Katalog

CUMHTJRÎYET 7 Arahk 1974 air Can Yücel, uygar dünyada, bilinmemesl, okunmaması, okunup da efe dosta salık verilmemeıi bir eksiklik, bir yarımyamalaklık. biraz daha ileri gidip söyleyiverelim, ayıbın ayıbı bir hamhılathk sayılan. sayılacak olan bir eseri dilimize çevirdijj için. ortalama insan ömrüntin beste birini kapsayan bir hapis cezasmdan affa uğ rayan Can Yücel, dörf duvar arasından güne, ışıga, özgürlüğe adırn »tar atmaı. bir SEVGİ DUVARI çıkardı karsımıza. Hapi» dısı, hapis içi yaıam serüvenini essiz bir içtenlik, jiir dilimize görülmedik bir babayiğitlik, bir erkeklik, bir dobralık. bir afililik getiren bu kitabın bilmem okudunuz mu? Sevgi Duvarı adlı bu guzelim kitabtn 1972 1973 yıl lannı kapsayan bölümü. kanserden ölen Cahit lrgat'a seslenişle bsşiıyor. Okuyahm, Cahit îçin Cahit adlı şiiri birlikte: S Olaylar ve görüşler Çoğala Çoğala Yaşarnak Vedat GÜNYOL daki sağır sultamn bile bilmezlikten gelemiyeceg.il zenginler, para üstüne para koyanlar, yaşıyorUr yafamasına, büyük bir otelde, bir gecede üç dört hastane, beş on okul parasmı. viski şişelerinde, ta vanlara ampullere sıkılan kurşunlarda çarçur eden, etmekten utanmıyan kişüer yajıyorlar, yüksek tirajlı gazetelerin halka sundukları. kfiçültücü ya{am çizgisinde. Ama ne pahasına yaşıyorlar? tnsanca diyebileceğimiz her çesit erdeme sırt çevirerek, vurdumduymaz bir dünyanın vurdumduymaz, katı yürekli, hödük. duygusuz insanları olarak. Bir azala azala yaşamak değil mi onlann jaşanıı, ınsan lıktan. insancalıktan uzbklaşarak?. Politika alanında da. çoğunlukla. gördüğümüz. her gün tanığı olduğumuz böylesine azalarak yaşa mak örnekleri sayılmakla biımez. Kendimi bildim büeli. tâ tek parti döneminden bu yana. yirmi yıl, ottız yıl milletvekniiği etmij, bu (örevi bir çe»it meslek haline getirmi^, donuk, silik, küt insanlar tanırım. Bunlar. seçim kütüklerinde ön sıray: kimseciklere kaptırmayan kaz »*la cek yerden tavuk e5İrgem:yen. bu ugurda. akıl al maz paralar harcayan ya da harcatan, paradan baîks dinleri imanlan olmsdığı için, çorap değiştırir jıbi parti degıştiiFn ıki. o parüler de birbirinio tı pa ttp aynıdır, düsünceye, ülküye yer vermezler', haybeci. oy »vcısı. beş para etmez, kafaca züğürt, cakaca bafa çıkılmaz insancıklardır. Azalarak, alçelarak. yiterek yaşar bu adamlar. Halkm gozü açılmadığı sürece, süıdürürler o sahte saygınlıklarını, namazdan niyazdan söz edip. kapı duvar arkasında içkÜTe yatıp. zinalara kucak açsrak. Insanlığın, geniç anlamda insanlığın vazgeçil mez yasasdır, ahnyazıs'.dır çoğala çoğala yaşamalc Insanlık, tâ bsşlangıcından bu yana çojala bilmiş, rani yilcelebilmlşse, önce dogaya, o kör güce, sonra da, adına sömiirü dediğimiz, kendi içinde filizlenip boy veren o insan işi sinsi, ama gözü açılc, ya da açıkgös, araansız güce karşı ver digi. vermekte olduğu ve de verecefi savaşla artıp çoğalabilmiş, yücelebilmiştir. Uygarlık tarihi, insanlığın bu iki güce karşı kazandıgı, yenile rıkı la, ezile dötcüle, vurula kınla kazandığı başannın tarihi defi! de nedir asîmda? Bu anlamda, çoğala çoğala yaşamak. bir sava şm, bir kavgaııın. bir bilinçli kavganm, insan m\ıt luluğu uğrunda canla başla girişilen, gözüpek bir kav^anın tâ kendisi de£i: midir? İnsanlık kadar tek tek insanlar da, böylesi bir kavganm içinde çojalır, dışırıda karşısmda ise azalır küçülürler. Tek tek insanlar bakımından. şu son kırk. el 11 yılın pflli'ka adamlanna, sanat erlerinp bakahm isterseniz. Başta bir Atatürk var 'Kemal Tahir'lere ve benzerlerine inat) çognla çoğala vaşayıp ölen. İnönü ise fdamatlara ve benzerlerin« inat), çofalarak yaçarken. son