Katalog

CUMHURÎYET 10 Mart 1974 ABODLCANBAZ TURHAN 8ELCUK ^ ^ ı'ZLEMMftî, OMU Vien ( 1 ADLI DİİYtiÇE MEYPANA &CLDİ... KAIEMH MÛ\ , i$KWBİZ, TAÖi 6İB1 . AUKIAİMNA SıÜNrffZ BıJt»SıHuf Ği$ HÎlftî TlLpİ, İNATtl KCtî, YA Mîraujî, t jî tBANE, <r5l*E HAYATl HA/i^i iNSAHAKü BüNLAJUA YARALISIN ERDAL ÖZ • 23 Üsttl açık bırakîlımış blr kofustan başka bır şey değıl avlu Tavan yenne kuçücuk bır gokyuzunu getınp çakmışiar tepeye Bır duvar dıbındesm Ellerin aıkanda, du vann kabarık taşlannda N'uri az ötede birıyle konuşuyor önemlı btr şeyler Konuşuyor ol malı. Tepedekı dıkenli tellerın üzenne budala bır kumru gelıp konmuş, tek başına, duşunüyor. Oradan, o duvarın üstünden dısaıılara bakma olanağın olsa, dün afcşam bıraktığın kentı jerınde bulabılecek mısın9 O N DÖRT kayışlann geçınlip sıkıldığını gorüyorsun Başını kaldırıp bakınca ne kadar çirkınsın görünen çıplaklıgınla. Bır kadını»? kdrs>ısında ble boylesıne eş«kçe yayılıp yatmışlığın yok tkı dar gelirli, ışlerıni bıtırmce gorevıennı kusursuz yapmarun gbnül rahatlığı ıçinde doçrrultuyorlar, Ustlerını başlaruıı düzeltıyorlar Tepesi açık olan gozluklü, tepenae Başı taianın onünde kuçülerek senden u^akiaşıruş gıbı Sigarasmı tüttürüyor «Konuşacak mısın'» E?emen, kuru sesıyle tepende Ehndeki si garanın uzayan kulu duştu duşecek Herkes çıplaklığına bakıvor gibl Alçaltmak ıçm yapıjorlar sankı Ama yok, dıreneceksın, alçalmamak ıçın direneceksm. «Anlatacak mısın'» «Neyl anlatmamı ıstiyorsunitt'. «Şu köşeyı goruyor musun'» Başını kaldırp gosterdığı koşeye bakıyorsun Kara lastık coplar yan iana dızılmış Be. rısınde boy boy degışık kalınlıkta sopalar Dâ ha berıde inceü kalın zincırler, Kordonlar, ipler meşın/derl kanşımı, blr jevlere benzetemedığın daha pek çok şey öylesıne sıkmiîlar ki kayıjlan, kıpırdaymmıyorsun «Başlayui* Ikı kişıden bıri, sopalann zincırJerın bulun duftu koşey» gidıp, elmde, eskıce kara deriyle ksplı, büyücek, yassı bir kutujla döntıyor. Ku tudan sarkan kablolar yerde surUnüyor «Elektnk,» dıje geçiriyorsun içinden, busu aeslı dıl$ündügünü sonradan ayırt edıyor«Evet elektnk,» dlyor başındakı Sesı gtıven dolu Elektrıgı ilk bulan. yara tan kendı>=ı sankı Yandaki masanın üzerıne getınp koyujor lar kara deriyle kanlı kutuyu Manyeiü olma. lı Sahra telefonlarında kullanılan o ılkel manyetolara benziyor Yanda kuçuk bır kolu var Kutudan çıkan kablolardan bırının ucunu. dar gelırlılerdon bin, eğılıp bır yerlere takıyor, pnze bağlıyor olmah Bütün bedenin bır oekle yış ıçinde şımdıden kaskatı kesılmış. Terlı\or sun Kafandan, eıektrik çarpnıalariıiı geçirmeT JT denıyorsun, olacak şey değıl DUşünemıyor sun bıle Kutudan cıkan ıkıncı bır lutblonun ucu oburunun elınde Kablo, ucuna doğru da ha ınce ıkı kabloya aynlıyor, bırı kırmızı, bırl sarı gıbı Kablolamn uçlan sıynlmış, çıplak bakır tellen gbrunuyor Sarı kaDİonun ucunu, sag ayagının küçük parmağına sarıyorlar Par mağında bır boşluk, bır kopmuşluk duygusu. (Devanu var) Millî Kurtuluş Tarihimizden Sayfalar Doğan AVCIOĞLU Kurtuluş Savaşı vepara sorunu KITRTULUŞ Savaşımızm ilk yıllarında para ve asker bulabılmek ıçın eşrafa ve onun koylü kıtlesi üzerındekı sozu geçerlıiığıne dayamhr Mustafa Kemalin Müda/aai Hukuk örgutü ve Beyetı Temsılye, bir hükümet değildir hukuksal planda millî haklan savunan bir dernekten ibarettır Hukumet, Istanbul'dadır Heyeti Temsüıye, bır hukumet gibi ne vergı, ne de asker toplayabillr. Oysa savaşı yürütebılmek için herseyden çok paraya \e askere gerek vardır Bunu ıl ve ılçelerdekı eşrafa dayalı Mudafaa1 Huıîuk brgütlerı Ronül nzasıyle, bazen de zorla sağlarlar. Mıllet Meclısı açılıp hukumet kurulunc» dahı, cıddı bır vergılendırmeye ve seferberlık ılan eylemeye cesaret edılemez Padı sah'ın, mıllîcilere yonelttiği en etkılı suçlamalardan bırı, «halkt»n zorla asker ve para toplamaları»dır «Mustafa Kemal ve hempalarmın ıdamı» diye. basında yayımlanan Sıtoyönetim Mahkemesı karannda ıdam kararı şu suçlamalara bağlanır «Anayasaya aykın olarak zorla asker ve halktan para toplamak, mal sandıklan ıle Beledlye \e Yetım Sandıklarında ve Zıraat Bankalannda ve postahanelerde mevcut büyuk mıktardakı paraya el koymak » Mart 1920 de Istanbul'u işgal edoi îngıltere ve müttefıklen de j'ayımladıkları bıldınde Kemalıstlerı, «millî vardım dıye halkı soymakvla suçlarlar Anzavur bıle, «Topladıklan paranın hesabını soracağım» gerekçesıyle Bıça' da ayaklanır DeŞerlı Kurtuluş Savaşçısı KoprUlulu Hamdı Bey, «halktan fazla para topluyor» kış kırtmasıyle şehıt edılir Halktan kurtuluş mücadelssi uğruna para ıstemek bır suçtur' Ataturk, Kur tuluş Savaşı'na bu koşullarda başlar cı kurumlan soyuyorlar dıje aley h.mızde bin çeşıt yalan soz ya yılmasına fırsat veremeyız Husrev Samı de, ben de Eşkıya demesınler. Celali demesınler, bunların hepsı guzel Fakat aç mı kalacagız' dıye sorduk Paşa Aç maç, nasıl kahrsak diye sozu kapattı» «Çıkar üstündekılen'» Koyu gozluklulenn ııdsı de odada Bunu söyleyen. tepesı açJc olanı. Öourü, neyrek saçlısı, arkada, bır masaya dayanmış, karışmıyor gıbı îkı dar gelırlı yaniimcı kapınm ysnında, ayaktalar Arkalarda bırılerı daha var. Sarışın, gorunmuyor ortalarda üst katlarda genışçe bır oda «Soyunsana ulan'» Başıyle, kapınm ynnın^a bekleyen ikl dar gelırlıye buyruk verıyor Ikısı nırden üzerıne atılıp, vağmadan mal kaçınr gıbı üstündekılen sıyırıp alıyorlar En çok da donunun çıkanl masına dırenıyorsun Sılle tokat onu da çıkarıyorlar Çınlçıplak kalıyorsun. Üstelık donun . «Ne zaman sıçtın lan altına korkak kopek Goturun atın o pıs şeyl dışan » Utanç ıçındesın Ama her şey o kadar dışında ki öbıir kü çük odada ınen ılk yumruklarla donnnu kırlet men de, şımdıkı çırılÇıpUkJı«ın da. ıçındekl bulantıyla, utancı da orten bır igrene.uk, bır çırkınlık tablosu oluvermıs Gozlermı yumuyorsun «Tanrım koru benı, kurtar oenı» «Insan bu kadar alçaıtılmaz aıçaltılmama ü Tanrım » «Guç ver Tanrım güçlenoır beni » Sankı «p« goturur gıbı komna bacağımt Sl. kı sıkı yapışjp surukleyerek odanın ortasma çekıyorlar Sılle tokat vıkıyor'ar vere Bırl uze rme çokuyor Ezılıyorsun altında Akhna kotu şejler gelıyor