Katalog

îfORGUN SAVAŞÇl KlfAPLAR Kurucusu: YDNUS NADİ Büyük Vazarlar (60 vazar) Büyülc Adamlar (230 ünlü kişll İ. Mimaroğlu: Muslki Tarihl O. Hançerlloilu: Düşünce Tarihl Dr. Wa)ker: Flzyoloji Acısından Ctnsiyet M. Duverger: PoHtücaya (rirls O. Hanceılioglu: ÖiRürlük Düşüncesi B. Russell: Neden Hırıstivan Deilllro Adler: Guc Cocusun Eeitiral Her kitap 10 Ura VARLIK îajımvt Cazaloglu Yokusu, 40 İjtanbul. İlâncıhk 35916914 basım # bilgi yaVSnevi 50. yıl; sayı: 17632 Telgraf •• mektup tdresl: Cujnhuriyet lstanbul Posta Kutusu: Istanbul No: 246 T t l t l o n l t t : 22 43 90 2 2 4 2 8 6 2 2 * 2 8 7 2 2 4 3 9 » 3 2 4 2 9 9 3 Eylül Pazartesi 1973 520 bin dolayında partili delege oy kullandı 450 MİLLETVEKİLLİGİ VE 53 SENATÖRLÜK İÇİN SEKİZ PARTİDEN 2748 ADAYADAYI; İLLERİNİN SEÇİLEBİLE. CEK SIRALARINDA YER ALMAK İÇİN ÇABA GÖSTERDİLER. İSTANBULDAKİ İLK SONUÇLARA GÖRE AP VE CHP MİLLETVEKİLLERİNİN BİR KISMI SEÇİLME ŞANSI ÇOK AZ OLAN S I R A L A R D A YER ALDI. URFA VE HORASAN'DA AP'LILER ARASINDAÇIKAN KAVGAVEÇATIŞMALARDA 22 KİŞİ YARALANDI. OLAYLA İLGİLİ GÖRÜLEN 15 KİŞİ GÖZALTINAAÜNDI. VİRANŞEHİR'DE BİR DP ADAY ADAYl İLE BİR BAOlMSIZ ADAY TARAFTARLARI ARASINDA ÇIKAN OLAYDA DÖRDÜ AĞIR OLMAK ÜZERE SEKİZ KİŞİ YARALANDI. ADAYLAR CUMHURİYET HABER MERKEZt 14 Ekim 1973 günü yapdac&k milletvekili genel ve senato üçte bir yenüeme seçimi ile senato ara seçimine kaülacak partili adayların yoklamaları dün yapılmıştır. Yoklamalara seçimlere katılacak sekiz partiden 2748 aday adayı katılmıştır. Aday yoklaması seçmen kütüklerine kayıtlı 520 bin dolayındaki partili seçmenden büyük bir kısmı oylarını kullanmışlardır. Saat 8'de, yargıç denetiminde başlayan oy verme işlemi saat 17'de sona ermis ve oy sayımına g<*çilmiş"r Gece geç saatleıe kadar tamamlanan sayım sonunda kesin sonuçları alınan üler ve adayların listelerdeki sıralan şöyledır: (il adlannın yanındaki rakamlar o ilin çıkaracağı rmlletvekili sayısını göstermektedir.) BBLIOLDU CUMHURİYET HABER MERKEZt ADIYAMAJS «4» AP: Hali! Ağar (Adıvaman eski Senatrirü), Halil Suba?ı (Tüccar'. Dengir Mir Ahmet Fırat (Avukat ı, Yusuf Ziya Kutlu (Avukat). CHP: Kemal Tabak (Doktor), Ramazan Yılctmra (Çiftçi), Bahrı Fırat (Çiftçi), Nazım Bayırhoğlu (Bankacı) Diğer siyasi partilerin adaylan Genel Merkez yoklamasıyla ssptanacaktır. bir Yoklama sonuçlaıına göre parlamento üyelerinın kısmı liste dışında kaldı (Cumhnriyet Haber Mtrkeıi) Aday yoklamaları yer yer bcklenmedik sonuçlar vermiç: bazı parlamenterler ile. şans tanınan adaylar listeye bile gilememiçlerdir. MiUetvekili genel ve Cumhuriye' Senatosu üçte bir yenileme seçimleri ile Kskişehir, Sivas ve Urfa'da Senato ara seçimleri için dün bütün yurtta yapılan aday yoklamaları sırasında yer yer olaylar meydana gelmiştir. Horasan'da iki gruba aynlan AP' 1:1er arasmda çıkan kavgada iki kişi yaralanmış, güvenlik ku\^et