Katalog

f Ekonomi Ekonomi ... Ekonomi Ekonomi ... Ekonomi Ekonomi ... J E n G r j İ Dışişleri Bakanlığının özel raporunu açıklıyoruz RaporOECD nezdindeki büyükelçilik tarafından, bazı bakanlık kuruluşlarının örgüte karşı çıkmaları üzerine hazırlandı. Raporda örgütün kuruluş amacının «dünyanın girdiği büyük krize barışçı ve tedafüî bir savaş açmak» olduğu belirtiliyor. ENERjt AJANSI'NDA ÜYELERÎN PET. ROL TÜKETÎMLERİNE GÖRE AĞIR. UKLANDIRILAN O î SAYILARI Belçika Danlmarka Federal Almany» îrlanda ttalya Lüksemburg Hollanda Inıriltere • 4 11 3 8 3 Yeni bir iktisadî NATO: Enerji Ajansı TürMye'nln Enerjl AJansına glrmesine dayanak olan bir Dışişleri Bakanhğı belgesinde Uluslararası Enerji Ajansı'run «yeni iktisadî NATO» olduğu açıkça yazılmakta ve bu yeni örgütün kuruluş amacının «Dünyanm bugiin esiğine geldiği ve hatta girdiği büyük krize karşı barışçı ve tedafüi bir savaş açmak» oldufcu belirtilmektedir. Kasım ayı içinde Ekonomlk îşbirligi ve Kalkmma örgütü (OECD) çerçevesinde kurulan ve Türkiye'nin de katıldığı Uluslararası Enerji Ajansı'nın tartışması, yurt dışında ve içinde devam etmektedir. Yurt dışında gerek Ortakpazar'da ve gerek îngilterede örgütün kurulmasıyla ilgili çeşitli eleştiriler yapılmaktadır. Ortakpazax'da, Avrupa Komisyonunun böyle bir örgtite ancak bütün üyelerin katılmasıyla girilebileceği komısunda bir karan olduğu ileri sürülerek Fransa'nın katılmaması nedeniyle diğer Ortakpazar ülkelerinin örgüte girmelerinin Avrupa Topluluğu içinde sorunlar yaratacağı belirtilmektedir. îngiltere'de ise bu örgüte girmekle Ingiltere'nin egemenlik haklanndan biraz daha fedakârlık yapması tenkit konusu olmaktadır. manın hangl maddelerine dayanılarak, örgüte girmeyenlerin bu İşbirliğinden yoksun edilebileceğinl açıkJamaktadır. 5 9 Amerik» Kanad» Jarx>nya Avusturya trpanya tsveç tsviçre Tilrkiy* eı a 18 4 f 4 « s ENERJİ AJANSININ ÖZEL KOMÎTE. LERÎ VE BAŞKANLARI BASjKANLARl: Hoüanaalı Kanadalı Amertkan tngllu Ajansına gırılirken dünya petrol tröstlermin işbirliğme güvenıldi «Çok uluslu şirketler milietlerarasi hnTnıTıta, özellikle OECD'de ve mümkün olursa kalkmma yolundaki ülkelerde ayncalıklı ve teminatb statülere kavuşturulmalıdır.» Dıştşlerl Bakanhğmca hazırlanan ve Türkiye'nin uluslararası Enerjl Ajansı'na glrmesinin gerekçesini ortaya koyan belgede, Enerji Ajansı. yeni bir iktisadî NATO olarak degerlendirilirken «Bu veni lktisadi savunma sisteminin üs ve tesisleri de Türkiye'deki yabancı petrol şirketleri olacaktır» denmektedlr. Belge. örgütün çok uluslu petrol trostleriyle sıkı bir işbirliği İçinde calısacagmı açıklayarak bu yeni sistemin «Yunanistan gtrmediği takdirde. Ege Denizindeki haklanmız için blr dayanak imkânı dofuracagı» görüşünü savunmaktadır. T) Bunun İçin cok uluslu ?lr« ketler mılletlerarası oukukta, özellikle OECD'de ve mümkün olursa kalkınma volundald ülkelerde ayncalıklı ve temüıatlı statülere kavusturulmalıdır. Bilhassa son Detroi Krizinde bu sirketler OPEC ülkeıen karşısında zayıf kaldıklarıcdan bueün buna her zamankinden fazla ihtiyaç vardır..» Dışişleri Bakanhğının