Katalog

Gözlemciler, Parıs'te toplanacak Avrupa zirvesinden umutlu değıller DIŞ HABERLER SERV'tSÎ Avrupa Ekonomik Toplulugu na üye dokuz üikenın Batı Almanya, Beiçika. Danimarka. Fran sa Hoüanda, îngıltere Irlandi İtalya ve Lüksemburg hükümet ya da devlet başkanlarımn. 910 arahk tanhlennde Pans'te toplanacak olan dordüncu AET Z:rvesı'nde bır araya gelmelerı beklenıyor. Fransa Dışişleri Bakanlığı bmasında Pazartesi günü öğleden sonra başlayacak olan Zırve Konferansı. 1,5 eün sürecek Bugüne degin 'oplanan AET Zırveleri ise. sövle sıralanabilir Lahey Zırvesı 1969 Paris Zırvesı EkiTi) 1972 Kopenhag Zırvesı Aralık 1973 Dördüntni AET Zırvesi'nde. Avrupa'nın yereı ve evrensel sorunİ3rına çözüm aranacsk. Bu sorunlar pclitık ve ekonomik o [ larak ıki bölümde toplanabüir. Başbakanın "Poligami,,yle ilgili demeci tartışıhyor PROFESÖR NERMiN ABADAN: «0 KADAR HAFiFMEŞREP BiR SÖZ Ki, BU BEYANI CiDDiYE ALMAM iMKÂNSIZ» PROFESÖR BÜLENT NURi ESEN: «BiR FiZYOLOJi USTASININ VERMESi GEREKEN KARŞILlGl VERMiŞ SAYIN BAŞBAKAN• Başbakan Sadi Irmak: pek ışe yaramaz!» « Bütün erkekler polıgamdır, olmayan Kontenjan Senatörü Bahriye Üçok: « Her erkek için polıgaml düşünülürse, aynı şeyi kadınlar için de düşünnıek lâzım.» 5il dağıtacağı konusu görüşulecektır. Paris'teki Zirvede Fransa'nın bu ajansa katılmaması ve kuruluş karşısında aldığı tavır ise, konunun polıtik yönüntfen ağırlık kazanmasına neden olmaktadır. Sorunlar bu denlı çok, ojanak larsa bu kadar suurlıyken, Fran sa Devlet Başkam dTCstaing'in çagnsına uyarak bir araya gelecek olan Avrupalı hderler acaba bu Zırve'den sonuç alabilecekler mi? Bu konuda siyasal gözlemciler pek umutlu görünmüyor. Avrupa Ekonomik Topluluğu Uyesı dokuz ülke arasmdaki çeliskilerın zirveden beklenen sonuçlan gölgeleye ceği kanısındalar. Irmak'ın "Mutluluk formülü büyük yankılar yarattı Başbaksn Sadi Irmak'ın kadın haklannm 40. yılı dolayısıyla verdigi demeçte ileri sürdügü ve erkeklerin eşlerine belli etmeden çapkmlık yapmalannı gerekli gördügü anlamındaki bazı görüşleri dün geniş tepkiler yaratmıştır. Başbakan Irmak, diin yayımlanan bır Istanbul gazetesindekı de mecinde, «Bütün erkeklerin poligam oldugunu, olmayanın pek işe yaramadıfını. kansını incitmeden poligamlıgı beceremiyeo f ANKARA (ANKA) erkekten de hayır söylemiştır. gelmedigini» CHP Milletvekili Kâmil Kırıkoglu: « Böyle şey olmaz. Bugünkü koşullarda bir tanesıni zor idare edıyoruz.» Etemecın gazetede yayımlanmasından sonra çeşıtli ' görüşteki kisılerden degişik tepkiler gelmiş ve konu baskentin degişik çevrelerinde tartışılmaya başlanmıstır. Konuyla ilglll olarak ajansımıza gelen görüşler şoyledir. PROF. NERMtN ABADAN: «O kadar hafif meşrep bir söz ki. bu beyanı ciddive almaya imkan göremiyorum. Evrensel însan Haklan Beyannamesi, Anayasa. Medenî Hukukumuz ve tüm milletlerarası kuruluşlann cinsi yet aynmma ilişkin blzlm de ka> tıldığımız kararlar» ile bağdaşmayan bir demeç. Bunu siyasal bır beyan olarak değerlendirmek olanağmı göremiyonım. Aynca sosyolojik bakımdan da tartışmalı bır konu bu. Sayın Başbakan bu sözü ancak bir espri, bir lâtife olarak söylemiş