Katalog

ikmal fmtihanına Hazırlanan Yavrunuza En Büyuk Yardımcı Cilt halinde çıktı. Taksitle de satılır. OCAK KİTAP DAĞITIM ŞTİ. ve BATEŞ Toptan Satış Yerleri: İstanbulda Babıâli de ANSİKLOPEDİSİ'dir ÜLKÜ OKUL RENKLİ Cumhuri Kurucusu: YUNTJS NADİ >îoprak Bizim Canımız 15 Eylü! Cumartesi 1973 Genel Da&ıtun: GEDA Ödemeli istrme adresi: P. K.: 359 Hikmel Çetinkaya Haşhaş, üzüm. tütün, pamuk, incir ve ayçiçeğî üreticilerinin gercek öyküsü tZMtR 50. yıl; sayı: 17644 Telgraf v e m c k t u p a d r e ı i : C u m h u r . \ e i l s t a n b u l Posta K u t u s u : Istanbul N o 248 T e l e t o n l a r : 2 2 4 2 9 0 22 42 96 22 42 97 22 42 98 224299 Askerî Savcı, Devlet Güvenlik Mahkemeleri Kuruluş Kanunu Geçici Maddesinin Anayasaya aykırı olduğımu söyledi NATO'da görevll bulunduğu Sanık avukatlan 11 Temtmi! sırada, bu orgute alt gizlı bıl1973 tarihinde yururluğe gıren gılerı Doğu bloku ulkelerıne sat 1773 sayıh Milli Güvenlik Maht'ğı ıddıa edilen Nahit Imre'kemeleri kuruluş kanununun ge nın yargılanmasına dun de. rfe çici 1. maddesinin, Anayasa'nın vam edllmıştır. Birinci Ordu 32. maddesind'ekı «tabii hâkim Askeri Mahkemesındc yapılan. nazariyesıne» aykın olduğunu duruşmada, Devlet Guvenlik ıddia ederek, bu maddenin ıpMahkemeleri kuruluş kanunutalı ıçin Anayasa Mahkemesine run geçici 1. maddesinin Anabaşvurulmasını istemiştir. Asyasa'ya aykırı olduğu one sukeri Savcı Yrb. Sırrı Akbay rulmustur. ria aynı ısteğe katılarak. mahkemeden bu konuda karar ver mesini talep etmıştir. Birinci Ordu Askeri Mahke ı mesince hakkında daha once ve. rılmış bulunan «id'am» kararı [ nın Askerî Yargıtay tarafınaan ' bozulması üzerıne yeniden yargılanmasına başlanan Imre'rm, bugunku durumda Mılli Guven lik Mahkemesinde yargılanması gerekeceği. zira casusluk dava lanna da bu mahkemelerm bak makla gorevlı olduğu iddia edil mıştır lddia\a göre, tabıi hâkım ılkesine gore, davaya Askerî Mahkemerin bakma olana ğı kalmaJığı one surulmustur. Duruşma ayrıca, sanık avukatlan Nahıt îmre'nın serbest bırakılmasını da istemışlerdır. İstek j kabul edilmemıştır. Mahkeme «Anayasaya aykın' lık» ıddıası konusunda bır karar vermelc uzere, duruşmayı 40 gun sonraya ertelemiştır. ı CUNTANIN BAŞI GENERAL UGARTE KENDİSİNİ CUMHURBAŞKANI ILÂN ETTİ BAZI HABERLERE GÖRE ESKİ KARA KUVVETLERİ KOMUTANI PRATS, YÖNETİMİNDEKİ BİRLİKLERLE BAŞKENT SANTİAGO'YA DOGRU İLERLİYOR CUNTA YAYINLADIĞI BİLDİRİDE, OR. DUDAKİ KOPMAYI ÖNLEMEK IÇİN. ALLENDE'NİN D O S T U PRATS'IN AÇIKLAMA YAPACAÛINI BEURTTI YUNUS NADİ ARMAĞANI YARISMASI 1973 • 1974 Şili'de bazı birlikler Cuntaya karşı çıkıyor SANTtAGO Şıh'de kuvvet kullanarak yonetımı ele alan askeri cunta. dün, Başkan Allendenın ol*drnunden bu yana devam eden çarpışmaların, Başkent San tıago'da durdugunu açiKİamıştır. Ote yandan çeşitli kaynaklann haberlerine göre, eskı Savunma Bakanı ve Kara