurdu ve gazete 7 Mayıs 1924'te çıkmağa başladı. tlk sayısını ne buyuk bır zevkle elıme aldığımı, evirıp çevırdıkten sonra Yunus Nadı'nın sunuş yazısını okuduğumu, sanki dunmuş gıbi, anımsarım Dedun ya, uzaydan dunyayı derlı toplu gorur gıbi goruyor insan, yanm yuıyıllık zaman parçasını' masasının kar«ısındaki sandahede bana ^er gosterdı Hosbeşten sonra «Gazetem sıze açıktır, hu kuki ve ıçtımal mevzulaıda vazılar verırsen memnun olurum» dedı Bundan zevk dujacagım sovledım ve teşekkurlerımı bıldırdım Ilk Turkıye Buvuk Mılle' Mecli'i'nden ve bır kaç av muhabır olaıak çalıstığım Yenı Gun Gazete«ı'nden hıç soz etmedmı Daha doğru=u dılımın ucuna geldıv^e de çekındım bunları anlatmaga Onun azız nıhu ıle manevı baelantımız Cumhurıvet Gazetesınm Yunus Nadı tarafından tam 32 vıl once bana acılan ve onun vakıtsız olumunden sonra oğullan, dostum Nadır Nadı ve rahmetlı Doğan Nadı taraflarından da açık tutulan ıkıncı sa\fasında Ataturkçuluk. devrımcılık doğrultusunda o zamandan berı surup gıdıvor Nıce duşun ve bılım adamı gelıp geçtı bu sutunlardan Elbet bız de bır gun bu sonsuzluk kervanına katılacağız Ama Turkiye Cumhunyetı ve buyuk Turk Ulusu var oldukça çok daha guçlu, çok daha bılgılı \e renklı >azar!ar dolduracak bu sutunlan Bızı avakta tutan ve ruhumuzu umut ve coşku ıle dolduran gıiç. Ulu'umuzun yücelıgıne, jaratıcıhğına olan inanımızdır Cumhurıvet'ın fıkır vonu uzennde oncelerde bır kaç kez durduğum için bugun onun ellmci Mİında sadece anılardan soz etmekle vetmdım Turk halkının mutluluğu ıçın çalışan Cumhurıyet gazetesıne, avnı doarultuda daha nıce basanvle elli yıllar dılerım Cunku bu başan yalnız Cumhurıyet'ın ve Cumhurıvet aılesının değıl, bu gazete ıle hemen hemen yaşıt bulunan Türkıye Cumhurıyeti'nın başansı olacaktır NOT: Eksık olmasınlar eskı öğrencılerımizden bazısı zaman zaman bıze gazete ve\a dergı sutunlarında olumlu veja olumsuz ıltıfatlarda bulunurIar Hepsını, hele olumlularını vanıtlayamıyorul Bugün kısaca bır kaçına değıneceeız 1 Yenı Asırda savın Haluk Cansın geçen ay İzmır'de verdığımız bır konferansı ele alarak, 12 Mart sonrasında asker! idareye karşı çıktığımız halde, daha once 27 Mayıs'takı mudahaleye neden karşı çıkmadığımızı merak etmiş 27 Mayıs ulkede demokratık ve sosval hukuk devletını kuran 1961 Anayasasını gehrmış 12 Mart mudahalesı ıse bunu zedelemıstır de onun ıçın 2 Meydan Dergtsi'nde Savın Avukat Handan Ertunç benım bır yazımda «heykel» ksrşıhtı olarak «kazıt. sozcüğunu kullandığımı yazmış. Kesın olarak soyluyorum ki bu. gerçeğe aykın bir yakıstırmadır. Yapıt (eser), yanıt (cevap), yazıt (kıtâbe). kazı (harn>at> sozcuklenni kullanırım ama «kazıt» dıye bır sozcuğu ne bılıyorum, ne de kullandım. Sozunu ettığı yazının ne zaman ve nerede çıktığını lutfen açıklasın. 3 Bır yazar, gunluk koşesinde: «Sayın devnmcı Prof. benım hocam olmuştur. Ama... maalesef kendısme hıç bır hurmet beslememektevım» dıyor. Bu sayın yazardan bir tek ncamız var: Lutfen bızı •kendısınm hocaa olma» piyesınden aifetsınler' < Turklenn «Bozkurt» sımgesının poliük» ıhtıraslanna alet edılmemesi yolundaki eleşUnmızı ele alan bır gazetenın ımzasız basvazarı. bızım bunu hukumete dayanarak yaptıgunızı y«ımış Bu, çırkın bır ıftıradır. Bızım, hıç bır donemde hukumetlerle temasımız