demlerinde. ortanın soluna. kerıdi yavrusuna (kuzgun kadar bile olaıtıadan) sırt çevirip azala azala öldii. Aslında olmedan de »zBlmaya başiamıstı. kendi öncülü*iin de kurul*n o güzellm köy enstitlilerinin yıküısına seyirci kalmakla. Onun yanı sıra, gtjnamüz par tilerinin. o irili ufaklı partilerin ftnderleri, 8?el sektörleri, atları, kurtlan. komandoları. komplo ları, kujTiları, dclaplan. iinlü «şapkaları» takunyaları, kahn enseleri, göbeklen ile azala azala ya şıyor, yajamaya çalıjıyorlar, ölmeden ölmüş H jiler örnegi. Sanat alanındaysa. bunun tam tersine tanık olduk, oluyonız da. Nâzıın Hikmet, bütün hapis liklere, iskencelere inat, çofala çofala yaşıyan ve çogalarak ölen sanatçılanmızın başında gelir. Sait Faikler, Orhan Kemal'ler, Sabahattin Eylipoğlu'lar, Orhan Veli'ler çogalarak yaşayıp, çogalarak öldüler. Onlann yanı sıra. nfce Ulkücü sydmlar, genç savaşçılar. işkencelere. haplslere, idamlara karşın, çofala çoğala yaşadılar. kimisi de çoğalarak can verdi. güzellm ülküler ugrunda. Azalarak yasıyanlann hısmına ugramıstı hep si de. Ama, ne diyor Ruhi Su. son çıkan «Türkll ler, Siirler» adlı o güzelim plagında: Artar eksilmeyiz rindanlarda. Azalarak yaşayanlann, çoğalarak yajayanlara açtıklan savaşın serüvenini yaçıyor Türkiye'miz, daha bir süre yaşayacak da. Yalruz tek tek insanlar mı y»şar azalarak? Kurumlar, topluluklar. hükümetler de girmetler mi eirmemişler mi. girmediler m) bu akışın tçine? 12 Mart sonrasının, o devrimleri baltalamakla sııçlananlar dikta altında azala azala sürdürmedi mi yaşamını? Balyozlar. içkenceler. lincirler. prangalarla. düzeni. fcurulu dlizeni. naksızlıkları, yolsuzluklan ile ayafcta tutmaya çalışan Erim. Me'.en ve bilrnem ne hiüriimetleri azalarak, hem de nasıl azalarak yaşayıp. azalarak göcüp gittiler. Bütün çaba'.an. çoSalarak yaçayanları da ha bir çoSalmaya itmekfen ba^ka bir sonuç vermedi. Bugün de Parlamentodaki kadrolann büyük bölügti, rutuctı, geric!, kendinci bir takım politika cambazlannın kişiliğinde. daha doğrusu kisı sizliğinde, azalarak sürdürüyor yasamını; içinden, yurt gerçeklerine uygun ve çağımıza yaraçır bir yönetim kadrosu çıkaramadıgı. peciktirilmeye gelmez erken bir ^eçimle elenmeji, ya da yerlnl başka!ar:na bırakmayı göze alamadıgı sürece daha da azalarak yaşayacaktır. Oysa, çoğala çoğala vaşamaktıı insanı insan. topiumu toplum yapıa yücelten. Türk halkı. geri de kalan üç dört yıHık acı günlerden gözü açılnrs olarfik ciksn Turl: haikı. köyüisünden kentHsine, memurundan isçısine kadar belirll bir sınıf bilincinde. çoğalarak vasıyor. Ona, kendlsi gibi ço£ala çojfala yaşamasın! bilen. gerisinde kal mayan temsilciler, yöneticiler gerek. Avrupa Haıitası lrkaç yıl önce Türkiye, 12 Mart fasizınini yasarken bir Avrupa haritası dünyada elden ele dolaşıyordu. Bu hariUd» bütün Avrupa iilkelerı beyazdı. Ama Portekiz, tspanya, Yunanistan ve Turkiye siyaha boyanmıştı. Gerçekten Avrupa kıt'asının güney kusağı şaşılacak bir kara kuşak niteliğindeydi. Portekiz'de sömürgeciliğe dayanan bir faşırm süregelivordu. tspanya, iç savaştan beri Franko diktası altındaydı. Yunanistan albaylar cuntasının yönetimindeycii Türkiye parlamento fasizminin koyusunu yaşıyordu. Biz Osmanlı gelenek göreneğinde Hilei Şeriye alışkanlığına müptelâ bulunduğumuzdan, faşizmi kara kaplı kitaba uydurmustuk. Bir yanda parlaraento çoğunluğu emekçileri yazarları. aydınlan mahpushanelere tıkmak, işkeneelerle inletmek zevkinde samba yapıyor: C1A cuntası, bu oyunun darbukasını çahyordu. B Cahit ki bn hasta dÜMnde saghklı bir katuerdi CshM U hastalıja karjı iircycn hücrelerdl Yorgun develer gfbi çöktüğii