Katalog

CUMHURÎYET 5 Aralık 1974 f uPİDfy Siıii FAjUF EI ASDULCA I j \ . » 0, ÇİMDİ PüYA0)W^.«>/sbîKÎEN "ftj{LA.|£|4M.lAL(Plrt>u£ DAĞLAR KRALI Yazan: Edmond About 41 Vastl'in cenaze töreni, Yunan törelerine uygun oldu. Haydudun yıkanıp tonizkanus cesedi, orta yere kondu, ayini bizzat Kral yönetti. Torenin sonunda, Hacı Starros taymetli subayının başına gitti ve onu dudaklanndan öptü. Sonn bana döndü: Sıra sizde aayın Lord, dedi. O zaman, Dağlar Krslı'nm korkunç kıtikamının dehşetiyle iliklerime kadar ürperdim. Dürüst bir insan hiç bir m a a n bu kadar ileri p t mezdi. Sizi temin ederim, bir ölüyü dudaklanndan opmeic samldığırnJan da d»ha korkunç, Wele bu öldürdüğünüzü iddia ettikleri biri olursa. Sizinle konuşurken bile hâlâ dudaklarımda ölümün o kahredici taduu riuyar *ibi oluyorum. Ayin bittiktea sonra, Vasil'in öldüğü yerde bü yük bir çukur açalar ve cesedi oraya gömdüler. Arkadasları Vasil'in mezarı başma bir haç çakmak için sopa gerektiğmi soylediklerinde Kral, Hiç merak etmeyin. Vasil'in başucuna sayuı Lord'un sopalannı dikeeeğiz, dedi. Birden tarifsiz bir korkuya k«pıldım. Acaba, «Saym Lord'un sopaları» derken neyi kastediyordu Kral? Hacı Stavrosun çubukçusu. Kral'ın darresine koştu. Dönüşte yanında iki tane kalın deme sopası vardı. Kral bana döndü ve gülerek: Sizin için çalısıyoruz, lütfen ayakkabılan nızı ve çoraplarınızı çıkann dedi. Gözleriınden korkuma oktnnuş olmalı ki sözünü sürdürdü: Ben gaddar değilim. Gereksiz siddet göste rilerınden de nefret ederim. Bu yüzden sire öyle bir ceza dü?ündüm ki, aynı zamanda bizi gereksiz gözleme çabalanndan da kurtarsın. Birkaç gün dür. şiddetli bir kaçma istegine yakalanmış görünüyorsunuz. Tabanlarınıza yiyeceğiniz yirmi so pa, bu isteğinizi ortadan kaldıracaktır sanırım. Bu benim iyi bildiğîm bir işkencedir: Türkler gençliğimde bana bu cezayı birkaç kez uygulamışlardı. Deneylerimle bilirim ki, öidürücü değüdir. Çok carumzın yanacağını dı hemen beliruneliyim. Bağıracaksınız ve mezanrun dibinde Vasil sizi duyacak, davranışlarımızdan hoşnut olacaktır. Bu sözleri duyunca ilk tepkim, henüz u ğ lamken bacnklarımı kullanıp kaçmaya çalışmak oldu. Ama iradem öylesine hastaydı ki, parmagı mı kıpırdatacak gücüm kalmamıştı. Hacı Stavros beni, bir böcek toplarmışcasma rahatlıkla yerden kaldırdı, ayakkabılarımı ve çoraplarımı çıkanp ayaklanmı bağladılar. Defne sopalannın havada döndüklerini gördüm. Gözlerimi kapayıp beklemeye başladıra. Bekleme saniyenin onda bi ri kadar sürdü, ama bu arada son bir kez daha babamı düşünecek Mary Ann'e öpücük gönderecek, Bayan Simons ile John Harris'e aralannda gönüllerince paylasabüecekleri lanetleri yağdıracak zaman bulabildim. O zamana dek bir kez bile bayılmamıstım. Bu bende eksik olan bir yandı belki de. Bütün vuruşları birer birer