Katalog

CUMHURİYET 28 "'* 1974 4 ..5* Portekiz hükümeti işçilere karşı ilk kez kuvvet kullandı LİZBON Portekiz'de 25 Nisan devrimiyle faşist yonetimın devrilmesinden sonra birçok haklar elde eden ve bazılannı kullanmaya başlayan sol eğılimli isçılere karşı ilk kez pazar günu kuvvet kullanılmıştır. Yeni Porteklz Hükümeti, yufc sek ücret isteyen ve bu nedenle grevlere başlayan işçilerin sorunlanna bir çözüm yolu bul maya çalışırken, pazar günü Lizbon'da Portekiz'in Afrika'd'aki sömürgelerinden Gine'de gerillaları eğittiği için yakalanarak 10 yıl hapse hüküm giyen Kübalı bir yüzbaşımn serbest bırakılması ve sömürgelere bağımsızlık verilmesi için gosteri yapan ikibin kişiyi dagıtmak için gözyaşartıcı bomba kullanmak zorunluluğu ortaya çıkmıstır. Hiikümet çevreleri göstericilerin dağıtılması için kuvvet kullanılmasına rağmen kimsenin tutuklanmadığına değındikten sonra, «Portekiz halkı ülkenin vüksek çıkarlarıyla bağdaşmayan eylemlere gırişmemeli ve bunlan desteklememelidır» demislercur. Ote yandan, <Newsweek» dergısınin haber verdığine göre, Kuzey Atlantık Paktı Teskilâtı, uyeleri arasında aşırı solcularuı aa bulunduğu Portekız hukumetine, atom bılgıleri vermemektedır. Dergiye göre, Portekiz hükümetinde iki komünıst üye bulunduğu için bu hükümetin «Güven lık Ystkisi» kısmen geri alınmıştır. Bundan böyle, NATO, Portekiz hükümetine «kozmik» veya «atomal» gizlilik derecesi taşıyan bılgiler vermeyecektır. (Ajanslar) Atom bilgisi verilmiyor 10. kongreyi açan Tıto müliyetçi akımlara çattı BELGRAD Yugoslav Komünıstler Bırhğinin (Komünist Partısi) 10. kongresi dün açılmıştır. Dört gün sürecek olan 10. kongreye Sovyetler Birüği ile diğer Doğu Avrupa ülkelerinden temsılcıler de katılmaktadir. Sovyetler Birlıği toplantıda politbüro üyelerınden Andrey Kinlenko başkanlığında bir heyetle temsil edilmektedır. Yugoslav>anm 1948 yıhnda komünist bloktan çıkarılmasından bu yana. Sovyetler Bırlifı, Yugoslavya Komünist Partı kongresıne ıkincı defa delege göndermektedır. Kongrede dün açılış konuşmasını \Tipan Maresal Tito ülke içinde tehlıkeiı gordüğü milliyet çı eğilımfere çdtmış ve «sımlımı iin düşmanını yendığımızı sanmak vanlış olur. Şımdı milliyetçılik peşmde olanlar sessız ve dennden gitmektedırler» demıştır. «Ulkemızdekı sıstemın varlığını sürdürmek ıstiyorsak kı ışçı sınıfimızdan gelen ıstekler de bu yöndedir, her zaman uyanık ve tetikte olmalıyız» diyen Tıto, yeiii anayasanın gelecekte birlık ve egemenliği korumakta yararlı olacağma inandığmı da belırtmıştır. (DIŞ HABERLER SERVtSİ) Dış basından ABDAETJAPONYA üçgeninde çelişkiler unumuz dunyası için iki grupta toplanabilecek üçlü ilışkiıer dızisi buyük önem taşımaktadır. Bunlardan birincısi Amerika Birleşik Devletleri Sovyetler Birliğr Çm Haık Cumhuriyeti aıasındaki ilişkilerdir. Bu uçlu İlişki, nukleer silâhların korrtrolu, silâhsızlanma ve barış içinde bir arada yaşama gibi savaş ve banş sorunlan açısından özel bir yere sahıptir Amerika Birleşik Devletleri Batı Avrupa • Japonya arasındaki ihşkiler ise, gelişme ve kalkınma sorunlan, para, tıcaret ve yatırım politikaları açısından kritik bir yere sahiptir. Ayrıca bu uçlü üişkiler, «gelışmis olan» ve «gelişmekte olan» ulkeler arasındaki dikenlı ıhşküer açısından da önem taşır. ABD • Batı Avrupa • Japonya üçgeninde, yakın. tarih va çağda? gelişmeler, birtakım önemh celişkilerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. lkinci Dünya Savaşının hemen ertesinde Batı Avrupa ve Japonya'da dîkkate değer bir siyasal birlik ve ekonomik gelişme kaydedilmişti. Bu başanda belli baslı üç etken rol oynamıştı: Bu gelişmeye duvulan âcil ihtiyaç, sezllen tehdit ve ABD'nin gözle görülen cömertliği. Organık birlik, hiç kuşkusuz, gerçekleşmemiş, ne de bu yolda bir çaba sarfedllmisti. Bununla bıriıkte, «gelışmış dünya» daki siyasal ve ekonomik gelismelertn bır bakıma. bütünlulc gosterdiği de yadsınamazdı. Ne var ki bugün durum haylı defişiktır. «Gelismi? dünya» da dağınıklık, bırlikle rekabet halindedir. Millıyetçllik, ekonomik olduğu kadar slvasal alanda rta önemlı ve hatta egemen bir guç olarak ypniden sahneye çıkmaktadır Genellıkle kabul edllenın aksıne. bellı başlı sanavıles,mı« toplumiarın ekonom:k yapılannda onemll aynlıklar bulunmaktadır özetle soylenecek olursa, izlenen eğilımlerın tümu «gelıçmış dunya>da ekoromılc olduğu kadar siyasal aianda da çok kutuplu bir ortama doğru gidişe işaret etmektedir. Parlamenter demokrasilerin Ikincı Dünya Savaşmdan bu yana en buvuk bunalımını geçirmekte olduğunu çok az kimse yadsıyabüır Dıkkatli gözlemciler tarafından her zaman içm «hassas» olarak nıtelenen b'i sı^tem, ekonomik ve toplumsal sorunların oluçturduğu bir butun tarafından bir anlamda tehdit edilmektedır. Bu sorunların ortaya çıkışında eşsız bir ekonomik büvüm» ile siyasal özgürlükler konusunda enşılen yem düzeyter rol oynamıştır. Ancak şurası da bır gerçektır ki, Dütün âemokratık dünyada mevcut gelişme siyasal istikrarsızlıklar doğrultusundadır. Birkaç ay önce yapılan kamuoyu yokı*maları, Japonya da dahil olmak üzere başlıca demokratik toplumiarın sıvasal liderlermın bir tekinın dahı ülkesindeki seçmen ötlesinın üçte bırinden çoğuiıun desteğine sahip değıldir. Batı Avrupa fl!kelerındekı hükümetler çok dar bir çoğtınlugun aesteğiyle ayakta durabilmektedirler. Bellı başlı demokratik ülkelerdeki halk oyunun duyarlılığı, uluslararası ışbirhğinı destekleyecek nıtehğe sanıp degildir Ak. sine, mevcut psikolojik ortam, Amerika Birls«ik Devletlerınde «yeni inflratçılık» (ABD'nin yeniden kendı içıne çekümesi) Batı Avrupa ve Japonya'da yeni milliyetçilik akımlannı destekler nitelikier taşımaktadır. Öte yandan, her taraita himayeoiliğe doğru bir gıdiş izlenmektedir. Gelişmlş sanayı toplumları, sanıldığı gibi, nalen aynı gelişmışlik düzeyınde değillerdir. ABD'de hızmetler sektörü imalat sektörünün aleyhine olarak biiyük bır gelişme içmdedır. Oysa Japonya hammadde ve enerjı kaynaıdan açısından bütünüy:« dışa bağımlılık ıçindedir. Bu dışa baÇımlılık ise Japonya'nın ağır sanayi ve kimya sanayıi ürünlerı ihracatını sürdürmeyi ve ona dayanmayı Umıt ettiği bir ortamda daha da önem kazanmaktadır. G Nixon'ın da enflâsyonla başj dertte (basından) (İngiliz karikatüriP Kissinger yeni bir zorlukla karşılaştı Suriye tampon bölgenin genişliğine karşı çıkıyor ŞAM Sovyet Dısişleri Bakanı Andrei Gromiko, Suriye hü kumetinin davetlisi olarak dün Şsm'a gelirken, ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger de kuv vetlerın aynlması konasunda yap tığı temaslarda yeni bır zorlukla Isarşılaşmıştır. ABD çevrelerine göre, Suriye yeni bir iüraz ortaya atarak kurulması düşünülen «tampon bölgenin» genişliği konusonda İsrall ıle aynı görüşü