Katalog

CUMHURÎYET 21 Ocak 1974 Gecikmiş Tedbirler Televızvonda Bakan Kemal Demır'ı dinlerker, çok gecikmiş her kavrajış karMında hatırladı ğım bır fıkraM vıne ha'ırlavarak guldum ve uzuldum Incıl'ı ılk kez okuvan bır Hırıstnan sokağa fırlar elıne ılk geçen Yahudıvı kıya«ıva \umruklama\a başlar Mudahale etmek ı<ten olls " P « de kızarak .bunlar îsab ı çarmıha gerdıler» dive bagırır Polıs, «ama bunun ustunden ıkı bın v ıl geçtı. devınce de, «o.abılır, fakat ben daha bır kaç dakıka once ogrendım, ve ışte gerekem de vapıvorum» der Bu sozlerım, Kemal Demır ^ıbı gunahlan bır havlı az olan bır kı^ıden çok onun yer aldıgı kabınede ağırlığı teşkıl eden AP'mn von»tıclennedır Yıllardır acaba kulakları sagır mıvdı kı sovlenenlen duımad.lar, gozlen kor 7 mu ıdı kı vazılanları okuvamadılar Ve ı!< kez bugun Arapların aldıkları kararlar sa>esın de. «kendi topraklprımıztfan çıkan petro'e dunva pıvasasındakı bedelı hem de dövız olirak odememızın akıl almazlığını. fark eonerrek, kamın mu'saade etmedığı halde bunu on levecek bır karar alma zorunluğunu duvduiar" Eger AP ve ortaklan, Prtrol Kanunumuzu, temelden tfeğıştırerek egeırenlık hakUrımıza ve jara'lanmıza tamamen uvgun bır haıe getırmek sureüvle «Petrol Reformu.nu gerçekl"? tırmış olsalardı, dunj a petrol bunalımı karsısında sorunu şımdıkı gıbı pamuk ıplığıne bağlamak zorunluğunda kalrrazlardı O\sa a\ > ı ıktıdar (\e partıler), temelden bozuk Petrol Kanunu nun sadece bazı aksaklıklarını duzel terek. Turkıvemiz ıçın zararlı bır slstemı ana çızgılerıvle korumuştur Şımdi de «kendı petroldmuzu v abancılardan tfov ızle satın almanın butun sakıncalarıvle karsı karsıva geldıaımızden akla sıgma\an bu çozumun kamuc urda varatacağı ısyanı hafıfletmek ıçın, geçicı tedbırleıle kendı kendımızı aldatma joluna sapmaktadır Bu ^atırlan vazan klsı Cumhumet gazı'tesımn bu «utununda 5 3 1963 gunu vavımladıgı • Tur< Petrollerır.ın Acıklı Kaderı» adlı vazıM\1C baslayarak jıne bu sutunlarda 5 ve 6 şubat 1971) gunlerı çıkan «Bır Kapıtulas>on Kan u r j petrol Kanunu» başlıklı jazısına kadar 100 aea fazla makalede, 1 kıtap, 4 broşur, su kadar konferansta \e Mulet Meclısı nde ıkı Cttayjar ve göfpşler PETROL DAVAMIZ Prof. Dr. Muammer AKSOY 3 u ı P»*rol Komı«onu huzurunda < pptığı açıklamalaıda, a\ nı ana gerçeklerı djrmadan d le get rmıştır Bu yazı \e kcru«malarda Petrol Kanur ı nun tekrarladığımız otekı aksaklıkları janında, şu noktava da ozellıkle değınmış bulunuvoruz «Onemlı olan, topraklarımızın aıtındakı petrolun (ve madenın) çıkanlıp vurdumuzrtı kullanılması v ev a vabancılara satıimasi cleğ dır. Onemlı olan bızım bu ısten karlı çıkma mız ozellıkle dovız sag'avama«ak bıle pet rol nedennle her vıl mılvon'arca dolarlık cio vız odemek zorunluğunda kalmamamız (doıız kajbetmeksızın ıhtıvacımız olan enerjlve \: hamnaddeve sahıp olmamız)dır Ülkemız le vabancı sırketlerın çıkardığı petrol save=ınri<" OOMZ tasarrufuna kavuşamadtğımızdan \e ka vuşdmıvacağımızdan (bu şırketler, yurdumuz da çıkardıklan petrolun dıs pıvasadakl degeıı kadar dovız al'p goturduklerlnden u^telık petrol rezer\lerımızden \etennce favdalanmamı zrf da engel olduklanndan) onların jurdumuz da petrol çıkarıp ısle'melerıne mu'aade etmek, gafletın de otesınde bır tutum teşKil eder.» dece ulu«umuzun çıkarlarını «axunan bazı a\» dınlar bu konuda gerçeklerı dıle getırdtkçe, •\abanci şirket sa\ unucularının kar^ıhgı hco bır robot veja papagan gıbı «Komunıstler, ko1 munıstler » demek olmu«tur E\et, «Turk Uıusunun \oksul!uktan kurtulmaM ıç.n. \eralt' zengınlıkleııne Ataturk un dırektıflerıne sadık kalarak «ahıp çıkmasını «avunTiak» bunlara gore •komunı«t ık»(') oluvor; ve kendılennın \aptığı gıbı «\abancı petrol Mrketlp rınln, veraltı serv etlerımızm butun değerlerını hem de do\ız olarak alıp goturmeler'nı anı r \ağma etmelerını •savunnıak» ıse, «\ atan=evc lık» (') «aMİıvor Kavramların bu dprece ter^ı• ne çevrıldığıne dun\ada az ra^tlanır. Bu sutunlarda 48 mart 1968 günlerı Petrel r Araştırma Komısyonu raporunu eleştı en 5 ya7inıızdan sonra \ıne bu sutunlarda 5 subat 1970 gunu javımladıgımız vazıda şö\ le dıvorduk «Petrol Kanunumuz dıınyanın hıç bır ulkesınaekı çozumlerle kı\ aslanamayacak kadir ^erlı devletın (\anı Turkıyenın) alevhine olara« duzenlenmıs bır kanundur Yabancı Petrol Şırketlennın adamı Ma\ Ball tarafından kal* me alınmış bulunan bu kanurv, Turk Devletının elını ko'unu ovle'ine bağlamıştır kı, onu adeta «\abancı «sırketlerın butun ısteklerıni kabul etmek zorunda olan bır robot» durıımuna duşurmuîtur Ne Suudî Arabı«tan, ne Lıbja, ne Iran ne herhangl bır Guney Amerıka devletı, hatta ne Kuvevt ve Abu Dabı Şehjlığının, kendi topraklarında petrol arama, ışletme, ra fıneri ve boru hattı kurma ımkânı ve vetkısi, bızdekl gıbı vabanc. petrol ş'rketlerır.ın ke tlerıne bırakıimamıştır . Turk Petrol Kanununun çozumlerınl bılenler, dun somurgelıkten kurtulmuş olan bu devletlenn petrol alanıntfa kı h^kukî durumlanna re vazık kı gıpta ıle bakdcal'aıdır Ki'acası Turk Petrol Kanunu, «vabancı şırketlerın du«une tasma bır ulke za rarına \e jabancı şırketlenn a*ırı çıkanna o larak oıtava ko\abıleceklerl en mübalâğalı çozumİTi bır ara\a toplamış bır şaheser'dır » Petrol Raformu Kanunu adı verllen yeni kanunla, Max Ball'ın hazırladığı kanunun ruhurda fazla bır degışıkhk sağlanamadı. Haftaıun rapöru Bir Hayat Hikâyesi Üzerine.. SIMDI ASIL TECRÜFE KOÇ Z^DE H\CI MUST\F«\ EFENDININ OĞLUNUN HER ŞEYE SIFIRDAN B<\SLAYAR\K 50 YILDA ÖĞR£\DİKLERINÎ\ vAGD \S BIR vÖZLME DOĞRU GtTMtKTE OLDUĞUDUR ULKENf\ SORUNL^RI^'A S1RT CEVİRMİS BİR SANAYICÎ VE IS^DAMINV B^ŞARl ŞANS1 TAMMIYOR VEHBt KOÇ. Doğru Yol Bızım gıbı miharlık petrol rezen erıne d > < 811, ancak kendı ıhtuacı olan petrole yetecek karfar rezer\ lere sahıp olduğu anla^ılan («ana Mİesme \olundakı) bır de\lette, gıdılecek bır tek doğru \ol \ardır O da kosul'arı bıze çok benzeven \lek«=ıka nın 1938 de \ap*ığı gıbı, bu tun petrol ıslemlerını millıle'stirmektır Bır hu kuk de\Ietı olmaTiız gerektığı ıçın, kazamlm ş haklara savcı gostermelc «artı\le, bundan son ra \abancılara hlçb'r ruh^at vermemek; «kendı rezer\ lerımızı do\'z odemec'en deSerlendırme \olunu tutnıak» zorunlu5unda\ız Zaten bızzat Ataturk de bu \olu eo^termıetı MekMka MİIaıca bocaladıktan sonra ula«tı gı bu doğru \oldan «u veva bu iktidann do nememesını saglama amacıyle butun, petrol ı^lemlennın mıllıleştırılmesı kuralını, Anaya'a^ına verlestirdı Ve o zamandan ben de, bu çozum sajesinde bu\uk nıılli jararlar sağladı; ekonomık emper\alızmm musallat olmasından genı<; olçude kurtuldu Petrol daiamız da, maden davamız da «\arim ve korkak tedbırler»le değıl, ancak «ce=ur ve tutarlı adımlar» sa>e«ınde olumlu «onuca ulastınlabllır Petrollerimıze sahıp çıkmamız (onu tamamen kendi elımue almamız), mıllî gu%enlığımi7i *ağlamarun vanında, blr sıire sonra enenı davamızın çozulmesı biitun koylenmızın elektrıge ka\usması ve ormanlarımız n kurtarılması gıbı mutlu sonuçlara ka\u«turacsktır Kanunsal temelı bıle olma\an «ararm fonlanna aktarma» dosrultu'undaki «varım \ e geçıci (hatta aldatıcı) tedbırler»le olumlu \e devamlı hıç blr sonuca ulaşılamaz! SADUN TANJU oplumun ıçınde «.ıvrılmıs. kısiler vardır. Bakışları uzerlerıne ı,ekerler Umutlar, ozlemler uvanriırıılar Çagdas dunvaaa bovle ki«ılerın havat hıkavelen bu>uk bır ıİ£i ıle okunuvor Herke« bu havat hıkâvelcrınde kcnrfı vaiamı ıçın bır umut percei"=ı bir başarı mıi'desı arıvar «Rak, o da henım gibı nrler çekmiş, ne yoklnklara katlanmı*ı, ne hakiızlıklara uğramıs, ama sonunda nasıl ıııkselmıs, nasıl guçlenmıs » dıverck. T Bir Hayat Hikâyesi Erol Tov'ur un'u ı«adann Vehbi Koc'un havatını anlatan Imparator sdlı ıomanı kna zamanda sekız on ba«kı vsptı O bızim okumakta çok nazlı aydın kesımımızde Impara'oru okumamak nerdevse ayiD savılacak. Belki kitabın talihli bir donemde satışa çıkışım da önemsemek gerekivor Ekonomik krizın omuzlara abandıî' ve geleceSl adamakılh söleeledi»! bır rfonemrie herkes biraz daha fazla havatta ba^irı kizanmağı ozluvor, leneınleşiın, «nkıntılardan kurtukun şu guzelım vaşamın tıdını çıkar^ın ıstlvor Cephede ev nasıl ozlenırse pahalılıkta da zengınh'< ovle'lne özlenıvor Toplum bu kıvamda iken bir zengınlığın romını tam zamanına rastladı 1916 vılında, 15 vaşında Karaoâlan çarsısında bakkallıga baslavan çocuğun 1974 yılında 20 bın kışının çalıstıgı 55 fırmayı kontrol etmesl ve son vılda 507 mılvm lıra vergı odevecek bır guce erışmesi, kısılere tatlı rujalar eorduruyor Acaba Utanıyorlar mı? Sokaktakı okuma \azma bılmeven v atan daşın bı'e kola\ca teslım ettiğı bu gerçeklerı, ba/ı polıtikacılara ve «Profe«or» un\anmı al mış bazı uzman kı«ılere kabul ettırebılmeK Hin, boş \ere butun vazılanmızda \e konusmalarımızda 2 kerre 2 nın 4 ettıgmi tekrar teK rar kanıtlamaja çalıştık Bız \e bızım gıbı sa TANIKL1K ÜZERİNE OKTAY AKBA1 Evet Hayır Hava Kirlenmesi ve Insan Sağlığı nsan yaşamı, ancak tarafsız bır gazla seyreltılmış oksıjen ottamında olanaklıdır At mosfer yaşam ıçın uygun bır gaz Karışımı ıçermektedır Atmosferde ınsan yaşamı ıçın gereklı olan oksıjen ve hıç bır fızjolojık etkısı olmayan azot, karbondıoksıt, asal gazlardan başka bolgesel karaktere bağlı bır takım gazlar, buharlar aerosoller var olup, bunlar orada yaşayan ınsanlar tarafından solunurlar Tarafsız azot dışmda, fizyolojık etkısi olan gazlar az veya çok konsantrasyonda ınsan orgamzmasında kımyasal reaksıyonlara gırerek zehırlenmelerın nedenı olabılırler Büyüyen Aile Bu arada unlü ı«adamı Vehbi Koç fazla havâlci bir toplumun kolav tahnk olunabıhr bünvesini dıkkate almış olacak kı romanlaştırılmıs ha\at hıkâvesını kendı kalemıvle topluma «nınmak geregıri duvdu ve «Harat Hikâvem»i vazdı Oku\anlar her halde bu kıtabı da ılgınç bulacaklardır Dukkânına 500 hralık mal almak ıçın Istanbul'a gelen ve Sîrkecı'de S»hinpaşa otelinın d9rt kışilık odalannda 63 kuruşa vatıp kalkan Koczade Hacı Mustara Efendlnın pencecık oğlu Vehbi zaman ılerledıkce avnı otelın ıki kışılık, tek kısilık odalanna terfı edecefc derken ATdın otelınde 225 kurusa f)ılpek Palasta 4.5 papele Taksim'de Madam Roza nın pansıvonunda 6 liraya ve Park Oterdt» bır ger»h«ınp 15 hrava kadar vukseleeck 1046 da ilk defa Imerika'va gıttıSı zaman Ritz otelınm 17ıncı katmriak) daıre'e bır geoede 30 dolar odevecektır Sonra da aile buvtıdu ış mun^sebetlen ?ehstı çok gelen fiden oluvor dıye, Hilton'un vanıba«ında Divan o'elıni v aptıracaktır. İ Tanıklar tanıklıklar uzerınde duşunujorum bır suredır Her şey tanıkliga d ^ a n n o r Sız bır ^ev vazsanız, sovlesenız ınanmıjorlar da «Tanık >ar mı, tanıgın k m ' . dne soru\or lar Ille de blrını çıkaracdksınız ortd'a, ıste falanca, ışte fes mekanca dneceksınız O kışı suden daha aoğrucu Mzdtn daha guvenılır bıromış gıbı' Ozellıkle adalet tanıkliga da >anan bır kurumdur «Ikı tanıkla adam a^ılır. derlcr halk arasırda Dogru mu so\lujor jalan mı farketmez pek, tanık u ' t a n ' k olarak konu=tu va tutanacı lmzahdı ja, \eter n kadarı' Resmı daırelerde tanık gerekır ozellıkle tapuda nerden bulacaksınız tanığı o sırada' Bu ıs ıcın adamları \ar dır bu gıbı jerlerın, çıkıverırler ortaia, va da o daırenın ıl gılılerı buluverırler onları. sıkıstndın mı bır on lıra, basarlar ımzayı Bılırmışlercesıne, tanırlarmışcasına, anlarlarmış casına Geçen gun gazetede okudum Sıkıvonetım Mıhkemesınde tanıklık yapmak ıçın gelen bır gardıv an ba\ılıvermış bırden B T vandan «avcı, blr >ar»dan avukat sıkıstırmışlar, ona bır turlu buna bır turlu so>lemış Yargıç da «Yemın ettınlıp dınlenıvonmnuz, doğruvu sovle«enıze» dıve ustune gıtfınce oldugu vet« vığılmış Başka bir gardıvan da yargıcın onune getırılınce ba^lamış gerısın geri kaçmava kar>ı önunde tutup venıden vargıcın onune dıkmısler O bavılan gardıvan kendıne gelınce «Gıdelım burdan» dlje tutturmuş Sonra ne oın.us, haberde bu kiMm vok Tanığın gorevı nedir"5 Doğruyu soylemek Ama «doğru» nedır' Her tanık doğruvu gorebılır mı, bılebılır mı' Bır ce zaevınde kadın mahkumlar ba«kaldırmış oradakı gardıjan9 gelecek konusacak, ne sovleyecek' K'mden \ana konuşacak Ozellıkle bılgısız, oğrenımsız kısıler gorduklerinl bıle gereğl gıbı anlatamazlar, hatta goremezler de Bu vuzden avukata basV a, savcıva başka, vargıca baska vanıt verırler, çok sıkıştırılınca dusup bavılırlar' Yalancı tanık olmavı ıstememek de vardır bunda doğru sandığı şevın gerçekten doğru olup olmad ğından ku^kulanmak da Kışı bırden anlavıverır vanlışlık ıçınde oldugunu, doğru dı\e gerçek dıje valan yanlış şevler sovledığını Bılmeverek blr ınsanın bırçok msanın mut<;u7İuğuna, hatta felaketine vol açtıgını Ikı insan anlaşmazlık halınderiır, dıvelım bir kan koca adalet katındadır Yılların anlaşmazlığı buvumüş buvümuş kopma evresıne gelmıştır Ya kadın ya erkek bu tatsız anlamsız iaşamd^n bıkmıştır Belki ikısı bırden Dostlar, tanıdıklar gorurler bılırler bunu Bu evlılık ıflfts etmıştir, kanılan budur, kendi aralannda konuşurltr, tartışırlar, adama va da tadına acırlar Zaman acımasırca g^çer, bezçınlıklerı bu\uterek, uçurumları derınleştırerek Sonra bır gün son incecık teller de kopar ıkı ınsan arasında. Ya kadın gıder adalet onune, ja erkek Bıttı bu ı% dayanamıvorum, ayrılmak ıstıvorum, yaşama mı degıtırmek zorundayım, dıyerek Bu kez, daha dune dek avnı yakınmalan, aynı acılan duyan, duyuran belırten kısi va kadın va erkek kor bır inata saplanıverır O ıstıvor ya, ben ıstemem O bovle japtı ya, ben japmam' Hayır bu bağ kopamaz, kopmamahdır dıve tutturaraK Bu kez tanıklar gereklıdır adalet onunde bır yargıva varmak ıçın Yetmez kadın va erkeğın «Bu evlilık bıttı, tukendı, bızi ayırın» demesı, ıl'e de IKIS' dnecek, ılle de bır takım tanıklar «E\et durum bovledır» dıye guvence verecek' O zaman tanık arar o kış' ama çevre sındekıler, yaşammı bılenler, herşeyı gorenler yan çızerler bırden' Bıze ne n n e başımız derde gırsm nıye uzulelım' dıyerek Bır taraf ıstıvor otekı taraf ınat yuzunden istemrjor ovlevse kaçmak sıvrılmak gerekır, tanık olmamak, tanıklıktan kaç mak en sağlam vo'dur Sen so\lu>orsun «Bu benım >aşamam, gerçek budur. dı>orsun Ille de tanık dryorlar' Kışı0 kendı >aşamının en saglam, en guvenılır tanığı değıl midır Nıye o>leyse gerçeğı soylenıekten korkan, azıcık uzuntuden kaçınan, bırtakım kısıleıe jaharıp jakarmak'' Bu da olmazsa çaresız duzmece tanıklaı, valancı tanıklar aramak, buhnak >aratmak Bovle bır \ola gırmek Yalnız duygusal konularda mı, her alanda, her yonde bojle . • Ancak tanık^rı boğdurularak vok edılmıs ovkulere ınanırım» sozunde tanıklara duvulan guvensızlık var. Bırı bır ovku anlatmış «Ben gordum, oen yaşadım» dıjerek Ba'ka bırı çıkacak «hajır o şoyledıı, boyledır> dı>ecek, bılmeden, anlamadan o gerçegı bozacak. En ıyısı bıt takım tanıkları bır >ana ıtmektır Doğruvu so>lemeyen, soylemekten kaçınan, korkan tanıklar geıçegın ortaja çıkmasına yararlı nlamazlar, busbutun zarar \er rler, Geıçeğı yozlaştırırlar, bozarlar, tanınmaz hale getınrler Boylelerı yalancı tanıktan da beterdır Tanık olmanın onemı, herşejden once doğruları gorebılmekte, yureklıhkle sovlevebılmektedır Ama bovle tanıkları ne Adalet onunde ne de toplum yaşamında gormek, tammak kolay olmuvor Anatole France'ın tanıklıkla ılgılı bır sozu ıle bıtırmek ısterım vazımı Bır kıtap >azılabıhr uzerıne, sız varın duşunun anlammı, kapsammı «Insan elınde bır kılıçla tanıklık ederse o zaman ın^am değıl kılıcı dınlemek gerekır» Burpda kılıç sozcugunun v erıne «valanı ko>un Du>up anlayın, tanıkhklarm çoğunlUKİa ne denlı guvenılmez, janlış, gerçeğı bozan yozlaştıran bır şey oldugunu . P ascal, «Ancak tanıkları bo|durul»rak j ok edıJmıç ojkulere ınanırını» dermış DOĞA'DA DENGE HUNHARCA BOZULMAKTADIR. ANCAK, DOĞAYI BOZMAYA YETENEKLİ OLAN İNSAN, DUZELTMEYE DE YETENEKLİDİR. Prof. Dr. Fikret BAYKUT İST. ÜNÎ. KIMYA FAKÜLTESt hır havasının bırleşımıni saptamak ıçın kutle spektrografısı ınfraretspektrometre \ b aparatlardan bu devırden sonıa varar lanmava başlanmış ve havada ce reyan eden turlu kımyasal olayların bılımsel ıncelenmesı ve tur lu kırlılıklerın ınsanlar, hayvan lar ve bıtkıler uzerındekı etkılerı, kırhlığın şehırler uzerınde dağılımı sanayı ve oto gazlarının yok edılmesi ıçın çalışmalar bu devırden sonra başlamıştır Son zamanlarda bu tıp çalıfmalar kıtnyanın yenı bır uygu^ma ala nı olarak kabul edıldığıncfen Amenka ve Avrupada bazı unıversıteler oğretım programlarına hava kirlenmesi (aır pullutıon) veya havayı temız tutma (Luftreınhaltung) ısmı altında dersler koymuşlardır Memleketımızde de Ortadoğu Teknık Ünıversıtesınde ve Lstanbul Ünıversı'esı Kunya Fakultesınde bu tıp uvgulamalar ongorulmektedır. bonmonoksıdın doğal bozulma olanakları bılınmemektedır Ancak metalık katalızörlerle karbon dıoksıde çevrılır Bu nedenle havadakı ortalama omru 1 3 yıl arası verılmektedır Havada 30 ppm (mılyonda 30 kısım) bulunup solunuldugu zaman 8 1 0 saat ıçinde kan Hemoglobınının o o5ım baglar Motorlu taşıtlar trafığınde orneğın Aksaray Şışlı arası gıbı yollarda havada 3 X 11 ppm konsantrasvonda karbonmoookstd bulunabılmektedır. * Petrol ve Komür'ün yanmasınaaif mevdana gelen va Ankar», Londra şehırlerınin temel kırlılıgınden bırı olan Kukurtdıoksıd havada kukurt trıoksıde ve o da su ıle reaksıyona gırerek Sulfat asıdı asısıne donuştur Bu ara da yağmur bir kurtancıdır 03 ppm kukürtdıoksıd bronşlara ve akcığerlere zararlı etkıler yaptığı gıbı bıtkıler ıçın de çok tahrıp edıcıdır Antrasıt komürunün kukurt ıçerılığı S4, lınyıtlerde Oo8"e kadar çıkar Bırmıngham'da senede 11 mılyon ton taş komuru yakılmaktadır Demek kı bu şehırde senede 1 mılyon ton kukurt dıoksıd havaya verılır. Ankarada 1969 yılında havaya verılen kukürtdıoksıd 58300 ton olarak hesabedılmıştır Kukurtten oluşan dıger bır kırhlık kukurtlü hıdrojendır Bu madde kok elde edılmesı katran destılasvonu ve petrol rafınasjonu esnasm da havava venhr. 1950 jılında Mexıko da Poza Rıca da petrol rafmerısınden çıkan kukurtlu hıdrojen gazından 20 kı«ı olmuş ve 300 kışı hastalanmıştır A7ot oksıtlerı havaya fo^ıl > akıtlardan orneğın, motorlu ta«iitlardan ekzos gazlarından v e. nlırler ve 0,5 ppm'den ba^lavarak zararlı etkı yapar Los Angeles te gunde 400 ton kadar azot oksıtlerı atmosfere verıldığı hesap edılmı=tır. Bunlardan baska insanlara çck zararlı kırlılıkler, atmosfere plastık madde lçeren çoplerın vakılması ile bıtki koruma ılaçlarımn kullanılması ıle verılır Havada en onemli bır kırlılik te Ozon gazıdır Ozan havada çok az konsantrasvonda ve atmosferın Ust tabakalannda fotokımvasal olavlarla doğal ola rak olusur. Ozon konsantrasvonu kırhlık konsantrasvonu ile bırlıkte artınca tehlıke basgosterır ve 01 ppm kon«;antras>ondan ba^layarak zehır etkısi *a Tanhın hıçbır devrınde yuzde yuz temız bır atmosfer sozkonu su olmamakla beraber, uygarhk ve gelışen teknoloji ınsan yaşamım hem fızıksel, hem de psıkolojık yonden çok olumsuz etkıleyen, hava kirlenmesi dedığımız bır sen maddenın atmosfere karışrnasının nedenı olraus ve yaşam. ıçın korkunç bır problem ortaya çıkmıştır Teknoloji*fle" beraber gelışen kırlenme, msanlarda, kanser, kronık, bronşıt, kalp ve dolaşım hastalıkları gıbı kronık ve dejeneratıf hastalıkları ortaya çıkarmıştır Teknoloji, tarihsel gelışımınde, sadece tıcarı amaç ıçın belırlı bır madde veya eşvanın yapılmasmı ongordügunden ınsanlar tum çevreyı ve bu arada atmosferı ınsafsızca kır letmış fakat sonucunu düsünmemış veya düşunmek ışıne gelmemıştır Bılımsel kuruluşlar ıse bu olaylan sistematık bır araştırmava tâbı tutmayı U7un süre ıhmal ettiğı ıçın, ınsanlar bıyolojık bır çıkmazın ıçıne surüklenmeye baş lamışlardır Çevreyı (atmosfer dahıl) sorumsuzca kırletenlerın başında doğal olarak teknolojısı çok ılerı devletlerden Amerıka, Almanya, Rusya gelmektedir Ancak bunur tehlıkesmı bıraz ıdrak etmış olarak Amerıka son dort vılda Apollo • Uzav programı ıçın avnrdığı fondan daha fazlasını çevre (hava dahıl) temızlenmesi ıçın ayırmıs, otekı devletler de buna paralel fonlan bu lş ıçın ajırmavı ongormuşlerdır Tarıhs»el gelışım sırasıvle probleme goz atarsak, ınsanlar ateşı bulduktan sonra havaya karbondıoksıt, karbonmonoksıt, duman, ıs, kukürtdıoksıt gıbı maddeler karıştırmava başlamışlardır 13 juzjıldan sonra Avrupada komur yakılrrava başlanması ve şehırleş me, hava kırlılıgı problemım du yurmaya başlamış olmafcla bera ber hava kırlenmesmın bılımsel tartısılması 1S50 yıllanndan sonraya ısabet eder. Yukanda soz ettığımız kırhlık maddelerınden sonra Soda'nın elde edıhnesı ıçın Leblanc vontemı havava yenı bır kırlılıgı, kloruıu asıdını katmıştır Teknolojının ılerlemesıyle ornegın kursıın odaları yontemıjle sulfat asıdı elde edılmesı sırasında azot oksıdlerı, superfosfat yapan gubre ve alumınjum elde edılmesınde Ilucrür asıdi ve metalurjı teknolojısmde kurşun çmko arsenık, bakır, berılyum, cı\a v b buharları kırhlık ordusuna karışmıştır Son olarak oto ve uçak sanavnmn gelışmesıyıe petrol yaruna urunlerırun, yanmayan veya bünvesı değışen petrol uıunlennın atmosfere kanşması problemm cıddıvetın çok arttırmıştır Bu şekılde havaya karışan maddelerın sadece kendi etkılerı defıl, havada fotokımyasal reaksıvonlar sonucu oluşan yenı urunlerın etkısi sozkonusu olmuştur 1945 yılında Los Angeles smog u adı veıılen kırletıcı bu tıp reaksıyon ürünlerınden olusmuştur Bu tıp hava kırlenmesı dunyanın bazı yerlerınde ortaya çıkmış ve bırçok kı^ının olümünun ve hastalanmasının nedenı olmuştur. Orneğın 1930'da Belçıka'da Men se Valley'de 60 kışı olmuş, 194S de USA Pıttsburg cıvarında 20 olu. 600 den fazla hasta ve 1952 de Londra cıvarında bır senede 3500 den fazla olu kaydedılmıştır. IIgınç bır yon de Los Angeles'te bu olum olaylan sırasında enerjı mad desı olarak komurden çok petrol kullamlmaya başlanmı; olması ve havadakı kukurt dıoksıd oranmın bu nedenle oldukça duşuk olması dır 1945 vılı hava kırlenmesmın bılımsel jonden vontemsel olarak ıncelenmeye başlandığı >ıl olaıak kabul eaılır Orneğın, şe Radyoaktivite Hava kirlenmesi tarıfı ıçme gı ren onemlı bır konu da şuphesız Radyoaktıvıtedır Nukleer fusıon ve Fıssıonların ve Reaktor artıklarının sebep olduğu hava kirlenmesi ınsanlıgın en onemlı konulanndan bırıdıı Gelecegın ener jı kaynağı nukleer olması nedenıvle bılım, sımdıden kıılenmenın onune geçecek tedbırlerı de araştırmak mecburıjetmdedır. Once temız dıye tanımladığımız havanın bııle=ımıne bır goz atdlım l Havada hacmen °o 78 09 azot ve ı 20,95 oksıjen dışında belır lı yuzde oranlarında argon, kaıbondıoksıd neon, helyıun, metan, krıpton, azot oksıdlerı, hıdrojen, ksenon ve su buharı dogal olarak bulunur ve bovle bır bılesımdekı havaya temız hava denır Ancak bazı volkanık bo'gelerde kukuıtdıoksıd kloi"uı asıdı, kukurtlu hıdrojen oılaja çıkaı Bunlardan başka fotokımya sal olaylardan ozon, bakterısel bozunmalardan kukurtlu hıdrojen ve denızleıden gelen tuz tanecıklerı meteorık toz, bakterı ler sporlar, varolabıhr Işte bu dogal maddeler dışında ınsanın havava kariatırdığı kırhlık vardır kı, bunları ıkı bolumde ıncelemeK geıekır 1) Sohd ve Lıkıd tanecıklerden oluşan, havada yuzen ve çap ları 0 05 mıkron ıle 20 mıkron cıvarında olan maddelerd r Bunlar arasında 20 kadar metal kırlılıgı saptanmıştır En çok bulunan metal ve bıleşıklerı sodvoım, kalsıyum demır, magnezjum kuışun, bakır çınko, mangan dır Kurşunun dagılışı oto konsantrasyonuna bağlıdır Kurşun Tetraetıl Benzıne detonasvona engel olmak ıçın konan bır maddedır Kurşun Tetraetıl ın Kanserojen etkısi saptandığı ıçın orneğın Almanyada bır kanunla benzme katılacak mıktarı 1 Ocak 1972 den başlajarak lıtrede 0,4 gr olacak şekılde kısitlamış ve 1 Ekım 197o den başlayarak lıtrede 0 15 gr olacak şekılde kanun çıkarılmıştir Memleketımızde de boyle tedbırlerın alınması onemle tavsıye edılır Hava kırlılıgının Orgamk bıleşenlerı sağlığa aşın zararı \uzunden dıkkatı uzerıne çekmıştır ozellıkle aromatık hıdrokarbonların (Pıren, 3,4 benzpiren, krızen, fluoranten, benzantresen) kanserojen etkısi çok duşundurucudur. 2) Gazlar, buharlar Bunlar arasında fosıl yakıtlann yanmasıyla ortaya çıkan karbon monoks d. kukurt dıoksıd ve azot oksıdlen kımva sanavn ve dığer bazı sanayı kollarında ortaya çıkan fluorur. klorur asıdlerı sayılabılır Orneğın Ortalama bır değerle otomobıl başına her jıl 0 5 1 ton arası karbonmonoksıt afmosfere venhr Kar par. Sıyanur asidının etkislnln 10 ppm'den başladığını hatırlatmak karşılaştırma yonunden llcı çekicldlr Hava kırlenmesınde en onemli faktor atmosferde cereyan eden bırtakım kımvasal olav lardır Bunları basıt olarak şo< le lfade edebıltriz Guneşten te len Ultravıole ışınların etkısi altında blrçok kirlıllkler, orne ğın kukurt dıok«it, azot dıok^ıt uvarılırlar, atomık oksıven otuş tururlar ve oksıjende Ozon oluşturur Bunun yanında Ozon un turlu organık maddelere etkısnle Radlkaller dedığımız kararsız tek elektronlu sistemler mejdana gelır ki, bunların savısı pek çoktur Bu reeaksıyonları havada bulunan metal partlkullen çok hızlandırır .. Işte insan sağlığına en çok rarjr veren maddeler Ozon ve sonucunda oluşan bırtakım Radikaller ve maddelerdir Kırlılıklerın etkialıgi bolgesel meteorolojık ve jeolojik şart lar a bağlıdır. Hava kıtlelerının dıkey konveksıvonunu onleyen temperatur değışimlerl vev a vatay hareketıni onleyen dag sıraları ya da botgedeki bagıl nem ve gunes kırlılik konsantrasvonunu rfeğıştirir. Biosfer ve Atmosfer bır Karbondicksıt / Oksıjen dengesıni fağlamaktadır Organik maddelerın (Komur, Petrol) yakılması ve yeşıl alanların azalışı bu dengeyı bozar, karbon dıoksit oranı vukselır. USA atmosferinde yılda 2 109 ton oksıjen açığı olduğu hesaplanmıştir Buna paralel olarak atmosfenn karbon dıoksit içenliğınin vılda 0,7 ppm arttığı saptanmıştır. Bu vazımda dün>amızın maddesel problemlermın bır parçası olan hava kirlenmesi Uzerınde durdum. Goruluvor kı, artan njfus ve dev adımlarıyle ılerleyen teknoloji doğanın maddesel gucunü yarar dışı hale sokmaya ve dogal dengeyi hunharca altüst etmeve yonelmıştir Doğanın dengesıni bozmaya yeteneklı olabilen ınsanlar, düzelmeje de yeteneklıdırler Ancak, herşeyın kendılerı ıçin yaratıldıgı sabıt fıkrınden kurtuJup kendılennı de doğanın bır parçası oldugunu kabul eden ve jiizevsel, geçicı çıkarlarını bır yana ıtıp «Doğa ıle bırlikte olman duşüncesmi benmseven nesıller, mutluluğa erebıleceklerdır Doğan her insanrn havada bir doğal payı vardır. Ulusal smırlar ancak karalar lçm geçerlıdır ve havajn sırurlarda dondurma olanağı yoktur. însanlığın, maddeyı kullanmayı ve maddesel değışımleri tüm dunyanın bir prob lemi o'arak ele alacak şekılds orgıitlenme zamanının bıraz gecıkmev e başladığı kamsındayım. Zaman ve Yer Vphbı Koç bu gphcımı anlatırken. kuşkus'jf. oknvanlar havâle dalsınlar bi7 d» b r grjn 120 liravla l«e başlarsak S00 mı'von lıra vergı ode\prpk halp selebılırız dne duşunsünler istenrvor Ha'ta kendı havat hıkâvcı bovunca sırası sel d ğ'nde sovledıgı tecrubeler. edindiftı ba»an kurallan hıç sapmaksi7in uveulan«;a bıle onun başarı eraf'glne parale! c zsıler çızılebılecegını dusiınu\or mu h:ç sanmıyorum Anlatmak ıstedığı tarıhl bır surecm, bır donemın kışıler vjp toplumlar uzenmt}^ egenıcnlıgıdır . Aynı tecrubeler avn bîlrı'er ve avnı çabalarla vürıiven «aman ıçinrte belli sonuçlara varama7smız Tilrkhe'nin en büvilk isadamı eururu ıle eittıgi Amerika'da, Generai Electrik şırketinm Umıım Mtidıirü Mr. Reed IİP 4> dakika konuşabilmek ıçin, " Henrv Ford'la bır ranHevu tesbıtı ıçın katlandısı zorluklarbılha«sa ekonomik ölçulenn zamana ve vere baglı değiskenligıni Vehbi Koç'a büyük bır tecrübe olarak dğretmiş gci rünüyor. Başarının Baska Şartları.. Bojlece Vehbi Koç'un çelışkısını kendı yazdığı hıkâ^eden çıkarabılıvorsunuz Hayat bovu edındıgı tecrubeyı ve bağlı kaldığı prensıplerı soylerken bunların dışında gelışen basaı ısını da yıne onun ağzmdan dınlı>orsunuz Evet. insan sorumluluk taşımalıdır, yaptığı ise inanmalıdır. lıerşeM ben bılınm «aııraamalı yapırı tenkıtlere kulak tık.nıanıalıdır. Içlcr kotuye gittiğı zaman hırdenbire hcrscvi kapkara gonıp kotu dusuncelere saplanmamalı cıkıs volunu mutlaka ara>ıp bulmaltdır, calışma havadnı spor . cğlence dinlcnme ile dengelemesını bılmrlıdır, inanılan yolda cesaretle yurunmeli ve daima uzağa bakmalıHır blr şeji uretlrken onun tuketim kaynağinı saelama baelamalıdır. dajma yeni alanlara vonelmelidir. iyi organizator olmalıdır. hanımlan işe kan;tirmamalıdır. çalıstınlan kisilere gcloreklerinin truvcnli olduğu ioancı verilmelıdir ve bu paralelde daha jığınla bassrı kuralı sıralamak mumkundur. Sonuç Ama.. Ama, muteahhıt Havdar bevle beraber 6 milyon liraya aldıkları Elâzıjt Palu demırvolu ınsaatı, Ikıncı Dunya Harbı patlayıp da fıyatlar ok gıbı fırladığı zaman, devrin Başbakanı Dr. Refik Saydam'ın elkoymasıjla ve Devlet Şurasından yenı bır karar çıkartmasıvla 18 mılyon liraya kadar yukseltılmeseydı neler olacaktı0 •Turkive ekonomisi daima inış rtkışlı olduğu, bir de i>i muteahhıtle kotu muteahhit arasında fark gozetilmediği, ihale kanunu da kım duşıık fivat \erır!e isin ona \enlme»Ini gerektirdiği lçin i%i muteahhıtlerin hiçbiri jaşamadıtecrubesı ile, başarının ahlâksal kuıalları arasında nasıl bır bağ kurulabılır' Harp içınde Romanja'dan kaçan bır gemi dolusu vahudi arasından Turkıve'deki bır yabancı şirketin ılgılendığı bır aıleyi kurtarmak içın nufuzunu kullanıp da da o aıleyi IstanbuTa indırdıkten sonra, gemının boğaz dışında torpıllenmeMni \aşamış bır kışı. ekonomık gücun polıtık güçle bağdaşması, butunleşmesı tecrubesını de kazanmış demektır Zaten, Demokrat Partmın sona yaklaşırken hırçınlaşıp huysuzlaştığı donemde, sıyasal goruşlermden dolayı nasıl bır baskı altma ahndığım anlatırken, ekonomık ve siyasal yapüann ıçıçelığmı çok ı>ı bıldığuıı de ortaja koyuyor. Varılan Son Nokta Şımdi, asıl tecrübe Koçzade hacı Mustafa efendınm oğlunun, herşeye sıfıHan başiıvarak 50 vılda öğrendıklerının çağdaş bır çozame doğru gıtmekte olduğudur Ford gıbi, Siemens gıbi Pırelli gibi büyük aile sirketlennın. tarihı gelı^ım ıçınde halka doğru gıderek aile ?irketi görüntusunden sıyrüıp kamusal bır gorunum kazantıayı önemsemeleri Koç'u son derece ılgılendırmıstır Havat hıkâyesının sonlanna dofru. «ekonomisi sağlam olmavan ulkenin sirasal yapısı da sağlam olmaz» dıvor Kuşkusuz sosval vapıdaki çürümelen de goruyor «Iş vapavım. en bımık naravı en buvuk kazanci ben alavım az \erg\ verevim kabuğtıma celdlip ülkenin hiç bir sornnu ile uğraşmıvavım düsüncesinm zamanı ge'mistir» derken kuşkusnz sosyal adaletin sağlanmasında sorumluluğunu Vabul edıvor Şu anda vardığı nokta. sosval baskıvı hafıfleteeek, ekonomıje katkısı en vüksek olacak. temeh ve sureklılığı sağlama alınmış. hisselerinm çoğu halka mal edılse bıle elde kalanıyla yönetim ve kontrolu kurucularda bulunduracak bır endustriye, inançhr. Nokta buraya konmus. Edebiyat Âlemimizin Bekledigi Eser Çıktı: HİLMİ Y Ü C E B A Ş Faruk Bütün Cepheleriyle Ist. Dz. Tek. Sat Al. Kom. Başkanlığından 1 Kapalı zarf usulu gereğınce 1 adet rontgen teş'us tüDU satın alr ^caktır Tamamının muhammen bedelı 3200U00 lıra olup geçicı temınatı 2400 00 llradır !?arinamesı Komısyonumu7dd, Ankara ve îzmır Levazım Amırlıklerınde gorulebllır 2 thalesı 6/2/19T4 gunu saat 11 3ü'da Kasımpaşa dakı Komısyonumuzda yapılacağından ı^teklılerın 2490 sayılı kanunun 31'ıncl maddesi gereğmce hazırlayacakları teklıt mektuplarını en geç ıhale gunu saat 10 30 a kacar Komısjonumuza vermelerlnı (Basın 10257) Nâfiz W\ (HAYATI, HÂTIRALARI. ŞIIRLERI) Cumhurıyet • 540 i HILMI YUCEBAŞın bu eserinde Edebıvar bilgınlenmızın şâır ve edıplerımızın buvuk şâır Fâruk Nafız'l anlatan goruşlennı ve anılarını eserlerınin ıncelenmesını Fâruk Nafız ın şâır arkadaslanyle olan ılışkılenni kitaplarında bu lunmayan aşk şhrlemle bestelenmış şıirleri şaırle vapıian U konu>mavı, ona vazılan ^ıırlerle na^irelerı çâirın seçme şıırlenni, fıuralarını. nüktelerını ve sohbetlerını ılgiyle okuyacaksınız Bütün kitapçılarda 384 sayfa, 20 Lira Genel Dağıtım: MİLLtYET D4C.ITIM Ltd Sti MUSTAFAKEMALPAŞA BELEDİYE BAŞKANLlfilNDAN Beledıyemıze aıt 2 adet sıfır kılometrede Oto JVUrsan ımalatı 030210 Rst Mercedes Benz şehlr ıçı otobusler satılacaktır Bu otobuslere ıhtıyacı olan Belednelenn veya şahısların en kısa zamanda Beledıvemıze muracaat etmelerı ılan olunur (Basm 10441) 533