Katalog

\En son Ibilğilerle {genişletilmiş günün ansiklopedisJ 100 sayfa. 10 IıraG«,,ı dog.hm JATEJ Cumhuri 50. yıl, sayı: 17789 Kıırucusu: YUNUS NADİ BÜYÜK « K İ R KITAPLARI DI2İSI No. 20 Bozkurt Güvenç N ve KÜLTÜR Ljunu blyokültürel ve tarihibeseri alanı olarak ele alan ve bir bütün olarak inceleyen, Turk dılinde yazılmış ilk yapıt". A24 büyük boy sayfa, 30. TL. REMZI KlTABeVl ISTANBUL *» 10 Şubat 1974 Pazar Adalet Bakanı: "Ay sonuna kadar cezaevleri boşaltılacak, suçlar sicilden silinecek,, CUMHURİYET HABER MERKEZİ Adalet Bakanı Şevket Kazan, dün Bolu Cezaevinde mahkum ve tutuklulara hitaben yaptığı konuş mada, «Çıkarüacak afla cezaevleri nin en geç ay sonuna kadar boşal tılacağını» söylemiştir. Başbakan Bülent Ecevit de, Eskisehir Gazetecıler Cemiyetine gönderdiği mektubunda «Gazeteeileri kapsaya cak genel affın en yakın zamanda çıkardacağına inandığmı» bil dirmistir. Ankara'dan dün seçim bölgesi Kocaeli'ne giderken Bolu'ya uğrayan ve burada Vilâyet ve Adliyeyi ziyaret eden Adalet Ba kanı Şevket Kazan, Bolu Cezaevinde mahkum ve tutuklularla görüşmüştür. Beraberinde Cezaevleri Genel Müdürü ve yardımcıları bulunan Kazan, yaptığı konuşmada, affın en kısa zamanda çıkarılması için çalışmalar yapıl dığını ifade etmiş ve sunları soy lemiştir: «En geç ay sonuna kadar ce(Devamı Sa. 7. Sü. 8 de; Ecevit Başbakan 50 yılda fiyatlar Melen ve Talu başkanlığındaki hükümetler sırasmda rekor düzeye ulaştı " Işçileri Edward, yurda Heath: 12 MART'IN «PARTİLERÜSTÜ» HÜKÜ1972'DE YÜZDE 17.7 ORANINDA ARMETLERİNİN İŞ BAŞINDA BULUNDUTAN EMİSYON HACMİ 1973'ÜN İLK döniişe 'Genel ĞU SON 3 YIL İÇİNDE FİYATLARIN 10 AYINDA YÜZDE 34.2 ORANINDA zorlayan grev TOPLAM OLARAK YÜZDE 67.1 ORAGENİŞLEDİ. GELİR DAĞILIMINDAKI NINDA ARTTIĞI SAPTANDI ADALETSİZLİK DE BÜYÜDÜ tutum İngiltere ülkemize ekonomisi çözümii için güç felaket olacak,, sorıınlar dedi getirecek,, 1973'TE FİYATLAR YÜZDE 29 ARTTI CUMHURİYET HABER MERKEZİ bir toplam fiyat artışına olunmamıştır. tanık fiyatlar toplam olarak yüzde 23, 1972'de ıse yüzde 14.9 yükselmiştir. (DIŞ HABERLER SERVtSt) LONDRA Muhafazakâr Parti Hükümetinin grevi «erteleme çağ rısına» kulak asmayan kömür madeni işçileri dün sabahtan itibaren madenleri terketmeye baş lamışlardır. Başbakan Heath îse, tüm kömür madenlerinin kapatılmasının ve üretimin durmasının ekonomi için «felâket» olacağını belirterek sendikayı grev kararını gözden geçirmeye çağırmıştır. (Devamı Sa. 7. Sü. 8 de) Fiyat artışları alanında 50 yıllık cumhuriyet tarıhımızm belki de en büyuk rekorunu kırmak Melen ve Talu Başkanlıklarındakı AP CGP hükümetlerıne nasip olmuştur. Ticaret Bakanlığının en son istatistikleri 1973'de toplam fiyat artışuıın yüzde 29.2'lik rekor bir düzeye ulastığını göstermektedir. Cumhuriyet hükümetlen döneminde hıçbır yıl bu denli yüksek Kafaya Çakılı Sözler iltler