Katalog

CUMHURÎYET 22 EMm 1974 KİTABl OHUH (ri«. HflViT İMlJfN İ5E HAWA> PÖyrç CCNHETTFH !»Atf,İMfV*M İlJ'E İMAMMAMÂZ|M ABDSLCAN1AZ . OKUpuâuMUZ TAWfi BİRP&I Bfö 5İHİRl£ £ gft1 EIMEYıP, TA$ £W", Tl/ty Jri/fci, öfHı'R 47'LÎLER FÜRUZAN 118 yerda kol gezıyor. Tek yâkalacıgım gerçek şu: Somuru yok edılmedıkçe ben g.oıler bu «ertligı hep taşıyacaklardır Eğer bu duzeni ahlak düskunlerınır\ ınsan kanı ıçıcılenn evetlemesıyle değ.şecek sanıyorsak kotu yanılıyoruz Gerl bıraktırılmış ulkelenn en buyuk ozelhgı egemen guçleroe istılaya ugramışhgıdır Yerlı isbırlıkçılerin ve vurucu pLçıenn elındedir halk yıgınları. Eee bu turedılerden haktanırlığı n&s 1 bekleyeb lırız'' Çıkar >ol nerede 7 Onların comertiıklermde degıl Bızi delıkanlryken sevdalanmaktan utanır eden bu ağır sorumlulugun ılen\e donuk haİKalan bozguna uğTamavacaktır Yurduma ozgu çozümu geh?tınp uvgulamayı getırecekler, kuşaktan kusaga yetı^ecek Nıye gozlerın dolujor"' Açhgı yışamış olanl» okumuş olan ayrıdır, bu kesın Uzat bana kollarmı Bak nerdeyse gun atacak S«nı ne de çok sevıyorum Şımdı sana Rom«o Julıet'den bır parça «ovlesem kulaklarına manamazsın, değıl mı'" Kenan ogretmen, o eşsız adam, bız« Şekspır de okuturdu Taa o S'ralar Romeo ve Julıet e salt aşk ıştdır dı\e bakma>ın çocukiar, derdı Oiların dcgış k yorumlaıa açık, koparıcı bırakmaz bır sc\dalaıı vardır. Ilk karı koca ol dukları grceM bı kaç kez, çe\re e'kıleruıı de açıkla^arak, an'atmış ı bıze Duşun Emıne, sev gının ınsan vucudunu juceltır kılan oniuz olun mazhsmı haf alarca |sşaıak, do maddn duşunmu$tum Belkı de ı'k kez «kuçuk karıcıguıı be nım» sozlerındokı taze, sakınan ozendırışe yaklajnnıtım Beden=el > akmlaîmsdan sonra, ıkı cıns ıçın h<=r şe> n başladığım «ezmiîüm O pıs burju^a ogretısının kokuşmuşlugunu, ığrenç ıçe rıksız^ıgın , sevgaıın jenne çeînının ozenılesılığıru sa! k \ eren sakatlıgını belkı o sıra anladım. «Sabah oluyor bak. tlk tarla kuşları otujor« dıve \azıjordu Şekspır Tam boyle mıydı' Açık »eçık bılmıvorum ama aşagı jukarı bu sozler vardı. Sen» urkutmedıra değıl mı? Bır Anadolu adamııun sızce şaşılası hatta tıksınç deneylsrdcn geçıp gelen erkeklı?ını başka ustele melerle dujurmadım sana degıl m ı ' Çok mu konufuyorum' Ara nra oluyor bu bende Bir de Zulkadırie bo>le başlardık sohbete Bıtıremezdık, Emıne, sabahı edıp oğlene bağlandığımır saatlcr olurdu. Öldurduler o koca delıkanlıyı Kahpe anahlar. Ben bılıyorura yaşasa neler japabılırdı. Buyuk enerj'ydı o topraga sağdıkları alçakUnn. İşte, Romeo ve Julıet'den bıle parçalar okumaya davrandım. Bır genç kın sevme hakkını \erdım kendıme. Bu avrı bır butunıejme. Bız yalnız degılız zaten Bızım to remızde msanımızuı hamuıunda yalnızlık jok tur Bak senın başım tutarken, saçlarını çözerken gcıçek yaşıma donuvorum. Sabah