Katalog

CUMHURÎYET 6 Temmuz 1973 BAİINAİCMİ HUOJMEDEN MlNfrlW>|t ]>ÖMM£KîtÎN^lLPl|i(M(H6i $DK/& İ &JPALA KERİKt K ALA1ETT Bfrfe Bfrfei KARlM. BjU \ ÎSA'NIN GÜNCESİ MELİH CEVDET ANDAY 80 , bir yBodfts T&zmftsın sürdiıreTek okudu: cGizlice lçen gırerek, burad* gorev yapıyoru*, dedı Sanık ben yapmıyorum dedi, Bunun tizerıne araya gnldı. îbsenın havasızüktan sallandığuım nedeni v>ruldt.ğundan rica edenm dedı Benı bu yuraen tutuklamaga kalk mamz dogru degıl, buyurun sorun oyleyse, ben ln«fr«nç değuim, nerde *almiştjE.» Sorgucu. Güzel dedı. Ve şoyle yazdırdı «Butun gece sureo toplanrt yUzUnden uykusuz olduğumdan > Yancı eskjsınden daha msh yaza dursun. ben araya gtrdım. Rıca edenm, dedun, ben dfln gece toplantıda değüdım. Kanm nastalandıgı içm yatagımı yere ındirmısti Kapınu bile kilıUedi difardan. Bu durumda befi... O yazdmyordu «Oysa dün gece toplantı yapılamadı, çünkü kanm hastalannuştı, So'jıetfl yer yata gına yatıran Ibsen kapıvı riisarrtan küıtledi» Dedım k:. Yazdırdıklannızda yanlıslar rar gibi geüyor bana îbsen olelı yıJlar olmu*. Solnes e gelmce, gerçek bır kışı "iegil o . Ama gerçek sandığımız nıce kışi vardır ti, bir yapıtın kaa ramanı kadar kalrnaz aklımıaJa. Bımları bır birıne kanştırmamak gerekır Beni yanus anlamayın, öfretmek değıl amacım Ama burada deprem oldugu içın anlıyamadık bırbirimizı Yancı şbyle sürdürdü ofcumasınr «Güzel. BUtün gece uykusuz süren bir toplantıdan sonra, toplantı yapüamadığı içın ve kapı dışardan kilıtle.ımi? buıundugundan, Ibsenın, Solnes kadar kahraman olmadığı anlaşüdığından ıkSi bırblrine kanştuilcu re gerçek anlaşUamadan deprem.» Şışman sorgucu Dur oe' dıye bafırdı yaBcıym. Deprem oldugunu bile bilmiyoruz daha.. ttıraz edıyor b&ksana' Sonra bana dondü: L , Yanlışhk yok, dedl. Her »ey bu do*' M yanın Içinde S«n agzını fyn" w <** »oyhyeceklerının tumü yazılı. Boyle dıyerek ehndeki dosyayı lıavada salladı. Yazıcı durmuştu. Adem Eknası. oounde oturan yardımcısına anlamadığım bır ıjaret yap tı, bunun iızenne adam çantasından bır dosya cıkardı. Kalın kaph bır dosya id:. Adem Elması'ıun arkada oturan yardünnsı, sallantıdan midesı bulanmış olacak kı, Kusuy^rdu onUne. Şışman sorgucu ehndeki dosyayı açtı, bir süre kanştırdıktan sonra bir fotc^rat çıkardı dosyadan, bana gosterdi llk bakısıa. kbtü mak yaj yapmıs yaslı bır sınema oyuncusu sanısmı uyandınyordu fotograftski adam, bır gozu ka. paü ıdi bıçak yarau :zi vsrdı yanagiDda. Sorgucu Kim bu" dıye sordv îyıce baktım Sonra Klm' dedlm Bunun üzenne sorgucu da baktı fotografa. Bilmıvorum, dedi. Ve fotografı dosyaya koydu, kapadı dotyayı. Ama ardından, zafer kozanmıs gıbı. Yaz, dedı yazıcıya, fotogratın '"••nmtması lizenne sorguya devam edıldı Bana do^du Hazır mısın, ba?lıyorum aedl. Hazırm ama, dairey* geç kalmâyalım, dedim. Sorgucu Kalmayız, ded:. Sen s'mdl fasırtma benl. Bıraz dUfundükten sonra Telefon rehbennl okudun mu? diya tordu. Bu sırada, baktım, 10I yarumda oturan Adem Elması, sol arucunun ıçınde «aldadıgı bır kagıdı gösteriyor bana gızllcr. Kâğıtta, «Okumadım' yazılı idl Anladm kopye verdlğiru. Sorgucuya Okumadım, deaım. Solnesçı şiçman ccrgucunun, o füne degln mesleğfnde başarıya ula^anamaktan mutsuz oldugunu düsündum Keatfjı» yardımcı olmam gerekırdl Çunkü iki »orgti takımınıa bir araya getırılmesı onan h.