Katalog

CUMHURİYET 29 Nisan 1974 25 Yıl Önce u yazının traşlığını yazılanmda ikind defa kuUamyonım. Birinci, kullanışım yine bu gazetede. yine bu sütunlarda ve 3 ocak 1949 tarihindedir. Demek Id aradan 25 yıl geçmiş! Ama 25 yü içinde aştığımız yolların ve sürüklendiğimiz çıkmazlarm, bizi yine bu konuya dönüş zbrunluğımda bırakması, bîzce hazin ve düşündürücüdür. 25 yıl önce bizi, yine bu başlık altında bir makale yazmaya sevkeden nedenleri özetleyelim: 1949 yılı şubat ayı içindeydi. Başbakanlığa bağh Yüksek Denetleme Kurulu'nun görev ve kontrol çerçevesi içinde, Kütahya ili dahilinde, linyit işletmelerinin çahşmaları ile, o zaman bu temele dayanarak projelendirilen etektrifikasyon sistetninin hazırlıklarınt, yerinde görmek için bulıtnuyorduk. Dağlara, bellere kurulacak büyük pilonlarla, köylerimize, kentlerimize nur akıtacak olan güçlü cereyan nakil hatlarının geçeceği yolları izleyerek, yann birden nurlanacak olan vatan topraklarını. ufuklardan ufuklara, yerinde ve hayalimizde de canlandırmaya çalışıyorduk. Nur pefinde, ışık peşinde koşuyorduk ve nur sarhoşu gibiydik. Fakat bu bölgede her adımımızı attikça karşılaştığimız bazı görünüşler bölgenin bagrına daldıkça önce beni saşırttı. Sonra da, derin bir ruh ezikliğine sürükledi. Bölgede ve her adunda, bu dinç toprakların dinç evlâtları yerine, genç, orta yaşh, ihtiyar, hepsinin kafaları kazınmış cember sakallı fakat yine hepsinin yüzlerine ölüm sarıluîı çökmiiç, sevk ve hayatiyetini kaybetmiş, hepsi de uyfcuda gezer gibi bir takım insanlar görüyorduk. Bunlar yollan köyieri dolduruyorlardı. Hayattan kopukIsrdı. Bir ölüm duygusuzluğu, heryere sinmişti. Öyle ki, sağlarına, sollarına bakmadan, gözleri loprakta yürüyen, daha doğrusu sürünen bu insanları ezmemek için ?oför, dağları dereleri çınlatan onlarda hiç bir tepki uyandırmayan klâksonunu, boş yere kullanıyor gibiydi. Ama. çok yerde de olomobilin hızını, bu yarı ölüler kafilesinin adımlanna uydurmak zorunda kalıyordu... B Olaylar ve görüşler Komünist'in Tarifi.. Şevket Süreyya AYDEMİR hir ölüm sanlığı halinde dolaşan bu kaybolmuş insanlarm macerasmı dinledik. Kaymakam, idareciler, yargıçlar, hikâyeyi anlattılar. Bu uykuda, gezer gibi yarı ölüler; o zaman Emirdağında sürgün yaşayan, ama davetçilerinin. köy köy, kasaba kasaba dolaşıp, yedi yaşından yetmis yaşına kadar herkesi, Tannnın gerçek elçisi Saidi Nursl nin yeşil bayrağı alüna çağırdıklan insanlardılar.. Hem de niçin yedi yaşından yetmiş yaçına? Saidi Nursl adına elden ele dağıtılan risalede. ü> Saidi Nursinin kendisi. Emirdağ kasabasındaki sürgün yerinde akşam üzerleri arabasına binip kır lara «teferrüce» gezmeye çıkügı zaman, yatalak üı tiyarlardan. annelerinin kucaklarında süt emen bebeklere kadar herkesin, birden canlanıp. koşa koşa onun arabasına, yetiştiklerini ellerini ayaklarını öptükten sonra yine, hastaların yataklanna süt emen bebeklerin de, annelerinin kucaklanna koştuklarını anlatmıyor miıydu? Ama anlatılanlar bu kadar da değil. Bu yeşil takkeli ordu, bir intikam günü de bekliyordu. Intikam, komünistlerden ahnacaktı. Komünistlerin başı da, kızları mekteplerde okutmak gibi daha nice suçları ile Atatürk'tü. Şimdi de sahnede, onun izinde yürüyenler vardı. Ama intikam gönü geünce?.. tntikam günü gelince o günlerin deyimiyle söyleyeyim, bütün inkılâpçıların hesabı görülecektir. Çün kü ona göre, «İnkilâp, cebrl, keyfi ve küirfdir.» Bu inkılâplara katılanlar da Komünisttiler... Bizim kuşağımıza Saidi Nursl yabancı değildir. Onun adı, gerçi bizim kuşağımız henüz ço^ cuk yaşlannda iken duyuldu. O zaman Saidi Nursi •Bediüz Zaman Saidi Kürdi» diye anılırdı. Yani, zamamn harikası ve insanüstü bir yaratık! îlk ve gürültülü ortaya çıkışı. 