Katalog

CUMHTIRÎYET ü ADAMiN tfjUîtft ' ilü KAfcj TA^ıM/ APAMı Alaca Karanlıkta.AYSEL ALPSAL41 Saçlann boyleyken da konusabüiria diye bağırdı. Şimdi benl dinle O kus beynıni de biraa çaüsür. Bana doğru söylemeye bai! O Allahın belâsı güzelliğıni korum&yı bıraz unut da, gerçek bır mMn^ıyın gjbı davran. Anladın mı? Lâle korkuyla büzüldü. Ne olduğunu anlayamamıştı Kafası ıyıce dımnuştu. Hıçbır şey duşunemıyordu Koşeye sıkıştııümı» küçuk bır hayvandt. Gundüz'la arkadaşlığın oala «üruyor mu7 141e iyice sındı. Böyle bır soruyu hiç bek lemıyordu. Kocası davranıslanna hıç aldırmamıştı. Ne yapıyor, kımle konusuyor dıye ılgılenmemiştı. O da bunu tam kayıtsızlık olarak kabullenmisti. Çevresındekı arkadaslanmn kocalarının ortai davranışı boyleyüı Hıç kımse kimsenın Isıne kanşmardı. Fe&ı ne olmuştu sundı Turgut a? DuşünduğU, «Nasıi oevaplamalıyım''» sorusuydu. Sonunu aıUamamıs gıbi bakma O kadar da aptal değılsın Günduz'le bulusuyor musun? Baskaları da var mı ? Turgut sordugu soruyla, kendı üstüne fcoeaman bır kaya yuvarlamıştı. Tokatlar bırbıri arkasına Lalenın şaşkınlık ve korku dolu yuztine ınlyordu. Konuşsana! Konus! Lale tokatları yedıkçe büzülüyordu Omuzlannaan yakalamıstı Turgut. Kuvvetle sarsınca aglamaya basladı. Affet' Affet1 Ne olur. Sen beni sevmiyordun. Yalnızdan. Lale'nın ara ara sıraladığı kelımeler Turgut'a ulaşamıyordu. Kafasmın ıçuıde <Doğruymuş Benı aldatmıs. Aldatmış .» sözleri aralıksız zıplayan alevli toplaraı İlk âu>duğunda kendısını bu kadar etkılememiş olan bu gerçek şımdı bütun vücudunda dolaşan lozgın yeldı Kadının bogazma yapıştı Lalenın korkuyle açılmış gozleri çevrede doıaşıyor, ellennden kurtulmaya çalışıyor, çırpınıyordu. Turgut gozlerını kapattı. Şimaı kar&ısında üu kocaman goz duıuyordu Çıgdem'ın göz len .. Ona tıksıntıyle ve acıyle bakaiı ıkı kuca man fener goz! Aydınlatan. ışıidandıran ıkı fener gbz! EUerlni, yaptıklannı ajdınlatmıştı, Turgut ellerıni çektt Lâle boğazını tutarak kaUtı, sallanarak, ağlayarak odadan çıktı. Lile'yi öldurmeye kalkmıştı. Turgut adam ol ciürecekti.. Demin beynlne dek ulaşami»yan Lale'nin sdzleri, usul usul lçen aüzülüyorau. «Benı sevrruyordun. Yalnızdım» Valaa tnıydı? Bu eve getlrıp unuttuğu kadın yalan mı söylüyordu yalnızdıra derken7 Ayaga kalktı. Bu odada mutlu oldukJan gtırüer olmuştu .. Duvarlar, karyola bunu faatırlıyor mujdu acaoa? lnsarJarıri unuttutlaıını eşyalar saklar mıydj bir köşelerlnde? odada Turgut'un ayak seslerı vardı. Bir de salondan gslen ve gittıkçe yavaşlayan Lâle" nın aglayışı.. Başı önünde dışan çıktı. Salona geçtl Lale onu görünce korkuyla koltuga bürüldü Gözlert ağlamaktan kıpkırmızıydı. Turgut kadıoın önünde durdu: Aynlmamız gerekttğını anlaınışındır samrım. Seni ortada bırakacak değilım. Paraca yardım edeceglın Çocugun bende kaiması daha iyl olur. Zaten çocukla ugraştığm yoktu.. Yüıe dadısı bakar. Kadın aglamaya