olmadı kı simdı olsun Bız ele?tırılerimızı başka guçlere değıl. kendı ınancımızdan aldığunız guce dayanarak >azarız Bılen bılır bunu 5 Sayın Avukat Nuri Nencan'dan, bır sure ıçın sabırlı olmasını rıca ederım. Neden Yandı 6 eçenlerde Pans vakınlarında THY nın bır uçağı tu Yazılanlara bakılırsa tarihm en buvuk uçak kaza«1 ımış Bizım gazeteler haberi alıralmaz, bırind s»yfalan buvuk ba«lıklarla donattılar: Sabotaj'. Uçak dusmeden 5nce buyuk bir patlam» duvulmustu. ö\le>se bir anarsıst bombayı verlestırmiştl uçaja . Başka ne olabılırdı ki? Bu gibı dummlarcıa halkın dttsmanljğını ve hıncını bır avuç gencln ustune y<5neltmek ve yoğunlaştırmak ıçın vontem bellidır Kazada olenlenn f o toârafları, havat hlkâveleri acıklı bır dılle anlatıhr. ıereılenır Bunca masumun canına kıyanlann canavarlıği elbette sokaktaki adamın nefretini koyulastıracaktır tola, so«valızme komönizme, anarsirme v» hatt» Maofzme... Ne var kı bu sefer uçak Fran*a'da du=muştu Bır kurul hemen irdeleme ve kovusturmava basladı Kı«a bır sure «onra «.onuç açıklandı Uçak, kapısı Ivl kaptnmadığı ıçin du«mu«tu Yuk<=eklerde birdenbıre açılan kapı nedenivle olagelmışti kaza Bu yargı ustüne uçaftl yapan fabrikava dek uzanan bir dlzj loruşturma ve tedbır uvgu'ama'i ba«ladı ve «urecelıvor Parls'teki uçak kazasının ovkıı'u bu turden bır dfzi olayı insanın »klma getirıvor Bırkaç av once Izmir'de duşen THY uçağımn kovusturma«ı her halde bitmedı: ama bittigı gun zaten unutulacak ve kimse tlgilenmiyecek. Vaktıvle tzmıt Korferinde O^kudar vapuru alabora olmus, vurlerce vatanda« «ulara eömulmu<^tu Ne oldu kovuşturmanın sonucu' Ankara'da Spor ve Sersı Saravı vıkılmıştı veni yapıldığı halde Acaba muhenrin mi hesapları yanlıj yapmıstı» Müteshhit mi malzemeden Ç«lmıctı' Istanbul'da Kültür Sarayı cavır cavır ytnıp kü) olmu«tu bır saat lçınde Nevdi sebepT Kimdi luçlu? Bunu aravacaîımıza 12 Mart «onrasının cacîı karanında blrtakım masum ın«anlan kavnattık Ko=ko'a davalar açtık Sıkıvonetım Mahkemelerinde Halkın nefretıni belirli vonlere kavdırmak ıçm adaleti arac gibi kullanmak yontemıni uvguladık. Bir ülkede devleti yıkacak, devlet Wbannı hiee indirecek en korkunç girislm budur Sonunda hıçbir sev çıkmadl Sivil kanaldan ve a'kert kanaldan yurutulen kovuşturmalar sonucunda, sıfıra sıfır eld» v»r sıfır Kultür Saravı yangınının torumlusu klmdi? Eminonü araba vapuru, va da Marmara volcu jemırf vangınlarınır» ^ebpbını de bulamacrık Birl ba»tı, otekl yandı Nıçin' Neden? Na«ıl» «orularının cevabı aıkıda tallanıp duruvor Korun dejneji gibi bir kelıme bellemi»!*: Sabotajl Eğer THY'nin son uçak kaza<ı Fran«a'da olmayıp Türkıye'de olsaydı, Allah bilir «sabotaj* deyıp lsin lcitjden çıkacaktık. Cunku uçağı yapan fabnkanın da isine jelır sabotaj Bir kazanın sebebıne sabotai dedırtmek ıçın kısılere çıkar sağlavacak çevreler zenemdir Ama bi« zım Babıâli gazetelen «sabotaj» dıve baslık atarlarken, Fransa'daki kovuşturma kurulu da nedeni bulrfu: Kapı!.. Bır «ure önce Istanbul'da çok önemli bir yınfın oldu Defterdarhk bınası yandı Defterdarlık bınasl deyıp geçmevm' Istanbul Turklve'de vergınin en azından yarısını odeyen »ehırdır Nıce vergi mukell''finın borcu, harcı, sıcıli, dosyası Defterdarlıkta kavıtlıdır Bunlar yandl mı neler olur neler! Bunun