olabilir.» PROF. BÜLENT NtJRt ESEN: «Bir fızyoloji ustasınm vermesi beklenecek karşılığı vermıs Sa>Tn Başbakan, kendısinın ne kadar ıçten ve ilerici bır devrim adamı oldugunu bıliyorum. Atatürk ilkelerinın dogrulamayacağı herhangi bır düşünce taşıması olanaksızdır. Esasen cevabın da erkekienn henüz kadınlarla eşit duruma erişemediklerini ve bunun için gayret göstermeleri gerektigıni belirtmiş oluyor. Fizyolojik yönden erkegin poligam olabilecegini ve hatta olmasmda yarar oldugunu belirtmekle Saym Başbakan. kadının da erkekle eşit kalabilmesi için poliandr olabılecegini ifade etmiş oluyor.» NtZAMETTtN NEFTÇt (Kültür Bakanı Nermin Neftçı'nın eşı): «Ben bu konuda hiç bir şey söyleyemeyeceğıra. Polıtikayla 11gilenmiyorum.» PROF. RAStM ADASAL (Tıp Fakıiltesi ögretim Üyesi): «Erkek polıgamdır demek çok kadınla cinsel münasebete ihtiyacı olan partoner dedigımiz arfcadaş değiştirme ihtıyacında lnsan demektir. Ama bütün erkekler öyle degildir. Tarıhte de bunun ömekleri vardır. Bir erkek pekâlâ bütün hayatını kansı ile geçirebüir. Meselâ Amerika Bırleşik Devletlert Başkanı FordHl gazetelerde okuyoruz. Kansı a > meliyat edilince agladı. Sonra tsmet înönü ve Mevhıbe înönü çiıti var. Böyle daha pek çok örnek var. Benim ınanışıma göra bugün erkek ve kadın Uişkileri tamamen eşittir. Erke?ip hıvaneti hiç bir zaman haklC görülemez. Kanunlarımız açısundan doğacak çocuklar ve kadmlar açısından sakıncalan vardır Bence Saym Başbakanın bevanı bira» kapalıdır. Yani ne demek istedıgi kesin olarak anlaşılamıyor. Ancak kendisi bır fizyolojisttır. Bu açıdan beyanda bulunmuş olabilir.» PROF. BAHRİYE CÇOK (Kontenjan Senatörü): «Her erkek için poligami düşünülürse, matematık olarak, aynı şeyi kadınlar için de düşünmek lâzımdır. Bıyolojik açıdan ayn yapılara sahibiz ama, ayn düşünülemeyız. îslâm açısın dan maddi ve manevi eşitlik temin edildigi taktırde dörde kadar evlilik kabul edilmıştir. Ancak maddl ve manevî esitlıgın temininde Peygamberimız Hazretl Muhammed bıle büyük güçlükler çekmiştir. Erkekler için şayet poligami dogal olsaydı. şimdi, dünyada kadın nüfusunun iki, üç, hata dört misli olması gerekirdi. Türkive'de erkek nüfusuna göre yanm milyon kadın eksiği vardır. Bu açıdan poligami düşünülmekteyse kadınlar için gayrimeşru yollar önerilmiş olur. Aile konusunda kadın erkek eşitliği 1926lardan bu yana haUedilmiş bir konudur. Kırk yıldan beri siyasal alandaki eşitlik batıya örnek olacak niteliktedir. Erkeklerde poligaminin kabul edilmesi halinde dogal ve raatematik olarak kadınlar tçin de bu sonuç dofar. Tarih içinde savaşlarda eksılen erkek nüfusuna karsı kadın nüfusunun eşit duruma gelmesi yolunda doğa! bir oluşum Istatistiklerdr saptanmıştır. Bu da gösteriyor ki doğa, erkek ve kadın cinslerinden blrine üstünlük tammamış, eşitlik tanımıştır. Eğer Saym Başbakanımız bu sözü gerçekten söylediyse aldatma yoluna bır gidis meydana çıkar. Bu da aile yi> nünden erkegin samimiyetsizliğini ortaya fcoyar.» FtKRET GÜAJTIOCAN fCHP Senato Grup Başkanvekili): «Bu işi belli kı doktorlar biliyor. Doktor öyle dediyse fizyolojik yoldan öyledir. Ben ne diyebilirim