Verde hıç bır şeye benzetemedığın, haçı andırır tahtadan vapılma bır aletm üzerıne çekıyorlar. Arka ustusun Ik: parmak kalmlığında kayışlar var haça benzer tahtanın uçlarmda Once ıkı yana açtıklart kollarmı, bıleklennden kayışlara sıka sıka bağııyorlar tahtava Kol dırseklermden geçen Kayışlar etme oturuyor Nası! da meraklılar, nası) da se\erek yapıyorlar gorevlerını. Ayak bıleklerıne de Ataturk: «Milletten para istemekten korktuk» SÎVAS Kongresi nın 10 ve 11 Eylül 1S19 tanhlı oturumlarinda para sorunu uzun uzun tartısılır Bu tartışma, Kurtuluş Sa vasımızın ne koşullarda yürutul dügünu gostermek bakımından aydınlatıcıdır: «Şükrü Bey (Denızlı) Kuvayı Mıllıye başibozuklardan kuruludur, bunların beslenmesı ve ote kı ıhtıyaçları, oradakı mılli kurullar tarafmdan karsılanıyor Aydın bolgesındeki Kuvayı Mıllıye'nın toplamı on bıne yakındır Bunlann kendılenyle ailelerinm'ihtıyaçları karşılaruyor, bunlann beslenmeleri de pek agır oluyor, yıyecek, gıyecek pek ağıra mal oluyor. Fazla olarak erlere 5, yedeksubaylara 15 lıra aylık venlıyor Hıçbır gun yoktur kı, cephede potın ya da başka bırşey ıstenılmesın Bılmem, bu kuvvetlerı hem beslemeye, hem pydırmeye sonuna dek müH kurullar dayanabileceiüer mi? Sılah bulursak, çok doğaldır kı, çalışacafız Bunun içın dışandan da yardım bulunmasmı nca edenm. Dışandakı kardeşlenm, mucahıtlenn gıyım ve kuşamına, goçmenlerın yerleştırılmesı ve nafakasırıa ve asker ailelerının beslenmesıne, buralarca da para yardımıyla katılmalı ve delege arkadaşlarım memleketlerine donduklennde bu husus ıçin ellennden geldığı kadar çalışmalıdırlar. Reis Paşa (Ataturk) Şukru Bey kardeşımızm soyledigı para sorunu kalıyor ki, onun ıçin tüzuğumuzun onuncu maddesı geregınce yardım etmekligımız gereklıdır Fakat bunun bır de uy gulama yonünü muzakere edelım, eğer bu zor ıse başka bır çare dUşUnüruz Hâmı (Danışmend) Bey lstanbuldaki Rum ve Ermeni Patrikhanelerı propaganda, gız lı askert örgut ve ötekl mıllî gıderler içın once bagış topluyorlardı, daha sonra bunu mılll vergı biçımıne çevnrdıler Fakırder bıle on paraya1 varıncaya kadar alıyorlarmış Bu yoldan buyuk paralar toplamışlar Bız de bu sorunu Alı Fuad Paşava jazmakla bırlıkte, burada bağış ve hatta îzmır ıçın mılll vergı bıle koyabılınz, boylece mıllı bor cumuzu yenne getirelım Eeıs Paşa Bu çok nâzik bir sorundur. tstanbul'da Hukumet, bızlm bu kargaşalıktan \ararlanmak için para topladıgımızı ilân edip durujor! Bız bunu Erzurum'da da duşundük, fakat milletten para istemekten korktuk, buçun dahı korkanz, çunku halkı kendımlzden sojjııtmuş oluruz. Onun içın tuzügumüzde gelir ışinı vurtseverliğe bıraktık. Eğer nulleti nefret ettirtnejecefinizden guvenli iseniz, bız de yardım ve mılli tergı toplamak Için ban firişımlere ve orjutlere başlayalun. (Sakıncalıdır' sesleri) Ismaıl Fâzıl Paşa Anayasamızda boyle bır yetkı olmadığından, yıne duşmanlanmızın elıne bır sılâh vermış oluruz. Reıs Paşa Bu para sorununu çozmeye çare varsa, çalışalım efendım Rauf (Orbay) Bey Şımdıye kadar toplanan paralarda