Donnen şölenlerinde bile •SU paranızı. ben kendi kendimi yerim,. derdi. Cahit zaten azalarak yasayanlardan değil Çofalarak ölenlerdenal. Düşünüyorum nicedir, azalarak yasamak. eoğslarak ölmek sorunu üstünde. Yahya Kemal, nice nice önceleri, Düt&nee adlı »iırinde. belki biraz da kendini. kendi yitik. otel köselerindeki yaşantısını düşünerek şöyle diyoıdu: Ölmek dejpldir ömrümüzihı en feci işj. Müjkül budur ki öirocden evvel ölür tttL Yahya Kemal. azala atala yasamanın dramını yansıtıyordu bu dizelerinde. Kendiai de, yüksek tirajh bir gazetede, bol para karfihğı yayımladıgı o cüızlaşan son dörtlüklerinde bu azalmanın bilincinde. ayıbında eriyor olmalıydı. Peki. ned'.r ölmeden ölmek? tnsan nasıl «ölmü«> sayılabilir, yer içer. güler oynar, haklı haksız <çoğunlukla hık.'iz) yaşaınını siirdü rürken? Caa Yücel'in, azalarak jrajamak dedigi değil mi, bir anlamda ya da her ar.lamda. ölmeden ölmek? Ekonomik ve politik alaıtda. Türkiye'nin fu son yirmi otuz yılına bakarsak, azala azala yaşavanlarla çoğala çoğala ölenlerin bir büânçosunu çıkarabiliriz kolayca. Zenginler (o zenginliklerinin ne denlı deftere kitaba uydurulmua oldugunu Mısır' Ama kara kaplı kitaba ne denll uydurmaya çalışsak. uygar dünya oyunu yutmuyordu. Aradan çok geçmedl. Avrupa'nın güneyindeJcl kara kuşakta kopukluklar başgösterdi. Porteklz'de bir ordu darbesiyle sömürgecilerin faşist iktidarı yıkıldı. Komünist ve soeyelist partilerin de katıldıgi bir ulusal koalisyon hükümeti kuruldu . Atina'daki albaylar cuntası devrildi. Yunanistan sosyalist ve komünist akımlara ve partilere yer veren bir çoğulcu rejitni benimsedl Türkiye ise kendi yöntemlerine uygun biçimde yeni bir oluşuma girdi. 14 ekim 1973 genel seçimleriyle parlamento fasizmı çatladı. Demokratik solun başarısıyla batıh demokrasiye açılış umutları yoğunlaştı. Şimdi tüm Avrupa haritasına baktığımu zaman »öyle bir manzara karsısında saşırıyoruz. Avrupa'nın doğusunda ve Balkanlar'da komüni«t partilerin. iktidarlan sürmektedir. tskandinavya ülkelennde iosyal demokrasi artık görenek niteliğine erismistir. Fransa v« ltalya'da sosyalist ve komünistler oy sandığında kapltalistlerl» basabas düzeye eri?mişlerdir. Ingiltere'de îsçi Partisi. Almanya'da Sosyal Demokrat iktidardadır. Ve Avrupa'da UralTardan Atiantik Okyanusuna dek bütün ülkelerde komünizmin ve »osyalizmin, ya iktidarda ya muhalefette, ama toplum dflzeninin içerifinde bulunduğu görülmektedir. Şüphesiz bu haritamn doğu'suyla batı'sı arasında önemli farklar vardır. Doğu'daki Sosyalist ve Komünist Partileri tekelci düzenler içinde yaşamlarını sürdürürlerken, batı'dakiler çoğulcu düzenlerin koşullarında yaşamaktadırlar. Ama gerçek çarpıcıdır. Tanzlmat'tan beri Türk aydınlan AvTupa simgesiyle hasır neşirdirler. Çagımız Avrupa'sında Doğu'dan Batı'ya »osyalist veya komünist fikir ve kurumlan vazgeçilmez niteliğe erismislerdir. Türkiye ise bu gerçeğin dısmda yaşamak için saşılacak bir direnmeyi lnatîa sürdürmektedir. 19'uncu yuzyılda, Batı uygarhğından bilimsel veriler karşısmda: Gavurluktur.. diye direnen Osmanlı toplumunun katı çevreleri bugünkü tutucuların yanında hiçtir. Oysa tanzimat kafalıların arük su gerçeği anlamalan vakti gelmiş ve geçnüftir: Sosyalizm ve komünizm, Batı uygarlıgının bir ürünüdur. üygar dünyanın yasamında bir etkendir. Bu etkeni yasaklıyarak • Babhlaşmak. olanaksızdır. Bugün Avrupa haritasına baktığımız zaman komünist partilerintn yasaklandıga iki ülke göze çarpıyor: Biri tspanya.. Öteki Türkiye. Bu çarpıcı haritanm bize bir seyler anlatması gerekiyor. Bir adıyla «Batı. öteki adıyla «Burjuva» demokrasilerinde, antitezine