duyuyordum. îlk darbe öylesine acı vericiydi ki, sonrakilerde bir fey duy mayacağımı sandım. Vuruj, tabanlanmdan baflayarak bütün vücudumu sarstı. Daha sonra acı tabanlarımdan yukarılara doğru kaymaya başladı. Bu kez bacaklarunın ke miklerinin parça parça olacağını sandım. üçüncü darbe, tam topuklarımm altına geldi. Bütün belkemiğimi yehnden oynatarak, beynimdB p«tl»dı sanki. Dördüncü vuruşta vücudumda scıya boğulmamış bir yer kalmamiîtı, sopanın tabanıma değil de bumuma vurulduğu duyjusuna kapıldım. Sanırım ilk kez kan da o anda fışkır dı. Vuruslar diizenli arahklarla aynı yerlere ini yordu. t!k ikisind* bağırmamak yürekliliğini giMterdim. Üçüncüde de dişlerimi sıkıyordum. Dördüncü de bağırmaya, beşinci de böğürmeye boşladım. Onuncu vuıuşta artık etimin tepki gös tetecek gücü bile kalmamıştı, susmustum, ama fizik uyuşukluğum acıyı bütün açıklıgıyla duyma raı engeUemiyordu. Gözlerimi açacak halim yoktu, ama en küçük bir gürültüyü dahi duyuyordum. Eğer ilerde tıpla ilgilenirsem bu gözlemimi hij unutmayacağım. Doktorlar, can çekişen bir hastanın başucunda konuşurken, zavallının söylenenleri duymayacağını düşünerek durumunun kötü olduğunu açıklamamalıdırlar. Genç haydutlardan birinin Kral'a seslendiğini duydum: Herif öldü, iki kişiyi neden boju bojuna yoruyoruz? Korkma ben bundan altmış tane yedim. İki gün sonra dansediyordum. Bunu nasıl başardın Kral?. Luigi Bey adlı bir Italyan dönmesinin yap Iığı merhemi kullandım... Nerde kaldık? Kaç tan« vurdunuz? Onyedi.. Üç tane daha vurulacak. Sonunculan 5» xenle vurun. Sopanın artık etkiıi kalmamiîtı, duygusur bir et parçası üstüne inip kalkıyordu. Acı bütün duyularımı felce uğraunıştı. Nihayet bacaklanmı çözdüler, ayaklarıma so ğuk su ile kompres yaptılar, bir yaralı kadar susamış olduğumdan bir bardak şarap verdiler ve oturttular. Şarap biraz gözlerimi açtı ve o anda anlatılmaz bir öfke tüm vücudumu kap ladı. Bilmiyorum hiç benim gibi dayak yediniz mi? Ama belirtmek isterim ki, maddi işkence kadar insanı küçük duşüren bir şey yoktur. Sannıam ki dünyanın hakimi olan insan bir anda. adi bir sopanın esiri haline gelebilmeyi kabuUeıuia. Ondokuzuncu yüzyılda doğup, buhan ve elektriği kullanmayı öğrenip, doğanm sırları nın yarısın» sahip olup, bılimin insanın güvenliği için yaptığı bütün buluşları tanıyıp, ateşli hastalıkları, kizamığı iyileştirmeyi öğrenip, bir sopa karşısında kendini savunamamak, dayanüa cak şey değildi. Eğer asker olsaydım ve amirlerim beni aynı işkenceye yatırsalardı, kaçınılmaz olarak öldürürdüm onları. Çaraurlu yere oturup, çevremde beni döven, dövdüren ve dövülmemi seyreden adamları görünce, öfke, utanç, hakarete uğıamış insanlık onuru, tecavüz edılmiş adalet, kaba kuvvet karşısındaki düfünce duyguları birden tüm vücudu mu kin, batkaldırma ve intikamla doldurdu. Bü