Katalog

CUMHURİYET 23 Kasım 1974 ar'hte Ortaçağın devlet anlavışıvla Bizans gozonune alınırsa, devlet dın ılışkılen ba kımından ikı bujuk kuruluşla karşılaşılır Bunlardan bınncısi «Kutsal Roma • Germen Imparatorluğu»na «Sacrum împerıum Romanum» bıçımınde ıdeolojık temel olan «Teokrası» dır Bunun belırgın ozellığı Katohk mezhebındekı Hmstıvanlıgm devletle bırevın d*un>a=al işlerını takışmaja (ıtıraz), tartışmaya hıç j e r \ermevecek bıçımde vonetmesldır Kar*ıt davranışın sonu va «tndex Expurgatorıus»a (Kara lıste) gırmek j a «Inquısıtıo»da (Zorbaca soruşturma) ışkencelere uğramak >a da «Autodafe» (Odun jıgım) uzennde din dın v akılmaktı. îkinctsıyse kayser, tmparator gıbı otokrat bir devlet başkanının Ortodoks mezhebındekı Hınstıyanlığı kendıne ozgu si>a«al yonetıme yararlı kılmasıdır «Imperıum Sacerdotıum«u yaratmıştır Bu da Doğu Roma împaratorluğunda gorulmuştur kı «Bizantınizm» de denir. Dunya egemenlığı peşınde koşmuş her ikl «lmperıum»un, avnı dıne davanmalar na karşın, birbınnın can duşmanı olduğu da yıllar bovunca görülegelmiştir. I Teokratik Davranışlar Doç. Dr. Sırrı AKINCI bağnazlar bunun aci'inı hâlâ unutamamakta, «Megalo îdea» hezeyanları arasında kıvranmaktadırlar Sonrakl çeyrek yüzyıllık sürede, yirmi beşe yakın inlı ufaklı Hınstıyan devletı, III Caluc tus, II Paulus IV Surtus gıbi papalann kışkırtmalanyla Fatıh'ın karşısına koahsyonlar du rumunda çıktılar Büyük adam Osmanlı vakanü vıslerının «Hanâzın (Domuzlan) kılâba (Kopek lere), kılâbı Hanazıre dalaştırmakıt dlye anlattık ları çok ustaca bir dış polıtıkavla bunlan bırbı rme kırdırdığı gıbi gereğınde bazılanru da te k°r teker ortadan kaldırdı En sonunda 11 ağus tos 1480'de Napolı Kralhğırun Otranto'sunu da donanma levent'en aracılıŞıyla ele geçırdı Bu kuçuk ama onemı çok buvuk fetıh papalığm o lum çanmın çalmmava başlamasıvdı Sozu gene Yah\ a Kemal e bırakalım «Çıktı Otranto'va purvelvele Ahmed Pftşa Tuğlar, varsa gerektır Kizalelma*ya kadar/Garkı nur olmah imanı Muhammed'le Frenk Bu sefer Rım Papa'dan Hazreti tsâ'ja kadar» Tarıhsel olaydan esınlenen ozanın dıle getırdığıyle onu izleyen ıstek, «îm penum» kıskacının oteki bacagının da kırılacağı ıımududur Ama bu sırada papalık orgutu Yakup P?şa admdakı Yahudi koken1! bır hekım aracılıftıjla Fatıh'ı zehırleterek o'durttü O ma yıs 1481) Bu cana kıyma olayı Osmanlı dunya egemenlığı ülküsune mdırılmış en büyuk bir darbe oldu Hırıstıvan bağnazlıgı her bağnazlık gıbı cıbıllıyetım daha doÇrusu cıbiUivetsızlıgınl tarıhe bır kez daha fe«cıl ettı Çunku oldurulen kısı '••»sçele bır huHımdar değıl msanlık aılesı nın en vuce evlatlanndan bınvdı Yobaz bır Musluman kesmkes deŞıldı Bılımsever sanatseverdı Üstelık her dıne bu arada Hınstıyanlı ğa karsı derın bır hoşçoruye sahıptı Fanh'ın bu özellıklerıni doğrulayacak lıteratür belgelen pek çoktur Ist'Mibul'un alınışından kısa bır süre sonra o Patnk Gennadıus Scholanusia Pammachıstos manastınnda (Fethıye Ca mıı) Hırıstıyanl'k doğmalan üzerınde tartışmalı bır oturum yapmış konuşmalann Verba Volant (Uçan soz) olmaması içın zapta geçırılmesini rica etmiştır Bu rica duraksamadan buyruk sayılmış, tartısmalar tutanaklara Rumca geçırümıştır Çok daha sonralan Karaferya kadısı Ahmet Molla da bunlan Osmanlıca'ya çevırerek tarıhsel yazısına (Edebıyat) maletmıştır Bu belgenın bir yerınde Fatıh içın «Hırıstıyan dınını sevdı hoşgoredurdu, emır venp azim (Güçlü) yasaklar eyledi kım bır Hırıstıyan rencıde veyahut avamlık ederse (Kaba davranırsa) azım azab oluna» satırları, ımparatorluktaki Müslümanlar oranında, Ortodoks Hıristıvanlann da toplumsal değer taşıdıklannı çok güzel gostermektedır O donemde tslâmlıkla Osmanlı tmparatorluğu