1908 devrimini izleyen 31 mart isyanı sırasındaydı. Bu isyanın baş tertipçisi Derviş Vahdeti, o zaman yayınlamakta olduğu Volkan gazetesinde, «Bediüz Zaman Saidi Kürdi HazretlerU ile, Ayasofya camisinin müminlerle dalgalanan hariminde, nasıl karşılaşıp kucaklaştıklarını yazar. O zaman Saidi Kürdi, eli silâhlı, başı külâhlı resimleri ile de tanınırdı. İsyan başarısızlıkla bitince, her iki kurtarıcı da birer tarafa kaçtılar. Vahdeti yakalandı. asıldı Saidi Kürdi de yakalandı. Ama asılmadı Önce «ben cahilim, okuma yazma bilmem» diyordu. Sonra da elinde «İki musibet mektebinin çahadetnarn^si» vardı: Timarhanenin ve hapishanenin şahadetnameleri! Hayatı boyunca bunları; gayet iyi kuilandı (2). Faşizme Çağrı? Bu satırlan niçin yazıyoruz? Cevabimız çudur: Saidi Kürdi'nin eylem ve intikam tanriklerinde, komünist ve komünistin tarifi ne ksdar dumanlı ve gerçek dısı idi ise. bugün de. hava o kadar dumanlı ve kavramlar o kadar karışıkî.. Zaman ve «eşhâsı vaka> yani olayların sözcüleri değismiş, ama intikam çagnsı da değişmemiştir. Hattft buna, Paşizm çağnsı da diyebiliriz. Bu davetin en atesli örneklerine, Meclisteki son ,'.t kanunır dolayısıyle çekilen bazı nutuklarla tinık oldıık. 14 Ekim seçimleri dolayısiyle bu nutuk'arı köyde kentte. dağda belde çınlatanlar, bu samimiyetsiz feryatlan artık kanıksadığı için halk tan beklediklerini alamaymca, şimdi mizanseni, Meclis kürsüsüne naklettiler. Ama bu defa bu kürsüde dile getirilenler, artık seçmenden oy almak için değildir. Bu nutuklar. onlann son sığınak saydıkları Faşizme sunulan, ama tahrik mantığı, Saidi Kürdl'ninki kadar gerçek dışı olsn hirer intikam çağnsıdır. İşte bu çağnya, Faşizme çağrıda diyebiliriz. Komünizm. bizim kanunlanmızda, yasaktıı Ve eylemci komünist. suçlu sayılır. Ama K.imBnist kimdir, Komünizm nedir? Bunun tarifi 1949 da olduğu gibi, ondan sonra da. şimdi de gerçek unsur ve çerçeveleri ile hâlâ yapılmış değildir. Bu hazin gerçek, özellikle sıkıyönetim mahkemelerinde kendisini göstermiştir. Bu duruşmalar sırasında hem «Sen komünistsin» divenleı hem kendisi «Ben komünistim» diye haykıran sanık, çok zaman, açık birer kavram karısıkhğı içinde kalmışlardır. Çünkü. 12 Marttan sonra kurulan mahkemelerde meydana serilen eylem «ekillerinin hiç birinin, demokratik devre ve safhalardaki sosyalist hatta komünist eylem ve örgütlenmeler tarihinde, örnekleri yoktur. Hattâ ve eğer açıklamakta fayda varsa şunu da belirteüm ki, Çağdaş komünizmin en başta gelen teori ve eylem adamı sayılan Lenin. dilimize de çevrilen ünlü bir eserinde <3) bu tür çıkış ve eylem taraftarlannı «Solcular» olarak yerer ve çiddetle ele^tirir... O halde gerek Saidi Nursl kafası. yani Cehaletin taçkınlığı ile komünizme cihat ilân edenler, gerek komünizm suçlamalannı. su içer gibi kolaylıkla dağa taşa serpen bazı politikacılar, gerekse şimdi işi, ihtira!= ve politika çerçevelerini dahi aşan bir ölçüsüzlükle. Faşizme Çağn haykınsUnna döken insanlar için, galiba ve ilk önce «Komünistin tarifi» konusunda gerçek ölçütleri (krlterleri) kavrayıp. ondan sonra suçlandırmalanm bu gerçeğe dayamak. galiba en doğru yol olacaktır. Ve bu yolu seçmek ve işlemek, asıl bundan sonr». yani şu veya bu ölçülerle hükme bağlanan bazı hareketlerin, af kanunu ile tasfiyesinden sonra... 1) Risalei Nur. Müellifi: Said Nur. Hayatı eserleri. mesleği. III. baskı. 1958. Tı tki Mektebi muslbetin şahadetnamesi yahut Divanı harbi örfî. ve Saidi Kürdî. Saidi Kürdinin ağzından yazan: Kürdî zade Ahmet Ramiz. 1328 a912> Istanbul. 