ç hoşuna gıtmemıştı Sert ve kumaz olraaj tetıvo , fakat teliçtan ikide bir dosyalarına ^5z atmafc zorunda kahyordu Gerçi Adem £lme>ının bana kopye verdiglnl gdrmermstı, arm onavı hep kuskulanıyor, bu yttzden Je soru sorduktan sonra bana değil, omın yüzun'» bıkıyordu Bu bakısta, sorulanndaki inceUgin oıekı tykımm da onaylanması ıste*ınden başka, atlatılmamak çabası da ^ardı Adem Elması'nın bana r.ıçın kopye verdıgmı 08 dü?unrt.e<l:n değ.l Bunun iki. nedeni olabılırdı, binncuı, corgu. «ıtMnm bir an dnce kendısma gelmes'ni aağlamak, ikincısi de, koğuşturmaj* ba$anyı kendın* saklamak, benlm yalnızca onun taralından kesır.hklo suçlu çıkanldığımı gostermeJc Ayrıca, bana «okumadım» dedutmesı, ıyıllğune mi dı, degü mıydı, orası uzun uzun dusunülmeğe değer. Telefon rehberinı okuyup okumamak, burada okumağa venlecek anloina gore degisık yorumlar alabılır Telefon rehber^e insan bır gerekseme sonucu bakarss baskadir, ara$. tınna içm bakarsa baska. (Deraau *ar) GEL HABERl NERDEN VEREK? FikretOTYAM Insanca, uygarca yaşama özlemi LtVA VE ALAT KOMUTANLARI PADtŞAH TARAFıNDAN ıSTANBUL'A ÇAGRILIP PARA VE TETKtYE BÜLGELERİNE DÖVtNCE BAŞKA AŞİRETLERt, TÜM HALKI SOTAUYJl BAŞLAMIŞTT. DÖKTUKLERÎ KANDAN SORUMLU TCTÜLMUYOBDU yıldmm hızıyla yayılmıt, halk Vendine gelinceye kadar asker ve Hamidiye Alayı, Varto'ya yetiserek laferlerlnl telle Sultan Hamid'e blldırmiilerdl. Kanlı savaşlar O ıırada Kirir'de bulunan tb* rahim Talu'nun oğlu Zeynel, babasının ıntıkaraını almak ıçin ant içti 17 yasındaki kardesl Veli'yi ve onbeş fedaiyl alarak dağlara çıktı. 1895 .. 1898 1897 1898.. Kanlı lzlemeler, kanlı savas> lar, vuruşmalar, yaz kış devaın etti durdu.. Padi^ah affedıyordu bazılarını. Ama Zeynel'ın affı imkânaızdı.. O, butun jurnaller» rfe jonturk çetesi, istlbdat duımanı «eskiyayı meşhure» olarak nam salmıstı! Ve nice ola>lardan »onr» %• yaben ıdama mahkum oldul Selim'in cesedl 1902 1903 . 1905 Hazıran •• yında kardeji Selım, karşı aşiretle karşılasmıştı uç yüz kısiilk kuvvetiyle, yedi yuz atlıydı kar» sı aşiret^ Selim önune katmıstı bunlan ve birden uç yüz atlı» nın içıne düjtu, bir tufek pa'ladı ve Selim yuvarlandı atından. Vurulmustu. Cibran aslreti •«vasçılan cesedl alıp lavustular'. Selim'in ölum haberi gelmce mateme burundu ortalık. Zey* nel, Bıngol dağlanndan kopup geldi, Hormek kuvvetlerinin ba$ına geçip Kargapazar koyfinu kujattı. Binden fazla asker ve asıret yığılmıştı kbye.. Zeynel saldırdı uç koldan, zor durumlarda kalıyordu an an, ama koyu ates yağmuruna tutuyordu, araya asiretlerin ıdzu geçerlerl gırdi. Cıbranlılar Selim'in cesfdını yıkadılar, bır kat lpekli yatağa koydular, bu öluye yıce de »aygı gosterip torenle, köyun başında bulunan Zeynel'e gön* derdüer Karsı taraf, «tttihat Terakki Cemiyeti'nin bir çetesi olan Zeynel'in» buralarda Padişah kuvvetlerine ve Hamidiye alaylarına baskaldırdıgını telliyordu Saraya . Padısah yeni kuvvetler saldı Ve 1906 yılında Zeynel'ın bulunduğu ev tarıldı, otuz asker daldı içerl, vuru»ulrfu ve Zeynel ve kardesl Veh v« Zevnelin kansı Fatma ve Zeynel'ln kucaktaki küçCk oglu Ali Haydar ve adamları Hasan yanp geçti binleri (Devamt 7. tayfada) \.. r Ttlu, 1890 yüında oldu. Ajıretin yonetimı Kasman'da Talu oglu Ibrabim'* geçti. «Ibrahim Talu» derfesi Muıtafa Zcynel'in tıpınde, yığıt, mert, ceıur ve dogru bır adamdı. Sultan Hamid'ın istlbdıdı bfitun korkunçluguyla Varto \« Doğu ıllerinın tum kesımlerınde kendisinı gosteriyor, Palandoken ve