Belgesl, Türkiye'nin ou ererüte eirmesi gerektigini ancak eirmeaı nalinde bile fazla maJÎ vardım alınamayacağını ılert sünnektedir. Belge, «memleketrniizır ltiban da gözönüne alınmak sure'ivie maiî vardımdan ıstıfade etme lmkânının kuvvetü oimaaığını» belirtmektedır. ÖZEL KOMİTELER: OlaSanüstü sorunjar Petrol piyasası ve şirketlerle tllşkiîer Uzun vadeli işbirliği Üreticüer ve diğer ttiketfcilerle lUşlüler ABD'nin dünya liderliği kısıyla muhalif kalmaktan vazgeçerek oyunu «çeklmser» olarak kullanan Fransa sorunu çözümlendikten sonra sıra TUrkiye'ye gelmiştir. Türkive ise muhalefet etmek bir yana. Dışişleri Belgesinde açıklanan gerekçelere dayanarak, bu veni iktisadî NATO'ya girmeyi terclh etmlştir. Dışişleri Bakanlığının (fizll bel gesi örgütün kuruluşuna neden olan gelişmeleri söyle değerlendirmektedir: «Ta&riben bundan iki yıl önce Amerika'nın dünya liderliğini yürütebümek için siyasi bir idare merkezine ve mekanizmasına ihtiyaç duydugu belırmişti. O zamanlar siyasi irade için çok üyeli çevreler yerina daha sınırlı sayıda Uyesi olacak kuruluşlar akla Reliyordu. Bu bakımdan Kuzey Amerika, AET ve Japonya gibi bir üclüytl ihtıva edecek yeni bir mekanizma uzerinde çetin ve vogun çalışmalar yapılmıştır. Petrol fiyatlan. enflasyon, ışsizlik. petrol paraları gibi evrensel sorunlar karşısında, özellikle Birlesmlş Milletler Genel Kurulu Altıncı Özel Toplantısından edinilen eörünümden sonra böyle bir mekaniz maja duyulan ihtiyaç kendisini ön sorun olarak göstermeye başladı. Dikkatleri uzerinde toplayan OECD çevreleri Amerikan liderlifcince, üye sayısı çoklugu ve karar alma güçlüğü dolayısıyla ağır ve yetersiz göriildü. OECD Girişim nedeni de ağırlıklı oylamaya dayalı, sıTürkiye'nin yeni kurulan Brgü uırlı iştirakli bir vönetim grubu te neden girmiş olduğu da Dış kurulması yolundaki, 1973 yıhnişleri Bakanlığının bir belgeslnde da beliren tasavvur bu ihtlyaca açıkhk kazanmaktadır. Dışişleri çare aramaktaydı. Türkıye ve diBakanhğının brgüte katılmayı uy ğer bazı üyelerin muhaleîetiyle gun bulmayan diğer Bakanlık ku söz konusu gayret gerçeklesme ruluşlarını ikna etmek için ha sahasına intlkal edemedl. Hali zırlamış olduğu belgede Dışişle hazırda. ABD, Almanya ve Japonya çizgisi OECD içinde aderi Bakanlığı, OECD nezdindeki büyükelçiden alınan bilgilere ta iktisadî b!r NATO ortaya çıdayanarak Türkiye'nin yeni ikti karmaktadır.» sadl NATO'ya katılmasının gdDışişlerlnin Belges. cOECD rekçesini ortaya koymaktadır. bünyesinde kurulan veni Iktisa«Gizli» ve «çok ivedi» damgala di NATO'nun da hedefi tedafül nnı taşıyan belge, Dışişleri Bar ve barışçı bir yaklaşımla petrol kanlığının daha önce ilerl sür fiyatlannı indirmek veya uzun müş olduğu «teknolojik avantaj vadeli perspektif boyunca müslar», «yabancı sermaye olanak takil tutmaktır» dedikten sonra ları» ve «Batılılann enerjl ala çöyle devam etmektedir: nındaki işbirliğinden yararlancYukarıdakl izahattan ABD ma» tezlerine dayandınlan ikna çabalannın sonuç vermemesi U Almanya Japonya çizgislnln zerine kaleme alınmışör. Dış dünyanın bugün eşiğine geldiği işleri, bu tezlerin, 