paylasmadığını bildirmiştir. Diplomatik çevreler anlaşmaya vanlamaması durumunda Kis singer'in önce Kahire'ye gideceğıni ve daha sonra da Amerika'ya döneceğini belirtmektedirler. Ortadoğu ile Ugili diğer bir haberde de Binnci Sekreter Leonid Brejnev'in haziran ayı içinde Mısır Devlet Başkanı Enver Secat ile görüşmek üzere Kahireye gideceği bildirümişür. Mısır'da yayımlanan haftalık «RozelYusuf» dergısi siyasi kaynaklara atfen Mısır Dışişleri Bakanı Ismaıl Fehmi ile Sovyetler Birliği Dışişleri Bakanı Andrey Gromiko'nun çok yakrada hulusarak gezinin programıru hazırlayacaklannı haber vermek tedir. öte yandan, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Richard Nixon'ın da önümüzdeM ay içinde Mısır'ı ziyaret etmesi beklenmektedir. Enver Sedat'ın son zamanlarda iki süper devlet arasmda ustalıklı bir denge siyaseti oynamaya başladığı dikkatleri çekmektedir. (Dıs Haberler Servisi) Lüksemburg seçimlerinde hiikümet koalisyonu ağır darbe yedi LtKSEMBl'RG Luksemburg'da oncekı gün yapılan genel seçımlerden hükümet koalisyonunun «Hristiyan Sosyal» kanadı ağır bir yenilgiyle çıkmıstır. Aslında Hristiyan Sosyal Partinin kaybı yalnızca üç'tür. Fakat Millet Meclisi üye sayısının azlığı ve geçen dönem 56 olan mılletvekili mevcudunun bu kez 59'a yükseldıği dıkkate alındığında yenilginın ağır olduğu ortaya çıkmaktadır. Yeni Mecliste sandalye dağılımı şöyledir: Hrıstiyan Sosyal: 18 (3 kayıp) Sosyalist: 17 (değişme yok) Demokrat: 14 (3 kazanç) Sosyal Demokrat: 5 (yeni parti). Komünist: 5 (1 kayıp) Hükümet Başkanı Pierre Werner'in partisini yenilgiye uğratan, kendi Dışişleri Bakanı Gaston Thom ile Lüksemburg'un genç Beledıye Başkanı Bayan Colette Flesch'dir. İkisi de, seçimlerden üç sandalya daha kazanarak 14 milletvekiliyle çıkan Demokrat Parti'ye mensuptur. (a a) Ünlü Violonselist Rostropoviç İngiltere'ye yerleşti LONDRA Dünyanın en büyuk vıyolonselistı olarak bilinen Sovyet sanatçısı Rostropovıç, iki yıllık bir süre için Ingiltereye yerleşmiştir. Sovyetler Birliğindeki Popularitesi sürgün edılen ve Sovyet vatandaşüğından atılan vazar Aleksander Solzenıtzin'ı savunduğundan bu yana azalan Rostropoviç Heathrovv, havaalanında basına verdıği demecınde, «Şunu bümenizi ısterim kı, ben nâlâ bir Sovyet vatandaşıyım ve ailemle birlikte çok sevdiğün vatanımda, içten bağlı olduğum halkımm arasında yaşamak en büyuk zevkimdir» demiştir. (THA) ABD Başkan Yardımcısı Nixon'ın tutumunu onaylamadı DANBT, (Connecticut) . ABD Başkan Yarduncısı Gerald Ford, Danby'dte düzenlediği bir basırt toplantisında Başkan Nixon'ın Temsilciler Meclisi Adalet Komisyonuna Watergate ola yıyla ilgili bütün yeni konuşma bantlarını vermeyi kabul etmemesini onaylamadığını soylejniştir. Gerald Ford geçen Cuma gtinu de Başkan'ın izlediği bu tutumun, Temsilciler Meclisinde yapılacak Başkanın yargılanma sı için bir karar alınması yolun daki bir oylamada kesin bır rol oynıyabileceğini belirtmişti. Başkan Yardjmcısı, Danby'de yaptığı konuşmada, Beyaz Sarayın, soruşturmasmda Temsilciler Meclisi Adalet Komisyonuyla mumkun olduğu kadar suratle işbirliği yapması yolundaki isteğine Başkanın nasıl bir tepki gosterdiğıni belirtmevi reddetmiştır. Gerald Ford, Başkanla geçen perşembe günu yaptığı goruşmede çeşitli gorüşlerln açık sözlülükle tarttşüdığını belirtmekle yetinmiş ve Beyaz Saray ile Adalet Komisyonu