Şerafettin Dağlannda >uzlerce çete, kervanları soyujor, talan goturuyorlardı. A;iretler savaşıyordu yer yer.. K»n govdeyi goturüyordü. Karlıova ve Varto'daki Cıbran Ajıreti, Ibrahım Talu'nun uzerine yuk]?nip kalmıs; fbrahim Talu, bu yıjit adam, ajlret ağan ve yakınları kendilerlnden tstün kuvvette olan Cibran kuvvetlerini gerı puskurtmuştü. îbrahim Talu, >ıne dc gen; oglu Zevnel'ı, Elâzıj'a okutma>a göndennı? ve köylennde dersaneler açmıjtı.. Tam bu sırada Hamidlye Alayları kurulmaya baçlandı. BİZ KI ÜSTASIYIZ VATAN SEVMENlN UMUT SAKLİMIZDA ÖLÜMSÜZ ÇIÇEK S3 karde<leri Veli ve Memil ve Zengel'dekı amcası Ağaoglu Seum ve kardesleri Ku» tepesınde kusatüdılar... Kanlı vuruşmalar oldu Izleoıyorlardı hepsl . Bır tabtır Caneseran koyilns dondü. Ertesi gunU Zengel kbyüne yiiruyuse geçtı. Civank deresınde bir atlı gördttler, tepeden tımaga sUâhh bır atlı.. lzlediler atlıyı ve tbrahim Talu'yu, sılfthlı adamın girdigi evde kıstırdılar. îbrahim Talu'nun yanında üç oğlu ve suahh on hismetçi vardı. Bunlann ateşte yanacajmı an Ahmed ARİF layıaca tbrahim Talu, ateş ve alevleri gogsüyle yanp hasunlarının üzerıne atıldı fakat kapıdaki kar tepelerinde ve aivıklerde mevzi aimıs blnden faala asker ve Hamidıyelilenn kursunlan altmda ak karlara, al kanlarla dusmüs, Cynu izleyen bütun arkadasları birbııinin üzenne eansız olarak yıgilmıslardı!. Ozgflrlük »ehidl Tİgıt tbrahim Talu'nun olümu, aııret arasında MALKOCOĞLU yazan veçizen.Ayhan BAŞOĞLU BEYAZ İLÂHE Zulme karşı tbrahim Talu'nun haksızlıklara, zulme karşı koyması «yukansya bır «isyan» olarak yanntümıs, tbrahım Talunun Bormek aşı retının «tedıbı» için Varto mer kezıne bır alay nızamıje askeri gelmıştı. DİŞI BOND MOOESTYVE VJİLUE UE.VJ Kormanço şubesi Dorduncu Ordu Musırlığine atanan Çerke* Mehmet Zekı Pa?a, Erzıncan'a gelmis, Doğu 1 1 lerımizde Kormanço şubesine d'ahıl aşıretler arasında Harnidıje orgutü kurmak uzere Mirlıva Mahmut Paaa'yı Van, Malazgırt, Hınıt v« Varto'ya gondermısti. Kormanço şubesi, Mıl ve Sllıf adlı partıye aynlmıştı. Bu partılerın her bırine bir aşiret mirlıvahğı İİ0 beher alay komutanına bırer kaymakam rutbesi venlmiftL Mıl partlsl lıvası, Vıranfehır bolgesindeki çollerde bin çadırlık aşiretle dolasan Milan Ajlreti reisi Îbrahim Paşa idi. Bu Pasanın komutası altında Varto, Karlıova, Bulanık'ta oturan Cıbran aşıretinden kurulmu; dort Hamıdıye Alap, Malazgırt bolgesinde altı tane Hasanan a.şıreti Hamidiye Alayı, Hınıt'ın Tekman, Köksu, Hacı Ömer bolgelerinde iki tane Zırkan afiretı Hamidiye Alayı, merkezi Vıranşehır olmak uzere bes tane Mılan asıretı Hamıdıye Alayı, bir tane Karakeçi asıret alayı ve ITrfa'nın Suruç ilçesinde iki tane Berezaa aslretı Hamıdı>e Alaylan vardl. TUBÜ YAPM6IC&. fi ŞB.UİO. TİFFANY JONES Soygıın Pad»?ah bu Hva ve alay komutanlannı tstanbul'a çağınp armağanlara, paraja, yetkıje boğmus, bolgelerine dönen komutanlar başJca aşiretleri, halkı, şehır ve kasabalan soymaya başlamıslardı.. Halkm canına v e malına ve ırzına kıyıhyordu, binlerce suçsuz balkın malına ve canına kıyılmıstı, talan edılmışti mulkleri Ve bu Hamidiye Alaylan, a$lretler halinde bırbırlenyle de savaşıyordu Asıret livası ve kaymakamlar, döktukleri kanlardan sorumlu tutmu yorlardı kendilerinl, yargıya çıkmıyorlardı . Cıbran asfreti 1893 yılmın Man» ayında, tbrahim Talu'nun oturdufu Kasman köyürrtl bastı Îbrahim Talu ve oglu Zeynel ve GARTH