ki?» ŞÜKRÜ KOÇ (CHP Aydm Milletvekili): «Benim bir kanm var. 21 yıldır onunla konusup onunla vaşadım. Bir baakasım tanımaya fır sat bile bulamndm ki.» KÂMİL KIRIKOGLU (CHP Milletvekili)«BHyle şev olmaz. Bugünkü iktfsacii ko^'llar a'tınriı bir tanesini zor ıdare ediyoıuz.a Sorunlar Dokuz ülkenın devlet baskanlarının ortak jir anlaşma ortamı arayacaklan polıtık sorunlar çöyle sıralanabılır: • Avrupa Bırlıgi • AET Anıerika lliskileri • Ingıltere'nırı durumu • Petrol tireten ülkelere karşı ızlenecek polıtıka. Dorduncü ALT Zırvesrnm gUn (?eıruDdekı ekonomik sorunlar ise şuniardır: • Hölgesel kalkınma fonu • Ortak ıstıttrar politikası • ürtak oara poliukası • Enerjı sorunu • îşsızlik. Uerı fcalmıs bölselere fcalkın* ' ma fonu kurulması. Zırvede go | ruçülecek konuıann en önemli ' s:dir. Bu fon bugün tçin ekono i mık açıdan daı bogazlar ıçınde olan Ingiitere ve trıanda için dığer AET ülkelerınden daha fark h bir anlam tasımaktadır Hatts bu ikJ iilke. bu funun Kurulmaması halınde. Zirveyı beltaiayacakları tehdidınde bulunmuslarcır Portekiz'de seçim tarihine ilişkin anlaşmazlık büyüyor (DIŞ HABERLER SERVtSİ) LİZBON Portekir'de askerlenn denetimindekı hükümetin yaptığı vaadlere ve verdiğı güvencelere ragmen, kamuoyunun bir kesıminin raart ayında genel seçimlere gidileceginden kuşku dujTnakta olduğu bildirilmektedir. Portekızli yetkıliler son haftalar içmde hemen her lırsatta, 50 yıldır ılk kez yapılacak serbest genel seçimlerin. mart avm da yapılacagını tekrarlamı$lardir. Kamuoyunun bir kesimi ise; demokratlasma, ülkeyi somurgeci geçmışınden kurtarma ve ıktısadi kalkınmayı gerçekleştirme çabasmda olan hükümenn verdiğı sözlere ragmen, gene! seçimlerin mart ayı ıçinde yapılmasınm olanaksız olduğu ınancındadır. Öte yandan sızan haberlere göre, Portekiz'de devrımı gerçekleştiren Sılâhlı Kuvvetler Hareketı ıçınde bazı bölünmeler başlamıştır. Gözlemciler bu bölünmelere seçimlerin tarihi ile ılgili görüs aynlıklannın yol açtığı kanısmdadırlar Sızan haberlere göre, Silâhlı Kuvvetler Hareketi ıçinde bir azınlık, seçunlerın tarihının ertelenmesıni istemekte ve Ulkenin genel seçimlere rıazırhklı olmadıgını söylemektedirler. Gene aynı kaynaklara göre, Portekiz Komünist Partısi, henüz kendı örgtitlenmesini yeterince tamamlıyamadıgı için bu azınlığm görüşlerini savunmakta ve seçim tarihinın ertelenmesini istemektedir. Silâhh Kuv retler Hareketinin çoğunluğu ise seçimlerin daha önce söz verıldıği Uzere zamanmda yapılmasını istemektedir. Gözlemciler, Sılâhlı Kuvvetler Hareketi içindekı bölünmenin Portekiz demokrasisi nın hayrma olmadığı görüsünde birleşmektedi rler. Portekir'de son haftalann önemli gelişmelennden bııi de. komünıstlerle sosyalistler ve merkezcı kuvvetler arasında kendini gösteren çekişmelerdir. Son birkaç haftadır sosyalistlerle. merkezciler komünıstlere yönelttiklen eleştirilerinı şiddetlendirmıslerdır. özellikle sosyalistler, komünist leri dürüst davranmamak ve seç menleri aidatmağa çalışmakla suçlamaktadırlar. Sosyalıstlenn ıddıalanna göre, komünıstler bır taraftan kendi partileriyle seçimlere katılmaRa hazırlanırken, bir