Katalog

CUMHURÎYET 19 Aralık 1974 ABDULCANBAZ AŞK DA GEZER 5 CHP Kurultavı Nedeniyle HALKÇILIK Prof. BAHRi SAVCI Yazan: Necati CUMALI Tordu trend» kendlnl. Her yanı »ancıyor<fu. Bıldığl bir şey varsa bir daha diktiği yerd* kolay kolay tutmavacagı, goiermıyeceğıydl o agacın Ayli'ya yaımayı jenilgı ıavı>ordu E^kıjfhır'd» ıstasvon bufsslnden zarf k*|ıt aldı A>lâ'ya yazmadı »ma Ajli lle aralarında her olup bıtenl bılen, her kavgalarında, asklarının uğradığı her zorlukta aralarına girip vardımcı olan tn >akın arkadasına uıun bır tnektup yazdı Zavıf vonlerini ortmeye çalı?tıkça rfuygulannı daha açık ele veren her â^'k gıbi becenk«izce bir yıgın soz etti Bırtakım duvgusal cumlelerle Ajlâ'nın mutluluğu içln Istanbul'dan aynldığını soyledl Tabıi Ankara'da kalacagı otehn adını eklemevi unutraamıştı mektubunjn sonuna tnadmdan açıkça duşunmek istemese bıle, arkadasmın hıç gecikmeden Ajlâ yı arayıp bulacagmı, mpVtubunu okuvacağırn, telefonla olsun vazd ıclar nı duyuracağını lçinden lçınden bilıvordu Nıtekım Ankara'ra lni'inın uçüncu gunu rfaha erken olamazdı kalacağını vazdıSı o'ele, I?tanbul'dan beklerflği mektup geldt Avlâ o her zamanki vumujaklıgı ile çok valnız kaldığını vaznordu En kt.çuk bir kırgınlik gostermeden ne zaman gerı doneceğınl »nru\or, sabırslzhkla donuşunu bekledığıni so%luvordu Sinemacı ustune lek satır yoktu mektupta Olmaması olağandı Ama o ne kadar vmaşmnorsa, Ergun da bu konuda hesap verme^ini bekler bir tutum lçındevdl ^Tlâ nın Hemen o gun verdığl karşılığmda bır sure ayn kalmalannın ikisi için de lvl olacag.nı yazdı Sınemacının adhnı kendisi de »8zına almamıştı Ailâ'nın karşılı»! ylne gecikmeden gelebilecejı ılk gun geldi. Gunluk vasayiîinı anlatıyordu uzun uzun Yalniîdı, vorpundu, kırgındı Yıne fılmclnın adı geçmhordu vazd klannda Mektubu elırde evınp çe^inrken Ergun'un ezım ezim e7ilnordu \uregı Yme de içinden çinden., «evinın çıçeklerle dolu olduğunu telefonunun en azından her saat bası çaldığırı %a?acak degıl \a» demekten »Iamıjordu kendıni lkl av bövl» rnektupia^tılan Arrılmalarına TOI açin konova ne birı ne oburu degindi tkı ay sonra Ergun, I^tanbul'dakı arkadajından uzun bir mektup aldı AvlS bir akşamu^tun İMne ugramlj, birlikte çıkmışlar bir birahanede lkl sast oturmuşlarcfı Arkadaşı, «Kardeş» dlyordu «Bu kız senl sevivor. Çocukluk etme!» Ama o edeeeği çocuklufu etti Bu mektuptan b r av kadar sonra Avlâ'nın mektubu ilk ket gelebilecegi gun gelnedı îki gun gedktı Arada meraktan bir sınema dergi«i aldı Dergide Avli'nın nısanlandlSını okudu BeklediSı gıbi o patronla lkl gün sonra gelen mektubunda ise Avla nışanlandıgmdan tek soz etmıvordu Aglavarak Tazmışf Mektubu göevaşlanvle ı<!aktı Üç beş gun yaralı yarah dolandı Ayakta olusuna sasıyordu Ayli'ya bır turlu karşılık yazamatfı O funlerde at vanslanndan vuraeagını vurdu. Ankara'dan arnldı îki yıl «onr» Avla'nın bojandıgını okudu dedıkodu gutunlarmda Istanbul'a bir volculuk uvdurdu Valızınl otele bıraktıktan sonr» İlk gittığı lokalde sozlesmiş gibı karsılaıtılar. (Deranıı var) Ergun rtuygulandıjfun glzlemev» çahsarak gulUmsedi Övledır o Senınle evlenseydı bocaiamasdı, yolunu bulurdu g bıme geüyor Ergun gulümseyemlyordu artık Kımbıl r0 Belkı de senln ıçin de ıyı olurdu Bu kadar uzun süre