3) Lenin: Komünizmin çocukluk hastalıklan» Haf tanın rapotu ELLİNCİ YAŞ SADUN TANJU G azeteniz Cumhuriyet bir hafta sonra 50 yaşını dolduruyor. 7 Mayıs Salı günü elli yıllık bir hizmet süresi şreride bırakılarak ve tlpkı 7 Mayıs 1924'de Tunus Nadi'nin içine sıgdıramariıgı coşku ile veni bir 50 yılın eşiğinden adım atılacaktır. Tnnus Nadi'nin gazeteyi ve gazeteciligi ne büyük bir aşkla sevdisini Kemal Sallh Sel şöyle anlatır: «Mesleîin mukaddes atesini bütün hayatı boyanca bir meşale eibi elinde tntan rahmetli üstadım Ynnns Nadi, insanhihn en büyük bnluslanııdan biri belki de birincisi gazetedir. ejer hen dünyava relinceve kadar «ja/etefiHk bir meslek haline gelmeseydi onn mntlaka ben icat ederdim, derdi.» Mustafa Kemal'in Yanında Cumhuriyet, böyle bir meslek sevsisinin ürünü olaTak yarım yüzyıldır sörevini yerine cetiriyor Bu şörev, gerçekte. nıilli kurtulus savaşı Ankara'^ınrfa. Karaoâlar» caddesindeki hapishaneve bitişik büyük ahşap evin alt katında. elle isletilen çok eski bir makinede basılan TENI GÜN'IP başlamiftır. IstanbuPdan Ankara'ya kaçan Tunnı Nadi, Kuvavı Milliyenin ve halk hiiliiimetinin eneüıtü fikir vönünde arttırıcı bir yardımcı olmuştur Mustafa Kemal'e. Bir Cumhuriyetçi Intikam Günü Tavşanh merkezine dönünce, genç ortayaş.lı ve ihtiyar. ama hepsi de kazınmış başlarında yeşil takkeleri ve yüsBİerinde çember sakaUan ile, DENENMİŞt DENEMEMEK! OKTAY AKBAL Evet Hayır Halka Açılma ve ABD'de Uygulama ürkiye'nin dışa dönük bir ülke durumuna gelerek Ortakpazar ülkeleriyle yarısabilmesinın endüstri kesimindeki aşamttara bağlı olduğu ülke ekonomicileri tarafından kabul edilen bir gerçektir. Büyük endüstrinin kurulmasında sanayicinin muhtaç olduğu uzun vadeli ve düşük faizli kredi ihtiyacı, bankalar tarafından yeterince karşıltnamadıjına göre geriye kalan yol. hissa senedl ve tahvil çıkarmak suretiyle germaye birıkimine git. mektir. Son aylarda gazete ilân larıyle sanki yangından mal kaçırır gibi birbiri ardına hnU ka açılan aile şirketlert, kamuyu ve tasarruf sahiplerlni şasırtmış bulunmaktadır. Acaba, bu şirketler gerçekten yeni yatırımları için ihtiyaçları olan krediyi sağlayamadıkların dan mı halk ortaklijına açılmakta birbirleriyle yarış etmek Mülî Kurtulu« Savası yıllarıpda Yıınus Nadi'nin 25 yıllık meslek terrübesi varriır Muçtafa Kemal'e ve kurtuluş savasına inanıyor Halkların özgürlügü ve ç»îdaş bir millî yönetime kavuşması konusunda belirsin fikirieriyle Mustafa Kemal'in güvenini kazanıyor ve Anavasa Komisyonu Baskanı olarak veni rlevletin ilk Anavasasını o savunuyor. Sükrü Kava. hir amsında «Yunas Nadi. Türkiye Cnmhariveti yanısınm malzememni. harcmı ta?ıvanlarrfan biridir» rlpr Celâ) Bavar şfivle vazmlstır «Tnno» Nadi daha ilk rünilnden hakiki mana«ıvle Inanmı» bir cumhuriyetçi idi. Rınjünkü rejimin temelinde onun kocaman bir taşı vardır.» Sonsuza Kadar... Savaş bitince, Cagaloglunda Halkevi sokakta bugünkfl binasında çıkardıSı gazeteye CUMHl'RİYET adını veren Yunus Nadi. Atatürkçü Cumhuriyetçi fikirlerin savunucusu olduğunu bu isfmle beleelemek istemiştir Gazetenin onuncu yılınria. bahçeye mermerden vapılmıs bir Atatürk büstö dikilirken. Yunus N'adi. «Reis pasa haıretleri»nin de hazır bulundugu davetlilere şunları söylüyor: «Aziz milletimizin istiklâl ve istikbalinin carantisl olan cumhuriyet idaresi on vasını bitirmUtir. Onnn binbir ıtüzel cseri arannda naçiz bir mevki işeal eden Cumhüriyet eazetesi de valnız blrkac ay fasila ile avnı rartadır Bu .vas beraberliii birim öiünc duvtümnjrn oksamaktadır. Ondan baska. biz adını kendimize ad olarak almıs bnlnndairamuz Camharivet rejimimiıin herrünka helirtilerini bütfln anlarıvle