len ilçede sıkı eüvenlik tedbirleri almıştır. Viranşehir'de de bir bağımsız aday ile bir DP'li aday adayırun taraftarlan arasmda meydana gelen kavgada dördü ağır olmak üzere 8 kişi yaralanmışür. Urfa'da AP ve CHP'nin katıldığı aday yoklama ları olayh geçmiş. AP'yi destekleyen Badıllı ve Seyhanh asiret leîi arasmda cıkan arbede «onucu 20 kişi yaralanmıştır. Olaya kanşan 15 kişi gözalttna alınmıştır. Aday yoklamalan diğer kent!:rde sakin geçmiştır. kanının oğlu arasında baş'.ayan tartışma riaha sonra kavga halini ab uş, diğer taraftarlann bu kavgaya karısmasıyle iki çrup arasında çatışma çıkmıştır. Çatışma sırasında 'tlçe Baskanının oğlu M. Serif Altın'ı kafasından bıcaklamış. Haydar adın da bir şahsı da yaralayarak kaçmıştır. Olay. eüvenlik kuvvetleri tarafından yatıştırılabilmiştir.. Erzurum Vnlisi Necmettin Karaduman. muhtemel bir çııtısmayı önlemek için dün Beeerten beri ilçede sıkı eüvenlik tedbirleri almdıSını soylemiştir. İKİ YARALI HORASAN Horasan AP 11çe Teşkilâtı önceki akşam aday listesi yüzünden karışmış. Güneyli ve Kuzeyli diye ikiye ayrılan gruplar birbirine girmiştir. AP merkez binasında meydana gelen olayda Güneyliler diye adlandırılan tsmail Hakkı Yıldırım grubunun taraftarı olarak bilip=n İlçe Başkanı Paşa Aydm'ın oğlu Bahattin Aydın. iddiaya göre karşı gruptan ayrı bir liste düzenleyen M. Serif Altın'a »ngel olmak istemiçtir. Bıfkı Danışman tnuhunun tuttnğu söylenen Şerif Mtın'la tlçe Baş AĞR1 «4» AP: Kerem Şahin (Patnos Belediye Başkanı), Zeki Hatunoğlu (Tüccan. Kemal Güngör (Tüccar) SENATO AP Kasım Küfrevi (Eski Milletvekiin CHP: Cemil Erham (AvukaO. Nizamettin Gülle (Tekniker) SENATO CHP: Şerafettin Yazıcı (AvukaO MHP: Ismet Aydm (Ziraatçi), Memduh Küıç (Çiflçi) SENATO MHP: Necmettin Avcımen ÇGP: R:za Pölat (Müsteşar Muavinil SENATO CGP: Cevdet Kethüdaoğlu (AvukaO DP: Salih Öztürk (HukukçıO SENATO DP: Kerem Özcan (Tüccar) VİRANŞEHİR'DE 8 YARALI VİRANSEHİR Viranşehir ilçe merkezinde çıkan olayda dördü ağır, sekiz kişi yaralanmıştır. DP den ayrılıp bağımsız aday olan Halil Milli ile DP aday adayı Sadık Polat taraftarları arasında cı kan olayda Fethi, Hasan. İsmail Sat ve tzzettin Yıldız adlarmdaki şahıslar ağır. dört kişi de hafif şekilde yaralanmışlardır. Olayla ilgili olarak Ali Yüküel ve llyas Ezik adlı şahıslarm gözaltına alındıkları ve diğer suçlulann arandıkları bildirilmiştir. Olayın Oğlakçı köyünden bir kadının dedikodusu yüzünden baslayıp grlistiâi ifade edilmişiir. Taş ve sopaların karıştığı kav> gaya 50'den fazla kişi katılrm'ştır. Bu konuda bir açıklama vapan Viranşehir Kaymakamı Avhan Koç, «Olayın particilik yüzünHen değil. şahsi husumetten meydana geldiği kanısmdayız. Olayı yaratanlar emniyetçe yakalanıp adliy* ye sevkedilmişlerdir» demiştir. AMASYA «4» CHP: Vehbi Meşhur. Hasan Bütünel, Mehmet Karaaslan. Vehbi Kaner. AP: Yavuz Acar. İsmail