yolsuzluk yapılmış ve halkuı guveru kalkmış olduğundan herhalde bağış tonlamaktan vazgeçmelıyız Reıs Paşa Oradakl askerî komutanlara, sız Kuva yı Mıllıye Komutamsınız, dıyoruz O halde oradakı hukumet memurları da onlarla bırlıkte çalışmak zorundadır, calışmazlarsa gorevlermden atılırlar Bu nedenle mal sandıklanndakı paralara el koydunıruz, Istanbul a gonderılmesıne engel oluruz, mucahıtlere harcanz örneğın Afyonkara hisar'da hükumetln parası varmış, buna askeri idare el koyar. Ikınci olarak tengin yurtseverler den de para istertz. Bu yol uygunsa, tıemen uygulayalım. (Uygundur1 seslen.) Mazhar Müfıt (Kansu) Bey Bağıs toplamak yanlış anlamaya yol açabılirse de, asken Idarelenn bulunduklan yerlerdekı mal sandıklanna el koyup mılll savaşa harcaması uygun olur sanırım Reıs Paşa Herhalde para sorununu kışmuı gönlune bıra kırsak, hıçbır sey almak mumkün olmaz. Erzurum'da halk, Istanbul a yollanacak telgraflarm çekümesıne bıle hıçbır para vermemiştıl Rauf Bey Paşa Hazretlerı ay nen duşuncelerımı söjledıgınden kendılerlne teşekkürlerımı sunarım. Mazhar Müfıt Bey Para sorununda Rum ve Ermenılerın eskiden beri örgütlen vardır, bızde ıse ne yazık kı yoktur Bu nun ıçın o bdlge (Batı) Kuvayı Mıllıye Komutanı olan Alı Fuad Paşa, hükümete el koyar ve ala cagı parayla bu kış mUcahıtlere bakar. Reıs Paşa On dakıka istırahat edelim, efendim Bütçesiz Heyeti Temsiliye (Ikıncı oturum) REİS PAŞA Bütçe re para sorunu görüşulüyordu Tüzugün bu konudakı maddesı kapalı bıçımde yazılmıştır. Yararla nılabılecefı düşünülen kavnaklardan yararlanılması yazılmış'i, B an dan başka açık bır bıçimda jazılmasuı» olanak var mı efendım' Ismaıl Fânl Pasa Olanak yok efendım, yurtsever klşıler verırlerse venrler! (Genel Kurul, sessız kalır!) Reıs Paşa Batı Anadolu adı na Heyetı Temsılıye'ye altı kış; daha eklemeye karar vermıştık Mazhar Müfıt Bey Heveti Temsiliye seçmek kolay, fakat bunlann haberlesme, gezi ve ote kı gıderleri nasıl karsılanacak' Huseyın Bey Buna bır bütçe yapılır, herkese paylaştmlır, delege arkadaşlar memleketlerine donduklerınde paylarına dü şenı sağlayıp gonderırler Reıs Paşa Bazı kışiler vardır kı, hamıyetlıllkten bu yönU kı şısel olarak üstlenırler Görev do layısiyle zorunlu gıderlerin karşı lanması hususu vardır ki, akşam gorüştip çozerız. Herhalde temsılcılerın yaşam ve geçımlenyle MALKOCOĞLU yazan veçızen:Ayhan BAŞOGLU Atatürk'ün para sıkıntısı HUKUMET gibı çalışacak olan Heyetı Temsılıye'nın gıderlen içın sınırlı mıktarda para bulmak dahi, bUyük bır sorun olur. Erzurum Kongresi, Heyet i Temsılıje gıderlerının Doğu İllerı Mu dafaa ı Hukuk orgütünce karşı lanmasını kararlaştınr, fakat bu lâfta kalır Erzurum'da Ataturk ve arkadaşları, sıkıntılı gunler Keçınrler Ancak Erzurum yerlılennden bir emeklı Bınbaşı'nm sağladığı parayla yola çıkabılırler Para bulmak, başlıca sorun hahne gelır Ataturk ve çevresının para ışlerıni yürütmekle gorevlendirilen Heyet i Temsılıye üyesi Mazhar Mufıt Kansu paranın baş sorunlardan bin oldugunu, amlannda çarpıcı olaylarla