1 kasım 1974 ve hatta girdiğl büvük krize karşı banşçı ve tedafüi tarihinde Dışişleri Bakanlığın açmak zorunluluğunu bir savaş hissettirda yapılan bir toplantıda diğer mekte olduğu görülmektedir. Bakanlık temsilcilerinin tümU ta Bunun kadrolan tespit edilmişrafından reddedilmesi Uzerine, tir. Mekanizmasınm kuruluş va OECD nezdindeki büyükelçili lşyleylşi uzerinde bir yıllık çeğin görüşlerini esas alarak söa tin çalışmalardan sonra anlaşmakonusu belgeyi hazrrlannştır. ya vanlmıştır. Kullanılacak silâh ve strateji seçilmlştir» Dışişleri Bakanlığının hazırlamış olduğu belgede yukandaki Belge, Batılılar açısından cTUr ge'işmeler özetlendikten sonra Kye, bu organa katılmasmda ya«OECD'dekl ABD Delegasyonu rar görülen ülkeler arasmda delle yapılan temaslarda da, Ulus feüdir. demektedir. Ancak aynı lararası Enerji Ajansına girü belge, «Türkiye'den bu tedafül sa mediği takdirde Batihlann ener vaşı yürütecek orEanm kurulma ji alamndaki işbirliğinden yarar sma engel olmaması istenmeklanılamayacağı hususunun, son tedir» görüşüne ver vermektedir. Brüksel toplantısında 121er dıBelgede yer almamakla birlikşında toplantıya katılanlara ve dışarda kalmaya temayül eden te kuçük bir ülke olarak Türlere bizzat Enerjl Koordinasyon kiye'nin boyle bir kuruluşun doğmasmı önleme olanafiı mevGrubu Başkanı Davignon tarafın cut idi. OECD yasalanna gör». dan t açıkça söylendiği» kaydedil OECD çerçevesinde bu tür bir mek edir. Belge, Ajans Anlaşma örgütün kurulabilmesi için hiç sı rraddelerinin de bu hususu önbir üyenin muhaüf kalmaması gördüğünü bildirmekte ve anlas «erekmektedir. Amerika'nın bas Yorum Keynes'in yeniden ölümü Yalçın KÜÇÜK ÎKTÎSATÇIT.AR, topium ya?»ntısıyla ilgllenenler Türkiye'yl lleriye görurnıe savı içinde olanlar, Türkıye'n:n Uluslararası EnerJı Ajansı'na girişine dayanak olan belgeyi dıkkatlıce okumalı. fürkiye'nin. Ekonomik tşbirliği ve Kalkınma Ürgütü'ndeki büyükelçisinin görüşlerini temel alan Dışişleri Bakanlığının tezleıi uzerinde ısrarla durmalı Uluslararası sömürü düzeninin yenı rranevraıan karşısında teshmıyetçi bir tutum sergileyen bu g^.üsıerin uzerinde önemle eğilmslı Bu belgenin, Enerji Ajansı'nı asan boyutlan oldugu gözlerden uzak tutulmamalı. BELGEDE ileri sürülenler, basitç« söylenttığinde şu anlama geliyor. Uluslararası kapitalist düzen yeni ve büyük bir bunalımın eşiğinde Eşikten ıçeriye adıiı atmamak için yeni oir savunms sistemine ihtiyaç var. Savunma sisteminin dayanaklau, cetaıoıoıik gelişme. Araçları, uluslararası petrol tekelleri Müoadeıe biçinıi siyasaj savaş. Petrol tekellerini güçlendirmeye yöneıık. teknulojik gelişmelerle petrola baglılığı azaltmayı amaçlayan ^e siyasaı tehditle petrol Ureten lilkeleri gerilemeye zorlamayı plarıla>an oir savaş. Batılılar, bu anlamda, yeni bir haçlı seferinin hazırhS) içinde. Türkiye, bu savaşta Batılılann yanında. ORTADA, böyle bir savaş olmadan kapitaust duzen^ yem bir bunalımdan kurtarmanın mümkün olmadığı tezı var Bu teze parmak basmak gerek. Çünkü böyle bir tezin zorunlu vaıgı.arı olacak. Çünkü böyle bir tez, Keynes ilctisatının yeniden ölümü