Kuvvetlen Komutanı Geneıal Prats yonetımın DIŞ HABERLER SERVİSÎ de buîunin bazı birlikler, cunta kuvvetlerıyle şiddetlı çarpışmalar yapmaktadırlar. Yıne bu kaynaklar, Prats ve yönetımındeiı bırlıklenn Santiago'ya doğru ıle r lediklerinJ bildırmiîlerdir. öte yandan, hükümet adına açıklama yapan kişıler, Pr»ts'ın dırenme hareketinin başına geçmesınden kısa bir süre sonra tutuklandığı nı iddia etmişlerdır. Cunta *yn ca dün yaymladığı bır bıldirıde. Allende'nin intihar ettığtni tek rarlamış ve direndiğı belırtılen General rrats'm, 24 saat içınde ordu içindeki kopmayı önleye cek bir açıklama yapmaya karar verdığıni öne sürmüstür. Siyasi gozlemcıler. bu bildırınin, cunt» (Devamı Sa. 1, Sü. 2 de) Cemal Gürsel olum yıldönümü nedeniyle anıldı ANKARA Turkiye Cumhumetının Dorduncıi Cumhurbâşkam Ceraal Gursel. olumanun yedıccı yıldonümu dolayısıjla dün Anıtkabir'deki mezarı bâsıno*a duzenlenen törenle anılmıştır. Torene Cumhurbaşkanı Fahri | Koruturk adına Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Büyükelçi Fuat Bayramoğîu, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Semih Sancar, Anavasa Mahkemesi Başkanı Muhıttin Taylan, Başbakan Yardımcısı Kemal Satır, Hava Kuvvet'eri Komutanı OrgenPral Emin Alpkaja, Kara ve Derız Kuvvetleri Kurmay Başkanları ve diğer yetkililer katıl I mışlardir. ' ' Cumhurbaşkanhğı Genel Sek | reten Buyukelçi Bayramoğlu' ı nun Cemal Gursel'ın mezarına ı çelenk koymasından sonra saygı duruşunda bulunulmustur (THA) lstanbul CHP ' listesinde Ülker ile Özbay'ın sırasını genel merkez saptayacak ANKARA Yuksek Seçim Kurulu, Istanbul'da esıt oy alan ıki CHP' mılletvekili adaM Reşıt Ül ı ker ıle îlhan Özbay'm aday sıra numarasınm partı genel merkezınce saptanmasını kararlaştırmıştır. lstanbul CHP mllletvekili aday listesinde 13. sırayı alan Resit, Ulker. II Seçim Kuruluna verdıği dilekçede. kendısınden bır oncekı sırayı alan Ilhan Özbay'ın bir fazla oy aldığını, bu nedenle oyla nn esit sayılması gerektığmi belirtmış ve bu konuda karar alın masmı istemiştir. II Seçim Kuru lu, tek oyun geçersiz sayılması yolunda dilekçede sarahat bulun madığı gerekçesıyle ıtırazı reddetmıştir. Bunun üzerine Ülker, Yuksek Seçım Kuruluna başvurmuştur. Yulrsek Seçım Kurulu da, Ülker ve O7bay'ın 1503'er oy aldıklarını j kabul ederek. oyların eşıt sayıîmasına \c adav sıra numarası nın da CHP Genel Merkezmce saptanmasına karar verrruştır Yük<;ek Seçım Kurulunun konuda ıliskin kararı dunkü REsmî Gazerede \avım!anm:ştır. (THA1 Askeri bir darbe sonunda iktidardan düşürülen VP Intihar ettİRİ açıklanan Şill Devlet Başkanı Salvad ° r Allende lehinde yapıUn gösteriler devım etmektedir. Resimde, Roma'da Allende'yi deviren darbecileri protesto eden kalabalık EÖriilüyor. (Radyofoto: THA) Allende uçakla yurt dışma gıtmesmi öneren generale "BırŞılı Devlet Başkanı kaçmaz,, cevabını