dolusu kitap yazdığı haldc adı sanı unutulan kişiler çoktur. Sanat edcbiyat, bilim ve politika tarihinde bu gibilerine bol bol rastlanır. Bir meraklısı çıksa da zengin kitaplıkların tozlu, rütubetli, karanlık mahzenlerınde bir araştırma yapmaya kUksa sanırım insanlığa yararı ve zararı dokunmaksızın ömrünü boşu boşuna harcamış kimselerin sa yıca ünlülere kıyasla daha iistün olduklarını saptayacaktır. Ama ne gereği var? Böyle bir araştırnıayı göze alacak olan meraklı da bilimsel açıdan insanlara hiç bir yarar sağlayamayacak olduktan sonra! Bir de sGylediği bir sözle, bir tek cümle ile adını tarihe eeçirmiş, ölümsüzler arasında yer almış olanlara bakınız. XV. Louis, «Benden sonra tufan» demiş ve keyfince yaşamış gitmiş, unutuluyor mu? Kafası kcsilmek üzere cellâdm önüne çıkanlan Aladam Roland, «Ev özgürlük, senin uğruna ne cinayetler isleniyor!» diye haykırmış. Ozgürlük hakkında bugüne değin yayımlanan kitapların en iyileri ile yarışacak denli anlamı yok mu bu tek cümlenin? Bizde de saltanat nazırlanndan Haşim Paşa, «Mektepler olmasaydı maarifi ne güzel idare ederdim» sözü ile tarihe adını kazımış, gelmiş geçmiş ünlülerimiz arasında tatlı canını hiç zahmete sokmaksızın kendine rahat bir koltuk edinmiştir Aransa, böyle tek cümle sayesinde ün kazanmış kimsclere dair sayısız örnekler bulunabiür. Yakııı geçmişimizde kısa bir süre Başbakanlık yapan Refik Saydam'ın bir sözü de onu sık sık anmamıza hâlâ vesile oluyor. Rahmetli, bir gün Mecüs kürsüsünde konuşurken, «Devlet mekanizmamız A"dan Z'ye bozuk» cümlesini kullanmıştı. Bu sözü söylerken Refik Saydam, herhalde ade\let mekanizmamız hep böyle bozuk işleyip gitsin, ben de bu doğru teşhisimle tarihin koynunda yerımi alayım» demek istemiyordu. Onun amacı belki sadece basında bulunduğu hükümetin güç durumunu «mazur» göstermek, devlet yönetiminde başarı Bağlayabilmek için devlet mekanizmasında köklü reformlar gerektiğine işaret etmekti. ömrü oluverseydi de uzun zaman görevinde kalabilseydi, rahmetli Saydam Adan Z'ye bozuk olduğumı söylediği devlet mekanizmasında gerekli reformlan başarabilir, hatta başarmak ni. yetiyle o reformların bir bölümiinü olsun ele alabilir miydi? Hiç sanmıyorum. Zamanın kosulları aitında mekanizmanın çarklarına ilişmek olanağı kimsede yoktu. Keform derken anlaş^Jan da vüzeyde vapılabilecek ufak tcfck düzeltmelerin sınırını pek aşrruyordu. Bugün aradan 30 yılı aşkın bir sürc gcçmiştir. Tek partili yaşamdan vazgeçilmiş, dfmokrasiye benzer bir rejim Kurulmus, partiler gelmiş partiler gitmiş, yeni bir Anayasa yürürlüğe konmuş, sonra «lüks» gayılarak iki keı değiştirilmiş, nihayet 14 Ekim seçimleri ile yeni bir iktidar kurulmuştur. Bu iktidann başını iç yapısını yenileyen CHP çekmektedir. Ve CHP"nin programında bozuk devlet mekanizmasuu düzeltmcyi amaçlayan köklü reformlara yer verilmiştir. Yeni