Katalog

CUMHURÎYET 21 Kasım 1974 PIMKNANBl TURHAN SELÇUK J DAĞLAR KRALI Yazan: Edmond About BÖLtM IV. JANDARMALAH KraJ pek heyccanlı gerOnmüyor*ı. Bttmmla birlikte kaslan daha çok çatılmış, alnındakl kınfiklar daha artmııtı. Gelan haberciye sordu: Hangl yoldan geliyorlarT Kastıya'dan. Kaç mUfreze TarT Bir tek. Kimin müfresesiT Bılnuyorum. Peki bekleyelim bakalım. îkinci bır haberei daha geldi. Adam tehllkeyı haber vermek ıçın pergelleri açmış, Allah ne verdlyse kosturup duruyordu. Hacı Stav ro» haberoi daha uzaktayken bagırdı: Gelenler Perıklesın adamları mı? Bılnuyorum aayıları okumaauıı beceramiyorum. Uzaktaa blr «ilâh aesi duyuıdu. Kral hemen »aatini çıkardı ve adamıanna susmalarmı »öyledı. Topluluk saygılı bir suskunluk içinde raisın hareketlerini izlivordu. Birer dakıka arayla dört sılih sesi daha duyuldu. Hacı Stavro» gulumseyerek saatini cebine koydu. Pekâlâ, dedi. sandıkları yerierina koyun. Bize Ejın şarabı venn gelen Perıkles'in birlıgı. Tam »ozünu bıtınrken, dbndü ve beni gor dü. Yanına çağırdı: Gehn bakalım Alman dostumuz. Sabah erkan kalkmak çok iyidır. tnsan ilginç çeyler görür. Susadıysanız bızim yiğıt jandarmalanmızla bir kadeh şarap ıçın. Biraz sonra ıki sıra halinde altmıs kadar adam önlerinde mavi bayrak başlannda komutanları Penkles oldugu halde, uygun adımla Kralın karargâhına geldıler. Penkles'i Patıssia gezismde gordugumu natırladım. Otuzbeş yaslarındaki bu yüzbası yakı»ıklılıgı ve valsteki ustalığıyla kadınlann ilgisini üstüne toplamayı becermış, sırmalarmı mağrur bır edayla taşıyan tanınmış bır askerdi. Hacı Stav ros'un y&nına yaklaşmca kılıcını kmına soktu ve koşarak Kralın yanına gidıp onunla kucaklaşıp bpüştu. Merhaba baba. Merhaba küçük dlye cevapıadı Kral onu, bir yandan da, yuzbaşıaın yanagını oksuyordu. Nasılsm iyi miıin? Sağol ya »en? Gordüğün gibi. Ailen nasılT Papaz amcam biraz hasta, ateçl rar. Buraya getır ben onu ıyüeşürırim. Pollı müduru lyıleştı mı? Bıraz daha ıyı. Senın'e ugili çck hos seyler soyledı Bakan da. Daha başka ne var ne yok? Sarayda balo olacak. Bu aym 15"inde. Dtvir dergısı yazıyor. Hâlâ guzel dansedıyor musun? Peki bor sadan na haberler var? Bütün hısse senetleri düştiyor. Çok güzel. Bana mektup getırdın mi? Evet. Al işte. Fotmi yetıştiremedi. Nor mal postayla gönderecek. Hadı şarabını ıç bakalım. Sağlığma küçügüm. Tann aani korusun. Saglıjfrna babalık. PORTEKlZİN BAHÇELERİ Portekiz'de cadı kazanları kaynıyor ANLAT Gonçalves, Portekit'in Başbakanıdır. Bır bakıma ordunun hükümet içindeki sözcüsü. 25 Nisan Devriminin temaücısidir. Vasco Gonçalves 10I kanada olan yakınlığı ile tanınıyor. Ganeral Spinola da turucuların koruyucusu. Portekiz'da <Htma> işini (ürdürmek istersek kolayhkla yapanı bu işiBoyle bır devnmin ba|inda General Spinola'nm ne ifi var? Yazdığı kitap, böyle bir devrimin ba;langıcı gibi görünüyorsa da, geçmişi ile General Spinola'nm bu hükümette yeri olamazdı, olamadı da. tspanya Iç Savaşı'nda Salazar'ıo da Sğüdü ila Franco'nun yanında savafmıa, tkinci Dünya Savasında Almanlarla birlik olmus, savajtan aonra da sömürgelerde generaliik etmis bir lnsan. O'nun istediği köklu bir düzen degişiklıgi değildır. Düzen İçinde yapılması gereken