kavdeden bir tarihçe haHnde de bnlnnnyornz. Bn memleket ve milletin en bilvük olayı «ayılan camharivet reilminin dntasuna vakindan «ahit oldoktan sonra, onun adıyle. adım adım enu takip eden bir sabife olarak kendi hal ve santmızı da onun belirtilerinden bir parça telâkki edivoruz. On vıl icindekl çalısmalarımızda Cumhuriyet «azetesl en basta cumhurivetfn ve eenel olarak bütön millî davalann daima ön safta bulunmak hınvle vürüven sadık ve samimi müdafaacılarından biri olarak çalışagelmiştlr ve bn ilelebet bSyle devam edecektir.» I irtakım kişiler varmıs, Meclislerde, politika yaçamında, çesitli meslek dallannda memlekete «büyük hizmetler» Sörmüîler, içerde ve dışarda ün kazanmışlar! Bunlar Parıtraentoya girmek isterlermiş. Ne yapmaları gerek bunun ıçir»? önce bir partiye yazılmaları, sonra da bu partinin listelerinde yer almaya çalısmalan. Ama bunu yapmıyorlar, nedeni de partilerin lider kadrolarının ve seçim sisteminin bugünkü seklinin böyle ünlü, değerli. yararlt kiçilerin Parlamentoda yer almalarına olanak sağlamamasıymış! Sayın Cumhurbaşkam 23 Nisan bildirisinde bu çeşit «de8er>lerin kendisine başvurduklannı. Kontenjan senatörluğüne »daylıklannı koyduklannı söylüyor. Kimdir bunlar. bilmem? Sayın Korutürk'e göre «parti listelerine önemli bir ağırlık getirecek» kişilermiş bunlar. Ama onlardar» yararlanmak olasıhğı bulunmuyormuş! öyleyse ne yapmalı, bu değerli »damlann Parlamentoya girmelerini naşıl ?ağlamalı? Hem kaç kisi bunlar? Bir değil beş degil... Baksanıza sayın Korutürk ne diyor bu konuda: «Bugün dogrudan dogruya veya dolayh olarak Cumhurbaşkanhğı kontenianından Cumhuriyet Senatosuna girmek arzusunda bulunanların miktan Senato genel mevcudunu asmış durumdadır. Bu vakıa ve müfihe<e<erderf siyısi hfcyatımız ^erekli kiersi çikarmahdfV.»'•" " /fçık söyleyeyim,,ikl yüzden çok {kisi baçvurmuş ya da dolayh yoldan isteginl duyurmuş: Kontenjan. «enatörü olmak istiyorlar... Senatonun tüm üye sayısı 150'dir, oysa Kontenjan senatörü sayısı 15. Yani onda bir. Yoksa Cumhurbaşkam bu sayıyı arttırmanın geregine mi inanmaktadır., on beş yerine yetmiş beş Kontenjan senatörü bulunursa Senatoda işler daha mı ivi yürür, yasalar daha iyi mi çıkar, okumuşlar meclisinin etkisi daha mı güçlü olur? Başkanın konusmasında bu denlj bir açıklık yok. Ama ne demek ijtediği belll: Değerli lnsanlar Mçclijlere yeteri kadar giremiyor, parti liderleri bir yandan, seçim yönteml öbür yandan yararlı kişilerin milletvekili, senatör seçilmelerini önlemektedir... Beş kişilik yere ikl yüzden çok aday! Kendini onemll yerlere yakışır gören ne çok insan var! Bu iki yüzün daha da artması beklenir. Sayın Kcrutürk'un elinde kırk, elli, yetmiş beş kişilik kontenjan da olsa yetmez yine de. Eski Baskan Sunay, «Ben Senatoya oturakh adam isterim» demişti, boşuna değilmiş, oturaksızlar pek çok, alabildiğine! Hiç değilse görünüs bakımından bir ağırhğı olsun bunların! Sayın Korutürk elindeki listelerdeki acflara baktıkça ne yapacağını, kimleri seçeceğini şaşırmış olmalıdır. Adlar geçiyor: Emekli generaller, milletvekilleri, profesörler, eski bakanlar... Bu arada yeniden altı yılllk bir süre daha isteyen şimdikl senatörler de var: Gürler, Sökmen vb. Bugünlerin en güç durumdaki seçmeni Sayın Cumhurbaşkanıdır. Tek seçici olmak her zaman zordur. Ama altı yılhk bir dönem İçin beş. kişi seçmek, hepsirvden zor. Üstelik Sayın Korutürk'ün ilk senatörleri olacak bunlar, bu bakltndan da anlamlı, önemli. Tüm ulusun gözleri şimdi Çankaya'da... Sayın Sunay'ın ağır, oturaklı kişilerini tanımıştık. Bakahm Korutürk'ün ağırları, kısacası Senatoya yakıstırdığı, yararlı gördüğü kisiler