tün hesapları, çıkarları, ihtiyat düsüncelerini va gelecek kayfısını unutup, ağzıma gelen agır küfürleri, bu adamlara kusrüm. Kral'a en olmayacak sözleri Mylüyor, anasına karınna, kızma haka ret ediyordum. Bir çeyrek kadar konuştum bu fekilde. (ÜıTamı TÜRKÎYE'NlN İLK BÜTÇESİ Emin ÇÖLAŞAN Ceviren: Ali Sirmen TBMM ilk iki aylık dönemde Osmanlı bütçesini uyguladı r DiŞi BOND eftove.T« g f R T » L B * O N IOJUJB larına göre yapacağı teşkilâtı tayın ve tesbit etmek zaman gerektiriyordu. Aynı zamanda mem leketi kurtarmak için kamu hizBüytlk Millet Meclisi'nln İlk metlerı durdurulamazdı. bütçesi özgürlük savaşı veren BLnaenaleyl Hükümet bir esas bir ülkenin biitçesi olması yökabul etmis Mart ve Nisan aylanünden ilgi çekicidir. Emperyartna ait geçici bütçeyi, ki tstanlizme karşı savaşan TUrk UluIstanbul Meclisinin bul Meclisi Mebusanı tasdik etsunun özellikle 19301923 dönemişti. bu tasdik edilen bütçeyi bütçesi minde her türlü olanaktan yoko iki ay için mesru kabul etYapılması gerekii harcamalasun olması ilk Mttçenin Snemımişti.» ( i i . rın belli esaslara göre yönetilni daha da arttırmaktadır. 1920 mesi zorunlu oldugundan Büyük Büyük Millet Meclisî'ne Hüküyılı bütçesı, Türkıye'nın KurtuMillet Meclisi 1920 yılı Mart ve metçe sunu'.an ilk bütçe Mayıs luş Savaşı giinlerinde içinde buNisan ayları bütçesı olarak t s Ekım 1920 aylarım kapsayan gelunduğu mali durumu yanaıtan, tanbul Meclisince onaylanmış çıcı bütçedir. Daha sonra Ksolanaksızlıklan vurgulayan bir olan bütçeyi aynen benımsemek sım Aralık 1930 ve Ocak • Şubelgedir. zorunda kalrruş ö^eîlîkle harcabat 1921 aylarım kapsayan iki Büyük Millet Mechsi 23 Nisan malar İstanbul Meclisinin bütçegeçici bütçe daha Meclis Genel 1920de açıldıktan sonra en çok sine göre yapılmıştır Kuruluna sunulmuş ve onaylanzamanım maiî ve askeri sorunmıştır. Avans nitelığınde olan Bu husus bütçe gorüsmelerı lara ayınnak zonında kalmıştır. bu geçici bütçelerdeki harcama sırasinda Maliye Encliment YazMeclis'in açılmasından, ilk büttutarları genellikle kesin değilmanı Ferıt Bey tarafından Meclis çe kanununun onaylandıgı 28 dir. Kaldı ki, bu bütçelerde saGenel Kuruluna şöyle duyurulŞubat 1921e kadar çıkan 103 kadece harcama kalemlerine yer muştur. nundan 62sinin mali konulara, Mazbata Muharriri Ferit Bey verilmiş, gelir kalemleri ve tullişkin olması, I92f)"ler TÜrkiye' tarları ise henüz belli olmaması (Çorum) «E^endim, malumu smın çok önemli malî sorunlarnedeniyle verilmemiştir alileridir ki, bütçe, gelecekte la karşı karşıya olduğunun gösvukubulacik sarfiyatı ıhnva edetergesidir. Maliye Bakanı konuşuyor cek bir kanundur. Halbuki İsKurtuluş Savaşının devtm ettanbul'da meydana gelen durum Yukarıda değinilen avans nıtiği günlerde ülkede silâhtan yiüzerine burada kurulan hükümet teliğindeki