taraftan da kendi denetimlerinde bulunan Portekiz Demokratik Hareketi isimli partiyi seçimlere hazırlamaktadırlar. Sosyallstler, Caetano'nun faşıst yönetimı sırasında bütün demokraUk güçlerl çatısı altında toplayan bu hareketin nalen komünistlenn denetimınde oldugunu ıddia etmekte ve amacın komünist olmayan seçmenleri bu tuzafa dilşürmek oldu ğunu ileri sürmektedirler. Gözlemciler, bütün D çeklsU me ve görüs aynlıklannın, Por teluz genel seçimlerinin geleceğini tehlikeye düşürdüğü inancında dirlar. Almanya'mn koşıülan Alman Hükümetı İse tru fona katkıda bulunmak için dört koşul öne surmüştür Bunlardan ılkı. onıkilerin or tak petrol aıansın*. Fransa'nın da katılmasıdır. Oj'sa Fransa, petro) üreten ülkelerle sürdürdüğü ılış kıler ve AmerıkaAvrupa ilışküe n nedeniyle böyle btr ortaklığa katümaya, daba ışın başından berı karşıdır. Almanya'nm iklnct şartı, tngıl tere'nın toplulukta kalacağına ıhsKin. kesın garantiler vermes] dir. îngıltere'de gelecek ilkbanarda yapılacak olan AET için referandumdan önce bu Ulkenin bu yolda bır garantl verebilro.fr sı olanaksızdır. Fransa'nın da önerisi olan Avrupa Parlamentosuna doğrudan seçırnler. Almanya'nın bölgesel kalkınma fonuna katılmak için öne sürdügü üçüncü koşuldur. Ancak îngiltere, bu görüşe de kesmlikle karşıdrr. Aimanya'nın son koşulu, AET' nin ıç ve dış istikrannın korunması için, zirvenm öncesinde bazı teminatlann sağlanmasıdtr. • PORTEKİZ DIŞIŞLERI BAKANİ SOAFfES, ülkesinin Ortakpazar'a yavaş yavaş yaklaşacağını ve ileri Avrupa ülkelerinin uydusu olmayacağını açıkladı PORTEKİZ KOMÜNİST PARTISİ SEKRETERİ: «BUGÜNKÜ KOŞULLARDA GERÇEKÇİ OLMÂLIYIZ» Portekiz Komünist Partiai Genel Sekreteri ve Dev let Bakaru Alvaro Cunbal'in kisiliği, Portekiz Sosyalist \e Komünist Partileri ve Silâhlı Kuvvetler Hareketi'nin demokratiklesme sürecı içindekl rolü, tngiltere'de yayım lanan haftalık «THE ECONOMIST» derjrtsinin son ssyınnd» yer alan bir yazıda Incelenmiştlr, l'aııyı özetle sa nuyornz: Alvaro Cunhal, kendisine her zaman için güvenilecek bir ınsandır. Gri saçlı ve altmıslık bu adanu görünce, onun yeni Portekız rejiminin çok uzun süreden beri yöneticilerinden biri oldugunu sanırsuuz. Gerçekten de Portektein politik yaşammda yıllanmış bir devlet adamıdır Cunhal. Portekiz'de 25 nisan darbesinden önceki güvenlık polisi PÎDE tarafından ağır iskencelere tabi tutulmuş, politik faaliyetleri nedeniyle 20 yıl hapis cezasına çarptınlmıstır. Bugünkü Portekiz kabinesinin bir üyesi olarak Cunhal, kişısel etldnligini son zamaruarda ülkedeki sorumsuz politik ve endüstriyel ajitasyonun yayümasını önlemek için kullanmaktadır. Cunhal'm ordu içindeki prestiji çok yüksektır. lende"nin tahrikçiliğt ve ekonomik gaflarından kaçınmasını sa lık vermişlerdir. Yetkili çevrelerde j*aygın olan kanı, Sovyetler Birliğı'nin, Portekiz Komünist Partısi'nin ülkede gelecek ilkbaharda yapılacak olan seçımlerıe iş başına gelmesını arzulamadığıdır. Aksi bir tutum, Amerika'jın tepkisine neden olacak ve Amerıka ve Sovyetler Birliği arasın daki detant politikasma agır darbeler indirebilecek güçtedir. Rusya'nın bugün için Lizbon' dan