içindir ki Defterdarlık veya Adlıye cıbi bınalann yanmaması için özel duzenlerle guvenlık tedbirlerı alınır Kultur Saravı vgnınea venisinl vaparsınıı, ama D*fterdarlık veva Adlıve vandı mı, kaydın kuyrtun tumü kül olur gıder verıne venısıni koyamazsınız Istanbui'un föbeüındeki Defterdarlığın yanması bu bakımdan çok on*rohdır Pekl neden yandı Defterdarlık? Sebebı belll değıl, ama her kazaya <sabotaj>ı yıkııtıran Babıâli basını bu olavda nedense. çok çekımsar davranmıştır Ve şımdi de her necfense benım aklıma takıldı mı Defterdarlık vangını Acaba neden yandı? Nasıl yandı? Kim yaktı? Bılen var mı? Bağlanıs Nedeni Neden yazarl'k hajatına bu gazetede başladık ve neden omrumuz vefa ettığı ve elımız kalem tuttuğu surece bu havatı burada surdurmek ıstıyoruz' Cumhurıjetın daha ılk çıktıgı gunden berı ızlemeğe başladıg Maturkçu ve devrımcı çızgıden sap maması, her tuılu sansasyondan uzak, cıddl bır fıkır gazetesi nıtelıgını her zaman koruması, ıçımızde 1919 dan berı hıç sonmeden yaşayan Mıllı Mucadele rııhunu bugune değın surdurmesı, Nadır Nadı ve rahmetlı Doğan Nadı ıle kurduğumuz dostluklar gıbt nesnel ve oznel nedenlerın dışmda bızı bu gazeteye bağlayan bır neden de, 1920'de ılk Turkıye Buvuk Mıllet Meclısı'nde uzaktan tanıdığımız rahmetlı Yunus Nadı'ye olan hayranlığımız oldu Ankara Lısesınm 11. sınıfma geçtıgım yıhn jaz tatılınde bu Meclıste bır sure kâtıplık vaptığımı daha once bır kaç kez yazmıştım Işte Yunus Nadı yı ılk kez o zaman ve orada gordum 1971'de Varlık Yayınları araaında çıkan «Bır Lıse Oğrencısının Mılll Mucadele Anıları» kıtabımda ondan şoyle sozetmıştım. (s. 209): •Vueiıtca toplu olduğu için kısa boylu roriinen Yunus Nadi Bey, hafif gerdanı, kaluı sesi, burnunun ustune dolasan bir yay ile turrurulmuj eakl tip orijinal gozluğu ve vekarlılıği içinde ilk Meclis'in hemen goze çarpan simalarından birl idi. Butun mebusların ona karst ozel bır saygi gosterdıMerine uzaktan tanık olurduk. Her mebusun kendını istediği komisyona aday gostermesi yoluyle japılan encumen (komisyon) secimlerinde, kaIm sesijle •l'muru İktisadlje» dıye bağırmıs, bir sure sonra Irsat Komisvonu'na girmişti. Bu komljjon o zamanlar bana «halka nasıhat komis>onu> gibi geldiğrnden. bu seçuni yadırgamıstım. Çunku Yunus Nadi Bey'in, insajılara hemen yanasacak guleç jaradılısı ve yığınları etkileyecek bır hitabeti yoktu. O gun toplantı satonundan çıkarken bu dusunceml zabıt kalemindeki yagbca arkadasjardan bırine sojleyecek oldum. Bu arkadas hemen: «Siz ne soyluyormnuz' O, Yeni Gun Gazetesfnht sahıbidir Oyle muktedir bir sennuharrir (ba^>azar) dır ki, Istanbul'da iken hir tek başmakalesnle hukumet dusurmustur. Yazilanyle herkesten iyi Irşat vapar> dıyerek beni a>dınlatmiş ve Yunus Nadi Bey'in deferinl goziunde bujutmustu > Lısevı bdırmek ıçın ( o zaman butun lıselerde ogrenım 12 yıldıi 1920 ekımınde Meclıs tekı gorevırodeo çekılmıî, bıtırdıkten sonra, 1322 ekımın Kendi Ölçülerimiz Yukarıda bırkaç satır ıçıne sıkıştırmağa çahştığı mız karşılastırmalı yalın ve yuzeysel zaman felsefesi gosterı>or kı, bız ınsanlar, tarıh bakımından, kendı zaman olçulenmıze bağlı kalmak zorundayız. Durum boyle olunca. «yarım yuzyıl» oldukça uzun bır zaman bırımı, hele bunun başlangıcmı >asamamış olanlar ıçm Başlangıcmı