Sarıgöl, Ötner Saray. Salih Aygün TBP: Halil Öksüz, Fikri Kut. Metin Bal, Mustafa Asman. SENATÖR AP: Macit Zeren SENATO CHP: Kâzım İpek MHP: Mustafa Atıcı TBP: Osman Bolulu. Bakanlar Talu kabineMnde görevli Bakar.lardan çoğu, aday yoklamasına katıldıkları bblgelerde liste baslanm korurken. Köy Işlcri Bakanı Orhan Kürümoğlu, Bitlis'te yerini Hariciveci Kamran Inar.'a kaptırmıştır. Başbakan Yardımcısı Nizamettin Erkmen, Giresun'da: Milli Savunma Bakanı İlhami Sançar CGPtfen Istanbul'da, Maliye Bakanı Sadık Tekir. Müftüoğlu AP'den Zonguldak' ta. Milli Eğitim Bakanı Orhan Dengiz AP'den Uşak'ta, Baysndırlık Bakanı Nurettin Ok AP'den Çankırı'da. Çalışma Bakanı Ali Naili Erdem AP' den Izmir'de, Sanayi ve Tekr.oloji Bakanı Nuri Bayar AP' den Sakarya'da, Turizm ve Tanıtma Bakanı Ahmet Îhsan Kırımlı AP'den Balıkesir'de, Orman Bakanı Isa Bingöl AP' den Muşta. Devlet Bakanı tsma; il Hakkı Tekinel AP'den Istanbul'da liste başlarında yer almışlardır. Bingöl'de AP MiUetvekili Sıddık Aydar liste dışı kalmış; Meh met Bilgin de seçim şansı tehlikeli sayılabüecek bir sonuçla, ikinci sırada yer almıştır. Bu Ude MHP'nin aday yoklaması da ilginç bir sonuç vermiştir: 12 delegeden ikisinin katıldığı oylanıada Sım Rıdvan Özdemir tek oyla liste başı; Ali Kılıç da oy almadan ikinei olmuşlardır. Bilecik'te de MFnin aday yok lamasında sadece 2 oy almasma rağmen Bayram Alunok. listenin ikinei sırasında yer almıştır. Bitlis'te ise halen Köyişleri Ba kanı olan AP'li Orhan Kürümoğlu bu kez aday listesine bile girememiştir. İçel'de de yine AP'li millet%'e kiUeri Mazhar Arıkan ile Cavit Okyayüz liste dışı kalmışlar, Kadir Çetin ise seçim şansı çok düşük olan 5. sırada yer alabilmiştir. Kocaeli AP Milletvekili Cevat Ademoğlu da listeye giremeyen miUetvekinerinden biridir. (Devamı Sa. 7, Sü. 1 de) ARTVİN «3» AP: Sabit Osman Avcı, Hasan Ekiei, Mustafa Rona. AP (Senato): Hüseyin Aksakal. AP'LİLER ARASINDA ARBEDE URFA AP ve CHP'nin katıldığı aday yoklamalan olaylı geç miş, Adalet Partisi'ni destekleyen Badıllı ve Seyhanh aşiretleri ara sında çıkan arbede sonucu 20 kişi yaralanmış, 15 kişi gözaltına almmıştır. Olay saat 18.50 sıralarında meydana gelmiştir. Bazı nedenlerle oylamayı geciktiren Badıllı ve Seyhanh aşiretlerine mensup AP li delegeler, önce münakaşa etmişlerdir. Seyhanh aşiretinden Ömer îlhan ile Badıllı aşiretinden Şeyho Badıllı arasmda baslayan ağiz kavgası, kısa sürede arbedeye dönüşmüştür. İki aşırete mensup 500 kişinin taş ve sopalarla birbirine girmesı uzerine, polis havaya ateş etmek zorunda kahuıştîr. Bu arada kavgacıları ayırmaya çalışan Başkomiser Abdullah Atar tartaklan(Devamı Sa. 7, Sü. 5 de) AYDIN «7» AP: Nahit Menteşe (Aydm MilletvekilO, îsmet Sezgin (Aydm Milletvekili. AP Genel Başkan Yardımcısı), Behiç Tozkoparan (Çiftçi), Fikret Turhangil (Aydın Milletvekili), Metin Taş (Eczacı), Mehmet