tiyatrodan uzak fcalmazdın. Ergun un karşıhgını beklemedi Bardafını kaldırdı içti. Saatıne baktı Altıya gelıyor Geç savıjnaz Kalk Kuşadasına telefon edehm Atlasm bır arabaya gelsin' Çekımjor musun? Değ 1 ama Benl dlnle, telefon edplim Blrer merha.ba aıvelım once Sen de konus ben de. Otelde, penceresi bnünde yüzde vüz tek ba»ınadır şımdı Sevlnir Ergun şaşkmdı Ne diyecegını, ne yapması gerektığım kestiremiyordu Ivi olur ama Sen çekınıyorsan ben çağıracagım Benlm de arkadaşım Gelemem dıyecek ohrsa senin arabanla gıdıp alacagımızı *ojle>eiım, hazırlansın . Geleceglnl sanmıyorum» Bülent ayağa kalktı Benl kırmaz. KırmaJc ıstemes elbet Ama yine de gelmez Aklı varaa gelir. Ergun, «Bu konularda aklıyle davranmaz, diyecektı Dememejı ujgun *ordü Kısa bir aradan sonra karşıhk verdı Gelmese de akıllı layılır Buient, nıje boyle konu?tuğunu anlamak Için şoyle bir baktı ona. Ergun u gen gen iten nedenı »lkel bır onur sorunu olarak niteledı. Onun bu tuturaundan hoşl&nmadığım bellrten bır küçümsemenın çızgjlerı dondu, katılaştı yuzünde Oralı olmadı Tek basına gazinonun teleionuna gitti Kasada. oturan adamdan Kuşadasmda kald klan oteli aramasım ıstedı Telefonun basıadan »ynlmadan hattın bağlanmasını bekledl Vazpeç Halkçılık bir soyutlama değildir Slyaıal alanda halkçılık ıSxeuğun ozansal ııcakhguu da yttırmeaen, bilımsel olarak bır anlam kazanır Bır kez, sıvasal alanda halkçılığı, modern Ataturkçu duşun, sıyasal edebivata su terimlerle geçırmıştır Halk devn, Halk Hukümetı Bu modern duşune gore, devnmız (çağımız) cHalk Devrl»dır Hukumet de «Halk HukumetUdır Bura gore halkçılıgı yansıtan duzen, «Emek Mısakı Mıllı<;ı>ne dayalı bır halk hukumetınin ılyasal tfuzenldır Bıradakl «hukumet» teriml, Anavasal evlpra olarak «fiilen hukumet etme» ejlemını deyim ler Bır naşka Anavasal açıdan da «Hukumet» terımi «sıyasal lktidar» kavramını deyimler Ojle İse, halkçılıgın tiyasal alanlaşması, fıılen hukumet etme >erine, halkın temsllcileri yolu ile • gelmesidır Ve o noktadan hukumet etme evlemlerine gırışmeşıdır Anayasal açıdan hükCmet ctme; toplum vasantmnın gerekılnmelennı giderlci, doyurucu cylemlerde ve i;lemlerdc bulunm» gucüJOf.' • Sıvasal iktidar tcimt de bu anlama gelır: Toplumsal vaşamın amacını kurmak uzere, topluma amaçlar belırtmek, bu amaçlara gidecek yollan ve yontemleri belirlemek bu yollar ıçinde bu vontemlen kullanarak olusumlar >aratmak gucu Bov lece sıjasıl iktidar, bellı bır egemenlik alanı İçinde yasavan her olay ve herkes uzerınde kararlar alma, bu kararlarla da herkesi bağlama gucudjr Her ulke kendl içinde, bu gucü kullanacaklara gore bir orgütlenmeye kavusur Buna gore, simdl, modern Ataturkçu duşunun ongördüğu v« niteledigı halk çagmdakl halk hükümetine bakahm* Burada, yukanda adı geçen guç, ulkenın gerçek jahıbi olan uretici alt tabakalar ekseni flzericdeki bir butunlesme lle tosval gerçek haiine gelmis olan «halk» olgujunundur Bir başk» deyimle halkın hukumerl, ulke*ekl gore anlamaiı T« kurmalıcfır tüm olaylar v« kısi'er üzerlnda bağlayıcı kararlar alma gucil de Boyle yapılmazsa halk onun siyasal deyimı olan uius »omek olan sıyasal iktldan fiilen kullanacak «yonetid mevki»» yutlamalara davah lıberal ldeolojıler açısından kurulmak i«te«halkın gelmesbdlr. Boyle olunca, üretid