tek istegi, gelecekte çıkabilecek bir Ortadogu savaşında A menka'lıların Israil'e silâh ve malzeme sevkederken Amenkar, Hava Kuvvetlerinln Azor Adalannı kullanmalanm Portekiz'ın önlemesidir. SOARES: "BUGÜN İÇlN ORTAKPAZAR'A GİREMEYÎZ, EKONOMİMİZİ YIKAR,, (DIŞ HABERLER SERVtSt) Portekiz Dıslsleri Bakam ve Sosyalist Parti Lideri Mario Soares ile «LE MONDE» gazetesinin yaptığı görüsme ötetle şoyledir: • SORU Bir Portekizli'nin yıllık ortalama geliri 800 dolardir. Yeni hükümet halkın yasam düzeyini yükseltmek için ve ülkeyi endüstrileşmiş ülkeler düzeyine çıkarmak için ne gibi tedbirler düşünmektedir? CEVAP Portekiz, Yunanistan ve îspanya'nınkUerin altında Türkiye'ninkınin biraz üstünde bır hayat standardı ile gerçekten Avrupa'nın en fakir iükelerinden birı durumundachr. Ülkenin bu durumu Salazar döneminin ekonomi politıkasından ileri gelmektedir. Bu dönemde işçl sınıfınm hıç bir müdahalesine olanak bırakmayan korporatist bir seçkin azınlık yönetımi söz konusu idi. Bugün temelm yeniden insaını gerçekleştimıek istiyoruz. Tarımın gelişmesini saflamak ve sanayi planlannı yeniden gözden geçirmek bır zorunluluk durumundadır. Şimdi en büyük a\rantajunız önemli altın rezervlerıne sahip bulunmamızdır. Bunun yanısıra yabancı ülkelerdeki işçilerinüzin gönderdiği dövizlerde ekonomımız için önemli bir destek olmak tadır. Ancak bunlara karşılık somürgelerden dönmekte olan üç milyon askere iş bulmak zorundayız. Hükümet dunımun bir an önce sağlıklı bir biçime girmesi için bütun imkânlan değerlendirecektir. metlerinin temsilcileri de ülkede demokratlaşmanın sağlanması ıçın geçıcı bükümette bir komünistin de bulunmasının gerekliliğme inandıklarını belırttiler. Seçımler yapıldıktan sonra komünistlerin bükümette kalıp kalma yacağı konusunda halkın isteklen belli olacaktır. • SORÜ NATO'nun tutumu nedır? CEVAP Aramızda baa aynlıklar çıkü. Fakat bizim durumu muz, tekrar edeyım yenı degildir. İzlanda hukümetinde de komünist bakan lar vardır buna rağmen bu ülke NATO üyesidir. îyıce belirteyim NATO ile ilişkilerımizde bir güçlük söz konusu değüdir. NATO'ya bağlı olma durumumuz Silâhlı Kuvvetler Hareketinin programında belirtilmektedir ve bu program komünistler dahil bütün partiler tarafından kabul edilmiş bulunmaktadır. luğundan ne gibi blr yardım beklemektedır? CEVAP Ortakpazâria iltskilerimizı azaml olçüde gelistirmek istiyoruz. Ancak hemen şimdl AET'ye katılmamızın naUmkün olmadıgını da biliyoruz. ÇünkU çok geri bir düzeyde bulunan ekonomik durumumuz ile AETye gırmemiz, ekonomimizin iyice yıpranmasma yol açacaktır. Biz yavas yavaş, ve dikkatle Ortakpazar'a vaklasmak, fakat onunla sürdürdüğümüz üişkiler içinde ileri Avrupa ülkelerinin uydusu olmamaya dikkat etmeîc gerektıği kanısındayız. Ortak para politikası Gündemde olan ortak para politıkasına gelince... Geçtigimiz ay larda Federal Almanya tek tarafh olarak markı dalgalanmaya bıraktı. ttalya ise AET çerçevesınde yürürlükte olan anlaşmalan hiçe sayarak, yaptığı ithalfttı °,o 50 oranında kısıtlayacak nitelıkte tedbirler aldı. ttalya, yine AET'nın görüşün'l almaya gerek görmeden Almanya'dan beş