duzeltmelerdir. Durmadan «sessiz çoğunluk>tan ıdz eden Spinola. dayandığı tutucu Cavreleria »orrana kadar adamı olmustur. Bir aralık (öyle düşünmek istedim: Portekiz Devrimi, bizim 27 Mayıstır, General Spinola da o'nun Camal Aga'sı. Bu tür benzetmelerin kökünden yanlıj olduğunu bile bile böyle düsunmek istedim. Olmadı. Benzetmede yamlgı olmaz kuralı bile işlemedi. Portekiz Devrimi kendi kosulları içinde, kendi yaşamı içmde var olan bir devrim. Bu devrim'in kendi özellikleri var. örnekleyin: Portekiz'in sömürgeleri apayrı bir dünya getiriyor. Çekişmelerin, sürtüsmelerin, toplumsal sorunların kökund* Portekiz lötnurgeleri upuzun bir yılan gıbi yatıyor. Benim ülkeminse Yırminci Yüzyılda böyletine bir ayıbı yok. Ne güztl!.. Bızim ayıplarımız baıka yön lerde... O yönler, Portekiz'de de bır eksiksiz tamam. Sınıfsal çatıs ma, denebilir ki; bizdekinden daha güçlü. Tarihten gelm» nedenlerden 1« eteUiim atita bb Neden önltiğân fcep t a Yalnız ozlemler mi seni saran Memelerin neden kanlı Bo bıçak mı senin gözlerinden Cikan bıçak Durma Anlat Bu kıakanç omıanda isbı ne Bu gölfelerin tomü de »enin mi Bu gövde Bu olüm ve yalnniık paTea olüm Nevzat ÜSTÜN Çeviren: All Sirmen Blst (Bnleytn bu kefera köuT Hiç eanım önemsiz blr Alman. BİM T«rll«eek iyl bır hab«rin yok mu? Maliye Argos'a yirmi bıs frank gönderlyor. Parayı gbtürenler yann Skironya kayalıklanndan geçscekler. Ben d» orada olacajım. Çok adam f»> rtkU mi? Er»t kaaaya Iki birUk refakat adeeek. lyt blrlikler ml, yoksa i«« ysramazlar mıT lf« ymramazlar, hepai 6» temulenecek berifler. Peki flyltysa bütün adanuanmı ahrım. Bu arada sen de benim tut&aklanm» gozkulak olursun. Memnunlyetle. Haa bu arada söylem»yl unuttum. Çok »ıki emir aldım. Senin înglliıler, elçilerine yazmışlar. Bütün orduyu yardıma çagırıyorlar. Bak 9U lse! Üstellk yasnaları icln ktJıdı kalemi de onlara ben verdim. Şimdi gel da insanlara güven bakalım. Bir rapor yasmam gerik. Çok tauıh bir çatıjmadan soredeceğım. Birlikte yazarız. Olur araa babalık bu x « , kazanan ben olayira. Olmaı. Olur, madalya almara g«r«k Başka bır zaman alıraıa. Stn d» ıw doymak bümes çoculuun. Daha bir yıl olmadı Mnl yüzbaşı yaptıralı. Ama anlasana Stavros baba yenllroekt» •enin da çıkann var. Kaybettifin duyulursa güven yeniden doğar, herkes tollara dU?«r aana da yeni avlar çıkar. Evet doğru ama, yeniUraam borsa yük•elir. Oysa ben hisM aenetlerinin dü?eo«finl hesap ederek yatınmlanmı ayarladım. Eh o zaman söyleyecek bir »ey yok. Hiç defiİM on lkl adammı öldurmüs olayım. Peki. Bunun kimseye «aran dokunmas. Ben da senin on adamını öldünirum. fîuta öluf, geri dttndügümUzda herkea adamlaruı aapasağlam oldugunu gorecek. Hiç de değıl Onlan burada bınücaoak•ın. Adama ihtlyacıra var. O zaman sana küçük Splro*yu aalık •erirım. Evelpides subay okultınu bıtirdi hetn akıllı, hem de bılgilidir. Yalnu avallı çocuk ayda yetmi» sekiz frank kazanıyor. Kadrolar da dolu olduğundan altı yedl yıldan önce tefmen olamaz. Ama senın cetende sıvrthrse, onu k&ndırıp kendi yanlanna çekmaya ç«lı»ırlar ve altı ayda teğmenliğe terfı eder. Peki küçük Spıro'yu alıyorum. Fraansoa biliyor mu? Eh bajının caresin* bakacak kadar. Belki de onu yanımda ahkorum. Eğer lçime yararsa, işletmeye de nıssedar yaparım. Bu yılM faaliyet raporumtizu gerekli vere iletirsın. Tam yüzda seksen ıki verdim bu yü. Yaşa baba! sekiz hısse senedım, bana jnlhk yUzbaşı maaşımdan fazlasmı sağladı. Ah babalık bu benımkı de ne mealtk yanii (Devamı rar) Iizbon'un arkı s.