anlamına geliyor. KEYNES iktisatı, 19301ann büyük ekonomik bunalımının çocuğu. Bu bunalımdan nasü kurtulacağını gösterdi. Gittikçe zenginleşen kapitalist ekonomilerde yatınmlann, herkesce iş yaratacak duzeyde gelişemeyecegini ileri sürdü. Bunalımlardan çıkraak 'Cin toplam harcamalann arttınlması gerektiji açıklandı. Düşük kâr oranlannda gerekll yatırımlan yapmayan özel girişimcilerin yaratttgı eksik harcama dUzeyini aşmak için, devletln ister savaşlan ısterse venmli olmayan baymdırlık hizmetleriyle ekonomiyi canlandırması. Keynes iktisadının temel tezl olarak ortaya çıktı. BU iktisada, «Keynes de\Timi» dendl. «Yeni lktisat» dendl. Bundan böyle Batı ekonomisinin bir bunalımla karşılaşmayacağına inanıldı. Ama gerçekler, bu inancı doğrulamadı. Şimdi, dünyamn yeni ve büyük bir ekonomik bunalımla karşı karşıya geldigi söyleniliyor. üstelik bu bunalımı önlemek için hiç kimse Keynes iktisadına güvenmiyor. Batı'nm yeni güvenceleri, Keynes'in düşünmediği, Keynes' in küçümsediği araçlar oluyor. ZENCt yüzlü Ingiliz iktisatçısı Slr Arthur Lewis çok önce söylemişti. Keynes iktisadının, kendinden önceki Batı iktisadının «uzun ve büyülü bir dip notu» olduğunu. Şimdi bu özellik daha da açık. Keynes de kendinden öncekiler gibi, teknolojinin gelişiminl, tekellertn varlığını ve iktisadın bir siyasal mücadelenin parçası olduğunu hiç ciddiye almadı. Daha dogru bir deyijle, bunlann <lef1STnM v« ebedi olduğunu düşünerek yola çıktı. Keynes'den önce ve sonra Batı iktisadî, tekellen, teknolojiyi ve tarihı yok saydı. Bugünlerde. artık dünya gerçeği, bu üçlüyu gözetmeyen. bu Uçlüyil sistemin temeli j^apmayan hiç bir sosyal bilimin olmayacağını ortaya koyuvor. DÜNYAN1N yeni bir ekonomlk bunillmin eşiğine gelmı? olduguna inanılması, Batılıları. yı'laıcfır sürdürdüklerı ıkivüzlülÜBÜ bırakmaya zorluyor Faşta Kissînger olmak üzere Balı ekonomisinin uygulayıcıları sistemlerinin vaşamaiinın lekeüerm yaşaTiasiyle eş anlamlı olduğunu açıkça sergıliyorlar Bu önemli bir adım. Bundan sonra kuramcılanr.m da, rekellerı ekonomik »ahnenın on planına çıkarmalarını beklemek gerek. ASLINDA böyle bir bekleytş içtn başka nedenler de var Son otuz yılda Batı iktisat bıhmini Keynes'le birhkte en çok etkileyervlerden birisı Samuelson. Samuelson, bir yandan, Kevnes iktisarını geliştirirken: diger yandan. 1kti«atı matemafikleştirme gerekçesiyle soyutlamaya çalıştı Baska bir deyışle Batı iktisatının soysuzlaşmasına katkıda nulundu Son zamanlarda ^menki'ran çok satan haftalık dergilerinde vazı vazan Samuelson'un görüşlerinrip rfe bir degi$me ortaya çıkıyor Uzun yıllar matematik tekmkler kullanarak Marx'ın iktisatının vanlıslıSını anlatmaya çalışan Samuelson şimdi devamlı olarak Mars'ın okunmasını salık veriyor. Bunun nedeni açık olmalı Tpknoloiinin gelişimi, flrmaların büyümesi ve sınıflı tarihin aşamaları Marx'ın sisteminin başlıca aktörleri. TEKNOLOJÎ ve tekellerden gonra tarihin de lktisat billminin temel çerçevesi içinde yer alacağı günler fazla uzak değil. Samuelson'la birlikte Batı iVtlsatının ioyutlaştınlma?