karşılıklı ilışkılen de dengelıdir Bınnın otekine yol gostenp, bağnazlıga kaçan salt bır etkıde bulunması soz konus' değıldır Gıderek (hatta) Yavuz Sultan Selımie Kanunı donemlerınde bıle durum değışmemıştir Ömeğın Kanuni, «Françe vılâyeünm Kralı Françeskonya (I Françoıs) yazdıgı UnlU mektupta «Tann'nm lütfu, peygamberlenn mucı zelert, dört halıfeyle velılerin kutsaı ruhlannın» buyrugunda değıl (Bunun altını çizmek gerelar) onlann «Yakınlığında, eşlığınde» çeşıtlı ulkelenn sultarj olduğunu gururla bıMirmektedır Demelc kı onun ıçın imoaratorluk Tanrısal gücün buy rugundakı ortaçağın bır «Brachıum Secularensi degıldir. Aynca bzdeş mektuptakı «Zıllullahı fıl Arzeyn» anlatımıyla da kendisını bir tur «GölgeTanrı» düzeytne çıkarmaktadır Kısaca söjlenırse «Ben Tann'r.ın buyrugunda defıhm o bana buyurmuvor o berum varımda bana yardım edıvor» demektedır Buvsa ımparatorlukta yazımın başındakı bolumlemeden bırıncısıne (Teokrası) değı1 daha çok ikıncısıne (Bizantinızm)e uy&r bır durumun varlığını yansıtmaktadır. İleri Görüş Osmanlı împaratorluğu XIV yüzyılın başmda tarıh sahnesıne çıktı Herkesin bıleceği uzere bu ımparatorluğun dıni, daha sonraları (1876) Anav asasında da belırttığı uzere, Hırıstıvanlıktan apavrı blr dunya goruşu olan îslamhktı î^aibul'un alınmasından sonra, Fatıh ın saglığında adı geçen tmparatorluk fıılen dunva e«emenlığı ulkusu peşınde kosmuştur O zaman bu ulkunun adı ıKızılelma'ya varmak.tı Fatıh bu egemenhğı sağlamak için, yu kanda ne oltfuğunu kısaca anlattıgım, buram buram Hıristivan bağnazhğı tuten «împenum.un korKunç kıskacının bacaklarından ılkln bırınm, «onra otekinın kırılmasmın zorunluluğunu, ıleri oldugu gıbı, çok jerinde bir gorusle saptamıştı Bundan oturu once «Bizantinızm»i yıkmak içın, Doğu Roma împaratorluğunun başkentl Constan'lnopolıse (Istanbul) dogru saldırıva geçti Za'en leopolıtık nedenler de bunu gerektirmektf'dı OrranlılıSa havran Yahya Kemal Be> atlı nın «Ev ' Leşker i mufettıh ul ebvâb vur bugjn / Feth ı mubıni zamın o tebsır aşkına» (E\ sur kapılannı açan asker 1 Muhammed'ın, Konstantlnı\\e mutlaka alınacaktır, bıçımındeki bıldıriMnın a«kına vur) dızelerinde dıle getırdıgı uzere, elhdort gunluk kanlı kıvasıva savaşlı bir kusatmadan sonra, Yenlçerl palalan B 7ans kartalınn leşıni yepe serdl Ayasofya'nın kubbestndekı bın vıllık haç (salip) devnldı Yenne Islâmlığın simgesi hılâl konuldu «Imperium» kıskacının doğu baragı kırılmış oldu (Salı 29 mavıs 1451) öylesine kı Hırıstıvanlık dunyasının Ortodoks ke^ımindeki bazı Bir Bilgin Sayın Nıyazi Berkes Hoca yüce bır bilgindır Üstadın toplumbılım ekonomı ı^ırıh alanlannda engın bılgısi vardır Durum boyledır ama ne yazık ki o ulkemızden otuz vü ayrı ya şamak zorunda bırakılmıştır Bu olav karşısmda ınsanın ıster ıstemez «Alım ana derler kı cu helanın elınde kahrolmak ıçm sesoı lıyakat \e huner eyler» dızesını anımsıyor Hoca yur'tan aja.ldıktan sonra yabancı uıkelerın ünıversıtelerıııde baş tacı edıldı Ovsa keraısme vurdu zındon eaenler, o ulkelere gı'^eler acartrnan Kapıcısı bıle olamazlardı Nevse olan oldu Bı'gın bır Ato'urkçuye yok yere b ı suıe sıyıldı Sayın N Berkes şımdı bır emekn proff sor olsrak yurda dondu Cumhurıyette ydzılarıa dıkkaJe zevkle okuyoruz 5 kasım 1974 tek1 vazısı ıTeokrasuydı O yazısında Osmanlı Imparatorluğu nun yapısal ozellığının «Teokrası» jlmadığmı olamıyacağını açıkça ortaya koymaktadır Yazıyı okuyunca kıvanç ıuymadım değil Çunku aynı konuyu dort yıl once ben de ele almıs, başka joldan da olsa «Karınra karannca» ozdeş sonuca erısmıştım Ancak Osnaaolı împaratorluğu «Teokratık» olmamakla bırlikte XVIII yuzyıldan yıkılıncaya dek <eçen çokuntu donemınde, bazen «Teokratik davranışlar» da gostermemış degıldir Bunlan kuçkusuz Sayın N Berkes de bılir Ben yer düTİıgı nedenıyle aynntılara gırmeyıp, bu konuda dort ornek vermekle yetmeceğım Osmanhlar 1774 de Ruslarls bır savaş vaptılar Bunda yenılgıye uğradılar Tuna kıyısındakı «Kuçuk Kaynarca» denılen bır kasabada banş gonişmelen yaparak bır antlasmaya vardılar Bunun metnınde Ruslarm üsmanlı ülkelenndekı Ortodoks Hınstjyanlan korumak ısteklenne karşı, Osmanlı sultarurun da halile sıfatıyle Kırım'ın Musluman T »tar arını korumak, denetlemek hakkı madde oıarak eklendi. Bu daha oncekı >ruzyıllarda görtumemış tleokratik» sayılabüecek bır davranıştı îkıncısı XIX yüzyılda Sultan Abdülmecit'in tngılız emperyalızmıne karşı ayakıanan Hınt Muslümanlarma halile sıfatıyle baş kaldıımamayı cfut vermesıdır ki bu da «TeoKratık» bır tutumdur. Üçuncusü, Bınncı Dünya ^avnşı'na katılan OsmanJı tmparatorlugunun 14 ekım 1914'te «Cıhadı Ekber» ılan ederek butun dunvaaakı Muslumanlaruı «Itılaf Devletlemne karsı savaşmaya çağırmasıdır Dorduncusüyse TürK Kurtuluş bavaşı ıçın Anadolu'ya çekılen Mustafa Kemal Paşa'yla a.kadaşlarının, yandaşlarının katleaılmelPnnı b'ldınr unlu «Durrızade» fetvalarıiır kı bunlan da onceküer gıbı yorumlarn<ık oekala olan&klıdır Sonuç Sayın N Berkes'ın üe mldırdığı uzere dslamlıkta «Ruhbdn» suufı ou^unmaaıgından Osmanlı tmparatorluğu'nda da «Teokıasu gelışememıştır Ama XVIII vuzvıldan bu vana ımparatorluktaki bazı davranışlarda bunun kö<suz, sılık de olsa bazı belutılenni gonnekteyız Olayın nedeni hıç kuşkusuz etonomık askeri güçsüzluktür. Eğitimde Neredeyiz? • İlkemizde 35 000 koyden 4 000 kadan Ukokuldan yoksunI I dur Tum ılkokul oğrencılennı normal oğretım olanak" lanna kavuşturabılı^ıek ıçın 60 000 yeni dershaneye gerek vardır Sadece ikılı ve üçlü ö*retımı onlemsk ıçm 60 000 yenı öğretmen gerekmektedır Toplam ılkokulların yüzde 42'sı, Cumhunyetm 50'ncı yılında tek dershaneli ve tek öğretmenlıdır Bunun anlamı şudur Bır dershane duşününüz Kapısından gırınce sol taraftakı on s.ra bınnci smıf, ortadaM on sıra itancı sınıf, sağ taraftakı on sıra üçüncni sınıf Tek oğretmen, once bınncı sımf oğrencılenne alfabe oğretır, sonra ıkincı sınıf oğrencılenne antmetık öğretır, sonra üçüncu sınıf oğrencılenne geçer 13 000 dolayında koy ılkokulunun durumu budur. Turkıye'de okuma yazma bılenlenn oranı vuzde 55'tır Altı yasından yukan olup okuma yazma bılmeyen nufus 13 5 mılyondur Bunun 9 mılyonu kadın, 4 5 mılyonu erkektır. Demek ki kadınlanmızın yuzde 65'ı okuma yazma bılmiyor. Bu rakam 1965'te yuzde 78'dı Aynı tarıhte Şılı'de okumayazma bılmıyen kadınlann oranı yüzde 17 6, Yunanıstan'da yuzde 30, Tayland'da yuzde 32 Endonezya'da vıizde 70 ıdı. Demek kı Endonezya'dan gerıde bulunuyoruz 50 yıllık okuma yazma seferberlığımızın sonucu acıklıdır Şehır zengınlen çocuklannı ozel dershanelerde paralı ortaoğretıme ve yabancı okul smavlanna hazırlarken, 4 000 koyumüzun ilkokuldan tam yoksun kalması, 13 000 koyümüztın tek dershaneli ve tek oğretmenlı olması, yaşadığımız çağın sosyal adaletsızlığım sergılemektedır Bu adaletsızliğın dennlığı ve çarpıcıhğı, korletılen mılyonlarca çocuğumuzun geleceğı hepımızı düşundurmelidır 1927'de ulkemızde okuma yazma bılmıyenler 9 404 000 ve bılenler 1112 000'dı 6 yasından yukan nüfus da 10 516 0O0'e ulaşıyordu Okuma yazma bilenler yuzde 11 oramndaydı 1970'te 6 yasından yukan nufus 29 495 000'dır. Okuma yazma bılenler 16 127 000, okuma yazma bılmıyenler 13 368 000'dır Okuma vazma bılenlenn oranı vuzde 55'tır. Demek ki 50 yıl sonra 13 mılyonu aşkın yurttaşımız alfabesızdır Bu ^ k a m 1927 dekı tüm nufusumuzu aşmaktadır. l .u rtkamları Hacettepe Unıversıtesınden Dr iahya Ker a) KEya'nm «Insan Yetıştırme Duzenımız» adlı kıtabıryf.n aldık Ülkemızın ınsansız kalkınma volanda olduğu, c1 n feçtıkçe daha ıvı anlaşılmaktadır Çunku ılkokulda Tirak alfabesızhk aşılır, ama orta derecelı o*r meslek oğrftırr gormemış olan gene de okulsuz yurttaş sayılmalıd r l<>701971 donemınde ülkemızdeki lblü yaşındaki tüm voUJidaş sayısı 2 338 000'dır Bunun 416 183'ü okullasm ştıı Okullaşma oranı >uzde 17 7'dır i.