hükümetin güç bir görrv yüklendiği, başarı sağlayabiunek için çetin engelleri aşmak zorunda kalacağı kuşkusuzdur. Yıllar yılı devlet oianaklaruıı kendj çıkarlan uğruna kullanmaya alışmış, çevrelerin yöneUmde halk yaranna göze alı 3 yılda yüzde 67 1973'de yüzde 30a varan fiyat artışıyla birlikte 12 Martın «Partilerüstü» hükümetlerınin ışbaşm da bulunduğu son üç yıl ıçinde fiyatlar, toplam yuzde 67.1 oranında artmış olmaktadır. 1971'de Gelir dağıhmı Ticaret Bakanlığımn konjonkt ü r dairesince hazirlanan 1938 tarıhlı toplam eşya fiyatlan endeksı gerçek artışları tam olarak yansıtmasa bıle. son uç yılda kaydedılen yÜ7de 67.1lik «Resmi» fiyat artısı oranı gelır dağılımındaki adaletsızhğin 3 yıl için de daha da büyüdügünü olgulamaktadır. Daha açık bir deyışle 3 yıl süreli «Partılerüstü» hükümetler döneminde tiyat artışlarından toplumun bellı bir kesımi sermaye birikimi yoluyla büyük ölçüde yararlanırken, dar gelırlı genış yurttaş kitlesi de bundan o kadar zarar görmüştür. (Devamı Sa. 7. Sü. 7 de) Cemal Tural MP'den ve genel başkanlık görevinden istifa etti Emekli orgeneral Cemal Tural Millet Partisinden ve Genel Başkanlık görevinden önceki gün istifa etmiştir. Millet Partisi Genel Başkan Vekilliği'ne gönderdiği 2 Şubat 19T4 tarihli dilekçesinde .partinin seçimlerde meclis dışı bir sonuç alması ve meclis dışı bir muhalefet yapamıyacak duruma gelmesi» gerekçesiyle görevinden ayrılan Tural Millet Partisi Genel Başkanlığına 11 Haziran 1973 tarihinde seçilmişti. Tural istifa mektubunu MP h tanbul ll Başkanı Sıtkı Çamlıbel aracıhğı ile Genel Başkan Vekili Sabahattin Dinçer'e yollamıştır. Genel Başkan Vekili Dinçer taıa fından 8 Şubat 1974 tarihinde tebellüğ edilen istifa mektubunda Cemal Tural şöyle demektedir: «Millet Partisi Başkan Vekilli ğine, Millet Partisinin 1965 ve 1969 seçimlerinden beri Millet önünde uğradığı kayıplara rağmen, 1973 seçimlerinde ben de bir denemeyi vazife bilmiştim. Fakat neticenin meclisler dışı bir sonuç vermesi yeni hükümet kurulması ile de resmi bir partinin meclis dışı bir muhalefet vapamıyacak duruma gelmesi dolayısiyle vazifemin sona erdiğine kani oldum. Bu itibarla partiden ve her tür lü vazifeden ayrüıyorum. Kalan (Devamı Sa. 7, Sü. 4 de) Sabotaj davasında beraat eden 8 kalifiye işçiye, tersanedeki işlerine dönmek için asgari ücret teklif edildi TALÇIN DOĞAN ANKARA Alman Televizyo nunda yakında Daşlayacak olan «Çalışma ozgurlügü ve tıak yolunda savaş» programı ıçın oır süreaen Derı AST'ta oynanmaıtta olan ve koyden kente, kentlen de Almanya'ya goç eden bır ışçı aılesının sorunlannı dıle geuren «El Kapısı»nın çekımı sona ermış. filmın son Dolümü ıçın Başbakan Ecevıt'ten de bir mülâkat alınmıştır Federal Almanyalı TV Yonetmenı Klaus L:ebe nın yönetıriıihde çpkııen tılmm son bölümü ıçın yapılan mulâkâtta «Son seçımlerı sosyal ve