ında en büyük serefe sahip olan Inglliz Iktısatçısı Hicks'in, meslek hayatının sonlanna dofru, iktisat tarihi yazması oldukça düşündürücü. Yalnız, tarihin iktisatın parçası olması her zaman tek başına aydınlatıcı olmuyor. Geçmişe bakarak bugünü anlamaya çalışmak da tarihçi yaklaşım. Ama getireceği ipuçları sınırlı. Bir de geçmise bakarak yarmı anlamaya çalışmak var. Asıl tarihçi yaklaşım bu. Asıl ka. lıcı olan da bu. Adam Smith, geçmişine bakarak yaşadığı günleri anlamaya çalıştı. Ve yaşadıfı günlerde kaldı. TEKELLERÎN, teknolojinin önemini görmek yetmlyor. Blr de tarihin yönünün ileriye doğru olduğunu kabul etmek gerek. Bu yapılmadığı zaman, teknoloji ve tekeller Karşısında teslimiyetçi bir tutum almak kaçımlmaz. Batı ve Türkiye. Enerjl Ajansı'nı yaratmakla, bu teslimiyetçi tutumlarını sergilediler. Bununla, ekonomik bunalım tehlikesinin uzaklaştınlacağına inanıyoriar. Yanıldıklarını anlayacaklar. Çok geçmeden. Siyasi amaçb Türkıye'nin Enerjl AJansı*na katılmasını ülke çıkarlanyla bag daştıramayan ilgili bakanlık ve kunıluslan ikna etmek ıçın Dışişleri Bakanlığınca, Paris'teki Ekonomik İşbirliği ve Kalkmma Örgütü (OECD) nezdmdekl Büyükelçinin eörüşlerme dayanılarak yazılan gizli belgede Dluslararası Eneril Ajansı "nın kuruluş amacının «siyasi» oldu*u belirtilmektedir. Belge başta ABD olmak Uzere lider Ulkelerl böyle bir kuruluşa götüren «teshis:» şu şekilde açıklamaktadın «Bu teşhis son ekonomik ve sosyal sorunlann nedenlerlnin ham petrol fiyatlannın OPEC Ulkeleri tarafmdan siyasi irade ile artınlması olduğu göriişüne dayan maktadır> Halbuki bilindiği üzere OPEC ülkeleri petrol fiya^ lan artışını, daha önce başlamıs olan sanayi mallan fiyatlan artışına dayamaktadırlar» Dışişleri Belgesı öreütün kurulmasmı. bu teşhise dayandırdıktan sonra temel hedefin petrol tröstlerinı Küclendirmek ve özellikle az geüsmis ülkelerde reni güvencelere savuşturmak ol dugunu gizlememektedir. Belcenin bu konuya acıklık Retiren bölüm ü şöyledin «OECD bünyesinde kurulan yeni iktisadî NATO'nun da hedefi tedafüi ve barışçı bir vaslaşımla petrol fiyatlarını indirmek veya uzun vadeli Dersoektif boyunca müstakil tutmaktır. Benimsenen strateji asajhda belırtildiği gibidir: 1) Perspektil boyunca petrol tüketimini mümkün olduğu kaciar sınırlı tutmak: li) Petrol Uretimıni, yeni kaynaklar bulmaK ve eskilerini geliştirmek voluvla arurmaİL; üi) Batılılann Detrol tüketim ve üretiminde belırlenen ükeleri gerçekleştirmek içm ellerindeki tek imkân teknolojik güçtür. Bütün ümltler bu silâha dayanmaktadır. iv) Bu silâh bugün hükümetlerın elinde degil. cok uluslu şirketlerin elinuedlr. Başüca silâh Buna rağmen Türkiye'nîn bu örgüte neden girmesi gerektiği, devamla, şu şekilde açıklanmaktadır: «Bu kuruluşun katılmayanlara elindeki baslıc? silâhı, teknolojiyi aktarmayacaf] da kabul edilebilir. Bu bakımdan tıele teknokratik lmkânları da göz önünde tutuldugunds.. Türkıye'nın üvelikle saglayacaö varan üve olmadığı rakdırde saglayamayacağı söylenebilır. FJvakı, belli askeri teknikleri de NATO'ya girdikten sonra or'ak çabalarla sağlamış bulunmaktayız. Bu yeni iktisadî savunma sisteminin