Bakanoğlu (Çiftçi) Kemal Çetin (İzmir Teknik Ziraat Teşkilâtı Müfettişi). CHP: Şükrü Koç (Sendika eğitimcisi), tsa Ayhan (Eğüimci), Mehraet Çelik (Aydm MiUetvekili), Muammer Sökeli (Avukat), Ahmet Yaşar Kocabıyık (îktisatçı), M. Kemal Yılmaz (Ayehn Milletvekili) Burhanettin Meriç (Tüccar. idareci). DP: Mutlu Menderes (Aydın İl Başkanı), K. Ziya öztekin, Hilmi Aydıncer, Mehmet Şeneyel, Mehmet Aran, Mustafa Ülben. Istanbul'da 5 partinin katıldığı aday yoklam?.sınd= ikıaş ilçesinde oy kullanan delegeler.. BALIKES1R «9» AP: Ahmet îhsan Kırımlı (Balıkesir MUletvskili, Turiznı v» Tanıtma Bakanı) Behram Eker (Kspsut AP îlçe Başkanı, çiftçi). Cihat Bilgehan (Balıkesir MiUetvekili), Kemal Alver (Emekli I.ıva Assubayı, radyocu), llhan Aytekin (Yorgancı), Husnü Yılmas (Pülümür Müftüsü), tbrahim Aytaç (Balıkesir MiUetvekili). CHP: Necati Cebe (Hacettepe Üniversitesi öğretim görevlisi, MiUi Eğitim Bakanlıgı Meslefe Yöneltme Müdürü). Yılmaz Akpınar (Istanbul'da akaryakıt bayii, hukuk mezunu), Orhan Üretmen (Öğretmen). Kaya Göksidan (çiftçi), Ahmet Dikmeoğlu (Ögret. men>. Mehmet Tiritoğlu (Çiftçi, Balıkesir eski MiHetvekili). SENATO, AP: Hikmet Aslangil (Milli Savuntna Bakanlıgı gıda uzmanı), Raif Eriş (Balıkesir PTT Başmüdürü), Nuri Demirel (Balıkesir Senatöni), Kaya Bulut (Avukat, İl Başkanı. Balıkesir eski MiUetvekili). CHP: Nejat Sarhcalı (Balıkesir Senatörü), Cevdet Demiray (Emekli öğretmen, gazeteci). (Devamı Sa. 7, Sü. 3 de) Tek dersten kalanlara sınav hakkı tanınıyor ANK.4RA Milli Eğitim Bakanlığt, orta öğretimde bütünleme smavlannda başarı gösteremiyerek tek dersten sınıfta kalacak öğrencilere bu yıl da yeni bi r sınav hakkı tanımaya karar vermiştir. Bu köşeden ALTAN ÖYMEN Almanya'daki grev lmanya'nın çeşitll yerlerinde kanun dışına kayan grevler yapıldı. Bunlardan biri Köln'de Ford Fabrikasındaydı. Fabrikada 32 bin işçinin 13 bin kadarı Türk olduğu İçin, grevin yönetleilerl arasmda çoğunluğu, Türkler teşkil edîyordu. Grev tebeplerlnden biri, Büyük ölçüde Türk Hava Yolları'nın ağıraksakhğı yüzünden lzinlerinden zamanında dönemeyen Türk işçtlerinin işten çıkanlmasıydı. Türk grevcller. onların yeniden içe ahnmasını lstiyorlardı. Bu yüzden Alman a^ kadaşlarından daha da heyecanlıydılar. Grev yedî gün sürdü. îşveren temsilcileri, hareketi •ona erdirmek İçin çeşitli yollara basvurdular. Bazı öğrenei gruplannın. grevcileri teşvik eden gSsteriler yapmasır» lşaret ederek, «tşçileri radikaller kışkırtı. yor> dedller. Oysa. isverenlerin görüşlerine geniş yer vermesiyle tanınmı? «Frankfurter Alleemeine Zeitung» gazetesl bile. «îsçiler. BBrencileri lşyerinden kovdulsr. Siz işçi deSilrfniz. bize kansmayın dedller» diye haberler veriyordu. Bu lddia pek gSkmevince Almanlarla TCrklerln arannın açılmasi yoluna gidildi. îşveren, Almanlarla temasa geçip, onlan llgilendlren ta Üniversite