özgürlük tanımayan rejimlerin adına fajizm denir. Türkiye bugün örtülü fasizmin rejimini sürdürüyor. Yasalarımızda fikir özgürlüğü yasakları bulundukça, uygar dünya bize kuskuyla bakacak, ve Avrupa haritasında tspanya ile Türkiye öteki ülkelerden ayrı sayılacaktır, Birkaç yıl önce Türkiye 12 Mart fasizmini yasarken Avrupa haritasınuı gıineyi siyab kuşaktt, ve ülkemiz siyah kusağm üyesiydi. Bugün Portekiz ve Yunanistan değis/mistir. lspanya hftli simsiyah, Türkiye ise siyahtan beyaza doğru bir kurşunide arıyor rengini. BİRfKİMt BÖLMEMEK OKTAY AKBAL Evet Hayır Fesih Hakkına Başka Bir Bakış ki parlamenter, blr Anayasa değışıkligi önerisinde bulunmusiar: Devlet Başkanına, Millet Meclisini fesih etme olanaguu veren bir yetki tanınmasuu istiyorlar. Bu girişim sakattır. Anayasa sorunlanna, siyasal oluşumlara arnatörce bir yaklaşımdır. Hiç bir AnayasaJ Kuruma, mekanizmaya, tekniğe amatör algısı (idrakıı ile yaklaşımda bulunulaınaz. Herhangi bir Anayasa] kuruma, mekanizmaya. tekniğe amatörce bir yaklaşun biçimi, bizı bir fantaziye götürUr, ya da, tehlikeli sonuçlara! Fantaziye belki katlanılabilir, takat, çok kez, böyle bir yaklaşun bir fantaziye dUşmüşKigUn gafletinden çok, hayinlik sonucu da doğurabilecek bir ysktaşım olabilir. Burada hayinligi, ceza hukukunun içerigi ile düşünerek söylemiyoruz. Pesih hakkının hayınlikJe kullanılmasından söz etmemiz, ceza hukukunu alcla getirmemelidir. Böyle bir olanak sağlanırsa, bunun dolambaç lı amaçlar için kullamlabilmesi ola.sıhgından kuşkulanmahdır. • I B ir TSİP var, yanı Türkiye Sosyalist Işçi Partisi. Kaç yerde örgut kurdu. üye sayısı ne kadar, ilk genel seçimde alacagı oy nedir?.. Bunlan bi'.miyoruz daha. tlk bakifta görülen. bu partinin ülke olçüsflnde adını duyurmu? sosyalist kişilerden kurulmadığı için kamuovunda bir ağlrlık kazanamari'.cıdır. Aynca sendikaların da cfestefini elde edemedi. Sola açık aydınlarm pek çoğu da TSlP'e karşı IİRİsiı .. PARTtLERtN RIZASI ALINMADAN PARLÂMENTO'YU FESHETMEK, BAŞKAN'A BU HAKKI TANIMAK, MODERN PARLAMENTARİZMDE DARBE SAYILIR. B ü DA FAŞtZME AÇILMADIR. Prof. Bahri SAVCI masmdan yarsrlanmak düşüntllürdü. Bugün yasama ile yürütme araaında yukanda sözünü ettifimiz bütünleşme yüzünden bir anlasmazlık çıtanai. Bu nedenle halk hakemliğine giımek için fesih mekanizmasmı kullanmaya gerek kalmaz Modern pariamentarızmde tesih mekanizması, tngiltere'de kullanılır Bu yetki orada, çogunluk partisi liderinin. bir ayncalıfc haline dönüşmüstür. îngiliz Başbakanı, şeçimleri. kendi partisi için en elverışli bir zamanda ve koşullar altında yapmayı sağlamak için, Kralıçeden Avam Kamarasınm feshini ister. Bu onun bir ayncalıgı olmuştur artık. Ama buna îngiltere'de kimse birsey demez. Çünkü parlamento içindeki ve dısındaJci öteki siyasaı kurumlann tümU, tngiliz Basbakanırun bu ayncalığını, sakıncalı bir yolda kullanmasını ön'eyecek bir güçtedir. Bizde. bir Anayasa değisikliğı yaparak yürütmenin basma böyle bir ayncalık tanımak, sakıncalar doğurabilir. Çünkü bizde ötekJ siyasal kurumlar ve sosyal kuvvet merkezleri, bu ayrıcalığın kullanılmasını dengeleyecek güçte degildir. Bizde henüz halkin kendisinin ve öteki kamuoyu merkezlerinin Basbakan Devlet B&skanı ittifakını siyasal olarak dengeleyecek güçleri, hatta hejestertyoktttr. *•tşte 12 Mart'ta meclislerin kendileri bile. Sunay Erim ittifakını dengeleyemedi. Bizde, birden, Anayasal kurumlann islemezlige düseceği anlar olabilir. Burada kuvvet komutanlan, Genelkurmay Başkanlığı, kendi girtşimlerini kontrol edemez hallere düsebilirler. Düstüklerini söylemişlerdir «12 Mart'ın haşin eylemlerinln suçlusu