^a^. . .. konufmakta... Maoistler için, Komünist Partisi de, Sosyalist Partili de birer oportünısttır. Lizbon limanından lömürgeler» doğru bir gemi kalkmaya görsün, Maoistler ordadır. Ne kosul dinlerler, na kural! Çoğu kez, bes, on kijilik topluluklar halinde geliyorlar. Onlar için önemli olan kendi kalabalıkları değıl, karjılarındaki insanlar. Baflıyorlar konuımaya. tki kez limanda onlarla karfüaftım. Gemilere yük yükleyen isçileri durdurmaya uğraşıyorlardı. Söyledıkleri de özetle söyle: «Yüklemeyin, yüklediğiniz her mal, Afnkalı insamn özgürlüğünü bir parça daha kısıtlamaktadır. As kerler!.. Sizler o gemilere binmeyin!.. Sizi sömürücü nnıflar, ken di amaçlan adına kullanıyorlar. Yaşann dünya halklannın karde»liği En buyük düfmanları da Portekiz Komünirt Partisi ile Sosyıliıtler. DencbUiı ki, küfük bur. juva partilerıne onlara saldırdıkları kadar saldırmıyorlar. Portekiz'de demokrasi olmul olmamıj hiç umuriarında değil. Bana öyle geldi ki, konufmalarına ana torunlarden çok, gereeklerden çok. «sloganlar» önderlik ediyor. Sloganlarla yüruyorlar, sloganlarla konufuyorlar, sloganlarla uyuyup onlarla kalkıyorlar... mıyor. Özellikle petrol söı kornv su oldu mu. Bır yanda NATO var. öte yanda, komunict bir Devlet Bakanı.n Bıri öteki üe çatıjan «dofmanlardan oluşan bır dünyarun içinde, Portekız'm durumu, bu açıdan bakıldığında pek da aykv rı gelmıyor ınsana... Ipince dallann bırbirint kanttıgı, çözüm yollannm ise çasltll oldu£u bir ülkede bundan daha çok açıklık beklenebilır mi?... Mozambik'te beş yü» yıldır süren bır soraürgeciliği bırakmak istemeyenler olacaktır. Tıpkı Mozambik'te bu beş yUı yıllık sömürüyü kaldırmak i»t«yenlerin bulunması gıbi. Mozambik'ta beyazlar ayaklanır. 1leri sürdükleri $ey, toptan bir lnsan kesimidir. Aslında toı konusu olan, Rodezva özanüfi bir devlet kurmaktır. Nerden va nasıl bakıhrsa bakılnn, Portekiz (sonunda belli güçler yanından ezilse bile) günümüzün ileriye doğru olan gidişinde bir ajap ma noktasıdır. Tıpkı ŞUi gibi. S. 0. ••• ötürü, aımflararası farklılasma korkunç. Bizim toplum düzenimizdt yeni yeni ortaya çıkan bu farklılasma onlarda çok eskiden olmus. Belkl de çözumle mekte zorluk çektiğim, böylesıne guçlu olmalannın nedenlerinl ıyicene bulamadıgım Komünist ve Sosyalist Partilerinin temellerindTe bunlar yatıyordur. Kımı Portekiz aydınlarına fö re, Spinola yazdıgV kirtbiB böyle sonuçlar doğuracaguu hesaba katmamış. Alan toplantılarında gordügüm genç blr ö | renci şöyle dedı: Yanm yüzyıllık baskıdan sonra, bu turden blr gelişm* kimsenin aklına gelmiyordu. Ganeral Spinola mı, onun aklına hiç gelmiyordu. Bilaa ya*ar mıydı11.. Portekiz tam bir cadı kazanıdır sımdUerde. Salt bu kazanı korüklememek için, kazandaki kaynama birazcık durultun di , ye, Komünist ve Sosyalist Partilerı somurgeler konusunrfa • çabukçu» degiiler. Savundukları temel sorunlan, hemencecik eylemde görmekten