giriş sınavına göre Milli Eğitim Bakanlıgı yetkilisi, tek ders sınavlarınm kesin tarihinin henüz tesbit edilrnediği ni açıklamış, 15 Eylül'de »ona f erecek bütünleme sınavlanndan sonra yapılacak olan üniversıtelerarası giriş smavlarıyla tek ders sınaviannm çatışmaması için kesin tarihin önümüzdeki günlerde belli olacağını bildirmiştir. OLAYLARIN ARDINDAKÎ GERÇEK Demokrasinin koşullaıı jim yüıürlükteydi. Oy verme hakkının knllanılifi bazı kayıtlara bağlanmıstı. Birinei ııeçmenler, önce partili ikinei srçmenleri seçerler, ikinei seçmenler de sandığa nylannı «tarlar, böylece tek partinin sijasi iktidarı tazelenirdi. MUIet Meclisi re Senato seçinılerine katılacak aday adaylarının dün yapilan yoklamaları nzerinde darnlacak sakıncalar taşımaktadır. Her partinin aday adaylanm, önce o riyasî partiye kayıtlı delegeler stçmektedir. Delegelerin cayısı sınırlı oldn^ıından. yoklamalar Sdeta özel ve kapalı bir nitelik taşımaktadır. Aday adaylarının. sayısı belli partili deleçc'eri elde etmfk ve oylannı çelmrk için çeşitH maddî araclar kallandıklan da bilfnmektedir. Her partinin ada* adaylan aranndaki yanfraa bittikten sonra, parti adaylan bir liste halinde seçmene sunnlmaktadır. 14 Ekim'deki %tat\ seçim günü seçmen vatandaşa, ancak kendisine sunnlan birtakım listeleri sandığa atmak görevi kalmaktadır. Böylece tek parti döneminin iki dereceli leçimini ansıtacak bir dnrom «rtaya cıkmaktadır. Ne var ki, tek parti dönemiyle çok partili dönem arasındaki »yınm, fikir bakımından degişik partilerin demokratik bayat yelpazesi içinde yer almıs bnlnnmalarıdır. Vatandaş kendisine snnulan listeler içinde. özlemlerine ve inançlarına göre bir seçim yapabilmelidir. Aday adavlarının kişilikleri 5nemli dftildir. önemli olan partinin kişiliğidir. Vatandaş, safcı ise sağcı partilerin. solen ••• (Devamj Sa. 7, Sü. 3 de) Yük durdurtan çete, öncüler Yenî uygulamaya j erken kadar zorunlu davrandığı Millî Eğitim Bakanlıgı yetkilisi, Milli Eğitim Temel Kanunu1 için nun uygulanmasına ilişkîn yönetmelik yürürlüğe girinceye kadar ' tek ders sınav uygulamasmın zo < soygunu runlu bulunduğunu da ifade et; miştir. yapamadı AYRAJVCI, (Konya) Istanbul'dan Adana'ya yük götürmekte olan bir yük treni soyulmalE istenmiş, ancak kimliği meçhul kişiler, zamanı ayarlayamadıklanndan sonuca ulaşamamışlardır. Büyük bir şebeke olduklan anlaşılan soygunculardan üsi kişi gece saat 23.30'da Ayrancı bucağı istasyonunu 4 kilometre geç tikten sonra yük katannın orta KARADENİZ EREGLİSt , hortumunu keserek zorunlu fren yaptırmışlar ve durdurmuşlardir. Ereğli Detnir Çelik tesislerinde toplu iş sözleşmelerinde anlaşYetişemediler maya vanlamaması uzerine dün başlayan grev sakin bir şekilde Kimliği belirsiz iki soyguncu sürmektedır. ! el fenerleri ile çevrede bulunan îşçiler normal günlerdeki gibi dağlarda gizlenen ve sayılan 10 sabah saat 08.00'de