milyar mark fcredı aldı. Tüm bu gelışmeler göz önünde buiundumlduğunda, ortak para politikası konusunda olumlu kararlann alınabilmesı çok zor gözükmektedir. Petrol bunalımından sonra, OPEC ulkelerıne karşı kurulan onikılerin eneru ajansının, yenı bır bunalım tneydana geldığinde elindeki petrol rezervini na Komünist bakan • SORU Bir çok ülke hükümette bır komünist bakanın bulunması yüzünden Portekiz'e karşı tedırgin davranmaktadırlar. Bununla ılgıli kuşkular doğrulanmıs mıdır? CEVAP Faşizmin düşüşünden sonraki italya ile kurtuluş sonrası Fransa'dan farklı bir du rumda oldugumuzu sanmıyorum. Görüştüğüm çeşitli Avrupa hükü Seçimler ve sol • SORU Sol partilerin koalisyonu bir sağ gericilik tehlıkesine karşı bir halk cephesini seçimlerde oluşturacak mıdır? CEVAP Şimdilik hayır. Seçim stratejisi henüz saptanmanııştır ama, büyük bir olasılılcla seçimlere Sosyalist Parti, Komünist Parti ve Halkçı Demokratık Parti birer ayn listeyle katılacaklardır. MUÜleştirmeler Bankalann ve başlıca endüstrt kuruluşlarının kısa süre içinde millileştirilmesini isteyen aşın solculara ise Cunhal şu yanıü vermektedin «Bu sonın, bugünün politika uygulaması için pratik degildir. Konu, Silâhh Kuvvetler Hareketi'nin programında da yer almamaktadır. Içinde bulundugumuz koşullar altında, gerçekçi olmamız gerekir.» Portekiz'de eylül ayı sonundatd aşın sağ hareketin temizlenmesmde Komünist Partisi'nin rolü yadsınamaz. Ancak parti, Silâhlı Kuvvetler Harekâtı içindeki bazı görevliler tarafından sivıl Milıs gTuplan örgütledigi gerekçesiyle eleştirilmektedir. Moskova zlyareti Kasım aymdaki Moskova ziyareti sırasında, Cunhal'i Sovyetler Birliği'nde karşılayanlar, ona Al Ortakpazar • SORU Portekiz ekonoml si için Avrupa Ekonomik Toplu PARİS Fransa'da PTT grevi bes haftadır sürerken «Paris mektubu» ypzmak ters, çelişkili. «Türkiye'ye mi gidıyorsunuz? Ne olur, şu n^cktubu Istarvbul veya Ankara'dan postalar mısınız?", ya da •Londra, Brüksel yolcularına Turkiye mektupları vermek» son eunlerde Paris'tekı Turkler için olağan.. Tursiye'den gazete, mektup bekliyenler de umutsuz. Kuşkusuz, en büjuk sıkıntıyı çekenlerin başında Fransa'daki kırk bınden fazla Turk işçisi. Fransızlar ve özellikle iş adamlan kendi sorunlanna çozmek için «paralel bir posta servisu kurarken, Fransa'dakı Türkler de grev devam ederse yeni çözümler arayıp bulacaklar.. Sonbahar dekoru bu yıl yalnızca Paris bulvarlannın kestane ağaçlanndan dokulen yapraklar, yenı sinema tiyatro mevsıminın afışleri, kapılannı açan okul ve unıversltelenn her zaman genç bğrencilerı değildı. Gectığımiz hafta sonuna kadar sürdürülen çöpçulenn grevi yüzünden kaldırımlara yığılan tonlarca çöp. grevcilerin yürüyu? ve gösterıleri, eİPktrigin kesılmesi ile trafik tıkanmaları v.d. Giscard yönetimine oldukça sıkınülı gunler geçirıyor. Homurdanmasmı seven ama kendi işleri için becerikli Parısliler ise, bu yeni <dekorun» fon muziğı sayılan enflasyon, ıssızlık, satın alma gücü, indınmler, zamlar, darlık. ekonomık bunalım, pet rol krızi pahalılık gibi temalart giderek artan bir kaygı ile izliyorlar. l«başmdakl yonetime gelince, tam