baçlanuştı. Turgut acıya rak baktı. Başı bnUnde salondan çıktı PardesusUnU gıyerken oğîunun sesını duydu Eğüıp çocugun saçlarınaan optu. Levent yedı yaşındajdı. Sarışın ve gurbuz bır çocuktu Babasma flıni salladı Sevımlı yuati Uzgundü Turgut kapıda ogluna baıup gulümsedi. Dıjarı çıktı Otomobılın cammda yalnızlık uçuşuyordu. Yafnıurlu gecede, yanıp sonen ışıklar içınden yalnızhk başını uzatmış onu gozluyordu. Yalnızlı|ın gozleri ıpıslaktı Istanbuı ısıak, ı^ıklar... Her şey ıslaktı Turgut'un yüreglyle ıslak ve karanlık «lj« yaramaz henfm bırıyım Para kazanmanın yollanm ıyı bılırlm. Babams» bunu 6g reaemlyecs|ırnden korkuyordu. Oysa en ı>ı bunu ttğrendırn. Başarılı ış adaını Yakışıklı ve başarılı 1? adamlarraıızdan Turgut Demırhanla bir film artıstı kadar guzel eşı... Mutlulukları gözlennden bellı oluyordu.. Lafa bak! Bümem hangı gazetenta deaikodu sütununda bir resim altı.. Mutlu ha!» Şu anki yalnızlığını, mutsuzıuğuru yureğıne dolan karanlıgı sümek ıçm, para ıle alı. nacajc blr çare var mıydı? Para ile alınacak? PARA üe. «PARA önemll ml benım Için? Yalnızca para kazanmak için miydl bunca dldlnmemv 'ioksa yalnızca kazanmak mı?» Onu, bu gecekl karanlıga, yalnızlığa ıten, ezen glttlkçe devleşen, nefes aldırmayan işi miydi? Yann yuıe masasmın başına geçtp başarılı ış adamı rolunü surdurebılecek mıvdı' Sımdı yaptıgı Işlerın tümu de gozunde onemını yıtırmıştı. Butlın yaşamı kotu duzenlenmi» Mr gUldürü, kendlsl de jreteneküz bir oyuncuydu.. Şlnıdilye dek hlç kendl kendlslyle başbaşa kaldıgı olmaniîtı Hep bır lşl olırnı?. tu. Yüzunü tnıru?turdu. •Bütun bunlsrı dUfunmenin ne yaran var sankı?» Nedenl ne olursa olsun, eUerinl kollannı bajlayan, yureglne «lnslce yerle»eo kopkoyu bır yalnızlıktı Bınsı olmalıjdı yanmdıi Kaygjjaruu, ustuoe bır çığ gibı gelen yaşamın7 saçraalıgını anlatacagı blr dost' Kün vardı 1 Klme gıdeblUrdi ' Gerçekten şımdl blrtikte ol mayı lstedığl hlç tamse yok muyduî Şurada yanı ba&ında oturmasinı istedlgı YüreŞının dennlerlnde tajidığı, hep kööşelere, karanlıga lttıği bir l»hn bırden parladı Her baru «ıklanarak kafasına doldu. Çlğdeml. Kansının boğazını «ıkarkra karfinna geçlp bakan da Çigdem'di Onun vejil eıi gözlerlydl ellerin) tutan... Şimdl DU gözlerin kendülne yaaıbaşından butun yüzünü aydınlatan gulumseyı?ijle konuşmasını isterdt O zaman bu karanlık kalır mıydı bakalım? Turgut bu dıişunceyı, dudaklannclan yüzune yayılan bir gülüşle sürdurdu. Çımdı gozlerının onunde duran bu tncecık kız da acı ıçmdeydi. Ne tuhaf! O da oır başkası içın acı çeklyordu. Günduz lçın. O da joıreğmde Kendlsıne ağır gelen bır sevgiyle kırabılir nerelerdeydı' Gündüz'le Lale'nın tartışmasını mı yapıjorlar7 Çaresıznk ıçinde omuzları çökmus, gözlerinde huzun.. Odaaına ılk gırdiğı gunkü gıbı.. «Acaba nerdedır şımdı? Ke düçunüyordur? Ben aklına bıla gelmıyorumdur... DegH mi Çıgdem?» Gerçektsn de Çıgdem, Turgut u duşünmüyordu. Htçbır şey düşünmuyordu. lslanmıştı. Yağmur değıl de bu, gokten varillerle su boşaltıyorlardı sankı Yol boyunca baktı Aralıkla dıkilm<ş sokak lambalannın ışığında ıslak sokak masal dünyasından gelmışu. Yalnızlıgın guzellıgini, duruluğunu içıne çekti. Derın denn nefes aldı Ama voo! Yalnız değıldl. Bunu hemen anladı. Içınde Dtrısı dnha vardı. Bu kendisınden, Günduz den ayrı bır kışiliğe bürünımış olan sevgısıydı Ba «evgı ıkısınden avrı. ıkıstnden de ustundu «Hayır hayır! Bu sevgı ben ıstedıgım içın canlı. Ben boyle köşelerde duş Kurdukça. bemmle konuşmaja bıle başlayacak Ha>ır hayırl Toparlanmalıyım. Sooa arkasından aynlrnaysn kedllere dondüm» Uyanmalıyım. Yenıden ıssızlaşan sokağa baktı Hızlı hız h yürümeğe koyuldu, evıne bıran once ulaşmak içın!. II Odada zaman yoğunlaşmıştı EUerinl uzatsalar dokunabıhrlerdı Katı, kendını beğenmış zaman bu aydınlık odanın duvarlan arasına sıkışıp kalmıştı Sessızlık yapı? vapıştı Çığdem masanın ustunde, kendısinden ayn, bağımsız bır nesn^pN*"!)!^ tiuran elferine baktı. Ince, uzun pgrmaAlı, uçlarınd» pembe oj» parlayan ellennd&jnifr %8ssızlık. Yoo Sessızlık karşısında dımdık oturan Turgut'tu. «Acaba adama bır şey mı oldu'> dıje duşundü. Geldıgmde bırıkı sbz söyiemış sonra da nıç konuîmamıştı. Bu aydınlık odanın ıçinde gıttıkçe buyuyen sıkıntımn sarımsı kokusu uyuşmuş bacaklarma sürünüyordu. Ne o korktun mu? dıjen Turgut gozlüklerinı çıkartıp masanın ustüne bıraKU. Kırpıştırdıgı kırpıklertnm arasından eğleuerek bakıyordu. Yoo! Nerden çjkardınız1' dedl Çıfaem telâjla. Elınl çektı. Uyuşmuş bacaklannın üstune koydu Hajdı hajdı çekınme. Benım sessızlığımden korktuğunu sbyle. Gözlerinden boşmı uzatmıs kocaman kocaman bakıyordu, korku Gözlüklerimln aroında pusuya yatmış tilkı gıblyimdır. îvl gdnirüm. Yeter kı bakayı.n Ama çoğucluk bakmam Düşünuyorum da Ne kadar uzun süredlr cevreme bakmıyormuşum. Burda oturmuş, seni korkutan sessız lığımın ıçinde bunu düşünüyordum. Acaoa neden bakmıjordum çevreme? Bu aşın llgıEizUgimin nedeni neydi? Şu son gunlerde bırden bıre bınlerce \athk ışık tutuldu çevrerre Her yer a>dınlandı Ovsa ben lnsanları bıle dogru dürUst görmuyoroum lnsanlar, olaylar r hep ışımın bırer aracıjdı Yahuzca bu fab ıkayı düjünüyordum Bu ışı ne kadar genişletebillrim, kar graııgı ne kadar vükselir... B r koşujdu ya^antım, sabah sekızden akşam on Ildlere dek süren Zaten hayat bır koşu degıl mı? Doğumla olüm arasında surdurdugumuz aşaJıliK bır ko$u' Bız dursak bı'e zaman durmaz. Ne bu1 dalaca. Ne saçma Çok duyulmuş bır söz Var. Bılırsiniz. ölmek içın doğmak... Hepsi bu ış İSTİKLÂL MAHKEMELERİ Yazan: Emin ÇÖLAŞAN koşulları ve ileri bir hukuk anlayışı Yurdun zor bır donemme damgasını basan Istıklal Mahkemelen, o gnnlerden bu yana nedense unutulmuş kunıluşları, kararlan, tanhî gorevlerı ve sonuçla n konusunda bugune dek hemen hiçbır bılımsel araştırma yapılmamış'ır Kurtuluş Savaşımızı veya o donemdekı amlannı jazanlar bıle, Istıklal Mahkemelen konusunu yeterınce dıkkate almamışlar, bu konuya bırkaç satırla en çok bırkaç sayfajla değınıp geçm'şlerdır Ulkemı?