ekonomık reform prneramı De kazandmız Alman hükümeiinin vabancı işçiler le ılgılı olarak aldıgı kararı sızın sosyal ve ekonomık progıamınızı zedeleyıcı nitelıkte gorüyor musunuz? Alman h'üîiimKtirun aldığı bu son kararın yükü Türk ışçilerıne dnkunuyor mvj?» şeklindekı sorulara karşılık Ecevıt, Avrupa'dakı toplu ekonomık kriz karşısmdaki endişelennı dile getirmış, ı^çıiprlp ılpılı kararlara değınerek şöyle konuşmuştur: «Avrupa'da çalışan Türk ıççllerini toplu halde ülkelerıne dönmek zorunda bırakan tutum, Türklye'ye çözümü guç sorunlar getirecekttr.» «Türk ışçilerinin Avrupa ekonomısine büyük ölçlide katkılan olmuştur. Bu katkılan «ıfaf'vle (Devamı Sa. 7, Sü. 7 de) İNŞAAT YÜZÜNDEN YOL KAPAND1 Bir insaatçı, îstanbul'da bir yolun haritadan silinmesine yol açmıştır. Beyoğlu Keramet sokağında köşe başında bulunan boş arsayı alan insaatçı, temel kazısma başlamıştır. Temel kazısı sırasında gerekli tedbir alınmadığı için yol kaymış ve çev. redeki evlerin temellermi de sarsmıştır. Bu arada kanallar ve su borulan patlamış, çevreyi tehlikeli bir duruma getirmiştir. Yapılan tüm uyarmalara rağmen, insaatçı tedbir almamakta israr etmiş yol biraz daha kayarak geçilmez hale gelmistir. Yolun kayması ile bazı evlerin duvarlarında genıs çatlaklar olmuş, hatta bir kısmı yan yatmıştır. Bır aya yakın zamardan beri bu sokakta oturanlar evlerine girıp çıkmakta güçlük çekmektedirler. Hatta bir kısmı yol olmamasından hastalarını doktora gbtürememekten sikâyet etmektedirler. Aynca açıktan akan lâğım sulan da çevredekileri hastalıkla karşı karşıya bırakmaktadır. Durum Belediye Başkanı Ahmet Isvan'a da ıntikal ettirilmıştir. îsvan, ilgilıleri uyarmış, yolun eski hale getirilmesini istemıştir. Sabotaj olaylan davasında beraat ettıkten sonra Haliç Tersanesı'ndeki işlerine dönmek ısteyen 8 işçi, işyeri yetkililerırun kendilerine güçlük çıkardığınj belirterek Başbakan'a ve Ulaştırma Bakanı'na başvurmusiardır. Dava süresince 1316 ay arasında tutuklu kaldıklarını ve en az 10 yıl kıdemli kalifiye eleman olduklarını belirten ışçiler, işlerine dönme isteğinı önce olumsuz karşılayan Tersane Müdürlügu' nün, sonra da kabulü olanak dı şı bazı şartlar öne sürdüklennı anlatmışlardır. Buna göre, ışverenın bu işçileri yeniden ışe almak için önerdiği asgarî ücret, hakları olanın üçte biri kadardır. Demirel, Ecevit ve Erbakan'ı ziyaret ederek kutladı ANKARA, (Cumhuriyet Büro«rı) AP Genel Başkanı Suleyman Demırel dün Başbakan Bülent Ecevit ile Başbakan Yardımcısı Necmettin Erbakan'ı makamların da tebrik etmiştir. Suleyman Demirel. ziyaretiermden sonra, «Hü kümet güvenoyu almıştır. Sayın Başbakan ve Sayın Başbakan Yar dımcısını arkadaşlarımla biriik te tebrike geldim, başanlar dilerım» demiştir. (Devamı Sa, 7, Sü. 4 de) Müdire Hanımın ayrılışının geçici olduğu söyleniyor Darüşşafaka'da neler oluvor ? Son