jaşamış olanlar ıse, uzaydan yer vuvarlağını butunuyle goren astronotlar gıbı, bu zaman bırımını baslangıç ve sonuyla bırlıkte, sankı somut bır butun olarak goruj or îşte bız Turkıye'de Cumhurıyet'm ılinı gunun. den bugune değın geçen 50 yılı aşkın zamanın, turlu olaylann hamuruyle yoğurularak somutlaımış butununu gorduğumuz gıbı, Cumhunyet Gazetesı'nın ellı yılını da ıkı gun sonrakı 17875'ınci sayısıyla somut olarak yaşamış olacağız. Kışısel olarak ellı yıldır bu gazetenın ıçmdevız tlk 18 yılı okuyucusu. son 32 yılı da yazarı olaralc tlk yazılarımız arka arkaya 3 ve 4 mayıs 1942' de çıktı yme ıkıncı sayfanın bu sutunlarında Fakultemde ıkı kez dekanlık gorevıne seçılmek, bır yıl Anayasa Bılım Kurulu'nda ve Kurucu Meclıs' te çalışmak, ıkı kez enfarktusten vapmak, 12 Mart mudahalesınden sonra dostum Nadır Nadı'nın bır sure başyazarlıktan çekılmeğe karar vennesı gıbı Nice Zaman Sonra Aradan 18 yıl geçti Bu arada ben Ankara'da Hukuk Fakultesı'ni bıtırmış, Adalet Bakanlığınca açılan sınavı kazanarak 1929 başında gonderıldığım Avrupa'da doktoramı yapıp yurda donmus, 1934 mayısında tstanbul Hukuk Fakultesı'ne docent atanmıştım. 1942'de profesorluk sıram gelmıs bulunuyordu Arkada kalan bu 18 yıl ıçınde benım ızledığım başlıca gazete Cumhurıyet ıdı O tarıhte hukuk terımlerının Turkçelestırılmesı ıçm Fakultede komısyonlar kuruldu Bu konuda ızlenmesı gereken yontem uzerınde hazırladığun ıkı yazı>ı «Uygun gorursenız yayımlamanızı rıca ederım> dıyerek. Cumhurıyet'm Yazı tşlerı Muduru rahmetll Fendun Osman Menteşoğlu'na gdtürüp bıraktıro Yazılar 3 ve 4 mayıs 1942 gunlerı ard arda çıktı Fendun Osman Bej'den Fakulteje bır telefon geldı Yunus Nadı Bey beni gormek ıstemış Gıttım Fendun Osman'la janma gırdığımde OLMAMAK! OKTAY AKBAL ucuz Evet Hayır AF KARŞ1SINDAKI ANLAYIŞSIZLIK uhalefet partıleri, düşün suçu konusunda ancak kendılerı gıbı duşunenlere saygı ve hoşgoru gosterılmesınden ve dolayısıyle de ozgilrlulc ttaınnuuo sından yanadırlar Buna gore dusunler arasındaki aynlık ancak, kendılerı gıbı duşunmenın en ıyı bıçımde nasıl gerçekleştinlebıleceğıne ılışkın olabılır Yürurlu duzen, demokrası ve ulusla ozdeş sayılmakta, bunu eleştırmek ve hele değıştırmeye kalkışmak da doğallıkla, demokrasi ve ulus dusmanlıgı olarak karşılanmaktadır Bu nedenledır kı muhalefet partılen yururlukteki duzenın sağ ve ozelhkle sol duş manlanmn asla bagışlanmamalan ve hatta bunlann her nasılsa dışarda kalmışlannın da bir an or.ce ıçen tıkılmalan gerektığı goruşundedır Bunlann gozunde bağışlanacak olanlar, yurürlü düzenı koruma yolunda çaba harcadıkları ıçın ıktıdarlannı yıtınp de en agır cezalara çarptınlmış bulunanlardır Bu son noktada ıktıdar ve muhalefet partılen arasmda bır goruş bırlığı varsa da bu sadece sonuca ılışkm olup bınncıler bunlara bır ozellık tammamakta, sorunu, her çeşıt duşünce ozgurlüğu anlayısı ıçınde çozume baglamakUdırlar N S eisto, okumuşlar mecliMdır Yas kırktan vukarı yuksek o.;renlm \apmıs kışılerden kurulu bır Meclıs Sayısı da az, 150 kışl, onbeşı Cumhurbaşkanının kontenjanından gehr vırmı kadarı da doğal kuruluştan . Bır agırlıtı olmahdır Senato nun Eskı Cumhurbaşkanı bıle «ovlemıstı «oturaklı adam» gerekır bu Meclı«e Oturaklı cıemek ılle de en azından juz kıloluk bır kısı