anlatır* «Paşa, emır en Alı'ye emrettı Alı, bıze bırer şekerll kahve vap. Alı Paşam, şeker yok Sade va payım mı' deymce, Paşa gulerek yuzume baktı Camm Mazhar Müfıt, nıçın şeker aldırmıyorsun? dedı, ben de gulerek Yarın mşallah aldınrım de dım ve ekledım Hele şımdı sade kahve ıçelım Emır en Alı sade kahvelerı pışırmek uzere odadan çıktıktan sonra, Paşa. mahzun mahzun gozlennı gozlerımde dolaştırarak Farkındayım, yıne ?uğurtledık dedı Evet Paşam Hem zugurtledık, hem de mevcut paramiz şe ker almaya elverışh değıl Şeker çok pahalı cevabıni verdım. Paşa Bu para ışıne bır çare bulmalıyız dıye mınldanırken, Hus rev Samı hemen atıldı Paşam, ne dıye düşunuvorsunuz' Yarın Osmanlı Bankasın dan, Rejıden ve öteki yabancı kunım ve bankalardan borç ala lım Bana da bu öneri çok çekıcı gelmış olacak kı Çok uygun Hem de pek kolaj dedım Mustafa Kemal bırden kaşlannı çattı Kesınlıkle olmaz Buna ızın veremem dıyerek çok sert bır sesle devam ettı Zaten Istanbul bıze Celâlı dıyor Bır de bankaları ve yaban ilgıh gıderleri var Doğaldır ki, bunlar birer memur gıbı maaş istemezler Yalnız telgraf ve öt« kı hususlar ıçın orgütümüzün zorunlu ve olağanüstU gıderlen kalır kı, bunun ıçın de ne kadar çok para olursa, o kadar çok ıs görülür» Tartışmalara ertesı gun de de vam edılir «Mehmet ŞükrU Bey (Afyon)Hejetı Temsılıye'nin giderlerıne \ardim edılecektır. örglitümüz olan yerlerden, aylık ödenek göndenlmesını kabul etmıyoruz. Barı gönüllü olarak gon denlen paralan buraya göndermek en önemlı ödevimiz olsunt Rauf (Orbay) Bey Heyet1 Temsilıye'mn gıderleri denilin ce ıkı seyl duşünmek gerek» tır. 1) Yemek ve bunun gıbi gıderler 2) Resmi yazısma ve benzen gıderler Ben bu «ra da bır daıre kıralanıp döşenmesıni ve bır yazı kurulu atanmasını da düşüntiyorum. ŞUknl Beyın bu ikınci noktayı düsunmedıklen anlaşılıyor? Hüseyin Bey Bu bütçeyi üç avlık mı yoksa altı avlık mı japacagız? Onu Ogrennıek ıstiyorum Reıs Paşa ETU'um Kongresınde altı avlık kabuı etmıştık, daha sonra uu ışıer sona ermezse, venıden ou kadar süre uzatılacaktı. HUsey'n bey Ben bu sflrerun üç ay oJmasını öneııyorum, daha Kolav oıur Şükrü Bev (Afvon) Ne kadar Daraya gsrelt oldugunu anlamak ıçın bır genel gıder bütçesı yapılmıyıdi'. Ahmet Nuri Bej Batı Anadolu adıra nenüz kurdugumuz kurul, örgüte yeni katılıjor Bunların bağu bolunduk'an yerler. tüzüjü bilmedıklerinden ne biçımde vardım edecekler' Aylıic ödeneğl kabul etmedık Bendeniz bunun şimdi müzakeresınl uygun görmüyorum. Bazı kişıler olabiür ki, ayda beşer lıra eıbi bır ödenek verebıür. Boyle bırşey fcararlaştırmalıyız Hüseyin Bey Bu duzen oluncaya kadar Heyeti Temsllı>e'nın resmı gıderlerıne harcanmak ve uç aylık oimak uzere bır lıra bağışlıyorum (Kurulca teşekkur edıldı) Reıs Paşa Bencenızın anladığına gore kesın bır butçe üüzenlenmesıni yoıksek kurulunuz uygun bulmuvor Baglı bulunduklan yerlerle eoıüşmeden bır karsr verilemeveceğlnden, Hüseyin Bey kardeşimiz gıbi, bu duzenın kurulmasına kadar (Devanu 7. Sayfada) DİŞİ BOND CCPD//VI TIFFANY JONES GARTH SERSEM «2 OB.DDe.T