ın hu kukçuları \e hukuk kurulu^lan da bovles ne bır bılımse' eleştı rıye buçu^e aex nedense gırısmomışlerdır Ojsa Bırncı Meclıste îstıklâl Mahkemelerının kuruıması, mahkemelere uje seçımı, mahkemel«rm çdışma v(asiftnlerı gıbj konula r gunlerce, hattalarca tartışılmıs buyuk ifiST avrılıiflari ortaya (.ıkmıstır Istıklal Mahkemelennın kurulmasına ılışkın olarak bırincı Meclıste 1920 yılmda yapılan goruşmeler bir kurtuluş savaşinm ruhsal durumunu ve ortamını genç kuşaklara yansıtacak en guzel belgelerdir. Bu yazı dız.sınm amacı, Ist klal Mahkeme'ennın nıçm ve nasıl kurulduğuia, çalışma yontemlerine, ozell.klerme d»ğnmeK ve bu kuruluslann millî mucade^emızdekı rollerını vurgulamaktır îstıklâl Maî^kemelerinın temelınde vatan beıge Meelısın 2 sayılı kanunu olan ve 29 Nısan 1920 tanhmde onaylanaras virürlüğe gıren H'vanetı Vatanıve (Vatana üıarpt) kanunudur 23 Nısan 1920' de kurulufurdin sonra Bmuk Mıllet Meclısınm karşılaştıgı en önemlı soruilardan bırı, Meclısın meşru olmadıgı ve bu nedenle verecegı kararlann da hukumsüz ve geçersız oldugu jolunda yapılan voğun propagandajdı Hıyanetı Vatanıye Kanununun amacı, bu ıddıalan daha ılk gunden yoketmek ve Mecasm meşrulugunu ıç ve dı? duşmanlara kabul ettırmektır 1920'lerin teklıfte sadece kimlenn vatan haını olduğunun belırtilmış olduğunu gorunce de şoyle konuşur «Bu kanun maddesınde vatan haıni tarıı olunmuştur Halbuki fail degll üıl tarif olunma* lazımdır Binaenalevb madde, vatana ihaneü tanf etmelıdır. Suçluyu değıl suçu tani edelım.» Hukuk anlayışı Hukuk anlayışı, boylesme ılert konusmalardan sonra gerekll değış'kliklere uğrajan Hıyanetl Vatanıve Kanunu altı gunluk Türkıye Buyük Mıllet Meclisınce onay landı Bu kanur.a göre, saltanat ve hilâfeti korumakla yuktimlli olan Buyük Mıllet Meclisının me$ ruluğuna karşı gelen, sözle veva fıılen kanşıklık jaratanlar vatan haini sayılıyor ve bunlara idam cezası venlmesi ongönilüyordu. Bu fııllen kışkırtan tahnk ve teşvık edenler geçıci kurek cezasma çarptınlıvordu Aynca, tahrık ve teşvnkten otünl ısvan ve kanşıklık çıkarsa tpsvnkçılenn de ıdam edılmesı ongorulmüştu Sug ı'ilar, suçun işlendigi yerdekı ceza mahkemesınde yargılanacaklar ve bu gıbüer hakkındaki karar en geç 20 gün içinde verilecektL Hıyaneti Vatanlye Kanununun 10 maddesi gerçekten İlgl çekicidır. Bu maddeye gore «isyana iştırak etmeven kışıler hakkmna isnadatta bulunanlar, isnad ettikl°ri suçun cezasiyle cezalandınlırlar » Vatana ihanet Bu konudakı kanun teklıf r.i Afjon Mılletvekılı Mehmet Şukrj Bey vermıştır. Teklıfe gore, vatana ıhanetle suçlananlar Osnıanlı Ceza Kanununun 56 madaesı ujarmca yargılanacaklardır. Ovsa, Osmanlı Ceza Kanununda va'ana ihanet dıye bır