olmak demei degıldır Kafası, dusuncelerı, duvguları duzenlı dengeli olan U*ı demektır Çdbuk ofkelenmez, hemencecık karar verme7, van tutmamak için çaba harcar, dogru nerde, eğrı neresı anlamak Kte», her «tun basındTa ulus vararını duşunur, parti çıkan c e l çıkar ucuz dujgular ondan uzaktır Budur gerçfk aplamıvle «oturaklı adam» Yok=a tepeden tırnağa kasıntılı, oturdugu koltuğu çatırdatmaktan başka becerısı olmavan, valnızca \1\1p ıçen arada bır de kur^ude vatan mıllet Sakarva sovlev lerı çekerek gorevını jap'ığına ınanan adam d"gıl' Baktım gazetelere, Senato da bır doğus cıkmış vıne APlı bır oturaklı kişı CHP'll bır ujeve «Burayı çocuk bahc c ı n e çevırdın» demıs Yersız he\ ecanlarını tutamavan o CHPlı de «scnadın gıbı ucuzsun» devıvermı* Garıptır bovle adlar, kımıne vakısu kımıne o*e ters du«er Adlara bakıp ne •vargılara vdrılır, ne de ucuz benzetmeler vapılır Ucuz olur oa bakarsınız çok pahalı bır kışıdır o, bılınır mı hıç 9 Sen mı^ın «ucuz» dnen «Ben senden hesabmı soranm» demıs Uzağa da bırakmamış hesap sormavı, kalıs merdıvenınde \alalar vakalamaz basmii vumruğu YetışenJer olmuş, ceb nden çıkardıgı bır demır çubuğu ba«lamış sağa sola sallan na Ne\se elınden hemencecık almı=lar da ucuzundan olen «ralanan olmamıCHPlı hevecanlı uve, «Sılahlı gelmek gefklı Senatoşa» dıjerek zor kurtarmış kendını . Bunları «jazeteler açık açık jazdılar adlarıvle sanlartyle O'urakhların ka\gds,ı cîa fıraklı nluvor' Demır çubuklar bılrr°m neler tekmeler, kufurler1 Bır ıncelevın kımlıklerını bu gıoı kımselenn unıver'üte, yuk«ek okul bıtirmıs, vaşı ellı>e 1 g>'mış «okumuşlar bunlar Ağırlıklarıvle, olgunluklanvle u j s a ornek olacaklar' Bır Meclıs vetmez demişız, o Meclısın ç kardığı ja^aları bır kez de bu okumuşlar ıncelesın, «az okurruç'arın» çıkardıgı 5a<=alara olumluva, vararlıya doğru yon verMn dıje O\sa ne goruvoruz, Meclıste bıle benzerı az Rorulur ucuzlukta çekışmeler, takılrralar. çok pahalıva oturcbil'cek turrien demır çubuklu doğuşler' Sonu Çankaya KarakoIunHa bıtecek çesıtter» «adı <=uç» olavları . «Senatova sılahlı gelmelı» Ute gelenler de var! Nedır o d«mır çubuk' Nasil gırmıs o Bav Senatorun ceblne, nıye gırmıî, kımın pozunu çıkaracak kımın bağrını delecek' Kamuovu aazetede bır senatcrun ınce demır çubukla baska bır senatore saldırdığını okuvunca ne duşunur' Butun 7 guvenını umucfunu vıtırmez mi Bır de şu var, bovle haberler çıkar, «onra eeçutırılır Ban Senato Ba«kanlığı bır açıklama vapsa «o demır çubuk değıldı «uvdu» dese O kışıler de sonradan vanlış bır ıs vaptıklarını açıklasalar kamuovuna, ozur dıleverek Seçmenlerimız belırlı bır olgunluk sınırına gelemedı daha. Yok^a bovle kavgacı parlamenterlerı mımlemek ılk seçımde bovlelerını lı«te dısı bırakmak volu aranır, bulunurdu Oturaklı olmavı valnızca kabadajılık sa nanlar en guzel cezayı alırlardı kendı seçmenlerınden .. Ke vazık kı gerçek seçmen olamıyoruz Beltrlı kısılerı ovlamakla gorevlmz Onu çızemevız, bunu «ılemeMz ılle de tumuvle orav Ia^ acafız bır partı lıste«ını Bu kadar janlıs, ters, ger çeklere avkırı b'r jasa da azcfır doğrusu' «DEVLETÎN TEMELİNE DÎNAMİT KOYANI NASIL BAĞIŞLAYALIM?» GIBÎ SÖZLER 3 GEPÇEĞE A3TKIEIDIR. BUKADA SUÇ DEĞİL, SVÇLUDUR BAĞIŞLANAN; ÖBÜR SUÇLULAR GİBÎ ONLARIN DA USLANDIĞI