Katalog

MASlL KÖNU ^ J N . OKU, /LDAM OL M>rn<7inrıuıurHju İ ÜLfllftSUrt. DÜKYA MİMcttEGıNDEM UZAK İSA'NIN GÜNCESI MELİH CEVDET ANDAY 45 Durduk Kapıyı açtun Şaşırtıcı bır şey: Karşımda bır duvar vardı. Yanumış olabılırım aıye duvarı ıttun önce, sonra yumrukladım. Havır, dupe duz bır duvardı bu. Ne >apmam gerektığını duşondum bır an. Kapıyı kapajıp başka duğmelerı denemekten başka çare yoktu •Isa benı unut'» Evlendığırmz gece ne neşe. Uydı karıro' Başka bır duğmcye bastım. Kalktık. Çıkıyorduk bu kez, yuzde yuz. «Yerde yatmısük ılk gece. Uzun saçlan He yüzunu orttukçe ben başka bır kadınla evlendığımı sanıyordum. Nedense hoşuma gıdıyordu bu sanı. Onun da aynı durumda oldugunu cğrendım Saçlarmın altından başka bır erkelt adım soyleyıp duruyordu Aramızdakı benzemezlık şuydu kı, ben bılmedigım bır kadını duşlüyordum, o ıse bıldığı bır erkegı geUnyordu aklına. Bunu yuzlemedım » Kadınlar du'çu değıldır. Asansor durdu Kapıyı açtım Karşımda apoletlı kadınla, Kujyuzlu Çıktım dışarı Kuşyuzld telaşla: Nerdesııuz' dıye sordu Apoletlı kadın soluk soluğa ıdL Başka bır asansore bınmışım anlaşılan, dedun Once ambar gıbı bır >ere çıktım. Sonra da dupeduz bır duvarla karşılaîtım Sızden nca cderım, varın gezdırın bana bu yapıyı, nerde ne var bılevım Olur mu boyle ?ey' Şaşkmlık ıçınde oldugunu gördüğum Kusvüzlu Olur rmı boyle şey, dıye tekrarladı benım sozumu Sızı beklıyorlar Sızse yanhş asansore bın d m dı\erek ı«ı uzatıyorsunur. Yanlış asansor yoktur burada Yuruyun' Kattı bera apoletlı kadının vanma Yurümeğe başladık. Burası hangı kattı'' Bılemedım Bır odanm onunde durduk Apoletlı kaaın hemen açtı kapıyı, ıçerıjı gosterdı bana Gırdım O zaman anladım kı, dorduncu katta ıdık Karşımda Sakallı \ardı Koltuk degneğ^r.e dajanroıs, ayakta duruyordu Nereye gıttınız'' dıye sordu sert gert. Oysa sertlejmenın gereğı ne 7 Bır memur, çalış'ığı yerde serbestçe gezeırez mı* Yanlış asansore bınmısım, dedım. Oysa eskı şcfıra, burada yanlış asansor yoktur dıyor. 01maz olur mu*> Bılmedigım bır kata çıktım Sonta başk=> bır katta dupe duz bır duvarla karıüaşUr.u SaKallı Kendı başmıza nlçın binıvorsunur asanso1 re" dedı B r daha yapmaym boyle bır şey. Işımızı aksattınız Herkes sızın peşımzde Bız burada beklıyoruz Hang* kata gıttınız' Ambara dedım Sakallı, koltuk değneğıni çelık dolab» dayadı. Ne" dedı Ambara, dedım gene Nerden bılıyorsunuz oranın ambar oldugunu'' dıje sordu Bılmıyorum, dedım. Ama sandıklan, çuval lan gorunce Bırakın bunları şımdı, dedı. Otunın joyle. Bu kez masasınm onündeki ıskemleyi gwterdı. Oturdum O da masasına geçti. Dun akşam gıttığınız yerlen sayın, dedi gert sert Evıme gıtnustım, dedım. Sakallı sınırh sınırh: Bırakın şımdı onu, dedi Eviniz» en sonra gıttınız Ondan once' Bacanağıma uğradım, dedim. Sakallı bagırmağa başladı Işte gene yalan, dedı. Nıçın doğruyu sSylenuyorsunuz7 Elımden geldığınce sakin olmağa çahsarak Bacanağımdan once, dedım, galıba bır terııye uğramıştım Karımm ısmarladığı tuvaleti tlniak ıçın. Oysa