alt ta nirse, onun İçinde en once orbakalar ekseni üzerındekl bü gutlenen; en kuvvetlı kategori olarak var olmaktan gelen bir tunlesmenın dıjında kalmıs olan guç ile en sağlam bir bıçımde herhangl bir kişı, rumre, kategonnın • ekonomik avrıcalıkla orgutlenen bir zumre va da bir rına dayanarak bile olsa • tiya zumreler ittıfakı sua«al ıktıdar ^erıne gellp otu'ur ürada kensal EUCU ıvullanma, toplumu yonetme yerıne gelememesl gere dını halk olarak go«terir Faka» aslında olusumlar varatma gukir cunu, bır «halk lçın» İlk gorunModern halkçı duşunde siva tusü altlnda kendisi içın kullalal kudret sıyasal iktidar, halk nır Buna yol vermemek içın, çı bır tutum \e renk »ltında olmak gerekir Tutumun, rengin, halk fenomeninin ulus olayınm olusmasında, ortava çıkmasında\ramşın halk içın olmasının tek yolu da, turlu sıvasal olu da, en once Brsutlenen, en kuv sumlan varatma yerine, pratik vetli olarak orgutlenen kategonlere prlm venci bır lıberal te de, uygulamada da halkın ıdeoloııye taplanıp kalmamak gelme^icfır, hal&tan başkas nın gerekır Elimirde artık Ataturk gelmemesıdır. Bunun için de Ataturkçu dü halkçıhğınin belırledığl daha etkilı bir ışık var Bu ısıkla bak funden kalkan modern halkçı tığım'Z zaman, ortada gorduğüduşun su goruşe varmıştır1 Hiç muz, tabandır, tabandakı bükımsenin iradesi hiç bır tüm %uk kitlelerdir Kı bunlar. kareran ıradesı ha ka ustun ola n ve emegi yuz\ llardır harcamaz, ve toplumda tcplum içın narak en magdur hale du«urul olusumlar yaratma kudretini muş olan sos\al bolumlerdır, kullanamaz Ancak halkın iradeki bur.ıar, bu harcanmalarına si, onun sıj asal dejim: olan ulu sun irade«4 ustundur Toplum karsm emeklerivle çalışmalarıy da tcplum içın DİU'îU'nlar >a le tum lhsanlann da kavnagı, hazırlayıcısı, verıcısi olmuslarratma, topluma yonelık davranı>;lar \e renkler gosterme gu dır. Bunlar, ko\lu ve benzerı «sal erbabı» kategorılerdır Halk cu, halk çağı, halk hukumeti bunlann eksenı uzerinde bir prensipleri gerejır.ce ancak bu butunlesme ile kurulur Bovlece halka aıttir ulkenın gerçek sahibı, sahıpleıi Temel oluşum olan uretıcı \e ça'ısıcı gruplar, Fakat bu halk da bır scvut •\ani alt kategorıler uzerindeki butunleşme ile meydana gelmıı lamadan ku^ulu kalmamahdır On'j, bır temel oluşum kuralına olan halk fenomenl, tiyasal İktidar mevkiine gelmelidlr kl, yaratılacak olusumları halkçılıgın geregl olarak bu emek erbabı yaranna yaratma yolu açılabilmif olsun. Soruna daha polıtlk açıdan baktıeımıı zaman, sunu göruruz Bir baska kudret tarafından kosullanıtınlmadan siyasal tercihte bulunm» gucu nolitık olarak nerededır' Kimındır7 Demokratik politik gorus buna kola^ca vanıt \ermiîtır Bu guç halkiariır Halktan ba<ka bir verde riegıldır Bu eucun kavnaSı halktır Onu halk kurar tem«IH hukumet demokra'ik Cumhur ^et bıçimlerı altında halk kurumlastırır Bu guee gore \one*me iktldan halk tan kavnak almaiınca halktan gelmevince halk tarafından kurulmavınca, halkça kurumlaştırılmavınca mesru bir si\asal ık tidar fenomeni teskıl ed»mez Fakat modern halkçılık bu kadarı ile yetmince, gene de bır sovutlama olarak kalır ortada Ovsa ki. Ataturkçu cfüsunden kalkan modern halkçılık bir sovutlama değildir Modern halkçılık yukanda soylediBımiz vanıtı veren demokratık po