arasında uzlaşma ılımhlık ve işbirliği tavsiye etmekten geri kalmıyacağını tekrarlamış tır. (aa) Pakistan'da 7 gazeteci daha tutuklandı LAHOR Zülfıkâr Ali Butto" nun «Halk Partisi» organı «Musavat» gazetesi yazı kurulunda ça l:şan arkadaşlarının ısten çıka. rılmasını protesto etmek için Lahor'da Pencap Meclis binası onünde açlık grevine başlayan yedı gazeteci önceki gün tutuklanmıştır. Tutuklanan gazeteciler arasında, Pakistan Gazeteciler Sendıkası Genel Sekreteri Nisar Omsnaı de bulunmaktadır. Son tutuklamalarla, Lahor'da altı günden beri içeri alman gazetecj ve basın işçisi sayısı 28'e yükselmiştır. (a a) fran, Suriye'ye 150 milyon dolar borç verecek ŞAM Iktisat Bakanı Muhammed El İmadi başkanlığmdaki bir Suriye iktisat heyetinin Iran'a yaptığı, on günlük resmî zıyaret sonunda Şam'da yayınlanan Suriye îran ortak bildinsinde Iran'ın, Suriye'ye, sembolik bir faizle, 150 milyon dolar borç vermeyi esas bakımından kabul ettiği açıklanmaktadır. Suriye bu kredi ile, bazı kalkınma tasanlannı gerçekleştirmeye çalışacaktır. Bildiride, görüşmeler sonucu, iki ülke arasındaki ıktisadî işbirhğinin genişletilmesine karar verıldiği, uzun vâdeli bir ticaret anlaşması jmzalanacağı, et konusunda ortak bir girişıme başlanacağı, Suriye'de, Suriye süper fosfatlannı Iran'ın malî yardımıyla değerlendirecek bir gübre fabrikası kurulacagı açıklanmaktadır. (a a) Cumhuriyet 19241974 50 YILhN ŞİYASAL, SOSYAL VE EKONOMJK DEĞIŞIMINI Batı Avrupa, bu bakımlardan Japonya"ya daha yakındır Bir yandan yeniden başgöstermekte olan siyasal mıiüvetçuıkle uğ> raşırken, öte yandan, Ortakpazar aracüığıyla ekonomik bürünleşmeyi gelıştirmeye çahşmaktadır. Bunu yaparken de Amertka'mn ve Japonya'nın ıhtiyaçlarını hesaba katmak durumundadır. K. İrlanda'da * .,. , , International Herald Tribune •âınııııııııııııııııııııııııifiıııııııııııııııııııımıııııııııııııııııııııııııııııu Ingılız askerlerı Protestan BELFAST Kuzey Irlanda'da îngılız askerlsri son gunlerde sürekli olarak tedhıs eylemlerine girişen Protestanların oturdukları bölgeleri kuşatmışlardır. Diplomatik çevrelerin belirttiğme görs, 13 günden beri süren ve ülkenin bütün endüstrisi ile günliik yasamını da etkileyen tedhiş eylemlerine son vermek jsteyen İngilizlerle Protestanlar arasında her an için bir çatışmanın başlaması beklenmektedir. Aynı çevrelere göre, İngiliz Baş bakanı Harold Wilson. özellikla elektrik santrallenndekı grevler nedenıyle enerji üretiminin tehlıkeye girmesi karşısında önce İngiliz askerlerini çalıştırmayı düşünmüşse de, sonra Protestanlarla kaçımlmaz bir çatışmanın başlangıcı olabilecek bu tür bir davranıştan vazgeçmeye karar vermiştir. (Ajanslar) ş | | S TEŞEKKÜR Eşim MÜZEYYEN NALBANTOĞLU'nu, safrakesesi hastalığına zamanmda müdahale ederek, vspmış olduğu başarılı bir ameliyatla yeniden sıhhatine kavuşturan, sayın Pro*. Op. Dr. = E = S Amerikalılar'ın dörtte üçü Nixon'ı suçlu buluyor PRtNCETON (NewJerser) «Gallup» Enstitüsünün 10 ve 13 mayıs tarihleri arasmda, yeni Başkanın telefon konuşmalanndan bir kısmının yazılı olarak açıklanmasmdan 10 gün sonra, yaptığı bir kamuoyu yoklamasının sonuçlarına göre. Amerikalıların dörtte üçü artık Başkan Nixon'ın Watergate olayına karıştığı ve skandalm örtbas edilmesı teşebbüsüne katıldığı kanısındadır. Halkın yalnızca •• 14'ü, Baş/ kanın olup bitenlerden habersiz olduğuna inanmaktadır. (a.a.) bölgeleri kusattı YAPIT;ÇIKTI TOPLU İSTEKIERDE % 25 İNDİRIM YAPILIR 3 KİTAPTAN «Z İSTEKLERDE PTT GİOERİ İSTEVENE AİTIİR BELGELEYEN 1TURAN GÜRGEN'e | = = = = Op. Dr. AYHAN ve Dr. MUZAFFER'e, Cerrahpaşa Hastanesi I. Cerrahi Kliniği hemşire ve personeUne aıinnet ve sükranlanmı sunarım. E S 1 : Sndi NALBANTUGLO 5 S = § Mısır, Avrupa'dan 500 bin ton buğday alıyor KAHİRE Mısır, çeşitli Avrupa ülkeleriyle toplam 500.000 ton buğday almak üzere anlaşmıştır. 