ıse oğrencılerı 253 742t*'T kı İısede okullaşanlann oranı yüzde lu9'dur Genel scıdan baktığımız zaman 1618 yaş arasındakı cocu«. srırrzır 17 7'sı dışında kalan yüzde 82 3'unun okulsuz kay. 5ı gorülmektedır Endüstn aşamasına geçmek ısteven bir i'lkpnın 1618 yaş arasmdaki çocuklarının okulsuz kalmasının anlamı açıktır Ov^a Devlet Planlama Teşkılâtınm venlenne göre kalkınma ıç'n meslekı ve teknık ınsangucü uretımıne hız veııek gerekmektedır 1967 yılında Devlet Planlaması 11, (H1 ı> an teknısyenı ongoruyordu 1967 yılında 60J2 plan tekrcı^prı okullardan mezun olmuştur Aynı vıl Devlet PıarJ'ııava gore kalkmma ıçın 13 200 vapı teknısvenıne ge.ek^'iıne \arken 728 yapı teknısyenı okul bıtırmıştır Devift F'i»nlamanın hesaplarına gore 1967 vılında b büO mo'orn.dkıne teknısyenı yurt kalkınmasında eorev almalıydı, o v s 333 kışi mezun olmuştur okullardan Avnı vıl 9 8X tnnnı teknısyenı yenne 1581 kışı, 1 900 ıcımya teknısyem vpr r e 64 kışı, 5 900 sağlık personelı verıne 937 mşi. 4700 ebe yerınb 787 kışıyi Mıllı Eğıtım yetıştııeoılmıştir Orıg^rülen rakamla gerçekleşen arasındikı Korkunç fark, eğ'tımsiz, uzmansız, insansız, ama kapkac uapıtalizmij'e kalkınma duzenımızın sayılara vansımasıdır ÖNCE, ZEK VE BİLG! TESTL OKTAY AKBAL Evet. Hâyır Başbakanlık Gelişimler Çelişimler ok vakın tarıhımizde, çok ılgınç basbakanlar gorduk AdavJarıvle bırlikte Bır karmaşık ortamda ya s ıjoruz O, kendıne ozgu nıtelık lerı olan Başbakanları yaratıvor, ya da buluvor Fakat genel gelışım ve onun temelındekı çehşki, bu başbakanları ve başbakan adaylarım antıyor (tasflje ediyor) önce Erım turü bir başbakanın yonetımınden geçtık Bu, bırevsel kışilığınde sozu eylemıne uvmavar» bır turun sımgesı oldu Bir baş olma ve orada kalma uğruna çağımızın aydınını belırleyen «değerler»e sırtını çevırme kolaylığı olan bır varlıktı öyle kı, vadedîp umduran, sonra gucu buna yet mevince uzulen değıldı Opor tunıte gereğı diyerek, tersini kolavlıkla vapıveren ıdi Tam bir Batı tipi demokrasi ve onun sosyal içenk ile dolması adına bır gorurvum vermısti Ama 30 yıl once bıle mahkum edılmlş eski totalıter felsefesinde surup giderlık içinde kaldı Hem de, kursuden ve TV ek ranından yuzunuze doğal u«tü bır pışklnlık ıle baka baka Sizı vanıltmayı uyutmayı surdure surdure C AP'lı bır mılletvekıli Anayasa'nm 102 maddesımn değışt.rn»ncsını ıstemış O maddeje şu satırlann eklenrresı gerekij^muş «Başbakan, Lumhurbaşkanı taralından TBMM nın jak=ek oğrenımıru bıtırmış üyeleri arasından aıan ı • Aclını da \=i7ayım bu AP'lının, Adana Mılletvekıli Yıı.naz Hocaoğlu C erekçesı de şu, yuksek ogrenımı olmayan oır başbakan Veo s üyelen karşısında ezıklık ıçıne duşermış Parlamento ü\c f\ boyle bır başbakana saygı duymazlarmış vuksek oğrennu olmayan bır başbakan olçulu davranamazınış «son defa goruldugti veçhıle suç da ışleyebılır»mı^' Boyle bı r kışınm «ouşunce gucu» de bulunmazmış bu yuzden «kaba kuvvet ttsvıkçısı. olabılırmış1 \klıma ne geldı b'l r n sınız' Aralık 1922 de TBMM'ınd°Ai tutucu bırkaç üyenın Meclıs Başkanlığına verdıklnn bır onerge Buııa g^re «IBMM'ne seçilebılmek jçm Türkıjenın bugunkü sınırlan ıçmdekı ülerın halkından olmaJı ve bu seç'm bolgesınde yasamış olması gerekır Goçmen ularak ge'enleıden Turk ve