Katalog

CUMHURÎYET 8 Ağustos 1973 KIEKİ UMLü Bı'lÜM *Afift| ' Jfü W*,*ANltf. îÇT TUfBtUN S&LÇUfC Alaca Karanlıkta.. AYSEL ALPSAL.23 Onun loin gUzel halacığım. Yesimin jamanmı yaşamaktan korkmayın! Bu zarnanı anlayamamaktan, bu zamanuun geirsınde knlmaktac, bu samana katıiamamaktan korksun... Çiğdem arkasına yaslandı Kollannı havaya kaldırdı. Anneciğim hera bırak da Yefira hayatın tadını çıkarsm! dedi kırık bir sesle. Ban» baksanal O yaşlarda öyle sıkıdaydım ki... Değil hayatm tadını çıkarmak, hayatm ne demek olduğunu bil» bilmiyordum. Şimdi biüyorum ama neye yarar? Tat alma duyfumu, güctimü yitirdim artık! Ayşe Hsnım koltuğa basım koynp gözlertnl kapayan kızına, ki2gınlıkla baktı. Sonra kızgınlığı eriyiverdi. Çiğdemin bu »essiı kınklığı yürefin! bnrmustu. Bizden şikâyetçt olamazsm, dedi yumusak, kandıncı bir aesle. Seni aıktık sayılmaz. NiHifer dese, neyse. Ama sen istediğini yaptın! Yal Ya! diye, Çlgdem başmt kaldırdı. Kafesteki kuşun, kafesin içinde istediği yera uçtnası pbt . Değtl mi? Hıh! dedi. yaslı kadın, ayaga kalkarken, ben yatıyorum. lyi geceler annecıgim' Melânat Haaıma ne diyecegiml Evlenmeye niyetim olmadığını söyle anneciğim! Hele sırf evlenmiş olmak için evlen» meye hiç!.. Bir sey söylemeden, kUçtik adımlarla odadan çıkan annesinin ardından gülümseyerek baktı. Fatmaya göz kırptı. Ayaklarını çekti. Koltuğun üstüne büzüldü. Katlanıp oraya kon muş. sonra da unutulmuş bir ne&neydi sanki.. Kıvnmlarına büzün serpilmis mendü... Eyy! Ne oluyoruz? Düşünüyorum: Dostoyevski «Düşünen lnsan hiç i? förmez:» der. «Yer altı dünyası» adlı kitabında. Bu söz okuduğumdan beri aklımdan çıkmaz... Kalkafro öfteyse! Bu saatte de yatmak tan başka n» yapiîırİ Gulerek odadan çıktılar. Fatma yatakta konuşurken uyuyuvermişti. Çiğdemae saatlerce dönüp durdu. Yanında uyuyan Fatmaya imrenerek bakıyordu. £onuntia düşünceleri birbirine kanşu, karardı, kocaman bir göz oldu. Yavaş yavaş agırla$ıp kapandı. IV Vmnn... Vmnn... Vınnn... Madeni ses odalarda dönüp duruyordu. Böne nplaya Çiğdem'in yatağırun üstüne dek gekniçti. Kızın gözleri hafıiçe aralandı. Yeniden daldı. Ama bu ses yakasını bırakmıyordu ki... Çitdem atlam*klı bir yüzle kapıya baktı. Allah kahretsin! Çamaşır yıkıyorlar, di ye bagırdı. Saate baktı sekiz buçuktu. «Pazar günü sekiz buçukta, kaltahr mı?> diye kendinı yataga attı. Yatak aımsıcakU. Gözlerini yumdu. Beyninde bir nokta uyu»mus onu uykuya çekiyordu. Gevşedi. Vınrm... Vımın... Vmnn... Beynl karanlık ağ içinde sallanıp duruyordu. Ses bu ağı yukan çekiyor, yeniden dü«ilyordu. Sonunda dogruldu. Gözlerinl ogusturdu. Kalktı, gerindi. Henua tam uyanmanustı. Uzand], sabahlıgıra aldı. Bir kolunu taktı, öbürünü giyerken kapıyı açtı. Gözleri yanıyordu. GUnaydm ablacıgım. Döndü. Seherdi. Yerlerl siüyordu. Yttett pirıl ptnldı. Sesind* binlerce mutluluk ıçıgl yaruyordu. GUnaydm Seher. Pazar günü çsmaaır