kimler olacak? Denenmişi denememeliviz. llke bu olmalıdır bence. Bir kez, üç kez, beş kez denenmis kişiler var ortada. Başka adam yokmuş gibi dönüp dolaşıp hep aym kişiler üzerinde karar kılınır nedense! Adlar saymak istemiyorum, hepsini tanıyorsunuz, ne gereği var. Bunlardan bir yarar bekler misiniz? Önceki «hizmet»leri ortada ışte. Böylelerine ille de büyük görevler vermek zorunda mıdır ulus? Cumhurbaşkam beş Kontenjan senatörünü seçerken «yeni» kişiler üzerinde durmalıdır. Kendi temsilchi olarak Senato üyesl seçtiği insanların bu yurrfa, bu ulusa yararlı görevler yapabilecek bir kişilik taşımalarına dikkat etmelidir. Falan adam, filan bey, fesmekân paşadan başka adam yoktur sanısı aldatıcı bir duygudur. Partilerimiz hemen kuşkulandllar. Cumhurbaşkam ne demek ister. neyi özler? diye başladılar tartışmalara. Senatonun yan üyesini sanki ben seçeyim demiş gibi! Muhalefetinden iktidarına dek partilerimiz böyle bir olasılığın karşısmdadır. Bu duyarlıkları yerinderfir elbet. Parlamentoya atamayla değil. seçimle girilir Bu. deSismez bir ilkedir. Anavasa. Cumhurbaşkanma on beş kişilik bir kontenjan tammıştır. Başkana düşen bu «on beş»lik topluiuğun en iyi, en üstün. en güçlü kişilerden kurulmasını sağlamaktır. Seçim yitirmiş, daha doğrusu yaşamda eline geçen bütün olanakları beceriksizliğinden., yetersizliginden, ziyan etmis. yüzüne sözüne bulaştırmış kimseler politika yaşamımızda zorla ayakta tutulmamalıd\r. Sayın Cumhurbaşkanımn beş yeni senatörü, bütün bu düsüncelerle ilgîyle bekleniyor. B 1 MİLYON 285 BİN KÎŞÎ ARASINDA 286 HtSSE SENEDİ DAĞILMIŞ OLAN GENERAL MOTORS ŞİRKETÎ, HER HAFTA SATTIĞI OTOMOBİL VE KAMYON SAYISI ÎLE ELDE ETTİĞÎ KÂRI, BİR ÖNCEKÎ YILLA KARŞILAŞTIRARAK HALKA AÇIKLAR. Yılmaz EROLGAÇ New YorVc'ta Borsa Bankeri re kamyon sayısinı bir »nceki yıl ile kıyaslayarak ilân ettigi gibi, New York borsasmın kurallarına uyarak, düzenll aralarla Uç aylık toptan satış miktarım. hisse senedi basma düşen kftrı kamuya ilân eder. Hisse senedi başına düsen kâr. sirketin net kârinın, tüm hisse senetleri sayısına bölünmesiyle bulunur. Şir ketlerin hisse senedi. degeriaiTi artması, ödedikleri temettüden çok hisse senedi başma düşen kâr miktanna bağlıdır. Halka açık şirketler ticarî sır'.an dısında. şirketin gelecegini etkileyen bütün olay ve kararlarını kamuya açıklamaktan sorumludur. Haberlerin bütün hissedarlara aynı anda verilmesi özellikle önemlidir. olur. Satın alanm menfaati, »enetleri mümkün olduğu kadar ucuza almak. satanm menfaaU ise malını pahalıya satmaktır. Çarpışan bu iki menfaati bir araya getirenlere Amerika'da Borsa Sim«an denlr. Yatınm danı«manlıgı ve finansörlüeünü üzerine alan Borsa Simsarı fir, • ^ . . • ^ • ı ' ması uzmanian ile halka açılaSermaye piyasası kınununun, ,cak sirketin faşliyeUertni. kâron üç yıldır haMtrfrlr'eâtifrf»Hl' zarar cetveliyle bilançolannı en sonucunda; hiçbir denetime 'aküçük ayrıntısına kadar incelebi tutulmadan halka «atılart his yip, piyasaya çıkarılacak hisse se senedi ve tahviller ile alım senetlerine fiyat blçer. Anlassatımın kontrol edilmediği, limaya varılırsa. banker sirketin kiditenin sağlanmadıgl, merhisse senetlerini toptan alıp kezi bir borsanın kurulmadığı. perakende olarak müsterilerine karmaşık yatınmlarda halka (halka) satar. Bankerin aldıîı yol gösteren kurumlann oluşkomisyon da dahil olmak üzere madığı bir ortamda basdöndübütün bilgl Hisse Senetleri ve rücü bir hızla gelişen sermaye Tahvil Komlsyonu lle halkın in piyasasını Avrupa ve Amerika* celemesine açık tutulur. Bandaki sermaye piyasaları ile kıkerin toptan altfıgı senetlerin yaslamaya: bu gidijten halk'.n