Kürtler yerleşme tanhlerınden bes vıl geçmıj ıse seçılebılırler» Erzurum mılletvekıli Sulcyman Necatı ılo Camk mılletvekilı Emın Beylenn onerdığı ru değışıkhk oogıuaan dogruya Mustafa Kemal Paşayı ü^ilendırı>ordu VustalR Kemal'ı mılletvekıli seçılmek hakkından voksun knnıaktı dıledıkleni Mustafa Kemal soz aldı şoyle konuştu «î leiKİım, bu onennın ozel bır amacı vardır duğn,dan doğruya benı ılgıltnunınekte.dr Ne yazık ki doguş verım bugunku sıı nlar dışında kalmıştır Aynca herhangı Oır seçım bolges nce de beş yıl yasamış değüım Fakat, bu bdyle ıse, bunda tenjm kesınlıkle hıçbır suçum yoktur Bunun nedeni bütun iılkemızı ulusumuzu yok etmek ısteyen düşmanıann bu yolCfikj başanlarının tamamıyle onlenememış olnıasıdır Duşms.1 lsı amaçlanna tam olarak ensselerdı, Tanrı korusun, burcVF imza koyan efendılenn kendı yurtlan bıle sınır dışınc1» kclacaktı Bundan başka bu maddenın ıstedığı koşullar bende yoksa, .,aru bsş vn süreyle bır seçım bolgesınde oturıı ami'sam o da bu vatanın hızmetınde olusumaandır » Must8fa Kemal Çanakkale den Doğu sınırlarından A:abıstana kadar gorev vap'ığı ycrıen sayıvor şoyle tamamııvor sozünü «Hıclır yerde beş yıl oturamayacak kadar çalışmışsam bununja ulusumuzun sevgısmı ve saygısını kazanmıs olduğumu ss.nnorc'um Yurttaşlık hukukundan yoksun Dırakılacagım aklımp gelmezdı Bu efendılere soruyorum, ulus bu efendıler n fıkrınde mıdır' Benı yurttaşlık hukukundan voksun bırakrnak ısteyen bu efendılere bu yetkı nerden venlmıştır' £eçım bolgelen halkına ve ulusa soruyorum • Ellı ik' yıl once gencı polıtıkacılar Mustafa Kemal'ı polıtıka dışına atmak ıstemışlerdı boyle Mılletvekilı Cumhurbsşkanı seçüemeyecek, eskı, emekh bır asker ularak koseEince oturacak Gencıler, tutucular da işlerını vürutecekler' Acana AP mılletvekilı Hocaoğlu ıle 1922'nın aülevman ve EiMn Beylenn onerılen bır noktada bırleşıyor Vurdun ulu run stvaıgı bır lıden polıtıka dışına atmak ısteğınde Atatu>K SeUn'kte dogduğu, Selanik ise sınır dışı kaldığı ıçm oe\'et yonetımınde sorumluluk alamayacak, yuki>ek oğrenımını >?rıda bırakmış bır Ecevıt de bu yuzden baobatanlık gore\ı yapamayacak Ama Türk ulusu onlan sevıvoımuş berumsıycrmuş, ışbaşmda gormek ıstıyormuş Orasını duşunmez Turk ulusuııu ı ujr«lık yolunda üerlemesınden hoslanrr ?yan kuçuk polıtıkacılar' . Başbakan olacak kışıde yuksek oğrenlm mi anyorsunuz' Önce başka nıtelıkler arasanıza kendınizde, parlamento\a gırmek heveslllerınde, partı hderlerınde Genel kultur, zekâ, jurtseverUk gıbı Ben onlardan da ıleri gıderek dlvecegım kı, mılletvekılllğıne aday olmak ısteyenler oncede"n bır sına\dan geç«lnler bir teStten' Zekâ ve bilgl testınden' Bu sınavı atlatamavan aday olamasın Var mısınız baylar'* A^i «sa'do gene) ıktısattan ahlaktan vurttaşhk bılgısınden, tarıhten genel kulturden, en başta da zekadan' Bo\le bır onsınavı benımsersenız bız de sızın onerılerınızı cıddıje alırız Gır smavı kazan sonra koy adayhgını Baknoruz vuksek oğrenım bıtırmlş az Fransızca, bıraz İngılızce bıldıgını sovlejen oyle mılletvekillen var kı, Use ogrencısınden daha gerıdedır zeka ve bllgi alanında. Aı,ar okursanız Meclıs tutanaklarını gorursunuz o tutarsız «ozlerı, bılgısız savları, zekanın kırıntısı bıle bulunmavan konusmalau O zanıan anlar^ınız bovle bır onsınavın gerekll olduğunu kabul eder«ınız Önseçımden once onsınav hern de test bıçımınde Bovle blr sınav bugunku pollökacıların en azından yarısmı elevecektır bır anda Ecevıt Turk ulusunun tek umududur Bueun içın bovle Bız bugunjn ıçındevız varını bılemevız Bulent Ecevıt nıee v u ^ e k ogremmlıvı bilımsel tutum ve genel kultur alanında okutacak duzevdedır Bır onun yazdıklarını konustuklarını ele alır^ınız