üs ve tesisleri de Türkiye'deki yabancı petrol şırketleıi olacaktır. Türkiye'de petrol tüketimınin kontrol eriilehilmest. stok'.an, fevkalSde haller. yeni ve konvansiyonel kaynaklann geliştirilmesl için ıdirigent» hükümetler ve çok uluslu şirketlerle sıkı bir işbirlifi ststemine girmels zorunda kalınacaktır. Bu veni ortak sistemde. Yunanistan prirmedi*1 takdirde. Ege Denizindeki tıaklanmız için dayanak imkânı doŞmuş olacaktır. Ancak Yunanıs18»"™ da bu kuruluşra yer alması balinde «dirieenmların çok uluslu şirketler kanalıyla önerecegi çözürn agırlık kazanacaktır » Dışişleri, Ajansa kurulduğu andan girmeyi savunmuştur. Bakanlığa göre. daha ilerdeki Itatılma istemi ;rüçlüklerle karşılaşacaktır. Bu görüş hazırlanan belgede şu sekilde sa\unulmaktadır: «Şu anda elimızde mevcut olanaklardan vararlanmadığımız takdirde. Ajansa ilerde katılmak Istememiz hallnde mevcut engeller dolavısıyla bu katılmamızın daha da zorlaşacağı düşünülmektedir. Şöyle kı. ilerde iştirakimiz) sağlamak Uzere belli merkezlerde güçlü girişimler yapmak ve belki de NATO savunma sistemlnde mevcut tttifaklanmız ve bağlantılarırmz gereklerini öne sürmek icabedecektir.» İŞSIZLIKVE ENFLASYON ORANININ BİRLİKTE ARTMASI BATI İKTİSAT KURAMINI YIKIYOR • 1972 YILINDAN SONRA ÎŞSÎZIJK ORANI YÜZDE 6'NIN ÜSTÜNE ÇIKARKEN ENFLASYON HIZI DA YÜZDE 14'E ULAŞTI Kapitalist ekonomllerin son yıllarda içine düşmüş olduğu durum, Batı lktisat kuramını temeünden sarsmaya başlamıştır. Batı iktisat kuramının en belirgin ilkesinin enflasyon nızlanırken işsizlik oranının düşmesinl gerektirmesine rağmen, ileri kapitaiist ekonomilerde işsizlik ve enflasyon aynı yönde ve hızlı bir sekilde artmaktadır. Başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere ileri kapitalist ülkelerde önde gelen iktisatçılar şimdije kadar düşünmeclikleri yeni problemlerle karşılaşmışlardır. Batı iktisadında, şimdiye kadar, issizliğin temel nedeni olarak, toplam talebin düşük olması gösterilmiştir. Tüketim ve yatınm harcamalanndan oluşan toplam talebin artınlması halinde ekonomide işsizlik oranının düşeceği temel bir üke olarak kabul edilmiştir. AMERİKAN EKONOMISINüt ISSİZLİK VE ENFLASYON ORANLAR1 14 İşsizlik oranı 12 10 8 6 4 Fist artıs oranı Ekonomlk Sözlük Norveç Türkiye ile petrol alanında işbirliği için seçım sonuçlarını bekleyecek OECD üyesi olmasına kaı^ın Amerika Birleşik Devletleri'nin öncülüğünde kurulan Uluslararası Enerji Ajansı'na katılmayan Norveç üe kıta sahanlığında petrol arama alanında işbirliği olanakla rını görüşmek üzere Norveç yöne ticileriyle temaslarda bulunan Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakan lığı heyeti Türkiye'ye dönmüştür. Yapılan temaslarda Norveç'in işbirliğine hazır olduğu ancak i? birliğinin gerçekleştirilmesi için Türkiye'de yapJacak seçunlerin sonuçlarıru beklediği öğrenilmiştir. Türkiye'nin denizlerinde ve özel likle Ege Denizindeki Kıta Sahaa lığmda petrol aramalanyla ilgili olarak Norveç'le işbirliği olanak ları araştmlması konusundaki ilk adımlar Ecevit Hüküraeti zarr.anmda aîılmıiitır. Ancak bu giıişimler. Ege Denizini