elinde kalmaması ve ilerde çıve ülke ekonomisinın zarar gör kacak baska «enetlerdeki basameyeceğini savunmaya olanak rısı, halkı isabetli yatınmlara yoktur. sevk etmesivle mümkiindür s s Üzüntü Verici Amerika sermaye piyasası kanunları; şirket yönetim kurulundaki müdürlerin. müdür yardımcılannm, borsa simsarlarmm halka açıklanmayan bilgileri kul TÜHK EĞÎTtM VAKFI t Çelenk Bağışlarınız İçin Emrinizdedir ÎSTANHUL Tel: U 19 t» ft « 10 A.NKAKA Tel: 1 t» i» li 16 « S Iei: «WM Kapalı sirketlerin halka açılmaktan amaclan. sa.lt yeni işlere girişmek de de&ildir. Bir şirHalka açılan holding ve sir ket. elindeki tesisleri yenilemek. ketler daha başlangıçta topla bono ya da banka kredisi yoluynan sermayenin nerede ve na le sorumluluk altına girmemek, çok büyümüs olan sirketin bir sıl kullamlacağını açık olarak belirtmemektedir. HiSse senet ktsmını nakde çevirmek. iflâstan lerine yatınm yapmaktan amıç kurtulabilmek ya da şirket sabeklenen temettünün yanısıra hibinin sermaye piyasası maniaksiyor» degerlerinln artması! pülasyonlan ile kişisel nüfuz ve enflasyon ile düşen para değe servetini arttırmak amacı ile hal rine karsı tedbir alınmasıdır. ka açılabilir. Blrkaç kijinin bir Her birıne S0O ilâ 1.000 TL. fi araya eelip şirket kurması. türyat konularak satışa çıkarılan lü vaatler ile hisse senetleri sasenetlere halk ragbet etti diye. tarak sermayeyi birkaç katma çısermayeyi önceden saptanan karması sermaye piyasası adı almiktarın da üzerine çıkarmak, tında haksız menfaat ssŞlamak ortada planl dahi olmayan < • demektir. Holdinglerde ise ana :• şirketin alacak ya da borçlarıler için halktan para toplamak nın Ho!din?e baSlı sirketlere dev demektir. Hisse senetlerine ilk yatırıml vapanlar. senetlerin retmesi. sermayenin bir şirnominal değerinin altına düşme ketten öbürüne aktanlması her ya da işlerin umuldu&u gibi ivi zaman hisse sahibinin lehine bir gitmemesi ile temettü ödenme durum değildir. me rizikosunu göze aldlklarına Amerika'da sermaye piyasasını göre, senetlere olan fazla rağbet dolayısıyle serbest piyasa denetleyen üç bini aşkın kanun daki fiyat artışlanndan varar bulunmasına karşm. kanunların lanmaları en doğal haklarıdır. boşlukianndan yararlanarak serOvsa, piya«aya tekrar sürülen maye pivasasmı kisisel ihtirashisse senetleri bütün talebi kar lanna alet edip halkın tasarrufşılayacaSmdan, senetlere ilk va larivle kumar ovnayanlara engel tınmı yapanlann haklan ihlâl olıınamamaktadır. Genel bir ktıral olarak halka edilmis olur. açılan şirketlerin kuruculan "'o51 Halka açıldıktan bir iki yıl paya sahip olmasalar dahi. şirgibi kısa bir süre sonra hi==e keti iyi yönettikleri sürece kontsenedi yoluyla yine ser rolü yitirmezler Ortaklıga sonmaye birikimine gitmek isteyen radan katılan vatınmcılar hakiı şirket ve holdıngler, yeni çıka olarak şirketin gidişatı hakkınracaklan senetleri nominal de da bilgi sahibi olmak isterler ğer üzerinden değil; piyasada Halka açılan şirketler faalivetletedavül eden rieser üzerindei ri hakkmda kamuva dogru ve satmalıdır. Rüçhan haklannın doyurucu bileiler vermek zorundadır. Kunıcularınm kisiliği saalınıp satıldıgı merkezî bir bor sa olmadlgına göre, ikinci kez vesinde halktan milyonlar toplamış olan Holding ve anonim halkı cezbetmek için nomiral şirketler bu volu tutarak öbür değeri i'e satışa çıkarılan sene* sirketlere örnek oluo halkın piler, rüçhan hakkını kullanama yan ilk iştirakçilerin hakkını venine lâyik olduklannı ispat etmelidir. 