olaylar bu tanhten kı«a bır sure sonra başlarmştır. Sık sık ve habersız olarak yapılan sınavları protesto için lise son sınıf öğrencileri bir sınavda boş kâğıt vermişlerdir. Çünkü 2 yıl dnce Mılli Eğıtim Bakanlığımn okul idaresine gönderdiği ve önceden haber verilmeksızın sınav yapılmasını kesm olarak yasaklayan yönetmelikten haberdardırlar. Bu haklı d:renış de tüm hse III fen sınıfı oğrencılerinin dısiplin kuruluna verilmesı ile sonuçlanır. Ancak habersiz smavlara haklı bir direnış olan protesto gerekçesiyle ceza vermeyi duruma uygun bulmayan disiplin kurulunda, öğrencilerin ağzından çıkmayan cumleler ifadelere geçirilmiş vs kendilerinı suçlu duruma düşürecek nitelıkte sorular sorulmuştur. Sonuç 22 «kışkırtıcı» öğrenciye 37 gün arasında değişen okuldan uzaklaştırma cezalan olmuştur. Daha sonra okuldan uzaklaştınlan öğrencilerin sınıfı aranarak gazete, mecmua. dergı ve kitaplara el konmuştur. BEI konulan» kitapların yazarları şunlardır: Çetın Altan, tsmaıl Cem, Doğan Avcıoğlu, Hasan Hüseyın ve Bülent Ecevit. Yıne el konulan dergi ve gazeteler arasında Yeni Adımlar dergisi ile Yeni Ortam gazeteleri bulunmaktadır. MSP GRUBU ORTAKPAZAR GÖRÜŞÜNDE BİR DEGİŞİKLİK OLMADIĞINI AÇIKLADI ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) MSP Grubu dün bir bildiri yayımlayarak, hükümet programının Cumhuriyet Senatosu Ge nel Kurulunda görüşülmesi sırasmda. AP Grubu adına konuşan Grup Başkanı Ihsan Sabri Çağlayangil'in, MSP'nin Ortak pazar'a ilişkin tutumuna yöneit tiği iddiaları cevaplamıştır. Çağlayangil'in öne sürdüğü iddıaların, Senato Içtüzüğünün hükümieri gereğince hemen cevaplanamadığı işaret ediien bll diride, «MSP olarak Ortakpazar hakkındaki görüşlerimiz bellidır. Açıktır. Bu görüşlerimizde (Devamı Sa. 7 Sü 4 de) Amaç BağU olduklan sendikanın rakibi olan diğer bir sendikanın ıhban sonucu işlerınden olup tu i tuklandıklarını öne süren 8 işçı , bu konuda şurüan söylemışlercur: j «Işveren, suçsuzlugumuz mahkemece saptandıktan sonra aahı iyi nıyet göstermemıştir. Yassıa da'da tutuklananlar serbest bıra ı kıldıktan sonra bütün hakları kendilerine lade edilmiş olarak işe alınmışlardı. Şımdi ıse, Ge ' nel Müdürlügün kararına rağmen, bizi asgari Ucretle ışe almak istiyorlar. Buraya yıllarını vermiş hiç bir arkadaşımızm asgari ücretle işe başlamayacağını biliyorlar. Amaç, haksız yere maddi ve manevı yönden mağauı edilen bızlerin, işçi arkadaşları mızın yanma dönmememizı sağ lamaktır. Durumu Genel Müdüt Muavini'ne ve Sosyal Işler M U (Devamı Sa. 7. Sü 4 de) BAŞKENT NOTU " Ziyaret,,ten izlenimler Ümit GÜRTUNA MHP 26. kuruluş yılını kutladı ANKARA. (Cumhuriyet Bürosu) MHP Genel Başkinı Türiceş. partinin 26. kurulus vıldönümü dolayısiyle dün verdjSı demeçte «MHP Türkive'nin sivasî müca ' dele ortamında daıma naksızlı i ğın, vureunculuğun nemelâzım ı cılığın karşısma çıkmış ahlâkçı maneviyatçı ve millıyetçı bir yo) izlemiştir» demıştir. ı TALÇIN PEK Ş E N OLAYLARIN ARDINDAKÎ ANKARA BaşbaKan Bülent Ecevit, bırden vere eeücf Bu sırada bir sazetecı anı hareketl önceden ayarlamavın Bf.