olamayız. Tutuklamalar işkenceler bizim kontrolumuz Bunun nrdenı, bu partinin kurulujunun erken oluşu... TİPin, yani Türkive Isçi Parti.sinin lidarleri daha tutukluyken böyle bir partinin çabucak kuruluvermesi de iyi bir etki yapmadı. Hani yangından mal kaçınrca»ına! ö n almak, «osyalist birikimi kendilerinden yana çekmefc istegi... Bunu iyi niyetli bir açıdan da yorumlımak olasıdır. Denebilir ki. Türkiye'de sol kanatta yer alan bir parti sosyalist birikimi toplu tutacak bir örgüt gerekliydi. TStP de bunun için kuruldu. llerde bir gün tüm sosyallît güçler. kişiler. örgiitler sendikalar, aydınlar. i?çiler, halk yıjmlan bir arada topianmak iıterse, TSİP de katılır onlara... Seçime dojjru gittiğimlz açıktır. Oç ay, beş ay. en çok blr yıl. 14 Aralık 1S73 seçiminde partiler yelpazesinde sol yoktu, serçek anlamıvle sol partiler yoktu Varsa yoksa sağ!... CHP nin demokratik sol bir parti oluşu dahı dogrusn böyle olmak savı yetmiyordu yelpazenin »ol kanadında gerçek bir ajırlık kurmaya. CHP liler rie diyorlar, nrtanın solunda, baska bir anlaWâî"'*embkfWk soldldırîar ontar M'İTTc'çı'iJtretrre biğh rfeğildirler. Gerçi Marx'ın görıişleri, düşiinceleri bugün bürün sosyalist egilimli. demokratik sol egilimli psrtllerde derece derece kendini duyurur. Bu da dojal bir seydir. Ama CHP Marx'çı değildir. Bu partinin sözcülerinin, en başta llderinin ileri sürdügü, savundujfu görüşler Batı'nm liberal. ilerlci partilerinin çizsisfrıdedlr ancak .. Duyuyoruz, eski TİP. yanl Türlciye îşçi Partlsinin yöneticilerı yerviden bir »osyalif>t parti kurmak istegintteymiş. Boran. Aren Doğrusu gerçek bir sınavdan geçtiler TÎP liderleri... Ajjır, çetin bir sınavdan . Açık vermeden, »enlk düşmeden çıktılar bundan Yeni bir parti kurmak girislmleri, vanlarına sendikaları di alırlarsa. örnefin bir DÎSK böyle bir sosyalist partiyı olanca gücüyle desteklerse. basartlı olabilir. Böyle bir sosyalist partinin genel seçimde en anndan on beş yirmi milletvekili çıkarmak olanajı vardır. Belki daha da çok... Demokratık sol CHP ile so«valist bir partinin ortak hükütnetı Türk halkı için yarırlı iüler başaracaktır. Böyle bir ortaklık CHP'nin ışın sa»cı partüerle yapaeagı isbirliginden çok dahs saglam. çok daha tutarlı sonuçlar saglavabilecektir. Bu arada, TtPin eski ba?kanı Aybarın rfa yenl bir »osyalist parti kurmak yolunda çabalar harcadıgı duyuîuyor. Geçen dönemin basartlı milletvekillerinden biri olan Aybar'ın bu çirişimi nasıl sonuç verir. hilemem Gerçek anlamda bir Parlamento ıdamı. bir »osyalist »ydın olan Avbar aynı başarıyı parti liderliginde gösterememıştir Kısacası, iyi bir sosyalist miüetvekili, ama iyi bir bir «osyali»t lider değildir. TIP'in bir kaç yıl içinde parçalanmasında, erilmesinde derece derece bir çok kisinin payı vardır elbet Bu ararfa Aybar'a da önemli bir pa>> düser İDenenmis bir lider olan Avbar'm ardından kaç kişî gider. hele tam bir basarısı?lık!a sonuçlanan Birlik Partisi'vle isbirligi deneyi de belleklerde iken... Sosyaüst birikim!... Kaç yüt bin oydur' Belki de bir milyona varmıstır. Bilmiyoruz. Şimdi, bu birikimi üç partiye dalıtmak mı serek? Ozaman klmsenin i»ine yaramayacalı bu parçalarrnı? oylar Diyelim ki. üç sosyaüst parti var. üçü de «eçime giriyor.'alacaklan sonuç yenilgl olmayacak mı? Sosyalistler kişisel çekismelerin u'lünrip katabllmelidirler. Sosvalıst öğretinin gereğidir bu. Kişiler deRİldir önemli olan, öğretidir, düşüncedir, bu ö*retivı, dü«üncf>i yıgınlann yaranna kullanmak çabssidır. Sen ben çpkismesi yapan bir sosyalist birikim. şerçekte bir sosyaliM birikim de«!dir SosyaUstlik adı altında halk yığınlarını