önünde sonunda büyük petrol tröstlerine bıraVtmayı plânlayan yabancı pet rol şirketleriyle bunların etkisindeki bir bölüm teknisyenler tara findan engellenmek istenmiştir. Norveç'e bir petrol kurulu gonderilmesi kararı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl Erhan îşıl zamanmda gerçekleştırilmiştir. Daha önceki bakan tarafından alınan karar uygulamar» konularak deş kişilik bir kurul Norveç'e gitmlştir. Kurul, Norveç'in Stavenger çehrinde kamuya ait bir kuruluş olan Statoil ve Norveç PeV rol Ifleri Genel Müdürlüğü yet kilileriyle göruşmeler yapraıştır. Daha sonra denizde petrol aramada kullanılan plâtform ve gemı yapan kuruluş yöneticileriyle de görüşen petrol heyeti Norveç Endüstri Bakanl Ingf)vold tarafından kabul edilmiştir. KEYNES înglliz iktisatçısı, 1929 yılında başlayan büyük ekonomik bunalundan nasıl kurtulacağı Konusunda Genel Teori'yi yazdı. Geıır diği sistemin temelinde kapitalist ekonomilerde bıriKtırrrun yatınmlardan fazla oluşuyla ılgi li gözlem yatar. Marx'm Kapital' inı, «bir ögrencinin müsvedce defteri» olarak degerleniırrrıe»ıne karşm kapitalist ekonomılerae özel girişim için kârlı yatırun alanlarınm daraldığı göru^ünü Kabul eder. Bunalımdan kurtulmak lçln ka mu harcamalarının artırılmasuu öğütler. Yazdığı Idtap, öncejeri pek anlaşılmadı. Sonraları, Batı iktisat büiminin Incil'i oaline gel di. Hemen hemen her sauıina atıf yapıldı. Keynes'in iktisat sistemi iyice ezberlenlrse, Ducüan böyle kapitalist ekonoınilerin bu nalunla karşlaşrnavaca£ma uidnıl dı. spekülatif eylemleri, yatıriTu eği limirJ azaltıcı bır öğe ularaıs cieğerlendiriyor. Ama Keynes. spekülasyon olmadan yatırımın da Batı ekoncmısinin de olmayacağını görecek durumda. Bu yüzden önerisınden vazgeçtiğinı söylüyor. Spekülasyanu veri alan bir kuram gehştirmeye çalışıyor. Fakat 1970 yıllarında çok uiuslu şırketler ve Arap şeyhlermın eline daha çok dolar eeçmesıyle yeni boyutlar kazanan spekülasyon Keynes iktisadının sonunu hazırlıyor. ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER nenüz bır ranımı vapılmamış. Yapılması üa zor. ÇünKü çok uluslu şirket deyimı. eskiden de var olan uluslararası tekellere verılen yem oir ısimden başka bu şey de£:l. 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 çok az olduğu fakat İssizliğin çok yüksek düzeylere ulaştığı bir ekonomi bulmuştur. Kennedy idaresl. Batı lktisat kuramına uygun olarak toplam harcamalan artırarak işsizliği düşünneyı plan lamıştır. Bu nedenle de körüklenen Vietnam savaşı dolayısıyla işsizlik oram azalmaya, bunun yanında fiyat artış mzı yükselmeye başlamıştır. 1966 yılına kadar süren bu dönemde. işsizlik oranı azalırken enflasyon oranı artmıştır. Amerikan ekonomısmde, 1966 iıe 1972 \illan aras:ndaki dönemde, genel oir 3g?Jim olarak hem işsizlik ve tıera de enflasyon oranlannın vükseh olduğu görülmektedir Bu durum Bau iktisat kuramı ıçm tenlike ışaret lerinin ortaya cıkması anlamına eelmektedir. Cünkü Batı iktisat kuramı. ooyle oıı auruma üıümal vermemekıediı. Fakat Batı e«onomısı ve ekonomik kuramı ıçin asıl eüçlüK 1972 yılından sonra ortava çık mıştır. Bu döneıtnie ıssizlık oranı 5"üzde ti'nın da üs'üne çıkarken enflasyon hızmın /üzup 14'e ulaş ttğı gözienmekt.