litık goruşe daha bırşeyler de ekleverek onu gehştırmıştir Boylece gelisen demokratik politik gorus halkı, bir ulkenin vatandası olmaktan başka niteliklen düsunmeden ele ılınan bıreyler toplamı saymaz Siva«al alana yansıvan ve orada alanlaşan modern hslkçılık herleyden önce, bir yenl sosyal duzen kavramı içinde anlrsılacak bir ldeolojık o"uşundur Her«evın temelı çalışmadadır Bundan çıkan yeni aosval duzende, toplumun insanlan ve kesttleri, emek uzerinde, en buvuk emek «ahıbı uretıcı koylu ve ona benzerlerden kurulu taban kategori uzerinde Turk halkını mev dana getlrır Halkçılıgın sıvasal alana vavılması ıle sıvasal ık'idar, birevlerın sovutlanmış toplamı sayılnmtvacak olan, ancak uretıci gücun ek«enl uzerindeki bir butunlesrre lle emekçı katego rılerı one alarak olusan halk (enomenlne aıttir Bu halkçılık trzurum Sıvaı Konsrelerınde kendi sı>asal mekanızma'irın f'lsefeMn' kovmoş *ur Ilk çekırdeğınl de Ankaradaki Meclıs Hukumetınde varatmıştır Bu sıva«al mekanlzma, daha sonralan van parlamenter sıvasal partıli parlamen. ter bicımlere ^oâru eelisrristır. Fakat burada bırs»vı ltiraf %U nıeıs zorunda>ız Turklerın mo. dern halkç lık dusünu siva«al alanla«mava uğrarken, kendi ıdeolojik ozune uygun blr ven\e varamamıştır Ancak biçım«el bır sıvasal mettanizma»» ırfaş makla yetinmiştır Biçiml canlandıran ruhta bır noksan, surup gıtmiştir Bojlece halkçılık duşununun siyasal alanlaşma'sıa da, hep bir noksan gorulmustür, Sovle ki Anadolu îhtllâli halkın direnme gucünun, blr devimme (ha(Devanu 7 de) Anadolu ihtilâli ÜÇÜNCÜ BÖLÜM On bir yıl içinde degişık gonül lUşkilert olmuştu Ergun'un Her yenı ıhskısınde tam dıgı kızı, kadını, hep sevdıg;nı sanmış, hıç degılse sevmek istemiîtı. Fakat Allah kahretsın' Olmujordu işte bır turlu Vurümüyordu! Sankl Yenıden y&kmaya, canıandırmaya çahştığı sonmuş bır ateştı yureğı Korlar ucun dan ucundan kızanyor, narlar alev alır gıbı oluyor, derken duman salıyor, sonüveriyordu Sevemiyordu, sevemiyordu' Daha dogrusu Ay la'yı unutamıyordu bır rtlrlü Istanbul'u bırakıp Ankara'y* fldeceğl gun elt tyağı karşı koyuyordu bu yolculuğa Karakoy'den Hıydarpaşa'y» fovdstinln butun gerl çeküiçlenni, direnmelerini, Iıtanbul'dan kolay kolay kopamıyacagını duv» duva geçtl înceli kahnh layııız kokler lalmış bır ığaeı topr»gmdan tokmuş goturüvor gibi duyu Giinün kitaplân DiŞi BOND buvuk boy foiogrdf ilavesi ile Hareket Yayınlan SULTAN ABDULHAMİT siyasî hatıratım p.k\240jstanbıd alplerın "Savaşm katı yüregme karşı insanı coşturan duygularnn İSTAMBUI, KSiiDonov" çıktı.bütün Kitapcılarda«lBate$ IUUUUUUUL3UUUUUUUI YÜKSEK GERIIİM İnsanın insanla; doğa, makine ve kendisiyle çatı§ması, bu çatışmadan doğan dınamiğin çarpjcı üykuleri... 15. TL. TİFFANY JONES REMZI KITABEVI ISTANBUL Adalet Agaogkı TIRPAN 6O.OOO REMZI KİTABEVI S I S T A N B U L FAKİR BAYKURT 6. Baskı SOSYALİST HAREKETİMİZİN BIRLESME TOPARLANMA Büyük tnönü'nün l'ci ölüm yıldbnümü 25 Aralık günü, başka benzeri olmajan tek kitapla anıyoruz. MANIFESTOSU GARTH Inonu Şiirleri Antolojisi ödemelıgönderihrIsteme adresı P K. 805 Istanbul NOT: Okulların 20"den fazla ısteklerınde yaizde 30, 50'den fazla ısteklerınde yuzde 40 lndırım yapılır. İ •• • • BIR LIK GAZETESİ SAM V E UUCV'yl CJUtLAD TCN H200 YARIN ÇIKIYOR