2 R müyon hisse seB yer. nedi 1.285 00(1 kişi arasında daAile şirketlerinin halka açı! ması demek, şirket sahiplerinin Sılmış olan Genpral Motors şirsahip olduklan sermayenin bir keti, her hafta sattığı otomobil kısmını halka satmaları demek Şirketlerin sorumluluklan lanarak piyasaya lntikal etmis hisse senetleri Üzerinde oyunlar oynamasmı şiddetle cezalandınr. Hamılıne yazılı hisse senedi bulunmayan Amerika sermaye piyasasında anonim şirket yönetlcileri, kendi sirketlerinin hisse senetlerini alıp satmadan önce, alacaklan ve satacakları miktarı. Hisse Senedi ve Tahvil Komisyonuna kaydettirmeğe ve kamuya ilân etmeye mecburdur. Şirketin kararlanndan. öbür hisse senedi sahiplerinden önce haberli olup daha avantajh duruma geçenlerin, hisse senedi oyun larma böylece bir dereceye kadar engel olunmustur. Taşınabilir (menkuO değerlere olan gerçek arz ve talebin ortaya çıkması ve likiditenin saftlanması, ülke düzeyindeki bütün alı cı ve satıcılann bir araya gelmesiyle mümkündür. Kirk milyonluk Türkive'riîn sermaye piyasasının başıbos bazı kornisyoncuların elinde "bıraJtıltnası, paraya ihtiyacı olunea eliödeki senetleri satmak isteyen" vatandasm basvuracak başka bir kanalın bulunmaması gerçekten tizllntü vericidir. Hisse senedi ve tahvil alıp satanlann kârlarmm; aracıların komisyonlannın saptanması, mer kezî bir borsanın kurulması, his se senetlerinin sadece ada yazılı olarak çıkanlması, ancak borsa dışında alım ve satımlann yasak edilmesi ile mümkündür. özlenen sosyal adalet. açıklık ve vergi esıtlığj ile tcabildir. Yanlış olan sistem değil, sistemin bugün Türkiye'de uygulanmakta olan şeklidir. 50 Yılın Tarihi 11 ^& fiylfii' ^ölıünıfeiı'Sotfrai kırk yıt "««.h* «cmHflr. iCıımljoriyf»,..Yunas. Nadi'ni» «İlelebet b8yle devâm ede. i cektir» dediği yolda, çetin gilnler Bec're geçire. gende fiğünç veren bir çeçmiş birakarak bugüne varmıstır. Cumhuriyet. bu Mayıs'ın 7'sinde, devletin hayatına eş eiden elli yıllık hizmetini bitirmekteriir. Bu elli yıl. Atatürk devrimleri dotrultnsunda. çatdas olan bfltün fikirlere ve aydınlara kol acarak. her zaman dotruyo vererek ve *er. çeJH anyarak: özrürlOk bofcucu. haksız. ça|dısi hareketler nereden selirse relsin karşı çıkarak: halkı Insanca. çajhna nyının bir yasamın fizlemlerivle doldurarak geçmi»tir. Bugün toplumda ileri, güzel, umutlu ne varsa, Cumhuriyetin orada emegi, yapısına konulmuş saglam bir taşı vardır. Biz elli yıldır isimizi büviik bir sabırla ve sarsılmaz bir inançla sürdürüyoruz. Biz, Ynnus Nadi ribi. «azetenin, insanlık yaranna bulunmns en etkin knmloşlar. dan biri oldufana inanıyoruz. Gazeta olmasayrfı, insan soyu son ikiyüz yıldaki gelişmeye kavuşamıyacaktı. Cumhuriyet olmasaydı, milletçe yaşadıgımız son elli yılın tarihi, bu kadar dürüstçe yazılmayacaktı. Deniz Kuvvetleri Komutanhğından 1 Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ihtiyacı için cins ve miktan asağıda belirtilen 6 kalem malzeme tcknik ve genel şartlar şartnamesi dahilinde yerli ve yabancı imalâtçı firmalardan teklif almak suretiyle satın alınacaktır. 2 Komutanlığımız 6 kalem malzemenin tamamını veya bir kısmını almakta veya ihaleyi yapıp yapmamakta serbesttir. 3 İhale yabancı firmada kaldığı taktirde, gerekli döviz Komutanlığımızca temin edilecektir. 4 Teknik ve Genel şartlar şartnamesi: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tkmal Daire Başkanlıgı Tedarik Şube Müdürlüpnden 24.5.1974 günü saat 17.00'ye kadar bedelsiz olaralr alınabilir 5 Şartnameler posta ile gönderilmez ve bu nev'iden talepler cevaplandınlmaz. 6 Teklifler her kalem veya her gurup için ayn ayn düzenlenmiş olacak ve tekl'f zarflanmn üzerine şartname numarası vazılacaktır. 7 Teklifler Türkçe veya tngilizce olarak 24.6.1974 günü saat 17.00'ye kadar tkma! Daire Başkanlığınca kabul edilecektir. 