GEREKÇESİYLE.. Prof. Tarık ÖZBİLGEN Istanbul Ünlversıtesj öğr. Üjesl da$ırlığı uzennde durulmahcür. Şunu kabullenmelıyız kı bağışlama devletm hukuk zaranna odun vermesıdır Fakat bu, bağışlama alanına ozgu olmayıp orneğın grev ve lokavt konulann da en aşın bıçımde olmak üzere daha bırçok alanlarda rast lanan ve hukukun hepten >okolmasını onlemek ıçm zorunlu bulunan bır tutumdur Öyleyse devlet bağışlama konusunda hukuk aleyhme bır odun venrken bunun, hukuk duzenınin korunması yonunden zorunluk derece sın saptamak ve buna gore devınmek durumundadır. fonksıvonlan, düzen sosyal ya> rar ve adalet olmak uzere, genelhile uçe ındırgenır Duzen, yürurlüktekı duzen değıl, temel düzendır duzenın kendısidir Bu nedenle de duzen değışıkliğınm hukukça cevazlanımı, bu temel duzenı sarsmayacak genışlıkte ve tarzda ongoru'ebıhr Bu sınırlar ıçınde kalan duşunlerınden dola vı hukum gıyenler elbet de ba ğTilanacaklar ve yasalarda da bundan boyle meşru ısteklennden dolayı hıç kımsenın hiç bır bıçımde tedirgm edılmemesını garantıleyecek değışıklıkler ja pılmak gerekecektir Ancak, yu karda da belırttığımız gıbı duşunler, ahlâka, ulusal yararlara, vanı devletm bağımsızlık ve bolunmezlıgıne bundan başka da msanlığa aykın düsmeyecek, or neğın dınsel ırksal ayırımcılııt ve duşmanlığa dayalı ve uluslararası duşmanlıklan korukleyen savaşçı karakter tasımayacaktır Ne var kı bu karakterdekı duşunlenn suçlandınmı ve cezalandırımı, bunlann bağışlanmazlığıru ıçermemek gerektir. Bunları, yeteneksız ve dürust jonetımlenn meydan verdığı o kaotık koşullar altında degerlen dırmelı ve uslanabıleceklerı 1tan ne>ı kabullenılmelıdır Yok eğfr bu kanne kabullenılmeyecekse o zaman ırz, sağlık ve yaşam duş manı saruk ve hukumlüler ba kımından da avnı yol tutulmak zorunlu olıır Cunku devlet, bu kuk aleyhmdekı odünü, hukuksa) esaslar ıçınde verme durumundadır. Hukukun en ustün fonksıyonu olan adalet ıse, aynı durumdakı kımselere aynı ışlemm uvgulanımmı ıçerır Tersıne davranışta bır sosyal yarar gorme olanagı da joktur. Durumun değerlendirilmesi Işte, ulkemızın bugunlerde surüp gıden bağışlama sorunu, genel çızgılenyle budur. Şımdı geçelım durumun degerlendırılme» sıne Once ne yazık kı bazı bılım adamlanmızın agzından darastgele soylenen «bağışlama demokrasınm bır gereğıdır» sozcugunun gerçek dışılıgına degınehm. tlk kez bu goruş, sait monarşılerde monarkm ve dıktatoryal yonetımlerde de dıktatorun bağışlama eylemlenyle çelışkın dır. «Demokrasffiin gereğı oluş» un, «demokrasıye ozgu oluş» anlamına gelmedıgını kabullensak de, demokrasi ıle bağışlama arasındaki üışkıyı kurma olanagı, bır hayü zayıl gorunmektedır. Eğer bunu hoşgoruye baglamak ıstıyorlarsa hoşgoru, bagışlamayı zorunlu .almamakta, zaten suçu ortadan kaldırmaktadır Suçlu ja karşı hoşgoru ıse artık demokrasının dışında bır acıma duygusunun urünudur kı bu da ancak acuımaya değer kımsele re uygulanan ozeı bagışlamaya haklılık saflayabılır Soz konusu sav, bır tek jorumla kabullenebılır kı o da, antıdemokratık bır yonetımın yennı alan bır demok ratık yonetımın, öncelen haksız lıkla suç sajılmış eylemlerı suç olmaktan çıkarıp e>lemcılermı de bagışlamasıdır Yıne bunun gıbı, bagışlamanm bır «atılet» olduğu savı da pek gerçefı kar «ılamamaktadır «Atıfet»e da valı bır bağışlama