bır de vuk^ek muhendı» avukat bllmem ne olriuk dıve boburlenenlerın \azdAlarni sovledlklerınl, aradakı buvuk avırtm gozunuze batacaktır Mustafa Kemal «Sue bu vetkıvl kım verdl, seçım bolgelerı halkma ve ulu«a soruvorum» dıve dıkılmıstı çırkjn polıtıkacıların onlerıne Ecevıtın yolunu kesmek ıçın ak \A havale gelmedık Anaja^a dı«ı demokratık vontem dı«ı jollar çaıeler aravanlara ı«e Turk halkı gereken dersl verecektır ılk genel «»çımde Zekâ ve bılgi voksullan daha dogrusu gerçek yurUevetlık duvgu = undan uzak kışıler polıtıka dunva<=ımn dışına ıtıleoeklerdır Halkın bılınçlenmesi bunu zorunlu kılacaktır Yakında, çok yakında IRMAK BAŞBAKANLIĞININ TEK ANLAMI, DEMOKRATIK KURUM VE MEKANİZMAYI BU ZOR KOŞULLAR İÇÎNDE, HİÇ OLMAZSA «ÎŞLERIİK» İSIİMİ ÜSTÜNDE TUTMAK OLMAUDIR Prof. Bahri SAVCI sizllğl ıle, olaylann altında bunaldı, boğuldu Toplumdaki sos yal gelişım ve demokraslleşme tohumu, d'aha iyıce çatlayıp guneşe doğrâ Balla'rtnı tızatmaflan bile, onu, kendısiyle çelişkıye dusürup anttı Sonra Melen turu bir başbakandan geçtik Onun da bır ozelhğı vardı 20 yüzyılın son çeyreğine, modera çağ oncesi bır «siyasal ekonomık metafızik» ile bakma idı bu ozellik «Devlet>i, «sopa» Ue butunleştiren bir siyasal anlayışı vardı Dunyanın ve Turkiye'nın sosyal gelişimlni, bu sopavı kullanarak ters yuz edememekten yakınır dururdu Sosval açıdan e<:killıği (antıkıte) vardı Siyasal açıdan metafızıkte kalıvordu Bovlece sıyasal gelışımın getırdığı demokrasileşme ozlemı ıle toplum sal gelışımın getirdıği sosyal ıçerıklı bır ekonomı anlayışı ıle ters duştu Bu arada bir Talu ornegi de yaşadık Bu E n m i , Melen ı jennde tutamayan antiradikal akımın seçıme vonelmişlik olum luluğu gostererek kredi kazandığı bir evrede, gene o akımın bayrağı olarak bir sure dalgalanmıştır Daha sonra Ecevıt turü bir ba^bakandan geçtık O, toplumsal gelışımın kendı ozu ıçınde «akladıgı çelisımlerin ıtisi vuzunden gıtmemıştır Onu gon deren, otekı uçte olduğu uzere, gelışımın bovutları karşısında cuce kalması degıldır Tersine, sosyo polıtık dıvalektin henuz, ondakı devrimsel savlara uvgun bır kıvama gelememesıdır Şımdi bu çelışimleri ıyl tanımamız gerekır 1919 ıhtılâlı halkın devletinl ve sıvasal lktldarını getmvordu Ona uygun bır sosyopolıtlk yapısal rfegısıme Eirişmistı. Fakat 1923 îzmır Iktısat Korg resi, halkın devleti olmanın, halkın siyasal lktidanm kurmanın gereği olan halkın ekonomısini de kurmayı, doğal rayı uzerine oturtamadı 1931'lerde bu'ray^ Turk kosullan içinde kavranmaya başlandı Toplumsal blrikimler kurarak, ekonomıyi toplumsallaştırarak Ama bunu da II Dunya Savaşı zedeledi Ondan sonrakl dunya duşun konjonkturunun liberal felsefe yonu, bızi, kendi manyetık alanı içıne aldı öyle ki, 19501er, toplumsal bırikimler uzerinde bir eko nomi uygulamasını gelıştirdığı halde, bundan yararlanmayı, toplumun kendisine değıl, topluma egemen guçlere bıraktı Bu çelışkmın yarattığı çurume, 1960 thtılâlıni getırdl O da, ekonomide de halkın devletını getırmenın ekonomık orneğını, büınçli bır devletsel toplumsal planlamada gordu Fakat, yapımız içinde, onceliği daha 1923'lerde başlamış bulunan egemen guçlenn hem kendını surdurup hem de 40 vıllık gelısmeden gelen bir nızla devletj ışgalleri etkinlık kazanıyordu Bu nedenle 1960ların 'orvlan ıle 1970'lerın başlan, dev letsel toplumsal planlama bilıncini alt toplumsal kategorilerin sıvasayı doğnıdan etkilemesi gelismestnı getırdi Çağın rfegerlenne sırtını çevırme kolaylığı, onu, sosyoentellektuel destekten yoksun kıldı Oportunıte gereğı dıye gosterdiğı vuzde yuze kadar gıden esneklıkler de, ona aldanarak guvenen dınamık guçlerde duş kınklıgı varattı Karmaşık bır duzen ıçın