bir aldatma oyunudur. olsa olsa... Banı sorarsanız, sosyalist partilerin, b i r tane de beş tane de olsa önümüzdeki tlk genel seçimde demokratik sol CHP'nin karşısına çıkmaraalarını isterim. CHP'ye yardımcı olmaları. oyları dagıtmamaları, demokratik sol bir ıktkfarın oluşmasmda katkıda bulunmalan, hem yurt, hem ulus, hem de sosvalist birikim için yararlı olacaktır. dısına kaçmıştır» demislerdir. Böyle evrelerde, Etevlet Basksnı • Basbakan • örtUİU güçler arasmda bir bütünleşme istidatu artar. O zaman, bunlann eilerine bir görüntü haline düşse bile a gırlığı, yıne de bizzat varoluşu ile belirten bir parlamentonun doğrudan ve tüm seçimden gelen dalını fesih yetkisini vemv* yanlış olur. Onlar bunu, ulussl iradeyi demokratik yolda yansitmakta pek geri bir yapısı da olsa. bfiyle bir kurulusu yaralamak için kullanabilirler. (Bunun nasıl olabileceğini açıklamak ayn bir konudur.) Çoğunluksuz Durumda Ortada bir çoguniuğun oimadığına göre, dunım şunu gösterır: Böyle bir mekanizmanın, otta da Dir çogunluk olnıadığma göre, Ingiltere'de bile işleyebilecegi çok kuskuludur. Orada, daha savaş ve bunalım zamanlannın ulusal hükümetlen dışında, sırf seçimden çıkan btr sonuç halinde, türlü azınııxlar dan kurulmuş koalisyorilar evresi henüz görülmedi. Ingiliz siyasaı kurumlarının gelişmelerinüı ^elecekte, tngiliz parlamentarizmi alanında ne gibi sonuçlar dogu racağını bilemeyiz. Ama şimdı den bırşey bilebiliriz: Ingiltere' de bu yetki, çogunluktaki Basba kanın ayncalığıdır. Çoğunluktan yoksun bir Basbakan da olabııecek ise, ve o da, bu yetkiyi fcu) lanmak isteyebilecek ise, bu, öteki ortaklan ile anlaşmadan kullamlamayacak bir yetki nalin de belirecektir. Yani Îngiltere'de, çoğunluktan yoksun bir Basbakan, koaıısyon ortakları ile anlaşmadan böyle bir yetkiyi kullanamayacakur Ingiltere'nin öteki siyasal kurumlan bir koalisyon Başbakanuıa kendi iradesi ile. kendi siyasal tercihi olarak, böyle bir Karsn aldırtmaz. Böyle bir durumda tngiltere Basbakan., ancsk öteciler ile anlastıgı zaman böyle bir yetkiyi fcullanabiür. Buna, majes te krallçe buzur İçinde imaasını atabüir. Çünkü bu, aslında par lamentosunun kendiîüıin aecunleri yenileme karanndan bssks bir şey degildir. Bir tngiliz szu* lık hükümeti Basbakamna. tnçıl tere"nin öteki siyasal kurumlannın nzası olmadan böyle bir lesih karan aldırtmak, Kroıavel' den beri olup bitenleri hiç» saymak olur. Buna da hiç bir pebü vanın gücü yetmez. Çoğunluklu Durumda Sorunu parlamentoda bir çoğunluk olduğuna, ya da olmaaıgına göre ayrı ayn dUşünmek ?erekir. Parlamentoda bir çogunluk ol duguna göre: Devlet Başkanına parlamentonun aalk seçiminden gelen Meclisini fesih yetkisini tanımak bugün parlamentarizm ile ilişkisi olmayan bir sorun durumuna gelmiştir. Çünkü klâsik parlamen'arizm demokrasisinin yaşaması için gerekli olan bir ikilige dayanırdı. Bu, Meclis Hükümet ikilisi idi. Klâsik parlamentarizm, bugün yerini modern parlamentarisme bırakmıştır. Bu gelişım evresıne gelmeden önce, klâsik parlamentarizm hükümet ve meclis denen bu iki kuvveti birbirı torşısına koymu^tur. Her ıkısı ae fcendı yapılaruı» özglı Anayasal araçlarla donatılmıştır. Onlar, bu araçlan kullanarak birbirieri üzerinde etki karşı etKi eyiemlerine gınşirler. Böylece dogan bir ilişkıler demeti içinde. birl ötekinm el ulağı durumuna düsmekten kurtulurlar. Aralannda bir denge kurulmuş olur. Bu denge. demokratik düzenin ve onun özgürlUk]eT demetlnin korunmasına yarar Bu denge yasamı içinde, meclis. hülrilmeti sorumlu kılmak aracıru kullanarak hükümeti etkiler. hızayp getirır. Buna karşılık hükümet de, meclisı fesüı etme aracını