ancak, ulkeyı monarkın babasının çıftlıgı sa yan mulkdevlet anlajışı bakı mından gecerlı bır goruş olabı lır. Özellikle demokrasılerde ıse yonetmenler, devlete nıyabeten ış gorme durumundadırlar. Boyle olunca da, tum karar lan gl bı bağışlama eylemlerı de, dev let gereklerme uygun bulun •nak zorunludur. Boylece, bağışlama sorununur dugum noktasına parmak bas mış oluyoruz Acaba nangı suç ların bağışlanmasında dev let ve dolayısıyle de toplum bakımın dan yarar vardır' Bağışlama to rununun çozumu, bu sorunun karşılığına bağlıdır Once, bağışlamanın hukuk devletı Ile bag Düşün suçlan TEŞEKKÜR Aılemızın, yen doldunılmaz buytığu Zekiye : : ; : 'in i | • | î (Cumhurıyet 3555) kısa suren hastalığı sırasında bızlen yalnız bırakmayan cenaze torenıne katılan, çelenk gonderen, telgraf ve telefonla buyuk acı mızı paylaşan akraba ve sayın dostlarımıza en ıçten teşeklrurlerımızı sunmayı bır borç büırız A t LESİ Şımdı yukarkı ölçut'e (kntere) EŞt VE KIZ K^RDEŞt gore once düşun suçlarının bağıslanması uzennde durahm II kın şunu deyımleyelım kı, «du (îstanbul Reklam 52«0 3550) şun suçu olamaz» dıye kestınp atmak gerçeğe her zaman uygun duşmemektedır Cunku, her lyılık gıbı her kotulüğtin yapılması da duşun yoluyle olur ve sosyal duzenın, ahlâk, ulus 7e ınsanlık duşmanı bır kimlığe sokulmasuıa donuk düşunlere Merhum Halıd Zıya Uşaklıgil ve merhume Memnune Uşaklıgil'ın kızlan, ozgurluk tanımak. hukukla bağ merhum Vedad Uşaklıgü'in ve Bulend ve Leylâ Uşaklıgil'ln ablalan, daşır bu unmaktan uzaltır Bu, konumuzun dışında kalmaktadır merhume Tiraje Çorlulu'nun ve Ayşe Berker ve Reşdan üşaklıgıl'in sev Konumuzun ıçınde kalanı ıse bagışlamanm, suça değıl de suç gıli anneleri, Elizabeth Uşaklıgil ve Ratip Berker'ın kayınvaldeleri, luva ılıskın bulunduğudur. «Dev Halıd'in çok sevgili nenesı, Zeyneb Lange ve Emıne İbrahimoğlu'nun letın temelıne dmamıt koyan bır 1 kımsevı nasıl bağışlayabılınz '» halalan, bıcımınde ağızlarda gevelenen S07 de bu bakımdan gerçeğe ters duşmektedır Bağışlanan, «devletin temelıne duıamıt koy ma» değıl bunu yapanlardır, gudulen amaçsa, hukukun fonk sıyonlannı hıç degılse daha iyı 4 Mayıs 1974 tarihinde Allah'ın rahmetine kavuşmuştur. Cenazesi 6 Magorebılmesıdır Bu fonksıyonlara gore bır durum uslamlamasına yıs 1974 Pazartesi gunu Şişli Camiin de kılınacak oğle namazını muteakıp, Sonuç gınşmeden once bır noktaya deBakırkoy'deki aile kabnstaruna defnedilecektır. ğınmek zomndayız kı o da. her Sonuç olarak dıyebıhnz kı, ın ceşıt bagışlamanm on koşulu sansal alan, lyıhk ve kotıiluğun ÇELENK GÜNDERILMEMESt RÎC* OLUNTR bulunan, uslanmış olmadır Hıç çarpıştığı bır alandır Bu çarpış bır bağışlama, suçlunun venıden mada tutulaeak yol, bır yandan suç ışlemesıne olanak saglamak kotujTj cezalandırmak, öte yan uzere yapılamaz Seks ya da pa ra uğruna kuçuk çocuk va da «•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••a kocarnış buyüklen. en kuçuk bır çekmcc göstermeden oldurenle rın uslanabılecegıne ınanıp da, aksaklığı açıkça gorünen bır du zenın defrıştınlmesı volundakı Ura Ltra carpıntılannm etkısı altında bır Gecid Teminatı Saat Miktan « ö n Tarib thaJe NekB Tutan ukım gırışımlerde buiunmus 10U0 dJ" aydın klmselerin uslanmazlığms 295,795 TU 18^82 T U İH 6.1974 23 Kalem