bu teraler, bılusınız, verdüdcrı sozu tutmazlar hıç bır zaman. Tuvaleti «lamadan dondum. Sakallı, o gırada masaya fırlayan Sıyam kedısıne. Çekıl yavrum, çekıl güzelım, ben «eni çajınrım sonra, dedı yumuşak bır »esle. Kedı atladı aşağı Sakallı bana donup* Okuduğunuz kâğıtlan anlattını* mı terziye' dıye sordu Hangı kâğıtları' dedım. Ben onları dun değıl, bü sabah buldum, dedım. Nasıl buldunuz' Masamın yanında bır kasa var Bu kasamn benden başkasına aıt olduğu savunulamaz eibet Gerçı genç bır memurum ama, ne olsa bunca yıllık deneyden geçmışım, bılırım bu kadaruu. Ama gene de odacıyı çağırıp, bu kasayı ben mı kullanacağım dıye sordum. Sakallı Hangı odacıyı T diye gerdu Burada odacı yoktur GUlUmsedim Hakkınız var, de.ttm ülacı dedıpm <!e, daha ıkı gün oncesine defır1 çefırrjdı txtvm. Gerçı başkaUnnın durumanda vapüan değışıklık benı ılgılendırmez ama onun bır gün ıçınde maıyetıme verıııresı benı Üzdü b^raz. Neysc onu çağmp »ordurn O da, istersem yukanya büdıreceğınl sovledı. Basıt bır k&sa jüzünden üstlerımın rahatsız edılmesini doğru bulmadıgun içın açtım. (Deraau Kalkınma Yarışında Türkiye ve Çevresi Dr. Melih Petrol Irak'ı geliştiriyor.. Une>dekl lkl komşu üllsoden bıri olan Irak, 444 bin küsur kilometrekaro üzerinde yerleşmış 9 mılyon nufualu (Birleşmış Mlletlerın 1971 tahroınl 9,7 mılyondur) yarısı çol olan tıplk bır petrol ülkesıdır. 1958 darbeslnden sonra Haşuni monarşisi son bulmuş, fakat styasal rejım onemli dalgalanmalar gostermekte devam etmıştır. 1963'de Kasım'ın tasfıyesinden sonra, Baas bir sure yonetıme hakım olmuş, Baas'çı hükümetm Aril tarafından devnlmesnden sonra, bu kez 1966 da Ariı bir uçak kazasında oldUrüloıUs. 1968'e kadar kardeşi Abdelrahman Arif yonetlmı ele almış, 17 Temmuz 1968'de or.un da askerl bir darbe ile taslıyesmden sonra, tekrar Baas'çılar yönetırne hakım olmuşlardır. Ül ke halen «Devrim Komıtesı» ile yonetilmektedır Geçicl Anayasa>a gore Irak, «Muslümanlıgı resmî dın olarak tanıyan bir sos yalıst halk cumhunyetiıtdir. 1970 Mart'ında yapılan bır değişiklikle Kürt'iere onemli baklar tantn mıstır. G Dış ilişkiler 1958 den beri Betı ülkeleri ile ihşkılenn yerıni sosyalıst blokla olan ilişkiler almaya başlamıştır. Halen Irak, ABD, Batı Almanya ve Ingiltere ile dıplomatık ilıskılenni kesmiş dunundadır. Irania da dlplomatik ılışkisl yoktur. Buna karşılık Dogu Almanya'yı ve Doğu Berlin'ı tanıyan ük ülkelerden bındir vs gerek SSCB, gerek dığer sosyalıst tükelerle çok sıkı bır ekon> mık ve poUtik ihşkı içmdedır. Bu poltık gelışmeler Irak'm ekonomı politıkasmda da yansımaktadır. Irak'ın parası Dınar'dır. 1 000 fils bır dınara eşittır 1959'da dınar, sterling bolgesınden çıkartümıştır Fakat Kasıra. 1967' ye kadar değerini yıne sterlınge göre muhafaza etmekte idı. Bununla beraber soz konusu tanhte yapılan sterlıng devalüasyonuna dınar uymamıştır Resml kur'a gore bır dınar 3,04 dolara eşittır. Serbest piyasada ısa (Mart 1971) bir dınar, 2,25 dolara gelmektedir. MALKOCOĞLU yazan veçizen:Ayhan BAŞOGLU BEYAZ İLÂHE dortte Uç dolaylarında petrol gelırlerindeki artışa, dortta bir do laylarında ise Doğu Bloku kredılenne dayanmaktadır. 