ytkamayı da nerden çıkardınız kuzum? Kusura kalma abla, anadan ben l«te. dim. Perşembe doktorlara gittim de... Kızmadın di'mi ablaT Yo! Yo! dedl Çigdem a|zının Içinden. «Canı nasıl konusmak isüyor» diye dujünür. ken. Sen benlm bi danecik ablamsın. Biliyon mu dtin bize Aliler geldi. Evlenıyok yakında. Dügünüme geUp beni süslen, di'mi? Tabii Seher. Hele o gun olsun da... Çiğdem yilrüyünce Seher yerlerl silmeye T6 türkü söylemeye baslamıstı. AUyi gördüm Aliyl Musa ile Tur dağmda. Çiğdem döndü, Seherin yere eğıli basına, güçlü kollarına, pürüzsüz, sevinç taşan sesine imrendi. Gülümsedi. O da canlanmıştı. Elinl yüzünü yıkadıktan sonra masanın Ustündekl bütün gazeteleri toplayıp odaaına gitti. Perdelert açtı. Yataga uzandı. Gazetelerden birini aldı. Haberleri okuyordu. Gbzü bir resme takıtdı. Önce ilgislz baktt. Sonra dogruldu. Tanımıstı. « O... O... Fırat. FIRATtı.» Gözleri Emirgân'a dek uzandı .. Sonra dO nUp gazetede resmin üstünde durdu. CDerasn rar) 0. yılında Lozan dan gunumuze Yazan: Hıfzı Veldet Lozan Konferansında eşitlik ve bağımsızlık savaşı.. Sayın Ismet Inönü, Lozan Konferansı Belge v» Tutanaklartnın, Seha Meray çevirisin» yazdığı önsözun bir yerind* •öyle dlyor: «Müzakerere nan, eşit »»rtlarU müzakere edecefimiz nazarî olarak kaıarUçtınJmıştı. 1318 galipleri bn şartı nazar! ol&r&k kabul edtrler ve tatbikatta ajırlıklarını basks istikamftlere yöneltmeye çalısırlardı. llk fünden itibaren kon/eranşın tşif jartlan, tnilletlerın lcti'ktâli havasi Tehakkının mönakaşasuu her resüe ile yenHefflk»' toplantı salonuna girip yerlerinl 8lmışlar.» Bu olayı nakleden rah metli arkadasım Prcıl. Dr. Ya Lozan AnÜapnaM »onuçlarııu onaylayan TBMM üyelerinden bir frup Atatürk'to birükt. Itodi» binası ruz Abadan: «Alman yazan, o onünde. lamanki gallp devletler psiko kı (8) bu antlaşma lle TUrkiye leri bir yana, Tfirk gibi blrincl Başbakanı Lloyd George, «L«lojisi karsısında Türk murahhaa sınıf aavasçı bir yaratıga karsı için kesin olarak tanınmıstır. U san, Ingiltere'nin bngüne degin heyeti başkanının çok teferruata blöf yapmayı denemek lyi delusal Kurtuluş Savasının elde yaptığı antlasmalann en alçaltıgiden bu dikkat ve itinasının ta ediien sonucunu, sundugum ant cısıdır» demişti. ğildir. Bu oynn ancak korkakmamen yerinde olduğu nokta laşma ve belgeler saptamakulara uygulanabillr. Türkler Isin Aynı lngiliz devlet adamı, dasında ısrar ediyor» demektedir. dır. Bunlar için size aynca bir ciddUiğini veya gevsekliğlni derha Lozan Antlaşması yapılma(7). hal anlarlar. Eğer isterseniz didan, Mudanya Silâh Bırakışmaözet yapayım: Türdes re bfltünyebiliriz ki biz Türklere karsı leşmis bir vatan; bunon içinde sı Sözleşmesinin nedenlerini de, İsmet Paşanuı Anlaşmayı dıjanya karsı normal olmayan Mançester'deki Keform Club'de tehditlerde bulunduk. Ancak k« sin karar veriUnemisse, tehdit baglardan ve hükümet İçinde