ı Kuru Erzak Inanma'.. eğer glzH hesaplann 2 Yaî Sebze meyre ve 11,938 T U 2H 8.1974 Hoo ae KapaU Zart değilse, bulanık bir bılincın Urü32 > 17S.225 T U Yu nurta 5,843 T U 29^1974 ıouo da 9 » nü olmak gerektir Zaten uslan81^«3TL. 1 19^33 T U 294.1974 14 00 de 1 » mış olma olçütü reelman uygu 207.708 TU Zut Tek lıp lanacsksa, o zaman genel bağış m f Kars Uevlet Hastanesı, Sağlıît Okulu ve Doğum ve Çocuk Bakımevi, 1974 maH yılı yukandaki ıhtiyaç roadfleien i4»0 ayıll lanadaysa, bellrU sürelı belirU [ nun g^regmce Kapalı zarf usulu ıle eJcsıltmelert, Kars Devlet Hastanesı bınasında Sağlık Mudürlüğü Bastanıi^ınö» '« suçluların uslanmışlıkan kanne lecek lhale Komısjonu manfetıyle yapilaeaktır olarak kabullenilır ve bu karineMUesseselenn kuru erzak vas sebre ve ekmok u.tıyaçlan bır talıplıye üıale edüebıleceğı gıbı ayn ayn talıplilere de ih«J« run gerçek enimı ıçln suçluya bir şans tarunır. Iıiebılecektır Bu lse an şartnameler m^sai saatlan datılıpde Karı Devlet Hastanesi Müdürlüğünde gorülebilir IsteKlllerin »490 u m b Şımdı, bu sansın Kimlere ve canun geregınce teklıi mektuplannı ınale saatınnia olr saat evvelme kadar Komisyon Başkanüğına venne'er. oo»laa»Jc> vaJd nangi olçülerle tanınrrası gerektıKecikmelerden Muessesemiz mesul olmayacajö Uifl o'unur. ğiru saptamak uzere sorunu hu(Basın 14036) 3540 kukun ionfcs'yonlan açısından «««•••••••••••••••••••••••••••••••••^•••••••••••••••••••••••••••••* çözümlemere çaiışalım Hukukun !•••• dansa, kotüluk nedenlennl ortadan kaldırmaya çalısmaktır. Sosyal adaletın gerçekleşımlne dönuJc bır ekonomık kalkınma ve ınsansal degerlenn tanıtım, bemmsetım ve gelıştırımınl amaçlayan bır anlamsal eğıtim sağlanamadığı olçüde, belırlı surelerle bağışlam» yasalan çıkarmak, politık >önetımler ıçın bır bulunç borcudur. Ne var ki. asıl gbrevın, duzen, sosyal yarar ve adalet olduğu hatırdan çıkarılmamalı ve bağışlananların bunlan bozucu davranışlanna karşı gerekll tedbırier de saltlıkla alınmalıdır ünutmamalıdır kı ekonomık ve moral koşullann kurbanı da olsa, suçlu suçludur ve suçluyla savasmak da suçla savasmak gı bı, ıyıhk ve kbtülük çatışmasının vazgeçılmez bır yonünü bıçımlemekted^r Suçluya karşı anlayış gostermeye evet, fakat nedenı her ne olursa olsun suçlunun kotüluğun temsılcisi olduğunu unutmamak, akıldan çıkarmamak koşuluyla' Doğallıkla ilk ış, gerçek suç ve suçlunun saptanımıdır Bagışlarnanın en onemh fonk sıyonu da buradadır, bağışlanan lardan gerçek suçlu olanlar kısa sure sonra geri donerlerken uslanmıs bulunanlar durust bır ja şantı olanağma kavuşacaklardır Anlavış bu ıkıncılere karşı gosterılmelı, bınncıler ıse çeşıtlı nedenlenn kurbanı olsalar da kotulüğun temsılcisi olma durumunu sürdurmenın cezasmı gormelı, hem de uslanmazlıgı anlaşıl 1 mış olmanın katmerlılıgıvle TEŞEKKÜH 29 4 1974 Pazartesı gscesı aramızdan ebedıyyen ayr> lan fcymeth varlığımız, GANfMET ÜNDEf,ER'in anî refatı dolayısiyla cenaze merasimıne katılmak çelenk gondermek, telefonla, telfcrafla ve evımize selmek suretijle büvuıi acımızı paylaşan ve bizlerden teselh ve vardıml8nnı esırjemeyen Osmanlı Bankasi Sayın ümum Mtldürlert tle dığer erkanı ve bütün menstıplanna akraba dost ve tanıdıklara sonsuz mınnet ve şükranlanmızı îunarız VEFAT BİHlN UŞAKLIGİL ! S İLÂN 3