Konu;, Cumhuriyet'in 50. yılında Türk Basını TUrkiye'ye matbaa makinesl, icadından üü yüz elU yıl sonra gırebildı Bu gecıkmenın, ülkemız adına nelere malolduğu tarih kitaplannda yazıhdır. Turkçe vayımlanan ilk gazete Takvimı Vakayı'dir. Padışah 2'ncı Mahrrut'un fermanıyle çıkanlar Takvimı Vakayı'den sonra Türk basını uzun bir tarih sürecinden geçerek bugünlere varmıstır. Cumhuriyet'in 50'nci yılında Türk basını teknık bakımdan ilen bir düzeydedir. Nitelik ve nicelik açısmdao gelışmlştır. Buna ragmen, büyuyen basınımızın sorunla n da büyümüstür. Ülkenin toplumsal yaşamında «Dördüncü Kuvvet» olarak önemll bir görevi bulunan basınınus, btifUnltre hangl asamalardan geçerek gelmiştir? Unutuloıamalıdır ki, Cumhuriyetimiz bir Milll Kurtulus Savaşıyle doğdu. Bu savaşta, belki teknık açıdan yoksul, boyutları bakımından fakır ama işlevi bakımdan çok etkili bir Türk basını vardı. Daha sonra Atatürk devrimleri döneminde basının önemi suregelmış, çoic partili düzeyden bu yana da partiler yelpazesine ve yaşadıgımuî donemin gereklerine göre bir basın oluşmuştur. Her toplumun basınında toplumun yapısından gelea nitelikler görülür. lşte 60 yülık Cumhunyet tarıhı boyunca basının nitelik ve nıcelık bakımından ıncelenmesi re Atatürk devrimleriyle demokrasi açısından değerlendirümesi bu yıl YUNUS NADİ ARMAGANl YARISMASI'nın konusu olarak seçilmiştir. 50 yıllık Cumhuriyet döneminde basınımızın bilânçosunu bilimsel açıdan ortay» koymaian için okurlanmızı yanşmaya çağınyo vermış AP ve DP seçim bildirgelerinin bazı bölümleri açıklandı Cl'MHURÎYET HABER MERKEZİ AP seçim bıldırgesinin sanayi, tanm, orman ve enerji: DP nin ise vergı polıtıkası bolumlerı dün açıklanmıştır. A>rıca. dun bır demeç veren CHP Gen'l Sekreter Yarcfımcısı Turan Guneş, seçim bildırges'nrieki goruş lere gore. AP'rın en çok AP den şıkâyetçi olma?ı gerektığın; belırtmistir. CGP Genel Başka nı Prof. Turhan Fevzıoglu, par tisine verılen her ojun, mutlaka miüet yararınu değerlendırıleceğını soylemiş. MHP Genel Sekreteri Mustafa Kemal Erkovan ise, AP'nın denenmis şlosanlarla seçıme gırdiğınl one surmuçtur. Bayan Allende Eşim faşist bir komploya kurban gitti,, MENDOZA (Arjantin) Mek sıka Hukümetinm Myasal ğın ma hakkı tanıdığı Şili Cumhurbaşkanı Salvad'or Allende'nin eşı bayan Hortensia Bussi de Allende, «Sıîı'den ayrılmayacağını» soylemıstır. Bayan Allende, Meksıka da çıkan «Excelsıor» gazete«ının ozel muhabirıne verdıği demeçte, «Butun dunya Şılı'de neler donduğunu bılı> or. Başsan Allende, ıhanete uğradı ve faşist bır komployîa ışbasından uzaklaştırıldı. Cenazesi tam bir gızlüık ıçınd'e toprağa verildl» demı^tır. Eşmi son kez, Pazartesi gecesi verilen >emekte çorduğuna bildıren bayan Allende, ertesı sabah saat 07 40'da eşınin telefonuyla uyandığını ve kendisine. «Moneda'dan telefon edivo rum. Durum ciddı. Deniz Ku\vetleri