suç yoktur Bu konuda vapılan oturumlarda soz alan Saruhan (Manısa) mılletvekıll Reîık Şevket (İnce) nın konuşmalan, 1920 Meclısmde, günumüzden bıle daha ılerı hu kukçuların olduğunu gostermesı yonünden ilgl çekicıdır Refık Şevket Bey (Saruhan): « Efendim, ceza kanununda vatana ıhançt nammda bır suç vokken bı^birtataıö ihgnet suçu ihdas edıyoruz Bınaenaleyh, her suçun mujvabılınde mutlaka bır ceza da ıhdas olunmak lazımdır. Ce7ası ceza kanununda mevcutsa deınek ki suç mevcuttur. Binaenaleyh bendeniz diyorum ki, evvelâ bır vatana ihanet suçu taralımızdan ihdas olunduktan sonra, bu ıhdas olunan suç ıçm yıne bır ceza ıhdası lâzımdır Şayet yargıçlan serbest bırarirsak mahkeme heyeti «bız bo\le bır suç gormedık. tşbu fiilın mılrtekıplerinın sorumlu olmadıklarına karar verd^k» deseler, biz yargıçlan mutlaka ceza vermeve zorlayabıhr mlyiz? DÜnyada hangı yargıcı zorlamak jetkısi kıme verilmıştır"' » (Tutanaklardan alınan bu konuşmalar Osmanlıcadan anndınlmıştır). Refık Şevket Bey, ertesi gün Encümenden gelen değıştirümıs Gammazlık Gorülduğu gibl. Büvük Mıllet Meclısi, o günlenn olağanustu ve olaSandıjı koşullan altmda b le iftıra ve , BBia^*zcılı §ı onlemek amacmı iutmııs ve bu «macını kanunda apaçık belırtmistır Böylece suç^uz kiîilcrin ozelhkle olağanüstfl dönemİTde türeyen iftirscı ve gammarcılann kurbanı oimalan onlenmıştir. BSylesine onrmH bi' gerçeğın henuz altı gımluk ve kurtulus «savaşı veren bır ul kenm meclisınce değerlendinlmesı o gunlerın ileri hukuk anlav^ının baska bir kanıtıdır Hpanetı Vataniye Kanunu Mee îis, hukıımet ve ordunun yüzyuze oldugu «orunlon önlemeye yetmemıştır tnke btr savat ver mektedır OlanaHar kıttır îtısan unsuru ıse daha da kıttır. Özellikle cephede asker yoktur. Askere çağrılanlar ve alınanlar jıllarca suren savaşlar nedenlyle bıkkın ve yorgundur. Bu nedenle büyük sayıda ve topluc» firar olaylan meydana gelmekte, birlikler çogu zaman gereken Konunun alelacele geçiştirilmesine ilk karşı Kovanlardan bıri da Refık Beydı.. sayıya ulaşamamaktadır. Hıyanetı Vatanıye Kanunu uyannca yargılama yapan sivü mahkeme ler ve harp divanlan da etkili olamaınaktadır. Kaldı 4u, büyük sayıda asker kaçaklarmın yanmda iç duşmanlar, padışah ve halıfeciler, gericıler, çıkarcüar, çetecüer ve casuslar da boy hedefı olarak kurtuluş savaşı verenleri yani Meclısi ve O'nun hü kümetini seçmışlerdır îc Isyan lar birbirini ızlemekte. Yunan ordusu Anadolu ıçlerıne yayılmaktadır. vnıkubtjacak ufak bır hareket Anadolu'yu baştan başa ayaklan dınr ve Mustafa Kemal'i de hem palannı da sopa ıle kovdunır. Hukumetm (istanbul Hukumetl nın) bu defa muvaffak olmast havat memat meselesıdir » Daha sonra îzmıt'te halk tarafından Unç edılen Alı Kemal'ın goruşlen ıse daha da ılgmçtir. 