oluvor, benım kuçuk karıcığım. Bu gece de gelmedıler. Bıze bu denh oikelenmelerı başkalarına da di'vurmak ıstedıklerı bır gozdağıdır Yalnız san dıVarı kadar da hıçle\ eceklerı bır kalabalık degıl 7 Bu gece de gelmedıler. Gun ıyıce ısıdıgınaa ço^unluk gclmıyorlar Karanlıga sığını jorlar Henuz du$unce'°ı mızde duştuğumuz ko laylıklar oldu kuşkusuz Oy«a jaşamada kendımızı kolaya surmedık B ınu da kendı gozumde ve «ende bağışlanmak ıçın sovluior değılım Ele<;»ın\e vatkınli'inı bılırım Dujunmeve en çok vaktımız şımdılerde oldu. Havdl Aldarmaea bu toplum Mçtadnde her İSRAİL NOTLARI YALCIN DOĞAN nyu Ftbrflca düdükleri çalmaya baaladı, gelmeıler.» Sonra, aabaha kaı^ı, bir pazar günu, aaat 0,3'de gelıp Emme'yı ve Ha>dar'ı ainuflardı Emıne'yı bırakraijlardı ışte. Enaıne, kasıklarında arada parlayan ütıhapU janmayı, elektrık sonuçlannın bunyesme saldığı degişık Mkatlanmaian doşünmelere dalınca unutuyor. Hajdar'ın duruşması buyuk bır grupla bajlamiftı. İüam suçuvla yargılanıyordu çoğunluğu. Hajdar da bunlardan bınydi V* her gecenın cabahı kol attiğı saatlerde aynlıslannın bajlangıcı vınelenivordu Emıne'de. Geldıler degıl mı ? , demıştı Emint. Eiınl Haydar a uzatmiftı. Evet Onlar mıdır? Başkalannın olıcağuu sanmıyorum. Sabahın uçü Emıne, ılk kez çekınmesuıl sülp Snca ellenvle onun yuzunu okşamiî, ardından bakanı etkıleyen, kuru çokuk, ezık anlatımlı yuzunü urtıute opmuştu HaMİar"ın Kardejım benım, Hajdar öf, kardejun dem#melıyım. İşte, bulamıjorum Dc Havdar, »ozlprın hepsınm canı cehenneme Ben sana sovleyeceğım sozu yakıjtırıp da bulamadun. Emıne hazır mısuıT Evet. Çıkmazda sanma kendın' Ne yaparlarsa yapımlar onların haksız, halk duşmanı olduklarını unutma. Pekı Sana S^kspır okuduğumu d > m Mutfakta bırkaç yılcanmamif kabın yerınl nıçın yaptığını bümeden değıjtırdı, taJc\nmm koparümamiî sayfasına baktı A>ın eskıhğı boşunalık duygusunu baskınlaştırdı Bır büyuk tabağa ekraeklıkten ı]y dılın ekmek koydu Yanına bevat peyrur kattu Bardakla surahıyi de «lıp çıktı. • ~ • Yatak odasına girdı Elmdekı masanın dağıntınnı ıtekleyerek verleştırdı Dusen dergılerden bırme eğılıp baktı Okumaja dalıverdı Okuduklannı anlamadığını, cumle>ı anlar gıbi olduktan bır sure sonra ardından geleıun ustelemesıylt anlam dağınıklığmın egemenleştığinı gorujordu. Dağ koylerındekı sutçuluk ve hayvancılıkla ılgıh bır broşurdu okudugu Yemek ıçın getırdıklerını yutmava uğra=tıkça her lokmamn buyuduğu duvgusunun yenıden baçladığmı sezdı Kendıne aldırmamaja agzındakılerm irdeştığı sanısmı ezmek ıçm denedı Hıç olmazsa salt çay ıçmenm otesmde, besın değerı az da olsa katı besınleri yutmasının gerektığı ınancıyla oğutüp jrutmaya çalı?