geçici bütçelerin tam yeceje, insan gücünden malî alelacele bir bütçe yapmak mecve kesin rakamları göstermedikaynaklara dek herşey kıttır. İnburiyetinde idi. Bunun esaslarını fini o günlerin Maliye Bakanı san gücü dışında ise herşey pa hazırlamak ve merkezde ihtiyaçFerit (Tek) Bey de Meclis Geraya dayalıdır. Orduj'a savaş araç ve g'ereçleri satmalıhması, askerin giydirrtmesi ve yedirilmesı, rafere ulaşmak jçin zorunludur. Oj'sa ülke, Osmanlı Imparatorluğundan devralınan bir AKBA harabe üzerindedu. Bu nedenle mali kaynakları ve devlet maliyesinj düzenlemek gerekmek= TS • YAYINEVİ tedir. Bu kısa incelemenin amaeı, KAYGISLZLAR 1 Türkiye"nin ilk bütçesi olan 1920 (Pekalâ Civs) yılı bütçesini nitelik ve nicelik <Wotehouse) (Mizahi) yönünden ayrıntılara girmeden tKİ ESİR yorumlamaktır. Böylece Kur(Onbırincı baskı) tuluş Savaşmın özellikle m«lî (Lajos Zlahy) 25 Lıra yönden ne denli güç koşullar alDENtZ KLRDU SUNAR tında sürdürüldüğü daha iyi an(ÜÇüncü baskı) laşilacaktır. ı SOKAKTA OtRÜLTC VAR (Jack London) Büyük Millet Meclisi'nin açılNadir Nadi İlâvesiyle btrlikta masından hemen sonra Anadolu' ı YENÎ TANRILAR 634 sayfa, 20 lira daki tüm devlet gelir ve giderMelih Cevdet Anday SARA DANE lerinin Maliye Bakanlığınca tek Ö L t M S t Z OTTN (Dördüncü baskı) elden yönetilmesi ilke olarak beOktay Akb&l (Catherine Gaskln) 25 lira nimsenmiş ve bu husus illerin ı KAHRAMANLAR ASRIN KADIM yetkilı makamlanna mümkün DOGMALIYDI Mihalı Földı 20 Ura olduğu ve haberleşme koşullaŞevket Süreyya Aydemlr Polisiye romanlar (12.30 lira) rının elverdiği oranda duyurulHer kitap 15 lira. SON DUKAK MORG (John Ross Macdonalrl) ÇAĞDAŞ YAYINLARI GÖZLERÎNE tNANMA l (Town?;e Rogers) îsteme adresi: ÖLECEKSİN Cafalotln Halkevi Sok. 3941 (Erle Stanley Oardner) Bütün kitapçüarda bulunur. BİR ÇİFT GÜZEL BACAK GÖRDÜM muştur. Savasın süregelmesi nedenlyle gelirlerin toplanmasma ve harcamaların yapılmasına hemen başlanmıs ancak bu ışlemler elde belli bir bütçe olmadan yürütülmek » r u n d a kalınmıştır. (Erle Stanley Gardner) KIRMIZ1 KVMLAR (Carter Oickson) ORTADAKİ ÖUMCŞTÜ (Ferguson Findley) KIZIL SAÇL1 (Erle Stanley Gardner) AKBA SAYINEVİ Ankara Cad. 49/A, CafaloiSIn nel Kuruıunda açıklamıstır. Maliye Bakanı Ferit Bey ( I s tanbul) «Encümen Başkanı Beyefendı pek güzel izah buyurdukları sırada diyorlardı ki, bütçenin gösterdiği rakam gerçefe dayanan bir rakam değildir. Bendeniz bunu itiraf ediyorum ki, gerçeğe tamamen uygunlugunu iddia edebilecegimiz bir rakam değildir. Henüz bugün dahi eğer gerçegi tamamiyle gösterebiiecek b'.r rakam benden isterseniz maalesef gösteremiyecegim. Bazı yerler vardır ki. halen o zamandan beri sordugumuz sorulara cevap almak mümkün olmamıştır. Bilhassa Van, Bitlls vilâye^ leri gibi vilâyetlerimizle haberlesme lon derece zorlukla