ayaklandı. Oradan ayrıl ma. Başkanlık Sarayından çık mam olanaksız» dedîğini bildır mıstir. lirdığini ve arkasmdan uçakların yaylım ateşı ile karşılastığı nı kayd'etmıstır. Bayan Allende, başkanlık konutundaki muhafızlara, askerlerin üzerine ateş açmalannı emrettiğını. fakat bombardıman baslayınca muhafızlann bu emri dinlemedıklerıni blldirmiş, uçakların yakıt ikmalı içın uslerine donmelerinden faydalanarak, şoforu Carlos Tello'nun bır aralık başkanlık konutunun arka avlusuna yanaştırdığı otomobille eski Malıye Bakanı Felipe Herrera'nın erıne gıttiğıni ve geceyi orada geçirdiğinı anlatmıstır. Bayan Allende, hikâ ye«inın bu noktasında durmuş ve =unları söylemiştır: «Kocam saat 14 M ıle 16.00 ara sında ölmus olmah» Bayan Allende, darbeden bir gün sonra, telefor.la Salvador"un hastanede yaralı bulunduğunun kendi«ine bildirıldiğıni, ancak burada bir generalin, «Hanımefendi ben Salvador Allen(Devamı Sa. 7, Sü. 5 de) AP bildirgesi AP seçim bildlrge^'.nm sanavı politikaM bolumunde, bu polıtı kanın esasını «Gelecekte bır AET ulkesı olacağız var«ayımı» nın olusturacağı belırtılmekte «Kurulmus ve kurulacak sana yimiz, lthaiâta drcnuklukten, ıh racata donukluğe vor.el^ılecek(Devamı Sa. 7. Sü. I de) SEÇİM 73 MÜCAHİTBEŞER BURSA ve BİLECİK izlenimlerini anlatıyor Bugün 5. sayfamızda Hava akını başhyor Daha sonra esinın radyodan Sılı halkına son konusmasını dm lediğıni, bu arada oğle üzen Moneda Sarayına telefon ettiğın de, ancak cevap alamadısım an latan bayan Allende, saat 11.30 sıralarında oturduğu kor.utun ı zerınde kes:f helıkopterleri be YuDanistan denız ve havayolu giriş çıkışmı serbest bıraktı, taşıtlar karayolundan konvoy halinde geçebilecek ANKARA, (Camtaıriyet Börosn) «Asya1« tipi şap hastalığı nedeniyle Yunanistan'ın sınırlarını kapaması üzerine Dışişleri Bakanlığının yaptığı temaslar olumlu sonuç vermıştir. Dün sabah, Dışişleri Bakanlığına gelen Yunanistan'ın Ankara Buyükelçisı, kara yolundan konvoylar halinde transit geçişe, deniz ve hava yolundan da geçislere izin verıleceğini ve bu uygulamaya hetnen başlayacağını bildirmıstir. LOVDRA Şili başkenM Santiago'daki Başkanlık Sarayı La Moneda'da bulunan ve darbe sırasındaki gelışmeleri yakından izleme ıırsatını bulan gbrgü tanıklarının ifadesine göre, Salvador Allende sarayın savunmasını sonuna kadar bızzat yönetmiş Te her şeyin bittiğini anladıktan son ra ıntihar ederek hayatına, »on vermiştir. Görgü tanıklannın ifadesine göre, son dakikalara kadar Allende'nin yanından ayrılmayan ve Şili'nin en sevilen gaze tecılerinden biri olan Augusto «El PerTO» Olivares te sarayı lsgal etmeğe çalışanlara karşı çarpışrruş, sonunda o da Allende gıbi intihar ederek hayatına son vermiştir. Olaylann hızla gelistıği bır sıradft La Moneda sarayın da bulunan bir görgü tanığı, Baskan Allende'nin son dakikalannı (Devamı Sa. 7, Sü. 3 de) ruv Yarışma koşulları 1973 1974 Yunus Nadl Armaganı yansması, «Cumhuriyet çağuıda Türk basını» konuludur. Yanşmnnın koşullan asağıdaki maddelerde düzenlenmistir: 1) cCumhuriyetin 50. yılında basını sorununu ela alan bilimsel incslemeler yanşmaya katüabilir. 