ıyordu ağzındakılen Rad\o\oı venıden aradı tnışli çıkışl' puruz lenıp açılan seslerden muzığın Akdenız'e ozgu, huzunlu bır parça olduğu, sonuna doğru belırdı Incecık yenıden onılme\e başlayan gecenın sıkıntı=ını daha etkınleştıreceğe benzıyor du bu müzık surerse. (DEVAMI VAK) Saat kaç 7 3 kaynaktan beslenen toplum Yeryüzünda hlçbir yarde, hıçblr olay ekonomık sorundan ayn düşunülemez. Hıçbır toplum da ola\lar mevcut ekonomık sistemden sojoıtlanamaz Bu gün luk bır lddıa değıldır Tarıh so IÜ exhlen ekonomık mücadelenın bir ürunudur ve da sentezidir Iddla her dbnemde kamtlanmı; tır olaylarla Bu arada başka bır gerçek da ha vardır Sokaktakl adamm gun lük çelışkisı ekonomiktir Ama bu çelışkının her an yoğun ya jan'nadıg:, ba^ka bir devlmle Baptınldıgı bılınmeven defildır gunumuzde Çelışkının üstüne sansı bır örtü genlmışttr Ya da geçıcı tedbırler'e hafıîlerıl mıştır Gozler başka bır alana çevrılmıştır Tıpla îsraü'dekı gı bı îsrail ne kl&sık kapitaiıst bır Ulkedır bugun, ne de klâsik bır kolonıdır. Ekonomık, sosyal ve polıtık yönlen öylesine kendıne ozgü nıtelıkier taşır kl, değışık toplumlar ıç n geçerli olan teorı ve analızler burada kankatur özellığıne burunmuştur sankı Ekonomınm ve sosyolojınm ortak dokusu İsraü'de ekonomıyı ıkincı plana ıtmış gözukmektedır. Israü'ın ana sorunu bugun etnık nitelıktedır. Sekız bın yıla daya nan dın, tarın ve kültür binkımi ve karmaşas:, Ortadogu"nun yeraltı zengınkk kaynaklan ve j e » polıtık konumu bugunkü IsraJ devletı sınırlan ıçmde bırbırınden farklı ulus ve kabıleler yaratmı^Ur Çatışma bu ayn kültur ve gelenekten gelen ulus ve kabılelerın aynı topraklarda yaşamak lstemesınden doğmaktadır. Roma en parlak donemini yaşamaktadır Atlas Okyanusundan Arablstan çollenne uzanan her lkllm tlnlü gladyatorlerın damgasmı taşımakta Romalı'nın önünde hıçbır kavım bannamamaktadır İşte Romalı gözünü ?ımdı de Massada'ya dücmıştır Kovaladıgı Yahudı'yı dünvanın en çukur yen olarak bılınen öîu Denız'ın kıvısında yükselen bu kalede sıkıştırmış, hucum ustune hücum tazelemektedır. Kaledekılern sayısı ıse ancak bmı bulmaktadır Buna ragmen savaş dunyanın bu terkedılmış bolgesınde üç yıla yatan surer Yahudıler jçm artiıt hıçbır kurtuluş olan&gt kalmamıştır Askerler kanlannı ve çocuklannı öldürürler önce Sonra da bırbırlerını Yıl M ö 73 tür Massada Yahudı Kıralhâının mezarı olmuştur Yahudiler bır <\e\\et kurabılmek ıçm artık tam \&ı bm yıl bekHveceklerdır 1">48 e değın suren bekleme doremi AmerıVa'nın ftsvretı ile Bırleşmiş Mllletler toplantısında sona ermı» ve du» gerçesleşmıştır tkı bm vıllık mUcadeleje dayanan devletm kuruluşunda mılvonlarca olu vardır Mılvarlarca dolar vardır Ve tarıhın en buyük sılâh ticaretı vardır Pakat sozü edılen mucadeleden bugune fcalan blr da psıkolojı vardır Daha dogrusu bır kompleks Bugun sokaktakı Yahudı'den yöne'icı nltelığındeki Yahudıve değın tsraıl'ds herkes aynı kompleksı tasımaktadır Bu bir tür Massada kompleksıdir Yanı vok olma korkusudur Iki bin yıl sure.