şöyle açıklamıştı: her zaman hata olur. Biz yalru» «Yunan bozgunundan sonra hükümet ntteliginde ayncalıkJar. durum çok tehlikeliydi. Onun tehdit etmedik, eî'leme geçmeye dan arınmış bir durum; normal üttrkiycnia DisiKleil Bakarati» de karar vermiştik. Tüfkler baolmayan mali ySkttmlerden knr için çabuk harekete geçnıemız Lozan'dakı Başdelegesi İsmet gerekiyordu. Askerl uzmanlannşı çabuklaştırmak amunuzda. tulmuş bir hal; aa\unma hakkı Pasa Büyük Mület Meclisinin 23 kesin, kaynaklan bol ve öifür mız, Boğazların iki kıyısmı tutki lçtenliğimızin bize bu karaAğustos 1923 tarihlı toplantısınn verdirdiğinl anladılar» (10). bir vatan. Bu vatanın adı: Tür madıkça geçiş serbestüğini veya da, Lozan Barış Antlaşmasuun Derüz Ticareti tarfigini rahatLloyde George'un bu konuskiye'dtr. O Türkiye U, bu antonaylanması için yaptığı konuslıkla sağlayamayacağımızı söyla masından birkaç gün sonra, II laşmalar onu tanımlamakta re diler. Türkler üzerimize yurümada şunlan söyiemişti: ekim 1922'de Türk Jandarmalan açıklamaktadır.» (9) düler. Fransızlar gerl çeklldiler. Istanbul'a ginnce, o da, kabıcTürkiyenin bağımsızlıgım ve İtalyanlar da onlan izlediler. nesinin istifasını vermek lorunDeğer yargılan gelecekteki güvenhğinl sagiayan Farzediniz ki biz de Fransızlar da kaldi. Türk zaferl bu TürJc Lozan Bans Antlaşmasının esas gibi davransaydıfc o zaman KuAtatUrk, Lozan Uzerine daha düşmaru lngiliz devlet adamını dayanagı şudur: Ülkenin yaşavajn Milliye Çanakkale'ye yerleöncekl yıllarda yapmış olduğu politika sahnesinden silrnisU. mını ve geleceğinı güven altına şecek ve oradan atacaklan son konuşmalarm bir özetl olarak, Lozan Konferansının bırincl alacak olan temel araç; aavnna dim, Boğazlan geçmek olacak1972'de bu antlaşma lçdn söyle doneminde îngılit Başdeleged ma hakkının bağsrt, kosulsus konuşmuştu: tı. Eğer Mudanya Konferansmolan Lord Curzon, TUrk • Yusaklı olmasıdır. Bu antlaşma da bu istegi kabul etmeseydiler, «Bu Antlaşma, Türk Ulutıraa nan abali mübadelesi sözlesmesi bu bakımdan bizi bütün büyük onları kim yerlerinden kıpırdakarşı yflzyıllardan beri hazırlaniçin: •Dunya bu karan gelecek ve galip uluslarm durumuna getacaktı? Hiç kimse (...) Bundan mıs ve Sevr Antlasmasi ile tayüzyıl içinde çok ağır bir sekil* başka, Boğaziçinde hoşa gitme*iriyor; bu önemli bir noktadır. mamlandığı «anılmıs büyfik bir de ödeyecektir» demişti. Bunu yen bir görünüm meydana geHiçbir uluslararası belge, bir u suikastin yıkılışını bildiren bir söylerken acaba bu değiş • tokulecekti: Milliyetçl Türkler Istan lusun geleceginin güven altına belgedir; Osmanlı döneml tarisun yeni bir dünya savaşı, hiç bul'a girecekti. Orüarın Boğazalınmasını sağlayamaz. Ulus, hinde benzeri teçmemiş olan si değüse yeni bir Türk • Yunan lan geçmesine müsaade edilseykendi geleceğinı ancak kendj ya yasal bir zaferin gonucudur.» savaşı doğuracağını mı