2) Ysnsmaya gönderilecek lncelemelerin kaç sayfa olacagı konusunda bir sınırlama yoktur. 3) Yanşmaya katılacak lncelemeler yayımlanmıs •eya yayımlanmamış olabilir. Ancak 1972 nlından önce yayımlanmıs eserler yanşmaya katılamazlar. 4) Yazarın takma adla yanşmaya katılması yanşma kosullanna aykındır. 5) Yanşmaya katılmak inceleme sahibinin vetkısindedır. Ancak, üniversite, fakülte. vüksek okul enstıtü, devlete bajlı veya öxel yaym kurumlan ışçi ve işveren sendikalan, gençlik kurumlan yazann onayını alarak vanşmaya eser gönderebilirler. 6) Yanşmaya katılacak incelemeler 12 adet olarak 31 Mart 1974 tarihine kadar bir müracaat mektubu, açık adres, eser sahıbınln fotoğrafı ve bıyografısiyle bwlikte asağıdaki adrese gönderilmelidir: Cumhnriyet Gazetesi Tonn» Nsdi Armaganı 1973 • 1974 Caiaioğin ürtanbul. AYBAR, ŞİLİ OLAYLARINDAN EMPERYALİST GÜÇLERİN SORUMLU OLDUĞUNU SÖYLEDİ A pLAYLARJN GERÇEK atılı demokrasi rcjimi. çoğulcu, plüralıst bir sıstemdır.. Bunun tersıni düşünmek, sistemin özü>le bağdaşmaz. En sajçdan en sola kadar siyasî partıler oiacak ve bu siyasî partiler n>unun kurallarma uyarak iktidara geçmoı sınayacaklardır. Batılı clrmnkrasinin özünrie plü rslijm övlesine bir tcmeldir ki. iktidara eeıtiklerindp çoijulcu rejime son tereceklerinı açık *eja gizli srivleren akımlara da vapısında yer »ermektedir. *er vermek zorundadır. Batılı ülkelerde en sagdan en sola dek ber »oy Barış ve Demokrasi Için fikir akımına ve örgüte yer ve> rilmesı, sistemin özündeki gerekçeye davanmaktadır. Yüzyıllardan beri Batı kamuoruna mal olmuş bu fikir, siyasi özgfirlükleri Batı için vazgeçilemez bir niteliğe eriştirmiştir. Nitekim fişist ve komünist akımlann Batı toplumunda siyasî yclpaze için de ıprlerini almalan, doğal karşılanmakta, Batı demokrasisinin bir pereği saulmaktadır. Ne var ki ilk kez hir Marksist siyasi liderin seçilmesı. iktidara fpçmesi. Batı Avrupa'd» değil, askeri darbeler ülkesi olarak bilinen Güney Amerika'da olanak kazanmıştır. Gerçi Şili, relenekieri bakımından Batı demokrasileri örneğine çok uzun bir geçmi«Ic hajlı>dı.. Buna rağmen Güney Amerika bölsresinde bulunması, ekonomisinin yapıiı. toprak düzeni bakımından birtakım ağır sortınlar karşısında bıılnnuyordu. Barıj içinde ve Batı drmokrasilerlnin ilkelerine riayet ederek politika. sını yüriitmeye çalışan Allende' ••• (Devamı Sa. 7, Sü. 4 de) Pilotun yanlışlıkla sinyal vermesi yüzünden, Haile Selasiye'nin bulunduğu uçağın kaçırıldığı sanıldı KÖLN Batı Almanya'yı ziyaretten sonra ülkesine dbnmek üzere Köln'den yola çıkan Etiyopya Imparatoru Haile Selasi ye'nın bındiği