8 Postada vaki gecikmeler kabul edllmez ve teklif verme zamanı değiştirtlmez. 9 Yetkili şahıslann şartnameleri alırken dilekçe Ue mUracaatlan. hüviyet göstermeleri vabancı firmalar için şartname alacakların firma mümessillikienni tevsik eden belgenin. verli firmalar için şartname alacakların imalâtçı sertifikasmın fotokopisini ibraz etmeleri sarttır. Müracaat esnasında ibraz edilecek vesaikler, her gurup malzeme için ayn ayn tanzim edilmis olacaktır. Şartname Grup: No: Malzemenin C.nsi: Miktan: A. 13/74 Tip 1 Rada» Cihazı 4 Adet 14/74 TipII Radar Cihazı 7 Adet B. 13'74 Tip I Cayro 5 Adet 16/74 TipII Cayro 6 Adet C. 17/74 Transistör Tester 20 Adet D. 18/74 Portatif UHF Telsiz Cihaza 10 Adet (Basm: 13695) 3365 Mücadele Ve Cesaret Son elli yıllık hayatımızın en canh kültür yapıeısı ve yayıcısı Cumhuriyet olmuştur. Bugün şöhrete kavuşmuş pek çok sanatçı, yazar, onunla beslenmişlerdir. Yaşayan. en eski gazete olmasına rağmen, Cumhuriyet daima genç kalmıştır Yunug Nadi'den devraldı|ımıı meslek mirası. hep ileriye dönük olmak. ça|ına kulak vermek ve enjelleri aşmaktır. Yani mücadele etmek ve yılmamaktır. Topluma ve tek insana karsı görevlerimiz olduğunu unutmadık. Mesleğin ticaret yant bizi sadece avakta tutabilen 61çüleriyle ilgilendirmektedir, ülkücülüğümüz her »eyden önde gelir. Böyle bir geçmişle ve meslek anlayışıyle yeni Wr#«M yıla yönelmek kuşkusuz Cumhuriyet ailesi için bir ögünçtür. Bu ögüncümüzü, büyük bir kitapla beleeliyoruz. Cumhuriyet koleksiyonlanndan derlenmiş fikir yazılan, anılar, röportaj ve ineelemelerle, dopdolu yaşanmıs bir elli yıl gözler önüne serilmektedir. Cumhuriyet Ailesi Bu kitap, büyük Cumhuriyet ailesinin aMında elli yılda vetismis Türk avdınlanncTan olustuğunu sembolleştirmektedir. 15 Mayıs'ta Yapi ve Kredl Bankasınm Galatasaravdaki salerisinrte açılacak Cumhurivet 50. yıl sereisi, belki de ilk defa bir eazetenin arsivinden ileinç belgelerin halka sunuluşu venillŞini eetireeektir 8 Hazirana kadar açık tutulacak bu serEide «nn 50 vılı veniden yasamak ziysretcilere pek cnk sev hatırlatacaktır. 10 Mavı«ta Cagaloglnnrta O»7eteri!pr Cemivetinin büyük konferans salonunda tertlplenecek açık oturum İse, Türkive'de fikir eazetecilifiini bıitün »omnlanvle tartısma olanaSını yaratacaktır Ord Prof Hıfn Veldet VeMdedeofln'nun vöneteceŞi hu acık oturııma. tartısmaci olarak vazar Çetin Altan. Prnf Tank 7afer Tnnava. va*ar Aziz Nesin. vazar Sevket Sörevva Avdemir va*ar Sabahattîn Selek ve Pro». Cavit Orhan Tfiteneil katilaeaklar*ır. Cumhuriyetin 50. vıldfinümıi adına dürenlenen bu açık oturum, son yanm as,rlık fikir hayatımızın ilginç bir eleştirisine sahne olacsktır. 2024 Yılının Mayısmda,:: Cumhuriyet yeni blr elli vılın es151nden eelereîe hakarken, 2024 vılınm Mavısında bir Cumhıırivet mensubunun sövleveceSi «Szleri şinTİirlen duvar eihidir: «(îeride bıraktıgımiT vöz vıl. knnırnmnz Yunu* Nadl'nln meslek anlavısmdan «apmadan v m n m n «erefli bir dSnemdir. AtatürkHe heraber. ber zaman ilerici cagrtas fikirleri navunduk. Tonlumon vanınni ve «/»«avısını dpfistiren devrimlerrlen vana oldnk Snn vüzyılın her şeyinde bizim 'aşımız ve harcımıt vardır.» MEYDAN Haberde, olayda, yorumda, eleştiride Yarınki Çekilişi Unutmaymız. DERGISI. ümâ Bu hafta YAGDIRACAKTIR: (Basın 13942)) 33fi2 • • • • Dergisinde YARIN YİNE SERVET almayı unutmaym. 52 sayfa, 5 lira (Manajans: 031) 3355 BİR BİLETLE TALİH KÖPRÜNÜZÜ SAGLAM TUTUNUZ: AP kapatılacak mı? Erbakan. Suudl Arabistandan ne alacak? Yüksek ögr°nimde yaz • kış ve gece gündüz öâretim vapılmahdır. Hı'.mi îşgilzar ve Reşat Özarda Olav'da vazacaklar. Cumhuriyet 3368