100 milyon dolar değerindeki buğday bu yıl içinde Mısır'a teslim edilecektir. Mısır bundan önce de Amerika Birleşik Devletleri ile bir mil yon tonluk bir buğday anlaşması imzalamıştı. Amerikan buğdayının 120.000 tonu geçen hafta Mısır'a teslim edilmiştir. (a.a.) ^ııııııııııııııııııııııııııııııınııımıııımııııııııııııııııııııiMiıımıııııııir (Cumhuriyet: 4318) Nişanlandık Mutluyuz Inci Üstün Orhan Olcay 27, 5/1974 ISTANBUL tsteme adresi: Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecilik T.A.Ş. Posta Kutusu 246 tstanbul Ünlü yorumcu Stevvart Alsop öldü WASHtNGTON Yorumlan her hafta düzenli olarak «Newsweek» dergisinde çıkan Amerikalı ünlü yorumcu Stewart Alsop, önceld gün ölmüştür. Birkaç yıldır kan kanserinden mustarip olan 60 yaşmdaki Alsop, Maryland'da bir hastanede tedavi görmekteydi. «Washington Postsun fıkra yazan Joseph Alsop "un kardeşi olan Setwart Alsop, 1958'den 1968'e kadar «Saturday Evening Post» adlı Washington haftalığında muhabirlik yapmıştı. Alsop, hastalığı ve kendisıni bekleyen ölüm konusunda da birkaç makale yazmıştır. Yazgısıyla ilgili bu tamamen nesnel makaleler, Amerika Birleşik Devletlerinde beyecan yaratmıştı. «A Stay Of Ehtecution» (ertelenen idam yada tecüli idam) adlı son kitabında Alsop, «Ölen ınsanın uykusuzluktan bitkin düşen ve uyumak isteyen bir insan gibi ölmeye ihtiyacı oluyor. Ve öyle bir an geliyor ki, daha fazla direnmek gereksiz olduğu kadar yanlış bir davranıs gibi geliyor» demiştir. Siyasal yargılanna çok saygı luyulan bir gazeteci olarak Alsop*un, Washington'daki yüksek şahsiyetler arasında birçok dostu vardı. Başkan Nison, hastaneye sık sık telefon edip sağlık durumunu sorardı. Bundan iki vıl önce, Henry Kissinger, Alsop'un tıbbî dosyalarını Moskova*ya götürmüş ve Sovyet uamanlanndan, Alsop'un durumuna bir çare bulunup bulunamıyacagını sormuştu. Alsop'un bazı sözcükleri, hemen bütün dünya dillerince beri imsenmiştfr. Ö«ıeğin oŞahinler», «Güvercinîer» ve «trlanda Mafiamn. (AJan^lar) • • • • •» • • • • • • • • • »• • • • • • • • • • • • w 8 ON AK Cumhuriyet 4317 fasikîil çıkta BU FASİKULLE I Sağsız Solsuz Demokrasi Hıfa Veldet Velidedeoğlu ) Yeni Tanrılar Melita Cevdet Anday I Devlet Insan mı? • • Vedat GUnyol Ölümsüz Oyun • Oktay AKbal Yeni Krallar Yeni Sovtarılar ÎLHAN SELÇOK Para kaybetmenin tehlikelerine karşı Tüıkiye İş Bankası'nm yuıdumuza getirdiği Banka Kartı ve Mavi Çek sisteminden yararianabileceğiniz gibi, öteden beri hizmetinizde olan SEYAHAT ÇEKLERÎMÎZDEN de yaıarlanabilirsiniz. TAMAMLANDI YENİ 5 CİLT ANSİKIOPEDİSİ günün ansiklopedisi 100 SAYFA . 10 LİRA GENEL DASlTIM: BATEŞ (Bates RîkJâm: 115/4307) • HER KİTAP 15 TL. • ÇAĞDAŞ YAYINLAR1 | tsteme adresl: CağaJoğlu llalkevi Sokak • 1 4> paranızm... istikbalinizin emnîyeüdir (Yeni Ajans. 1311/43U5) TURKİYE İŞ BANKASI • • •» • » •• • • • • • »• •• » • • • Bütün kltapçılarda bulunur. 4»