bir çıkmaz karşısında Runalırmn başından beri Glsrard'cılarln tutturduğu hava ju: «Enîlasyona ödun vermeyeüm, antıenflasyonist tedbirlere devam. Paris mektubu POSTACI KAPIYI KAÇ DEFA ÇALAR? Kosta DAPONTE isîİ7İik önlenmeli'» Buna göre, hem antlenflasyoni«t tedbirler uygulanacak, fiyat artışlan ve ucret iamlan er.gellenecek, hem de ekonomik kalkınma hızına ara venlmeden ve de lhracatı artırarak lşsızlik de onlenecektl. Hükümet bu politıkayı uygulamağa çalışırken bir \ancJan da petrol fıvatlarındaki artıslara atfeltığı butçedekı açığın ancak ıhracatla kapatılabıleteğınl öne surüyordu. Oj'sa uzmanlar, «Ya antı•enfla^yo^^!st pulıtıkadan vazgeçeceksinız, ya da ışsızlıgln artma«ına boyun eğmek zorunda kalacaksınız» deylp duruvorlardı. Evdeki pazarı çarçıya uvgulama^a çabalsyan hükümete Karşı, bu görüsü paylısmavan muhalefet Dsrtllerı İle lsçl sendlkalan l<e, Giscard yönetiminl destekleyen «agcı çogunlukla hesaplasmak ola nağını buldu. Mayısta yapılan Cumhurbaşkarklığı seçimlerini az farkla Valery Giscard d"Estaing'in arkasındaki siyasal güçlere kaptıran Fransız solu, sonbaharda blr «sosyal çatısma» randevusunu önceden bildirmışti. Eyiül aytnda bir gelişme görmeyen hükümet ise bu «bulusmayı» atlattığmı sanmıştı. Oysa ekim ortalarında ilk olarak postada başlıyan grev, muhalefet için yes.il. Giscard'cılar için de kırmızı ıçığı yakmıştı. Başta hükömet, kamuoyu yapımcıları ve gözlemciler. ekonomik ve sosyal bunalımın çözümlemesini yaparken «acaba yeni bir mayıs/68 mı olacak?» dive soradursunlar. Fransa'yı altüst eden mayıs olaylannm bir filmi de bu günlerde piyasaya çıkmaz mı? Bir İngiliz kadın gazetecisi (Gudie Lawaetz) hazırlamıs. Filınin adı: «Mai 68», Üçbuçuk saat sürüyor. Olaylar sırasında Fransız ve yabancı televizyoncularının çektiği füraleri toplayarak başarılı bir montaj yapmış. O günkü liderlerle bugün konuşmus. İlginç bir belge. Olaylarda ise öğrencilerden çok işçilerin katkısı üzerinde duruluyor. Ancak, bugünkü bunalımın siyasal ve ekonomik yönlerden mayıs/68'e benzemediğini tekrarlayanlar çoğunlukta. Ortam ve koşullar değisik. Buna karşılık bugünkü krizi şöyle özetleyebiliriz: Fransa'da 1973'te yapılan milletvekili ve 1974'teki Cumhurbaskanlığı seçimlerinin sonuçlan ile meydana gelen siyasal platform, Fransız kamuoyunun aynası değil. Franstz halkının siyasal eğilimlerini tam olarak yansıtmıyor. Altı aylık Cumhurbaskanı Valery Giscard d'Estaing ise ülkeyi yarı başkanlüc ve çok «nüanslı. Fransi7 usülü bir sistemle yönetiyor. Hükümet (Chirac kabinesiı sözde yürütme organı. Parlamentoda sözde yasama. Giscard'm sağ kolu sayılan tçişleri Bakanı Michel Ponisntowski da ABD'deki «Baskan Yardımcısı» rolünü yakıjtınyor kendina. Sınıf kavgası Komünist Partisi Genel Sekreten Alvaro Cunhal, kendisiyle mü lâkat yapan solcu bir gazeteciye, sınıf kavgasına inandıklarını, diğer politik güçlerle bugünkü uzlaşmalannın bile sınıf kavgasına katkıda bulunacağmı betirtmistir. Cunhal'in proletarya diktatöHUgii KtinısUnden v>a7eectieı Ko nusunda ppcti&imiz nvtnrrl«! env gınlaşan söylentiler, partililer ara smda fazla taraftar bulamamış tır.