düşünüdi, doğacak olayları düşünmek şam gücü ve azmiyle güven altıBuna karşı, 1919'da Yunanlı bile korkunçtu. öbür meziyetyordu, billnmez. Görkemll Ingina alabilir. (....) Savunma hak lan Türkiye'ye saldırtan lngiUz (Devamı 7. aayfada) Eşitlik savaşına ili^kin birkaç olay MALKOÇOĞLU yazan veçizenrAyhan BAŞOGLU BEYAZ İLÂHE Bu önsözdekl «her vesUe ile yeniledik» Himcesi, Ankara Hukuk Fakiiltesinde ötrenci iken, genel devletler hukuku hocamız. rahmetli Profesör Cemil Bilsel" in LOZAN bahsinde bize anlattıgı su olayı hatırlattı: TUrk Başdelegesi İsmet Paşa yine bir gün kursüde Türkiye'nin ege~ menlik haklanndan ve tam bağunsızlıgından söz etmiş. Onun araından İngılız Başdelegesi ve Dışişleri Bakanı magrur Lord Curzon kürsüye çıkarak: «Türk Başdelegesi burada her vesileyle Türkiye'nin bağunsızlığından söz ediyor. Burada gö. rüsme masasında Oulunan bütün devletler bagımsızdır. Hiç birinin delegesi bağımsulıktan söz etmiyor. Bu, gereksiz bir tekrardır» deyınce İsmet Pasa hemen söz aiıp: «Biz durup dururken bağımsızlıktan söz etmıyoruz. Eğer bu sözü sık sık kullanıyorsak, bağımsızhgımm zedeleyecek önerilerle buna zorlandıgımızdandır» yanıtını vermiş ve öbür delegelerin hak verici bakışları altında Ingillz delegesi buna karşı bir sey diyememis. Yine Profesör Cemil Bllsel'in lki ciltlik Lozan adlı eserinde anlattığma göre (6) Lozan Kon. feransının ilk günü, konîeransı bir söylevle açan Isviçre Devlet Bâîkanına tesekkür etmek uzere lngiliz Başdelegest Lord Curzon'un da bir nutiik söyleyeceğini îsmet Paşa haber almıs ve ondan sonra kendisi de konuşmaya karar vermis. Bir çok delege onu vaz geçirtnek istemiîler ama Paşa dinlememiş ve Lord Curzon sözünü bitirince hemen kürsüye cıkarak tsşekkür niteUğinde bir söylev vermiş. Ondan sonra Baskan, Yunan Başdelegesi Venizelos'un söz almasma lırsat vermeden açış oturumunu kapamış. Türkıye Başdelegesi böylece daha ilk gününden, konleransta bir yanda Türkiye, öbür yanda konferansa katılan öteki devletler olmak üzere, iki taral bulun duğunu ve bu iki tarafın hak ba kımından eşıt koşullar içınde olduğunu orada bulunan delegelere kanıtlamak amacını gütmüş tür. Ve, doğal olarak, çok yerinde bir davramşta bulunmuştur. Yine eşitlik konusunda, 2 E Temmuz 1923 tarihh Deutsche Allgemeine Zeitung adlt Alman gazetesinin başyazısında çıkan şu haberı okuyalım: «Türk delegeleri ilk kez kon{erans toplantı salonuna girince, orada kendilerine ayrılan yerdeki durumun ve döşemenın, öbür devlet delegelennlnkinden farklı olduğunu görür görmez, Türk Başdelegesi İsmet Paça: «Salonun hazırlığı daha tamam olmamış, bitince geliriz» demiş ve onun başkanlıgındakı delegeler kurulu hemen salonu ts'kei mış tsviçreli ilgıliler tela»la aradaki farkı giderdikten ve durum Türk Başdelegesine bıldiril dıkten sonradır ki. deiegeler. OİŞİ BOND TİFFANY JONES BU ÜZ.UH ĞİZ.Lİ IfALDlBA & a. S>E <yA GARTH