cereyan etmektedır.» (2) Büyük Millet Meclisinin tüm bir mali yılı (1920 yılını) kapsayan ilk bütçesı 28 Şubat 1921 tarihinde «1920 yılı Muvazenei Umumiye Kanunu» adı altmda 18 red oyuna karşm 75 oyla onaylanmıstır. Burada dikkati çeken nokta Büvük Millet Meclisinin ilk bütçesi olan 1920 yılı biitçesinin aynı mali yîlm son eunUne ancak yetıştirılebilmıs olmasıdır. Mecliste 28 Şubat 1921 de onay lanan ilk bütçe Resm! Gazetede 25 Nisan 1921 tarihinde yaylınlanarak kesinlesmiştir. (•) 192C yılı bütçesi aynntılı gelir ve gıder cetvelleriyle, daha önce çıkanlmış olan geçici bütçe niteliğindeki avans kanunlarından daha ıleri bir bütçecilik anlayışının örneğıdir. Bu bütçedeki gelir ve gider rakamlarmın kesınlikle doğru ve sıhhatlı olduğu kuskusuz savunulamaz. Ancak, yıne de ilk bütçe o günlerm genç Türkiye'sinin mali durumunu yansıtacak niteiikte bir belgedir. Y A RIN : TEMEL AMAÇ (1) (T.B.MJtt. cilt 4, «ayfa C ) (T.B.M.M. cilt 4. sayfa Zabıt 14) Zabıt 15) Ceridett Ceridest ( ' ; Resmi Gazete ilk kez Ceridei Resmıye adı altında 7 ekım 1920'de yayımlanmaya başlanmıştir. 24 Mayıs 1925'den sonra Resmî Ceride, 7 Şubat 1928 tarihinden sonra ise Resmî Gazete adıyla yayımlanmıştır. Yaymhayatı hasat yayınları /İ£\ AÇIKLAMALI TURK t Ş HUKUKU MEVZT.1ATI Doç. Dr. Münir EKONOMİ Asis. Savas TAŞKENT • Ferdî Iş Hukuku • Kollektif I ş Hukuku • Sosyal Sigortalar Hukuku ile ilgih kanun, tüzük ve yöne^ melikler bu kitapta açıklamah olarak derlenmiştir. Kanun maddelerine ait çalısmalarda, aynı kanun lçindetn ügili maddelere; diger kanunlann ilgill maddelen ile milletlerarası sözleşmelere, tüzük, Bakanlar Kurulu kararlan ve yönetmeliklere, madde hakkın da önemli açıkiamalara ve içtihadı blrlestirme kararlanna yer verilmlstir. Fiyatı: 832 sahile 50. TL. ciltli birinci hamuı kâğida özel baslolı olanı 75. TL. Îsteme adresi: Türkocağı Caddesi No. 31 • 33 Gürsoy Han Kat: 3 Cagaloğlu tstanbıü Telefon: 27 52 09 GERIDE KALANLAR Çüuyor Jean Laffitte 1940'da Fransız Komünistlerin antifaşıst savaşlannın destanı! HALK DEMOKRASİSİ Tükenîyor Mao Tsetung 12.50 Lira TÜRKIYE RAPORD Hazırlayan: lluslararası Hnkukçular Komisyonu 12 Mart ve sonrasıtun en tutarlı yasal tahlili. 12 Mart muhtırası Anayasa'ya uygun mu? 7.5 Lira BAK TARLANIN TAŞINA Tükeniyor Asık thsant «Mektup» şiiriyle birlikte 10 Lira HASAT YAYINLARI P.K. 793 Sirkeci / İstanbul btuücave ekonomik yorumlar Prof. Dr. Zeyyat Hatiboglu Besim Baykal Prof. Dr. Haydar Kazgan Prof. Dr. Ali Sait Yüksel Dr. Öztin Akgüç A. Dogan Yalım Doç. Dr. Münir Ekononu Dr. Nezih H. Neyzd nin makalelerinden oluşan TtJRK BANKAaLIĞINDA 50. YIL kitabmı sunar. Kitap, finansal sistemimirin temel taslarım teşkll eden bankalarımızm, ekonomik ve sosyal fonksiyonlannı ortaya koymak, gittikçe karmaşık hâle gelen bzel sorunlannı