1968 ıktı dar değifiklıguıden sonra plan 1970'de revıze edilmiş, toplam harcamalar 1144 mılyon dınara (yaklaşık olarak 400 railyon dolar) yükseltllmiş, kalkınma hva yüzde 7,1 olarak saptanmış, tarımsal gelirlerm yükseltilmesi ile Jtoylerden şehırlere dogru hızlanan göçun bnlenmesi, sanayun yapılmasını ve dığer altyapı ya yılda ortalama yüzde 12lık bir tınmlanra bngorüyordu. 1955 İıızla artması öngörülmüstür. 1969 dönemini kapsayan lkıncı 1965 yılında hazırlanan p'.an plan da, daha yüksek bır yatırun özel sektörün de gelişmesini onhacnU ile ilk plana benzer he goniyordu. 1970 revizyonunda ıse dener tasıyordu. Fakat 1958 Dev toplara yatınmlann yüzde 75'1 rımınden sonra plan ve planla kamu sektorüne yöneltilmiştir, mada yeni bir geçici plan ka 1974 yılına kadar uzanan bu yebul edümistır. 1961'de 1965/66 ni plan sınaî sektorde yatınmmalî yılma kadar olan donemi lann yüzde 10'dan azının özel kapsayan ayrıntılı bır plan yti sektor tarafından. lnşaatta ytizrurlüge konulmustur. 556 mıi de 50 dolaylarında özel sektor yon dınarlık (yaklaşık olarak 185 tarafından yapılmasını öngormılyon dolarlık) bir toplarn ya miıştUr. tırun hacmını bngdren bu plan, fınansman kaynağı olarak, Uçte Tanmsal üretim bıri kamu kuruluşlan kârlarını Irak'ta, yapılan tahmınlere göve Uçte ıkıye yakın kısmıyla ıse petrol gelirlenni esas almıştıı. re, toprakların ancak yüzde 50 Aynca sosyalıst bloktan alınma kadarı tanma elvenşlıdır. HaEI ongörülen kslkınma kredJİeri len yüzde 25'den aza işletilebılde onemli bir finansm&n kayna mektedır. Çol bölgesi dışmda kagı olmuştur Bu plan, araya gi lan yerlenn henüz tanmsal Uretım bakımından yeterli olarak ren iktidar değisıkliklerine pat*lel olarak de\'amlı değışmıştır. isletılememesi Irak'ın geleceğı iYalnız bu değişıklıklere ılgi çe çın büyük bır gelışme potansıyelıdır Bugün içın hurma, en 6ken yon şudur Her yenl gelen iktidar, daha yuksek duzeyde nemli artışlar vardır. (1970 buğbır yatınm hacminın gerçekleş raber, kuzey bölgelennde yetiştltınlmesi yonünde plarları değış rılmekte olan üzum ve tütün cibl dıger ürunler yanında ouğtirmistır 1965'de 1969/70 yılma day, çavdar, pirinç gıbi bıtkıkadar uzanan yeni bır Beş Yü lık Kalkınma Planı bazırlanmış lerın de uretiminde şimdiden ötır. Bu plan; gerek tekniğı, ge nemli artışlar vardır. (1970 buğrekse hedeflen bakımından ken day üretlmi bir milyon tondan fazladır). dısınden onceki bütün planlardan çok daha gehşmiş bır yapı içınBununla birlikte tarım üç yöadedir. Planlama teknigı bakı lü sorunlar içindedır. mından sektorlerarası ıhşkılere 1 Üretim teknıkleri henUz tutarlı bır önem verilmıştır. VIkenın petrole dayalı ekonomık ükeldir. 