fabrikaya git civannda tahmin edilen arkadaşmekte ve bu kez grev görevlermi larına işaret vermişlerdir. sürdürmektedir. Sabah saat 08.00 Ancak gözcü olarak görevlendide işyerine gelenler 16'ya kadar, rilen bu iki kişi işlerini saptasaat 16'da gelenler de saat 2î'00'e nan saatten erken yaptnca soykadar grev yerinde kalmakta gun planı gerçekleşmemiştir. tiçüncü vardiya da 24'den sonra El fenerleri ile yapılan lçagrev nöbptinl almaktadır. reüer Uzeıine dagda gizlenen şe(Dermau Sa. 7, 8Ü. 1 de) (DeTUU Sa. 7, Sü. 4 de) A leplere tavlz verdl. Türklerinkinl kabul etmeye yanajmadı. Almanlann bir kısmı bununla yetinip RTevi ton» erdirmeye razı oldu. Türklerin bir kısmı İse direnmeye devam etmek istedi.. V» fabrikada Türk • Alman kav. galan çıkmaya başladı. Ba, polisin müdahaleslne vesile oldu Bir yandan Alman Isçilerinin demir çubuklan... (ki, Türk tşçilert «Bunlar fabrika işçisi degildi. îşçl kıyafetine sokulup dısardan getirildu diye demeç veriyorlar). bert yandan Alman polislerinin coplan.. Bunlar yüz küsur lsçimizin sırtında. omuzunda. kafasında patladi... Şimdt bunlann 30'u hastanede.. 8'inin durumu dddi... G8zaltına alınanlar arasında İse 4 A> man'a karsı 15 Türk var.. Durum Alman basınmdan öğrenebildiğimiz kadariyle bu... Pek çok sazetede bu kofida yanlar. vnrumlar çik tı. 3 milyon tirajli «Bild» gazetesi, «Almanlar, kendi fabrikalanm Türklerin elinden savaşa savaşa kurtardılar» gibj ırkçı manşetler çekerken. ciddi gazeteler. olayl'nn tfmH ned»Tiieri Uzerinde durdular... tşverenin tutumunu da eleştirdiler. Almanya'da tnj tartışma hâlâ devam edlyor... Kim ne dereceye kadar haklı? Kim (Deraınj Sa. t, Su. 1 de) S ecim hakkı, B»tı demokra»ilerinde büyük mücadelelerle kazanılmıstır. Bütün vatandsşların seçime katılabilmesi. fizli oy acık tasnif vöntenıleri, bazen yüzyıllar süren bir kavfanın sonucunda sa|Unmıştır. Birinei Dünya Savaşı basladıfında tnpltere'de aşajı yukarı 45 milyon kişi yaşıyordn. Bn nüfus içindeki 15 milyon regit erke|in ancak yarısı oy verrae hakkına Mhipti. Erkeklerin yarısı ve kadınlann tnmö oy verme hakkmdan yoksnndn. Demek ki, Batı dtmokrasisinin beşi^i saydığımız ba«ı ülkelerde bile genel oy kavramının tarihi. sanıldığı kadar eski defildir. Isviçre'de ise kadınlann seçime katılmaları. ba«ı kantonlard» birkaç yıl once kabul edilmiııtİT. Türldye'de tkinei Düny» SaTM> Mnnna dek tek partili re Ereğli grevi olaysız sürüyor Başkonsolos Balkan; «Ecevit Doğu Berlin'de kimseyle görüşmedi; birlikte turistik bîr aezi vaotık» dedi ANKARA (Cumhnriyet Bürofn) AP Genel Idare Kurulu fiyed Seyfi Öztürk'ün, 1970'te CHP Genel Sekreteri olan Bülent Ecevit'in Doğu Berlin'de bazı îüpheli kişilerle özel toplantılar yaptığı yolundaki iddiası konusund» e ta rihteki Berlin Başkonsolosu Nejat Balkan, bir soru uzerine «îce vit, De{u Berlin'de ısdeea turlft İ (Dmm ta. 7, 8Û. 1 de)