^Hiır. Her ikı oran da hem artnakta ve hem de yuksek Dır riüzevde sevretmekifcdır. Bau ıkıisat kuramı bu dumma bir cözüjn bulmak bir var.a. böyle bir gelısıneyı Itavramaku güçlük çekmektedir. çln blr süre geçerll olmuştur. 1960 yılında yöneüme gelen Kennedy idaresi, fiyat artışlannın BATI İKTİSAT KURAMINDA FNFLASYON ve İŞSİZLİK İLİ5KISI Enflasyon oranı Ancak Batı tktisat kurammda, bu yolla işsizliği sıfıra indirmek P'rfün bu görüşmelerden son olanağı mevcut bulunmamaktara fjTkiye'ye dönen Türk He dır. Kurama göre, talep ekslkliğinden ileri gelmeyen ve işçileyeti, denizde petrol arayacak rin bir işten diğerine geçmelepersonelin vetiştirilmesinrfe Nı:r ri sırasmda işsiz kalmalar! soveç'ten teknik yard:m sağlama nucunu doğuran devamlı fakat kdnusiında vsad almıştır. Bunun ötesınde Norveç kıta sa küçük bir işsizlik oranı her zaman söz l:onU5U olmaktadır. Bu hanhgı konusunda her türlü ış bırliâine ha/ır olduğuntı bildir yüzden işsızlifı azaltmak amacıymıştir. Fakat Norveç yetkilile la da olsa toplam talebi aşırı ölri. petrol aramadakı tşbirlipi çüde artnmak enflasyonu dogurmaktadır. Bu durum, ekonomiyi nin «rjmm kosullarını ve biçiyönetecek kamu Rörevlılerine işmını coruşmek üzere seçimleri bekleriiklerinı giziememistir. sizlik ve enflasyon arasmda belirlı oranlaı çerçevesinde değiNorveçliler. Türkiye ile petrol şim yapma olanağınj varatmakalanında ciddi bir işbirliği için Turkivede sosyal dernokrat bir tadır. hükümetin kurulmasını bekleya Batı iktisat kuramının Ou kaceklerini belirtmişlerdir. bülleri, Arr •kan ekonomisi V Işsızlık oranı Bir tanıma gfire sermayenin birden çok ulusa ait olması geKitabuıın en az atıf yapılan ve rek. Ama DU tanım yeniük getirmiyor. Shell veya Ünılever'in belkı de hiç sözü edilmeyen bir sermayesı öteden ben tngilizlercumlesi var. Şöyle: «Yanrım (hısse senedi) piyasalannın pı le Hollandalılara ait. Bır tanırip görünümü. benı bazan, b'.sse ma göre. birden çok tilkede çalışması gerek. Söz Konusu örnek senedi alımını, evlilik gıbı saüece teki ikı sirket. benzerleri bir çok ölüm veya benzerleri ouruınlar büyük şirket gıbl. öteden beri da bozulabilen, devamlı ve döbir çok ülkede faalıyet göstennülmez bir işiem nalme geurıne vor. Bir baska tanıma göre de nin çağdaş fenahklarm eıntrilvönetirüenn. çalışan ülkelerir mesinde yararu bir çare G.uça varandaşlan arasınrtan seçilmet. ğını düşünmeye sevkeaayor.); gerek. Baska bır devısle vönetl (Genel Teori, s. 160) cilerin col: uH'slu olı^nsı önemli. Anrak bn kıstas da fazla yeKeynes, kapitalist ekonomiir>nn niük gerirmivor. Çiinkü eskiden dertlerınden kurtuıması için New beri tekeüer. eger buiabilirlersa York, Londra veya Pans borsa çalışMklan iilkelerin /atandaşlalannın kapısına kilit asm»v J<> r:nrtan yonetin s?"ivor!ar. İşlerunlu görüyor. Çünkü his^e s * netlrrı el degışnrmedıkçe t u ttor rini daha :vi v'irü'r^p^ içir bövle bir uygulamayı yararü görüsalan açık tutmanın aniamı yoK yorlar. Keynes, sermaye piyasasuTiaki