kullanacafınt ileri sürerek meclisi etkller, onu hizaya getirir Rahmetli Hayrettin Belli'nin eşi, Mihri BeUı Köymen, Türkân Eboioğlu'nun anneleri Kenume MÜVEDDET BELLİ 5 Aralık 1974 günü vefat etmiştir. Cenazesı ? Aralık Cumartesi günü Şişli camiinden öğle namjzındac sonra ksldınlarak Zlncirlilcuyu mezarlığına defnödı.ecektır. Çocukları, relin ve damatlan, tomnlan TC. ZtRAAT BANKASI (Cunıuui'vef »743) MÜFETTİŞ MUAVÎNLÎĞİ GİRİS SINAVI T.C. Ziraat Bankası Teftiş Kurulu Başkaniığuıca, 21 ocak 1975 salı günü saat 9.00'da Müfetti| Muavinliği giriş sınavı açüacakür A) Smavlara katılabilmek için adayların: 1 Hukuk, Iktisat, Siyasal Bilgiler, Idari tlimler (OJ).T.Ü.), İdari Bilimler (Boğaziçi Ü.), îşletme Fakülteleriyle, Hacettepe Universitesi Sosyal Bilimler 'Ekonomi Bölümü), Ege Universitesi Iktisadî ve Ticarî Bilimler Fakültesi, tktisadi ve Ticari llimler Akademisi veya Milll Eğitim Bakanlığmca denkliği onaylanmış yabancı ulkelerdeki benzerleriniıı birisınden mezun olması, 2 Sınav tarihinde 30 yaşını bitirmenıis bulunması, 3 Sağlık durumunun Türkiye'nin her yerinde vazife görmeğe ve seyahat yapmağa müsait olması, gerckiidir. B) Yazdı sınavlar 21, 22 ve 23 ocak 1975 tarihlerinde Ankara'da (Genel MüdüriOkfte, Istanbul'da (Karaköy) ve Izmir'de (tzmir Merkez) Şubelerünizde yapüacaktır. C) Müracâat evrakı, sınav konuları. yabancı ülkelere gönderilme gibi hususlarla, diğer şartları kapsayan broşür; Ankara'da T. C Ziraat Bankası Teftiş Kurulu servisinden, Istanbul'da (Karaköy) ve tzmir'de (İzmir Merkez) Şubelerimızden temin edilebilir. Ç) Sınava katılacak olanların en geç 10 ocak 1975 tarihi* ne kadar lüzumlu belgelerle birlikte <T.C. Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü (Teftiş Kurulu Başkanlıgı) Ankaraı adresine müracâat etmeleri gerekir. < Basın: 26393) 9738 TÜRKİYE EMLAK İ İ KREDİ BANKASI A. O. GENEL MÜDÜRLÜGÜNDEN Bankamızca çıkanlan ve halen tedavülde bulunan tahvillerimizin faiz oranı 9 Eylül 1974 tarihlnden fonra gelecek İlk kupon vadeleıtoden itlbaren uygulanmak üzere % U'e çıkanlmıştır. Tahvillerimizin sayın hamillerins laygı De duyurulur. Bizde Durum Bize geiince: Biıae ae, Meclis te bir çoguniuğun olmadıfc aaracak bir uoalisvonun bulundu^u zaman, onun başbakanı, sırf kendi ıradesı ile. sırl Kendı siya sal karar tercihinde bulunma ira desi ile. böyle bir fesih voluna gi debilir mi? Kendj ortafı ile ortaklan İle anlasması olmadan bSyle bir karara giderse, karar dısında kalan ortaklar ile muhalefettekl öteki partiler ona ne direnmeler g&sterir? Bunu gördük. K e n d i rızalan alınmadan, kendi Konsesüsleri elde edil meden bir azınlık hükümeti kurulmasına karşı. «hükümeti isgal eaiyor» ferysdını Kopardılar. Ol madı, bir koalisvonla ronetllen böyle bir durumda nzası aunma yan, konsesüsü elde edilmeyen ortaklar ile muhaielettekı partiler derhal oirleşirler ve bagınrlar: Yalnızca, «hükümeti isgal ediyorlar» diye değii, «millet 1 sile rek. milleti işgaı edivor» diye. Böyle bir agırhgı da sonunda fesih karamamesini imzalavacak lıiç bir devlet baskanı Uzerine ala maz. Alabildiğinı duşünelim: Bu, dev let baskanının darbesi olur. Böy le bir darbe fasizme dogru bir açılma teşkil eder. Koalisyondakı öteki ortaklann ve muhalefetin rızası alınarak konsesüsü elde edilerek başbakanca verilecek bir fesın Karan ise artık oasbakanın karan olmaz. Bu Meclisin kendlsini venı lemesinden baska Dir sey defti) dır. Meclis ise nendiru. bueürufO sistem içinde de yenileyebiliyor. Öyle ise, bunun başbakandeviei baskanı oütünlesmesı ile vapılmıs bir başka oirücü kurmava serek vo». Bo vukanda sövledıgimtz rttfk: sak.nralara