varatılmamış olan jetenekleri ve dınamızm duzey MEVLÛT öğretmen Nebahat Höllüksüz Simgeleşti îşte Ecevıt, bu gelişmeyl; demokrasıleştırerek, demokratık bır sureç içinde kalarak, demokratık araçlar kullanarak kanabze etmenin simgesi oldu O bovlece, Turkıve'nın yapısal gerılığıni kaldırma devnmine gınşmek istivordu Halkın tum ekonomik siyasal duşuncel kapasıtelerini halkçi bir modernleşme yolunda kullanmayı gerçekleştırmek ıstıyordu. Fakat yukarda dedığimiz üzere so'yo polıtik diyalekt, ona bu yoldaki tum hukuksalanayasal demokratık araçları, butun boyutlanyle kullanma ıle kardeşı Dz Alb O. Nurettin Özgöz'un vefatlannın 40 ıncı günune rastlayan 24 111974 pazar gu nu oğle namazını mütaakıp Emırgân Camiınde mevlut okunacaktır Dostlannın ve meslektaşlarının teşnflen nca olunur Enışteleri Turhan CULUM Cumhuriyef 9251 ISTANBUL DEFTERDARLIĞINDAN Malıye Bakanlığı Muhasebat Genel Mudurluğuae bağlı, aşağıda gosterılen îstanbul Üı Dahılındekı Askeri ve Mulkî Saymanlıklarda açık bulunan kadrolara atanmak uzere 19 yaşına gırmış 35 yaşım geçmemış, askerlığmı yapmış, ortaokul ve lıse mezunu baylar arasında yapüacak smavla MEMUR ALINACAKTIR MÜNHAL YERLER, DERECE VE ADETLERİ DERECE 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 Aü UNVAN1 Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur 5AYMANLK ADI VE YERt: 1 Zırhlı Tumen K SaymanJUğı Hadımköy 2 Zırhlı Tugay K Saymanlıgı Kartal 23 Pıyade Tumenı K. Saymanlıgı Uskudar 66 Mekanıze Tumen K Saymanlıgı Davutpaşa Jandarma Levazım Amırlığı Saylığı . Sırkecı Bogaz K. Saymanlıgı Anadolukavağı Hava Harp Okulu K Saymanlıgı Yeşılkoy Pıyade Okulu K Saymanlıgı Tuzla 6 Pıyade Tumen K Saymanlığı Kartal 1 Sayılı Okullar Saymanlıgı Şışlı 2 Sayılı Okullar Saymanlıgı Üskudar 3 1 2 1 1 2 2 2 1 4 1 olanağını veremedı O da şlmdilik çekilme zorunda kaldı Şımdı de, blr Irmak turu baş bakana gelıp dayanchk Onun hukumetı surdurebilme slni ya da surdurememesini Türkiye'nın karmaşık ortamındaki o gelışim olayı, onun getıreceği çelışiler belirleyecektir. Sorun şudur: Turkiye'nın modemleşmesine gıden yolun açılması Bunun ekonomide deylml; tarımsal yapıyı değıştirmek, tarımsal uretım ara mallan uretımi tuketım mallan uretimi evresinden uretim araçları ure timi ve bunun çağdaş deylmı olan elektronik sanayıin evresine geçiştır Bunun siyasada da yımi, bu geçişı, ayncalıklı sosyal kategonler tekelınde değil, halk kategorilerı katkısl ekseni uzerinde yapabilecek bir demokrasi orneği uygulamadır. Bunun sosyal alanda deyimi de halk kategorileri katkısını verecek bır yapısal gelişmeye yonelmedır Fakat temelde bunlara onem vermeyen bir akım da vardır. Bu, buyuk burjuvalaşma temerkuzu yoluvle bir avrıcalıklılar ekonomısi buyumesi ıstemektedır. Bu akım kimi sivasal akımların sosyal ve dınamık kurumlan da kendisıyle butunleştırmi'tir Fakat halkçı modernizasvon gellşmecılığıni kimse durduramıyor Bu nedenle ekonomıvı, uretım mallan uretımıne doğru gelıştırme duşuncesinden. vazge çılmiyor. Sıyasayı tum halk kat larının ozlemlerı, beğenılerı, tercıhleri uzerine dayatma yolundan, duşunce olarak sapılmı yor Sosyal ıhşkıleri ve dinamız mi, bovlece demokrasileşmıs halk kapasıtelen uzerine dayatmaktan bu modernızasyonculuk akımı vazgeçmivor öyle ki ekonomide halk kapasıtelenne, siyasada alt kategonlerm tercıh ıradelenne dayalı blr sosval gelısım çizgisı, gıttikçe yoğunluk kazanmakta suruyor Ve yine ovle ki halk kapasıtelen halk dınamızmi eksenıne dayalt bir siyasal demokrasıleşmeve uvmavan her eylem, bu akım ile bir olumsuz çelişkiye duşup heba olma y o luna gıtmemezlik etmiyor Bu durumda Irmak, başbakanlığı ne vapacaktır? Hıç bir şev yapmavacaktır Yapmaması gerekmektedîr. Bir