şbakana çarptı. Ecevit darbeden vılmadı < Devamı Sa. 7. Sü 1 de) GERÇEK S şkcnre iddialannın dünyada I ve ülkemizde yoğunlaşması • nedeniyle sorulan suallere Sayın Naim Talu Başbakanlık gö revinin son günlerinde cevap vermiş, soylenlilcrin asdsu olduğunu ileri sürmüştü. Sayın Talu'nun açıklaması 1nandıncı olamamıştı; ileri sürülen iddıaların yarattıği kuşkuları silecek kanıtlardan ne yazık ki yoksundu. Gönül isterdi ki eski Başbakan iddialan boşa çıkaracak bir acıklama yapabilsin ve üstümüze düşen şaibeden sıvrılalım. Zira Türki.ve Cumhuriyeti, hukukun üstiinlüğiinü henimsemistir; Avrupa Konseyî üyesidir: İnsan Halclan Sözlesnıestni imzalamısttr; nygar dünya aluslan • Işkencede Yeni Durum rasında hakettiği yprf almıştır; bu yeri oııurla konımak azmindedir. Görevi ne olursa olsun hic bir kunse devlet yaşamını saibe altıııa düşürecek bir işleme girisemez. Yasalaruı üstünlüğü geçerli olan toplnmda. hanei surla itlıam edilirse edilsin sanığa işkence edilemez. Suçn mahkeme önünde kesinleşirse, sanık yasalarn göre cezalandırılır. Devlet yaşamında bu temel koşulu savunmaJc. devletin hukukiliğiııi savunmakrır: ba kuralın tersini d ü . şünmek devlet hayarma anarşiyi «okar. Bu bakımdan içerde ve dısarda ileri sürülen işkence ıddıalan n ı n doğro mu, yalan mı nlduğunn kamuoyi] bilmek ıstıyorriu. Ne var ki. lam bu noktada Istanbul eski Sıkıyönetim Kumandanı t m c k l i Ueneral Faık l ü r ü n , bir lstanbıü ı;%7'tesine japtıçı açıklamada ıskence oiavlarını itiraf etmiştir. lüruniın yaptığı açıklamalaıla şa gcrçekler ortaya çıkmıştır: *% Işk"»nce oıaylan dnğrudıır. @ Sanıklar istanbul'da sorçulan yapılmak ü ı t r e özel biçimde hazıriatıLm<5 bır köşke götürülmüşlerdir. & Bu köskte rincire \Tinılmu!jİHr ve cnzieri bağlı olarak sorguya rehilmişlprdir O tskenre sütpsince dış dünya ile iliskileri kesilmı*tir «^ Falaka yöntemı UMTUlanmıştır. •+•*• (Devamı Sa. 7. Sü. 3 de) «Güzellikle» Bu kitapların, eşyaları arasında bulunduğu öğrencilerin aıleIerine sözlü uyanlar yapan idare, çocuklanm «güzellikle» okuldan almadıkları takdirde «yasak yayınlar» okuduklan için bu öğrenciler hakkında «kanunı takibat» yoluna gideceklerini ve öğrencilerin okuldan atılacağını bildirmiştir. Maddl durumu elverişli olmayan her lise öğrencisinın olduğu gıbı Darüşşafaka Lısesmde son sınıfa gelmış öğrencilerın de dileği, bır burs bularak Üniversite tahsilini tamamlamaktır. Genellıkle lyl vetıştıkleri )çın aranan büfün vasıflara sahip olan bu öğrencilir için bur« kazanmak Cok ıor ^^ olrrmTnpv»,. (Deramı Sa. 7, Sü. B de) NADİR NADt (Deramı Sa. 7. Stt. a de) MUHALEFET MECLISt TERKETTÎ...