ı bekleme Yahudılere bır devlet armağan etmıştir. Ama halk beklemenın tedırginlığınden kurtaramamıştır kendml henüz Sanki her an vok olma İle karşı karşıyadır Her an bu psikolojı egemendır onda Yok olma korkusu pohtıkaya günlük sohbete övle yan•ımıştır ki iki Yahudi vanvana gelse hemen «Israıl Devletl ve onun çılekes halkı» ve «Yahudılerin fazıleti» üzerıne bırbırl»rine nutuk atmaktadırlar Eğer bır de yabancı isenız, attığınız her adımdı yenı bır propaganda ile karşılaşmanız çok olağandır Massada kompleksi korlruvıı dönüşmekte korkunun tepkisi propagsnda olmaktadır îşte bugun Israıl halkonda gozlenen en bel rgm bzellık budur. Dunyaca ıinlu kibbutzlar îsraıl ın temel tanm blrtmleridlr. t«te bir kıbbutzdaki konutlann genel gorunümü. nışlarını da beraberinde getırmektedır Boylece ulus ya da kabıle kokenı çok karmaşık d'nsel bıleşırnle ender rastlanan yabancı bır sosyal yapı oluşturmak tadır Ekonomık ve sıyasal Sorun işte bu etnik kargaşahgın ızlerinı taşımaktadır * lsraıl'in nüfusu bugün dört müjona varmaktadır Bunun aşağı yukan 3 4 miljonu Yahudıdır. Geri kalanlar ıçmde Arap'ar dört >uz bın nulusla en buyuk azınlığı oluşturmaktadırlar Ka'an ikivuz bm klşi diğer gruplar arasmda bolunmeitedır dır evlenebılmek ıçin tşt« bu tür kısıtlamalar bır yandan eşıtsızlik yaratırken, bir yandan Yahudı toplumu ıçında yenı anlaşmazlıkların kaynagı olmakt«dır: Sıyasal partılerle halk ara^nda da çatışma bu yuzden çıkmaktadır Dınsel nıtelığl agır basan partilerle ABD'de yaşayan Yahudılenn arasırun ylne dm ve yardım nedenlerinden dolavı açıktır ABD de yaşayan Yahudılerin yansımn dinle ilgisi yoktur Gerı kalanlann yansı Ortodoks, varısı Re'ormısttır Ortodoks Yahudıler ABD'de oturan Yahudilerle, yanı kendı aralannda yardımlaşmayı önerirken, Reformıstler tsraıl e yardım yapmayı savunmaktadırlar. Bır iasım Amerıkan Yahudı Ana etken DIŞİ BOND Blr bütun gıbı gozuken Yahudılerı bıroırlerıne bagıayan ana Etnik gruplar etken dındır Ikı b'n yıllık mütsraıl'da bugun Yahudılerin dı cadelede sürekli olarak kullanışında A^aplar BedeMİer, Durzılan motıf Musevılık olmuştur. ler \e Çerkezler yaşamaktadır Eğer dünyanın her tarafından geSaydığımız her etnık grup kendı len \ahudılerın bugun Israıl sıge^enek ve kul'urunu taşırken, n rları ıçınde yaşama olanağı dın açısından da farklılıklar gos varsa, bunun ikıncı bır nedenı termektedır Dînsel butunluk gos maddı çıkar bırlıgıdır. Kokenı teren tek grup Yaıudüerdır Dı Amerıka'ya davanan bır çıkar ğerlerl Muse\nhğın dışında Mus bırl'gı. Dmsel bırlık polıak arelumanlıga, Hırıstıvanlığa, hatta nada sıyonızm adını almıştır Ya Budıane lnanmaktadırlar Ayn hudılerı bır ülkede toplamak ıldınlera ınanış, »jm mezhep ina kesınden hareket eden sıjonızmın arkasında uluslararası güoler bulunmaktadır. Maddl çıkar bırîıgı ıle nıtelıyebıleceğımız ulus lararası ekonomık güçler, gerçekte Yahudıler Uraimdan yonetılmeKtedır Bılınen un'ü sıyasal ydne^icılerin arkasında yıne Yahudıler bulunmaktadjr ıl lsa her türlü yardımın karşısında olduğunu bellrtmiştir. Bu değişik tepkıler aslında îsraıl'da dınsel nıtelığl ağır basan partiler tarafından olumsuz karşılanmaktadır Butün bunlara rağmen, ABD Yahudılermın Israıl e yardım ettıgı kes'ndir Kudus de yapılan bir hastanenın adı «J F. Kennedy Demokrasınm Şampı yoru» admı taşımaktadır îsrail'in orta kesıminde bjlunan bir tanm okuJu «Pıttsburgh Histadrut Councıl» tarafından vapılrruştır ve gırışte buiu gosteren bır tabeli asılıdır Omeklerı çoğaltmaıt mumkündur Y A R I N: ÇELİŞKİLER ZINCÎRÎ MALKOCOĞLU yazan veçızen:Ayhan BAŞOĞLU BANYA LUKA'NIN TOPLARI Üç ayn kaynak TİFFANY JONES GARTH SÛSOL DOSTUM NI euĞSCEöEEive. evvstt BUMIÛCîDAN Gerçekte Yahudı toplumu üç a\rı kaynaktan jesıenmıştır Bun lardan bırı, dansel nıtelıgı pek ağır basmayan ve yüzyıllar boyunca Ortadogu da jaşayan bır grup tur Ikmcısı Genç Entellektueller denen gruptur kı, kokenlerı Rus j a v a uzanmaktadır \ e oradan gelmışlerdır Bunlar daha sonra Işçı Part s.'nı kurmuşlar ve ulkeve «ıskân edılen jerde tarım jap^acak» ı kesmı getırmışlerdır Uçuncu bır grup, orta smıf adı ıle anılmaktadr. Dogu Avrupa'dan gelmışlerdır Dınsel eğılımîerı gene'lıJüe aayıftır. Sozu edılen üç grup da, îsraü'de yirmincı yuzyıhn başmdan 'tıbaren orgut^ lenmeye baslamıştır Orgutte dınsel birlık gıdere: onem kazanmış, hatta jcuru.an ük partı oın etkenl olmadan bı hUKumet olujturmayı başaramamıştır. Devletın kurulus tarıhı olan 1948 den once de sonra da aynı ozellık sureklı gozlenmıs'ir Yalnız bu noktada ortaya bır çelişki çıkmaktadır Dinse, guoe ve inanışa guvenen partı, dju her sefer baskı ogesi olara.; kullanmaktadır. \e bu kullan'm halkın gunluk davramşlarını Kisıtlamaja değın gitmektedır Oreğın, dın tatil gunü olan cumartesileri arabaya bımneyı yasatlamıştır. O gün otobüsler ışlememektedır. Ama tatılden yararlanıp denıze •a da gezmeye gıtmek ısteyenler v vardır Özel araba sahıplerı arabalanna buııp yasağı dınlemeden istedıklerı vere gıtmektedırler. Arabası olmayanlarsa, ofobusler işlemedığı ıçın evlerınde oturmalc zorunda kalmakta ve dınsel yasaklamalara karşı çıkmaktadırlar, en azından bır eşıtsızlık yaratması nedenıvle Dınsel kısıtlamaıara başka bır ornek ısmı Kohen Oıan bır erkefm kocasından ayrılmış bır kadınla evlenme yasağıdır Kohen papaz anlamma gelmektedir ve dın bu gerekçe ile aynlmıs bir kadınla evlenme laıl vermemektedir Bu durumda Mr Kohen ya Kıbrıs a gitmektedlr ya da lsmini degıştırmekta BUPA SONUMCUSO