sevler yapmaya kalkarsa onune çıkan sosyal gelışim ile buyük burjuvalaşma tekelcilığı arasındakı çelışkıyi zaten aşamayacaktır Onun yapabileceği bir güzel tutum vardır Bugunku koşullar içinde de ve hıç kuşkusuz seçime gıtmek uzere de en sağlıklı hukumetın 1973 seçimlennde beüren en yoğun seçmen ıradesme teslımınin köprüsu olmak Bu amaçla geçıcı bir hukumet kimlığı ve kişiliği Ue davranmaktır Evet Irmak Başbakanlığının tek anlamı demokratık kurumlan ve mekanizmaları, bu zor koşullar İçinde hıç olmazsa ıslerlik ıslımi uzennde tutmakta toplanır Ama bu çok kısa bır geçici surede kalmalıdır Yoksa, demokratık olusuma ter« du şen bır ınatla hukumet etme makamında ve işlevınde ısrar boşuna olacaktır Turyağ neeatt yag sanavılnde öncu yıkama maodeierind« Hder Eleman Almocokfır Fobrikoniızdo iyı jprtlorlo ıstihdam edilmek Uzere, Aıkerlik hizmetini yopmıj Yıkomo moddeleri Uretimi ile ilgili ijlerde çolıjmıj, \% tecrübeli (Ingilizce veyo Almnnco bilenler tercih olunur) Kimyo Mühendisi bir eleman alınacaktır. jtfeklilerin Anodolu Coddeti N0: 84 Turanlzmir adrejındeki TuryağPerıonel Doıreıı MUdürlUğUne fohten veyo dilekçe ile mOracooHarı rica olunur. rÜRKIYE YAĞ VE MAMULATI A. Ş.J (Reklâm Pro 1974/264 9234) Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğünden 19741975 bğrenlm yılında Kurumumuzca verilecetc Yüksek Öğrenim Kredısi içın muracaatlar 29 kasım 1974 cuma gtinü saat 17.30'a kaaar kabul edıleeektır Kredi Isteme dılekçesl ve Durum Beyannamelert öğretiı müesseselennden temin edilecektır Muracaatlann nereye ve nasıl vapılacağı öğretim M V ü esseselenne göndenlen açıklayıcı yazıda belırtılmıştir (Basın 24153 9237) | Çarşamba Belediye Başkanlığından İLAN 1 TtP 041 04 8 Soguk Hava Tesısı 2"nci kısım ftmal mşaat) 500 000 00 Lıra tahmını bedel uzerınden kapaiı zarf usulu ıle eksıltmeye konulmuştur 2 Şartname plân model harıta ve dığer evrakları Belediye Muhasebesınden gorulebüır 3 Eksıltme 2490 Savüı Kanunun 31'ıncı maddesı geregınce kapaiı zarf eksıltme usuluvle vapıUcaktır. 4 Muvakkat tem'nat 2" 73fl 1)0 lıradır 5 Istekhlerın a) 23 750 00 lıralık geçıcı temınatını bı 1974 vılına an Tıcaret OdaM belgesını c) Muracadt dılekçelerı Ue vereceklen (Eksıltme şartnamesınde belırt.len ve usulune gore hnzırlanmış olanı Plan ve techızat beyannamesını Teknık personel b°vannamesını mall durum bıldınsı ıle taahhut bejannamesını d) Bayındırhk Bakanlmndan almı* olduklan < > gruC bundan muteahhıthk kamp=ını dılekçelerıne ekleyerek tller Bankası Samsun 6 ncı Bolge Mudurlusu ıştırak komısyonundan alacaklan veterlık helgelerını tekhf mektupları ıle bırlikte zarfa koymalan lâzımdır b Yeterlık belgesı alınması ıçın muracaat tarıhı 1312 974 cuma gunu mesaı saatı sonuna kadardır 1 thalesı 17 Aralık 1974 salı gunu saat 15de Beledıje Encumenınde vapılacaktır » Thale Saatınrien bır saai evvel verılmemı^ mektuplar telgrafla müracaatlar po^tada vakı gr>cıkmfler ve îstenılen belgcler bafilanmamia dılekçeler kabul edılmez, Ilan olunur. (Ba=ın 25373 9236); 23 ka^ım 1974 cumartesı Kadıkov Kafkas Kulubunde yaP'la H dagun torenımız, haslahk dolayısıylf ertelenmutır W Dosdorımıza duvururuz BOZOKHR ve GOKCR AILELERİ Cumhur.jet 9230 Ortaokul mezunlarının burut maaş tutan 1200 lıradır. Lıse mezunlaıının burut maaş tutarı 1400 lıradır Orta ve lıse mezunlan ıçm sınav Defterdırlıkta 29111074 cuma günü «aat 10 00'dadır Müracdat suıesı 28111974 perşembe gunu saat 17 30 a kadardır Defterdarhk Sıcıl Burosu Şeflıgıne ıCagdloglu'na muracaat edılmesı rıca olunur. NOT Sınavı kazaıanlar mulâkata tabı tutulacaklardır. (Basın 25534 9240) BIB OGLTJMtrZ OLDÜ DOST VE YAKINLARA MÜJDELERIZ Neşe Teoman ERF.L Cumhurıyet 92o9