teşhls ve analiz etmek, eleştiri, önen ve gelecege ait tahminlerle bankacıhğımızm gelişmeslne katkıda bulunmak amacını gütmektedir. (1. hamtrr 180 sahife 25.TL.) Isteme Adresi: P. K. 769 Karaköy, îstanbul. Veya: Cağalo21u, Çatalçeşme Sok. No: 17/4. Telefon: 26 34 11 türkiye defterı A R A L I K TEK BİLÎMSEL D E R Gt • Marksist Metodun Kaynak« ları / M AR X Günümüzün Başlıea ödevi J L E N 1 N Devrimciyle Konuşmalar / MUZAFFER ERDOST Bir Oturma Grevlnde Şiirin Sorduğu Sorular/ İLHAM BERK Devrimci Kültür Mücadeles Ve Edebiyat / HULKİ AKTUNÇ Felsefenin Kovuklan / «Arkadas»/ TAYLAN ALTUG Bir Şair Geliyor / ALt DEVRAN Ve SEZER TANSUA, H.U.İTİ ASILYAZ1CI # Değınmeler. P. K. 39, Teşvikiye'lstanbnl DİL YAYINLARI vedhc 19. SAYIDA: • YILMAZ GÜNEY'LE KONUŞMA • LÜBNAN'DA ANTİEMPERYALÎST SİNEMA • H. SRCK, J. L. GODARD, F. SOLANAS • OSMAN ŞAHİN'tN TOROS DAGLARl'NDA SİNEMA SORUŞTURMASI • ANTALYA ve PESARO ŞEMjKLKRt • ELEŞTİRtLER P.K. 164 Sirkeci İSTANBUL TİFFANY JONES KAYA ÖZTAŞ'm eserlerini sunar: Frannzca Yardımcı Ders Kitapları. Lise 1. 2. onar lira Lise 3. 12,5 Fransızca'da Bütün Fiillerin Ceklmi 15. Fransızca • Türkç» Atasözleri Söılüğü 1 0 Fransızca Türkça Deyimleı SödUğü. 640 Sayfa. Sağlam bez ciltli 50 lira. Ödemeli gönderilir toptan siparişlerde ve kitapçılara tenzilat yapüır. DİL YAYINLARI P.K. 66 ülus Ankara. GARTH • • • •• • • • • •• • • ••» ••»»» • • • • ••• »• • • • • • • •• • • • • • • • • • » • • • • • » • • • » » • » » » » • • • • • » » •» • • • • • • • » • • • • • . • •• j • • ILAN l Tekel Genel Müdürlüğünden 1 Muhammen bedeli 19.500. TL. ve geçici temınatı 1.462.50 TL. olan 1 adet marangoz şerit (tstere tetgâ hı İstanbul Unkapanı'ndaki Merkez Saünalma Koroisyonunda 16.12.1974 Pazartesi günü saat ıfi'de *at>anzarf usulü ile satın alınacaktır. 2 Şartnamesi Komısyondan bedelsiz olarais saglanabllır 3 İhaleye girmek isteyenlerin 2490 sayılı Kanun aüktirr.. leri ile sartnamenin 4. ve 30. maddelerine göre hazırlayacakları zarfları ihale saatinden bir saat öncesire kadar makbuz karşılıgmda Unkapanın'dsfc) Tekel Genei Müdürlüğü Merkea Satmalma Komjsyonuca vermeleri şarttır. Postadaki gecikme ve kavboımaiar nszara alınmaz. Duyurulur. • ANKARA ÇİMENTO SANAYİİ T.A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDEN: w Şirketimizde me%'cut takriben 10 ton Kiselgur Şamot Harcı teklif almak suretiyle satılacaktır. Bu işe ait tartname Rüzgârh İbrahim Müteferrika Sok. Fazilet Han. Kat: 1, No: 110'daki Satış Müdürlüğümüzden temin edilebüir. Teklifler en gec 16.12.1974 günü saat 14.00'e kadar Şirketimiz Muhsberat Şefliğine verilecektir. Şirketimiz 2490 sayılı Arttırma, Eksiltme ve thale Kanununa tâbi değildir. • • • ••»•••»••»»»••••••••••••••••••••»•••••••••• (Basın: 26395/9663) ••••••••••••••••••••< ••••••< (Basın: 26216/9659)