kaçınıyorlar. Portekiz sijler içinde. Ekonomik durum gerçekten ko tüye gidıyor. Düzeltebilmek için, gerçekçi davranıalardan daha çok, duygusal davraniflar görünüyor. Sımgeleme noktaları ~nyorlar. Kimi pazar günlerini ücretsuc çahsrnı günü olarak ortaya koyuyorlar. Bu ve buna benzer davranıflara bakanlar katılmak istiyor. Portekiz'i her açıdan kurtarma ça bası, içten bir çabadır. Sekizyüz yıldır Iberik yarımadaund* değitmemis olan nnırlan onları bir çe«it güvenceye bağlamıı. Her şey birbirınin ardından gidıyor Portekız'de. Ekonomik sorunlar bir bakıyorsunuz, Afrika'nın bılmem neresindeki bır ayaklanma ile birleşıyor. Avrupa ile yakm ilişkıler kurmak en önde giden amaçmış gıbi görunürken, aynı amaçla eşdeğer bir başka amaç çıkıyor ortaya, Üçuncü Dünya diye adlandınlan ülkeler. Oysa, çoğu kez Avrupa'nın çıkarlan Üçüncü Dünya ülkelerinin çıkarlan ile bağdaş YARIN: Estedos Unidos da America AUende örnefi Korkulannın temel nedeni Salvador Allende'dir. Şili'de olup bitenler iyıcene gün ışığına çıktlğından, CIA'nın yani Amerika'mn bu konuda neler yapabileceği iyicene bilindiğinden, kurbağaları birdenbir» ürkutmek istemiyorlar. Mozambik ve Angola ve de ötekılerde yaşayan, oralara yer lesmiş bulunan yüzbinlerce Por tekızli vtr. BunJarın büyük bir çoğunluğu, ahşılagelmişin sürmesınden yana Ellerinde para ve silâh var. Kiralık katiller var. Uluslararası çıkar birliklerinin kolları var. Daha pek çok şey var. Portekız'in içinde bütun orgutleri ayakta guçlu bir somüren sınıf var. Bunlarm demokratik bir tfüzene kolay kolay boyun eğeceklerinl ummak, ulusal gelıri bir ölçüde ol sun başkaları ile paylaşmak istemeleri olağan dısıdır. Ordunun içinde (özellikle generaller arasında) sömurgenleri tutanlar azımsanmıyacak kadar çok. Salt bu yüzdendir ki, Caetano gunlerinin suçlulan yargıçlann onüne çıkanlmamak tadır, çıkarılamamaktadır. Hep boyle olmaz mı?.. Yapılan devrim garektigi ölçülerde güçlü değilse, geçmise (ünger çekmek gıbi bir buyüklüğa kapıllr. Bu davranış büyüklük duygusundan ötürü gelmez, olaylar zorlar, olaylar ve kosullar bu zoraki büyüklük davranısını ortaya çıkarır. Portekiz'in faşistleri, gerçek blr yenilginin değil, biçimsel bir yenilginin içindeler. Wall Street'in odalarına kadar uzanan iliskilerinden na gibi sonuçlar umduklanm daha klmseler bilmiyor. Tümden Uerici güçleri «dikkat H olmaya zorlayan, kiml zaman > düşünceleri ile çeliskili durumlara iten nedenlerin en Bnemlileri bunlardır. Soarez, «yavaj olalım.» diyor. Komünist Partisi bu konuda bütün gücü ile destekliyor o'nu. îlerici füçler bu konularda ayrı b«ş eekmiyorlar. Bu kural'a uymayan tek parti, Mao'nun finlü partisi dir. MALKOCOĞLU yazan veçizen:Ayhan BAŞOĞLU BANYA LUKA'NIN TOPLARI D.Şİ BOND ^ o NC YAPAaftra m ?.. ~~^ 9CNBlXMeTSfN DOM. O dzEiaıoe ı « SAtattmAB. TOPA UUsU/VlüfJD/tK) Rfcct^ TİFFANY JONES E ı "*^GARTH yDBjJM VE.AOJI*' • " II m mrlli 1•• III, Maoistler Maoiftler, eok küçük bir (uruv insandan olufuyor. Üy« layıtma gore bir yere yerlestirmek gerekse, elli partinin arasmda ortalara bile uzanamaz. N* var ki, bu küçük ama oldukça etkili gurup, durmadan eylem içinde. Durmadan sokakları doldurmakta. Durmadas jrürünakta va dunudaa