5 ağustos 1920 tarıhlı Peyamı Sabah gazetesınde bu gorusler şoyle belırıyordu: «Yenı Hukumet (İstanbul Hükümetı) oncehkle Anadolu'nun henüz istilâ\a uğramamıf ycrlerım Mustafa Kemallerden, Alı Fuatlardsn, o ıp=ız sapsız, akılsız flkırsız zorbalardan, canjerden tem zlemelmır. Artık bu herıflerın hareketlermı mu« hakeme e bıle zaman da, imkân da kaımadı» . Basmın çeliskisi öte yandan, istanbul basınınm buyuk bır bolümu de Anadolu da başlamış olan Mılli Mucadele ye hem de en çırkın bır şekilde veryansın etmekte, Anadolu'da yajayanlan kurtuluş savaşına karşı çıkmaya çajırmaktadır. Refil Cevat (Ulunay) 5 afu» tos 1920 tarihll Alemdar gaze. tesinde sunları yazıyordu: «Bugün merkezden (Istanbul'dan) Y ARI N : İsÜklâl Mahkemeleri öneriliyor. DİŞİ BOND REAAINGTON' PORTATİF ASTIM OtOÛ pjyOBSUM te . Evet aiıa ınsan hıç degılse nıçln koştuğunu bılmelı Ben para kazanmak içıo mı koşuyordum? Yoksa yalnızca kazanmak içın mı' Bılmıyorum Ama şımdı bırden sırt üstu duşmuş bır koşucuyum Dustugum serden dog rulurken hem sırtımı ogusturuvor nena de ar kamda kalan yola bakıyorum he dıye kojtum bu kadar yolu'' Koşarken ne h ssediyordum'' dıye Insanın nereve dogru koştugunu bilmeden koşması anlamsız... Nıçm ko?tuğunu bılen iar mı* Çogunluk düşünmez bile Herkes gunlük ynşantılarını sürdururisen bır anlam aramaz kı . Kapının vurulması Çıgdem'in cUmiesını ortadan kesıvermıştı Baçım çevıren genç kız ıçeri glren Fırat'ı gorünce ayaga fırladı. t e \1nm15t1 Sa^ırmıştı da Hıç beklemiyordu Tıyatrova gıttıklerinden beri karşılaşmamişlar dı Fırat Ud kez telefon etmış, Çigdem'in ış yerinden ayrıldıgım ögrenmiştı sonra da aratnamiîtı. Fırat girer gırmez, kara ytlzlU »ılontıyı fırlatıp, pencereden atmıştı Gök yüzlü aydmlıktı odada $arkı söyleyen. Binlerce kuş kanat çırpıyordu. Bahar dolmustu odaya. Yureğınde dolaşan sevınce şaskınlıkla bakıvordu Çıgdem Fırat a dognı vürtıdU Genç adamm yuzu ılk raslaaıgı gunku gıbı katodı. Dimdik Turgut'a bakıyordu Hos geldıniz Fırat Bu ne guzel sürpriz. Sızı patronum Turgut Be'le tanıstırayım Hos geldiniz dlye gülümse>erek ayaga kalkmıça Turgut. Çlfdem çok sözünüzU ettlgl içın si2i tanıyor sayılırım Buyrun oturun. Fırat gülmeyen yuzunü sıkıntıyla buruşturdu Anlasılmaz bır ıki kelime advleyerek elinı uzattı Turgut'u sandığından dana ger.ç bulnıustu Üstelik adam, şık elblselerl Içinde încecık, yakışıklı \e rahattı Çigdem'in yenl patronunu oven sozlerım hatırlamıştı !?u odada ba$başa oturup işten mı sdz edlyorlardı acaba' Kıpırdayan ve gutıkçe bujolyen kıskançlıgını farketmek Fırat 1 kızdırmıştı Kızgmlığımn nedenlni defi.ştirmek içın bılınçaltt faalı yete gecmistl Gözlerini kısarak kendisıyle ko nuşan adamı lncelem?ye, arada bir da ters tera cevaplar vermeye koyulmustu (Devamı var) a TİFFANY JONES Balâskârgazı tnd ?4li Rarbije TPI 47 87 H tumr Cad 33/27, Yenı«ehır, Ankira Tel .17 43 4» RH1OVAC (Cumhuıı>et 6771 TURK DONANMA VAKFINI UNUTMA. O TURK DENİZ KUVVETLERİNİN GUÇLENMESİ ÇABASI İÇİNDEDİR. GARTH 8AMA sozer TE OtDUCİUM OSTA BU «ÜNE CAPAB.C0V»