canak tut mak olur. Modern Parlamentarizmde Klâsik pariamentarızmde bu böyledir. Bu nedenle orada fesih mekanizmasına anJamlı bir yer vardır. Fakat, çagunızın modern parlamentarizminde böyle degildiı artık. Çünkü demofcrasinln geregi olan Ücilik, artık meclis hükümet ikilisi olmaktan çıkmıstır Artık var olan ıkilik, ilrtida r . muhalefet ikiligidlr. Çünkü siyasal modernleşmede, hükümet ile meclis çoğunluŞu (Ve dolayısıyle meclısın kendisi) arasında bir bütün leşme olmuştur. Artık bunlann arasındaJd denge kalkmıstır, gereksiz olmuştur. Buna karşılık demokratik düzenin ve onun özgtirlükler sisteminln geregı olan ikilık ıktıdar • muhalefet ikiligj olmuştur Hükümet ile meclis arasındaki bütünleşme dolayısıyle hükümeti, meclisin karşısmda korumağa gerek kalmamıştır. Bu nedenle yürütmenin ?irisiml ile, hükümete. meclisi fesih yetkisini verip işleöneye de gerek kalmamısur Burada hükümet, artık. meclis karşısında zayif degildir ki, bir anlaşmazhk anında. hükümeti korumak üzere. ona mecüsı fesih yetkisini tanıyalım. Böylece aralarında bir denge kurmaya ugnısalım. Parlamentarizm, bir baska acıdan da degişıklıge uğramıştır. Eskiden vasama ile yürütme arasında bir anlasmazlık çıktıftı zsman halk hakemliğine basvurmak ıçın tesıh mekaniz (Basın: 265219735) İLLER BANKASI GENEL MÜDÜRLÜGÜNDEN TESEKKÜR Sersnli eşim ve servgtli kızımıs Makine, Elektrik ve İnşaat Yüksek Teknikeri ve Teknikerleri Ahnacaktır Bankamız teşkilâtında teknik HizmeUer SınJmda çalıştırılmak üzere aşağıda yazılı şartlara haiz olaıüardan 657/132Î saydı kanuna göre aylık ve ayrıca yan ödeme verilmek suretiyle makine. Elektrik ve İn?aat Yüksek tekniker veya tekalkerleri ahnacaktır. ARANAN ŞARTLAR: 1 Türk vatandaşı olmak 2 Kamu haklanndan yoksun olmamak 3 Askerliğini yapmış olmak 4 Herhangi bir müesseseye kanı mecburi hlzmeüe yflkümlü bulunmamak. 5 Görevini yapmağa roani bir hastahğı olmadığını tam teşekküllö Devlet Hastanesinden alacağ: raporla tevsik etmek. 6 40 yasından yukarı bulunmamak. 7 Yapılacak mülâkatta basanlı olmak. tsteklilerin Bankamız Personel Dairesi Reisliğine bizzat veya yaztlı olarak müracâat ehneleri hususu duyurulur. (Basın: 26572) 9Î36 Gülsün SÎNANOĞLU'na yaptülan rjasanU amelıvatla yeniden sağlığınn Kavusturan. I L ÂN Atatürk Universitesi Rektörlüğünden:{ Üniversitemız Ziraat Fakültesı BagBahçe Kürsüsü Sebzecilik dalında bir adet profesfir'ük feadrosu açıktır. tsteklilerin 1750, 1765 ve Üniversiteler ögretim Üyelerinin şeçimleri ve Profesörlüğe vükselmeleri hakkmdafci tüzilk uyannca lüzumlu evraklan ile birlikte en geç 16.12.1974 tarihine kadar Rektörlüğümüze basvurmalan duyurulur. (Basın: 264409733) Prof.Dr.TarıkMİNKÂRl'ye ve Narkoatöı Sayın KTİ LOYA'ya, Sayın Mustaıa Yakupoğlu'oa, HayTÜnissa BUyükmutlu'ya ve Hayat Hastanesinin tüm hamş.r* ?e personeline gösterdikieri ook vatın Uöden lolayı en derin mtnnet ve sükranlarımıri sunarız Küstö Sinanoğlu Hikmet DemirösS (Cummıryet: 9744) • • • • •• • » • >••••»••••••»• » • • • • » • • • • ANKARA tKTlSADİ ve TÎCARÎ ÎÜMLER AKADEMİSİ BAŞKANLIĞINDAN Akademimizde okutulmakta olan .KKUNo.MİK SİSTEMLER. dersi için bir öğretim üyesi veya ögretim görevllsl (asl! veya dera ücretli) alınacaktır Isteklilerin 2312.1974 günü taat 17.30a kadar müracaatlan rica olunur. (Basın: 36569 tf7. ILAN Sandikamız, Türbol Ticaret btd. $u. Ue Haıbtya Genel Merkez n Havaalanı Yeşilköy isyerlennöe çajısan liyeien adına ısveri esasına göre Toplu U üözi^smfsı yapacaktu Keyîiyet 275 sayılı Kanunun 12. maddesı «tre^nce llftn olunur. TtKKtYE StVtL RAVACILİK ÜENDtKASI I •••••••••••»•• >•••••••••••••••••• (Cumhurij'ct: