Katalog

CUMHURİYET 12 Ocak 1974 Toz Duman İçinde TALİP APAYDIN 110 Haeeli'yle Mahmut yanyana vattılar Sdğut agacmın dallanna bakıyorlardı. Nasıl olacak bu ış arkıdeş' dedı Hace11. Cokmuşlar yavu. Nasıl hakedecefız' Bakalım . Ben de bılmıyorum Bir yolunu bulacaklar elbet. Başımızda Hüsnu bev var, bınbaşı var. Hem bız duşmanı karşuruza alıp savaşacak değılız, bastan yapacağız. Öyle emme gene de zor Zor değıl. Nıyetmı bozma, hıçbır şey olmaz. Ibrahım beyın tuylü bır battanıyesı vardı, ttotune çekmış uyumuştu. Mavzerı başının altmdaydı Hadı bız de azıcık uyuyalım. Bu gece de uykusuz kalacağız. Gozlerım yumdular. Bıraz sonra Haceli arkasmı dondu Hee dıye nefesıni bıraktj. Gene askerlık, gene savaş Molla Mahmut uyumak uzereydr Daha yenı başlıyoruz, dectı Dur bakalım. 26 Kokezlı Hacı Nun run evınde haber duyulunca bır heyecandır yukseldı. uozler parladı eller uğuşturuldu Ha şoylee Iju Tam zamanı Bıtırelım durzulerı Testıcı Bayram da oradaydı Tam zamanı ağam, deaı Koyde değıller Bo>le fırsat bır daha ele geçmez Yakın dürzulerın evını, yağma edın Gavur bunlar Dınımızın, padışah efendımızın duşmanı Senin gıbı bır adama el kaldırdılar Bunlann haddım bıldırmek lazım Hem sevaptır. Hıç beklemeym Topla ne kadar adamm varsa O Kocakas papazın evmı yerle bır edın Onlar fıske mı vurdular, sız yumruk atın AcımajTi Dın duşmanlarına acınmaz' Hacı Nurı ıkırcıkhydı Sakalını kanştırıyor, duMinuyor, ne edecegım bılemıyordu Ya anlarlarsa, sonra ne yaparlar, dıyecek oldu Ne yapacaklar, hıçbır jey yapamazlar. Kendılerı suçlu Önce kendüeri gırdı bu ıse. Gırmeselerdı. Adam glbı otursalardı. Onlar değıllerse' Nasü onlar değıl boba 7 dedı Osman Ta kendılen Sağlam yerden aldık haberı Ya evdelerse? Gıder gıbı yapıp gerl dbndulerse'1 Anlarız onu. Önce adam jollar sordururuz Sen bu ışe karışma boba. Otur kosende Bız halledeceğız. Oğlu Selım de ayaklanmıştl. Aşagl inıyor, yukerı çıkıyor, hazırlık yapıyordu Ahmedı çağınn bana, Yakubu çağırın. Selim, dedl Hacı Nurl Oğlum, basınıza iş açarsımz Gel bunu . Dur boba, sen dur Allahını seversen. Karışma. Onlara oyle bır ders vereceğım ki, bıze yaptıklannın on katını çıkaracağım. Nerden geldığıni bılemıyecekler. Yenı akUkları mavzere merrru surmeğe başladı. Anası, karısı, bacıları hep a>ağa kalkmışlardı Caydırmağa çalı^ıyorlardı Aman oğlum etme Elın ayıları ıle başa çıkılmaz Etme kardaşım, tehlıkelı ış Karışmayın bee' dıye bagırdı Çekılin onumden1 Gıdın ışınıze. Tacım ın uyuzlarından korkacağım oyle m ı ' Isterlerse evde olsunlar. bu gece ışlerını bıtıreceğım Adamlar yolladı, adamlar çağırdı. Kımısını kıjıya çekıp fıskos liskos konuştu. Mermıler dagıtü. Sen ikl şıse gazyağı al. Bizım evde var, unutma. Ağnnı lyıce kapa, akmasın. Heybeye koy. Sen ıkı kutu kıbrıt al Sen atını getır, bızım avluya bağla. Akşama doğru testici Bayram arabasını surdu «Yarın haberi Akçakoy'de alırjn» dedı Yatsı zamanı altıjedı kışı, Tacım koyune doğru atları surduler Kımı atlar koturumdu1 Zor yuniyordu Bınıcılerı «dah oğlum daah Yuruu'» dıye habıre tekmıklıyorıardı Çavı geçtıler. Hacı Nurının ogıu Selım Hadın ulen, vürüyun! dedi. Bu gece Tacım koyunu yağma edeceğız Kocakaş'ın hazınesını paylaşacagız Hepınıze avuç avuç 1 altın vereceğım Surun ha Bır saat sonra Tacım'a geldıler Kdyün arkasmı dolanıp Ibrahım beyın konağını sardılar Avluda kopekler ürüşmeye başladı Blr el kapıja vurdu Açıın' Açın dıjorum! Değılse evı yakacaŞız açın1 Bır tufek. sesı duyuldu Camlardan bırısi şangur şungur aşağı mdı Ibrahım beyın adam lan, kanları, Molla Mahmud'un anası silahiara sarıldılar. Alt kattan ust kattan rasgele ateş etmeye basladılar. Hacer gelin Murad'ı kucaklayıp ıç odava kaçtı Kokezhler de ateş edıyorlardı Kopekler oradan oraya fırlıyorlar, var guçlerıyle uruyorlardı Koylu ayaga kalktı Bağırıp çağıranlar, koşanlar oldu Ortalık gurultuye boğuldu. Kara Zuhtu koşarak yukarı çıktı, «Işık yakmayın, hıç seslenmeyın, dedı Ateş edın Beyin burda olrradığı anlaşümasın » Sonra aşağı koştu, çabukça bır pencere açtı, koşesınden ateş etmeje başladı. (DEVAMI VAR) İLK MECLİSTEN CUMHURİYETE Hıfzı Veldet VELİDEDEOĞLU Anlamlı bir istifa ve ilk Cumhuriyet Kabinesi Dr. Rıza Nur'un Bakanhktan çekilmesi Sınop Mületvekılı Rıza Nur 28 Ekım 1923 tarıhınde, Birıncı Fethı (Okyar) kabınesınde henuz Saglık Bakanı bulunuvordu. Lozan Antlaşmasının goruşulmesı sırasında da Ismet Paşa dan sonra ikıncı delege olarak Lozan'da Türkiye'yı temsıl etmıstı. Kendısının daha o zaman Ismet İnonu ıle arasımn açüdıgı Meclıste sovlentı halınde kulaktan kulağa dolajıyordu Ama bunun nedenını bılen yoktu. Bu sojlentının dogru olup olmadığı da kuşku goturürdu Çunku Rıza Nur un Saglık Bakanı oldugu Fethı Okvar kabınesınde Ismet Paşa da Dışıslerı Bakanı ıdı Yanı her ıkisı a>nı kabıne ıçınde seçıldıkleri gorevlerı kabul etnuj bulun,uyorlardı Ijte bu Rıza Nur Bey Cumhurı yetın ılânı gunu Istanbul'dan \ol ladıgı bır ıstıfa dılekçesı ıle Sağ hk Bakanlığından çeküıyordu Her bakan, dıledığı zaman gorevınden çekılebıhr Bundan daha dogal bır ^ey >oktur. Ama bu çekılme, Rıza Nur un Ismet Inonu ve Atatuık'le dargın oldugu so> lcntılerının yajgın bulunduğu bır zamana ve hele Cum hurıyetın ılânı gününe rastlarsa, elbette bunun bır anlamı olmak gcıekirdı Ne vazık ki, boyle sub jekuf noktalar resmi belgelrre jansımadıgı ıçin bız burada TBMM Tutanak Dergılerıne dajanarak bu ıstıfa olayını not etmekle jetınmek zorundayız. Turkıjede Cumhuriyet ılânını ongoren Anavasa değışıklık tasarısının gorusulmesıne geçılmeden once ele alman gundem mad delerınden 4 savısım taşıyan mad de şovlevdı «Sıhhıye Veküi Rıza Nur Bey'in ısüfanamesi» O gun Mechste başkanlık ettığını daha once yazmış olduğum ikıncı reıs vekıli Çorum mebusu îsmet Bey, bunu Mechse jojle haber verdı «Efendım, Sıhhıve \e Muavene tı Içümaije Vekılı Rıza Nur Beyefendinın isüfanamesı var dır; okuyacağız.» Okunan ıstıfaname şudur Istanbul, 2«/29 10 1339 (1923) «B MAI Rıyasetine Sıhhı\e ve Muavenetl tçtımaıje Vekaletınden ıstıfa ettım Yarın daıreı ıntıhabıyeme gıdı\ orum. MUtemadl meşagıl ıle yorgunluğum tasdık buyurulur. Muhtaç olduğum istırahat ıçm 2 ay mezunıvet ita buyurulmasını nca eylerım, efendım Sıhhive ve Muavene* ı Içtımaıje Vekılı Rıza Nur» Bu \azı okununca mılletvekıllerı toplulugundan «Dıvanı Rıyasete gıtsın, sıra beklesın» seslerı jukseldı. Ve Başkan î»met Bey şoyle konuştu «MUsaade buyurunuz efendım. îstıfaname okunmuştur Mezun'jet meselesı bıttabı Divanı Rıv aset kararıvledır Şımdı ruznâme\e (gxmdeme) geçıyoruz (1) Ertesı gun yani 30 Ekım 1923 Salı gunu TBMM Başkanlığından Meclıs Genel Kuruluna bır >azı geldı O gunkü oturuma başkanlık eden Bırıncı Reıs Vekılı Sabn Bev bunu Genel Kurula şoyle bıldırdı. «Dıvanı Rıyasetın dığer bır tezkeresı vardır, okuyoruz». He\etı Umumijeve Sınop Mebusu Dr Rıza Nur Bevın ıkı ay muddetle mezun addı Dıvanı Rıyasetçe tensıb edılmış olmakla, Heyetj Umumiyenın nazarı tasvıbıne arz olunur, efendım » Turkıye Buyuk Mıllet Meclısı Birıncı Reıs Vekılı Mehmet Sabrı Bu yazı okunduktan sonra başkan şoyle konuştu «Efendım1 Rıza Nur Bey'in Divanı Rıyasetin tezkereslnde zıkredıldığı veçhıle ıkı ay mezunıyetını reyı âlılenne arz edıyorum Kabul buyuranlar lütfen el kaldırsın Kabul edllmıştir, efendım » Boylece Dr Rıza Nur'un Saglık Bakanlığından çekılmek ıçın tam Cumhunyetın ılânı gunu Türkiye Büyük Millet Meclisine sunduğu yazı o gun Meclıs Başkanlık Divanma gonderilmiş ve Başkanlık Dıvanınca uygun gorulerek Meclıs Genel Kuruluna sunulmus ve bu kurulca da kabul edılmıştır (2) Aslında bu ıstıfaya zaten luzum yoktu, çünku Fethı Bey Kabinesi tumu ıle çekılmış olup yenı kabıne kuruluncaya değın geçıcı olarak gorev yapıyordu (3) Xurki>e Cumhuriyeti Hukumetinin ilk Başbakam Ismet Inonu, 1939 da Cumhurbaşkanı olarak Meclısı açış konuşmasuıı japarken... Iktısat Vekılı • (Trabzon Mebusu) Hasan Bey. Adlıye Vekılı• (tzmir Mebusu) Sevıd Bev. Maarıf Vekılı: (Adana Mebusu) Safa Bey. Nafıa Vekıli: (Trabzon Mebusu 1 Muhtar Bev. Sıhhıve Vekılı • (Istanbul Mebusu) Dr. Refık Bev. Mubadele, İmar ve Iskân Vekılı (Izmır Mebusu) Necatı Bey. 30 Teşrınıevvel 1339 (Ekım 1923) Türkhe Reisicumhurn Gazı Mnstafa Kemal Sanıyorum kı, bu yazı Ataturk' ün Cumhurbaşkanı seçıldıkten sonra bu sıfatla ımzalayıp Turkiye Büyuk Mıllet Meclisine gonderdığı ilk yazıdır. Cumhuriyet döneminin ilk Kabinesi 29 Ekım 1923 de Cumhunyetın ılânının hemen ertesı gunu, «Turkıye Reısıcumhuru Gazı Mustafa Kemal» ımzasıyle Turkıye Buyuk Mıllet Meclisine, ilk kabıneyı bıl dıren şu yazı geldı T B M M Rıyasetı Celılesıne, Teşkılâtl Esasıye Kanununun Maddeı Mahsusası mucıbınce baş> vekalete Malatya Mebusu Ismet Paşa Hazretlerı ıntıhab Olmuştur Müşarunıleyhin ıntıhab eyledığı aığer vekıllerın esamısı berveçı âtıdır Heyetı umumıjesı Mechsı Alınm tas\nbıne arz olunur. Bugünkü Türkçe ıle deyımlendırılmesi şoyledır«Anayasanm ılgılı maddesı u\annca Başbattanlığa Malatya mıllet vekilı Ismet Paşa Hazretleri seçılmıştır Kendlsının seçtiğı obur bakan'.arın adları aşagıdadır Tümü Yuksek Meclısın onayına sunulur » Başvekıl \e Harıcıye Vekıli: (Malatya Mebusu) Ismet Paşa. Şerr e Vekılı (Saruhan Mebusu) Mustafa Fe\ zı Efendl Erkanı Harbnejı l'mumne Vekılı (Istanbul Mebusu) Muşır Fe\zı Pasa Dahılne Vekılı (Kutah\a Me bu^u) Ferıd Bey Malıve Vekılı (Gumuşhare Mebusu) Ha^an Fehmı Bev Mudafaaı Mıllne Vekılı (Ka resı Mebusu) Kazım Paşa MALKOCOĞLU yazan veçizen:Ayhan BAŞOGLU SÜPHELİ ZAFER masında ve güvenınde dayanak bularak ve ondan guç alarak ara yacaktır. Arkadaşlar! Izleyecegımız yol temel çızgıleri bakımın dan butun dunyaca behıdır Iktıdar ve sorumluluk mevkıinde bulunan çoğunluk partısmın ulusa sunduğu ve ulusun onayladığı ılkeler ve Yuksek Meclısın gelış me ve ılerleme ıçın, huzur ve dırlık ıçın oteden berı ısrarla istedığı esaslar, Cumhunyet hüku B İT Tİ metının ızleyeceğı doğrultu olacaktır. Işte huzur ve guteni, ıler (1) TBMM Zabıt Ceridesi, Devre leme ve gehşmeyı sağlamak ıçın II, Yıl 1, Glt 3. s. 83. Cumhuriyet hukumetı, en yuk(2) T.B.M.M. Zabıt Ceridesi, sek azım ve sağlamlıkla, en >uk Devre II, Yıl 1, Cılt 3, s. sek ısrar ve takıp ıle hareket 105. edecektır. (Alkışlar). (Bravo (3) Dr. Rıza Nur'nn ftvasal >aseslerı). • Cumhuriyet Hukumetimn dış samı daha o gunden »ona ılışkılerde ana ılkesı Turkıye ermiş bulunnyordu. KendiCumhurıyetırun varlık ve butunsının Atatürk'e karsi olan luğıinu sağlam tutarak hayati nıhnıcı gıttikçe büyumuş ve Güven oyu ve telıktekı çıkarlarını gozaen ayırgizli olarak basılıp satılatı Başbakan'ın mamak esasıdır. Içte ıse dırlığı, anılarında, vatanı knrtaran esenlığı, lyı ılışkılen olanak olkonuşması o buyuk ınsana karşı akıl almaz ve çırkin iftiralar saYeni kabıne ıçın Mechste gız çusunde guçlendırıp genışletmek vurmasına sebep olmuştnr. lı olarak güven oyuna başvurul ten ıbarettır. Sınırımız bulunan Bu anıları tngiltere'deki mıi du ve sonucu başkan şojle bıl ve kendılerıyle antlaşmalar ımza edıp kurallarını uygulamakta olzeden kopya edip 25 yıl son dırdı: duğumuz ve obur yandan henuz ra Turkiye'ye getiren ve bu«Efendım, oya katılan yuksek ılışkı kurmadığımız devletlerle rada yayımlayan ve yasaküyelerın sayısı yuzaltmışaltıdır kurulması Oylar da 166'dır Tam bır oybır samımî bır dostluk Iandığı halde gizli olarak Ugıyle Bakanlar Kuruluna guven ıçın butun gucumuzle çalışacasatısına devam eden kisi ve açıklanmıştır. (Allah muvaffak ğız Goreceğımiz ıyı nıyetın karkişiler ne yazık ki, bnlnnşılığını fazlasıyle vereceğız. Bu etsin seslerı), (Alkışlar) mamıs, bnlunmak istenmetemel ılkeler ıçınde Turkıye Cum Bunun üzerine Başbakan Ismış ve hiçbir kovuşturmaniet Paşa (Inonu) kursuye gele. hurıyetı hayatî çıkarlannı koruya nframanuştır. Atatürk'mak ıçın son derece dıkkatlı orek şu kısa konuşma ıle teşekçü kişılerin vatan bölucülelacaktır. kurlerını bıldırdı rivle aynı potaya konnlaMuhterem arkadaşlar, Yuksek • Sayın arkadaslar! Cumhurbaş rak kovnştarnldağn bir ülkanı hazretlerı tarafından seçı Meclısın her zaman açıkladıgı, kede azız Ata'ya kara sürdıledığı ve arzuladığı sonuç, sozmı bana verılen Bakanları Yuktnek isteyen faaliyetlerin ceden çok ış yapümasidır. Cumhusek Meclısçe onaylamak suretıyzasız kalması, benim kanımnyet Hükümeti sözden çok ış le açıkladığınız teveccuhe huküca, yiız kızartıcıdır. met adma teşekkurlenmı suna yapmak, eylem ve uygulama ile sıze ve ulusumuza guven verrım Hukumet, başarısını her (4) T B.MJH. Zabıt Ceridesi, Devzaman Yuksek Meclısm arka ol mek ıçın bütün çabayı gosterere II, Yıl 1, Cilt 3, s. 103/104 cektır. (Alkışlar, Allah muvaffakıyet versın seslerı). Şıarımız, uğraşı. gayret, ış yapma arzusudur. Sızın destek olmanızı dılenm kı, bu destek Tanrının yardımınuı belırmesıne de vesıle olacaktır (Uzun alkışlaç) (4) Başvekıl kursuden ındıkten son ra Meclıs, gundemınde bulunan obur ışlerm goruşulmesıne geçtı. Boylece ellı yıl once kurulmuş olan Turkıye Cıjmhurıyetl hemen Cumhurbaşkanuıı seçmelt \e bır gun sonra da ilk Cumhuriyet hukumetım kurmak suretıy le normal yaşamına gırdı. Bu >aşam o zamandan ben aralıksız ve dış barış ıçınde suregelmektedır. Boyle olduğu ve tkınci Dünya Savaşı dışında kaldığımız halde, hâlâ dunyada gelışmemış ülkeler lıstesınde yer almaklığımızın nedenını araştırmak bu yazı dızısının konusu dısmdadır. Bu noktaya otuzıkl yıldan ben bu gazetede çıkan yazılarımızın bır kısmmda, değındık. Sırası geldıkça vıne değıneceğız Şımdılik, Cumhunyetın bu ellıncı yılında butun dıleğımız, sosyal adalet, duşunce ozgurluğü ve vatan butunluğü temellerıne dayanan Cumhurıjetımızın, Ataturk un deyımıyle «sonsuza değın ayakta durması» dır. DİŞİ BOND yEOL)LE.B UDIC 6 E . ÇE.M yıu B*E l NER1KI SıLE IKJI » C TİFFANY JONES AOO MİŞTE.Kİ Mi