Boeıng 707 uçağı nın, pilotun yanlışliKİa sinyal veamesi yüzünden kaçınldığı sanılmıştır. ı Uçafın pilotu, Müano üzerinde yanlışlıkla alârm düğmesine basmış bunun üzerine Roma ve Milano Hava kulelerinde bulunan uzmanlar, uçağın kaçırılmakta ol duğunu bildirmişlerdır. Pilot daha sonra havaalar.lanna me?aj gondererek, bir hava korsanlığının soz konusu olmadığını bıldırrruştir. Cçak Adısababa havtaianı n» lnmljtlr. ANKARA, (Cnmhnriyet Bfirom) Bağımsız îstanbul Milletvekili Mehmet Ali Aybar, dün Şili olaylan ile ilgili olarak verdiği demeçte, «AÛetıde deneyinin trajik bir biçimde son bulması, (Devamıı Sa.a 7,,Su. 55de) ) ( ea Dv m S . 7 S . u d e T) 31 Mart 1974 tanhine Kadar gönderilecek eserler, flnce Yunus Nadi Annağanı Küçük Jünsınce mceıenecek; yanşmaya katılacak uygunlukta ve degerde bulunanlar son seçim için Yunus Nadi Armaganı Büyuk Jürısı' ne sunulacaktır. Yarışmada verilecek ödüller: Birincıye 10.000, ikinciye 5.000, Uçüncüye 3.000 TL.'sıdır. h^HBMi^ü^^HMHHiMHaHH B öte yandan, dün bir açıklama yapan Dışişleri Bakanlığı lözcusü Semıh Akbil. Yunanistan' ın sınır kapılarını kapatma fca IZMtR Un, şarap ve tahin helvası fiyatlarına zam yapılmışrannı kaldırdığını, alınan tedbir lerde bazı değlşiklikler yaptığı tır. Mensucat satışlannın da bunı, karayolundan gelecek tasıt günden itibaren yüzde 10 zamlı yapılacağı öğrenilmiştir. Aynca ların konvoylar halinde geçışine izin venldljini. hava ve de SEKA'nın da mukavra ve diğer ba?ı ürünlerine zam gelmıştir. nız yolu ıle gelecek yolculann da Yunanlstan'a gtrebilecekleözel sektör şarap fabrikatörlerini. ancak araçlann hastalığa nnin şaraba vantıklan zam yüzkarşı dezenfekte edilecegini, bu de 25 oranındadır. tljrililer şaraarada Türk ve Yunan veterlner ba yapılan zammın gerekcesi olalerinden kurulu heyetlerin alı rak Uzüm fivatlarında bu yılki nscak tedbtrler konusunda gö anormal «rtışlan göstermektedır rüjmeltr vtpacaklırını blldir ler. . aüıtlr. * Tahin ve tahin helvası fly*t> Mensucata 3. kez zam geldi. Tahin helva ve un fiyatları da yükseldi lanna gelen zam da yüzde 50 oranındadır. Yeni zammın uygulanmağa baslamasivla toptancı piyasalannda tahin 15.00, tahin helvası 12.50 turuştan satılmağa başlanmiîtır. Tahin ve tahiD helvası fiyatlanndaki vükselmp susam fiyatlanndaki artısa baSlanmıstır. tleililer susam fivatlannı bir hafta flnce 600 kurus Iker) bugünlerde 980 • 1000 lcurusa yükseldığinl belirtmislerdir. Perakende 17 • 20 liradfia sahlmasına başlanan tahin ve helva fıyatlannda kış avlarında yenı fiyat artışlarının da beklendıği ilen sürülmüstür Serbest pivasada un fivatlanna vüzde 5 • 10 araçmda veni bır zam vapılmiştır BuSdav fıvatla nndnki dpvamiı artıs vÜ7iinrtpn un fivatımn da devamlı arttığını beürten ilgililen liş «Un fivatlanndaki veni vüksebütün unlu marlriplpri de et> r)emi$lPrdlr. (Devamı Sa. 7, Sü 6 da)