2 1932'de Ingülzlenn uygu yapısuun, diğer sektörlerın de gelışmesme yöneltilmesl hedet lamaya gınştıkleri toprak progolarak alınmıştır. öngördüğti ramı, daha onceleri kabüeler tarafından ialetümekte olan toptak yatınm hacmt 668 mllyon dınar (yaklaşık olarak 222 mılyon do larda büyük mülMyeÜer kurulması sonucunu dogurmuş ve birdır) dır denbıre ortaya çıkan büyük top Plan ddnemi lçlnde millî geH rak sahiplert yanında çok fazıa rin yüzde 8 oranında artuını sayıda topraksız koylü ortada ongormektedlr. Sanayi sektoru kalmıştır. Büyük toprak sahıpne, haberlesmeye, konut yapı leri yancılık usıılü ile toprağı mına ve mıllî savunmaya ilk yıl işletmektedırler. Bu bakımdan toplam yatınmlann j'üzde 511 yö tanm sektorUnde gelir dagılımı neltılirken, plan donemi sonun çok kötüdür. da bu oran ytizde 64'e yüksel3 1958 devriminden sonra (8 mektedlr. Planın tınansmanı; Eylül 1958) hemen bir tanm re formuna ginşilrnıştır. Toprak mulmyetinin sınırları sulak arazıde bin donum, kuru arazıde ikı bın donüm olarak saptanıruştır. Toprak dağıtımını devlet üzerine almıştır Toprak sahıplenne 20 yııoa odeneceK yuzde 3 lalzli hazine bonolan verılmiştir. 1963'de faiz oranı yüzüe 2.5'a indinlmışür. Diğer ytteda 05'in degışik sürelerde ödenmesi kararlaştıı uouştır. Herhalde bavadan sahıp olduklan toprakJar için bır de devletren para almaya başlamala rından olacak 18 Mayıs 1969'da toprak sahiplerine bu tür odemeler duruurulmus ve sulak arazide 7^ • 15 hektar; kurak arazide 1530 hektar olarak dagıcılan topraklann sahibı bulunan küçük köylüler ise devlete olan borçlanndan anndınlmışlardır. Bu arada dagıtılacak topraklar "zerindeM sahibinin seçme hik fcı da kaldırümiştır. Ocak 1970' den ben ise Vakıl topraklannın ıslahı ve duvletin bu topraklarda btzzat (iretlme geçmesi hazırlıklan yapılmaktadır Tanm refommnun îvi yönetıle medi(ti hakkmda yaygın bır fcanaat vardır. lerdlr Folonya'nm yapbğı yardım larla büjiik bır sulfür tesisi kurulmaktadır Diğer yeraltı servet İennın ıstahraç ve değerlerKltrîlmasınde olduğu kadar elektnk « • nerjisı ürettminde de büyük pro Jeler yürürlüğe konulmaktadır. Devletleştirme Ülkede 1964'den beri bütün baa kalar ve sigorto sirketleH devletleştlrilmlştlr Aynı tarihte üg buyuk ithalât lhracat firması da devletleşürilerek bütün dı» tıcaret Genel Ticaret örgürü ıçl ne alınmıştır 1965'de tlâç, gtlbıe, yedek parça. makineler vb giW üninlerin İthalât ve yurt içi dağıtımından sorumlu olmak Uzere devlet tarafından bir Tanmsal Klmja ÜrUnlert ve Makineler §irketı kurulmuştur. Iralfın 1970 lthalâtmın yüzds 12'si lngütere ve yüzde 10 6'sı SSCB'dendir îhracatının yüzd» 40 kadan Mısır LUbnan ve Kuvej t'e yönelmıştlr. Egitim tkmci Dünya Savaşından beri egıtım gittikçe artan bir önem kazanmaktadır 1970/71'de bır milyondan fazla ttkokul öğrendsl vardır. Orta öğrenimdekl Bğrenci savısı aynı yılda 268 bindir Mesleksel eğitim programla rı 1969'70'den bert geliştirilmistr Bağdad Oniversitestnden son ra Musul ve Basra'da iki üniversıte daha açılmıstır (Toplam öğrencl sayısı 41 btn kadardır). Gorülüyor fei, ulusal petrol Irak'ı hızla gelıştirmekte ve san« yıleşmesmı sağlam bir temele oturtmaktadır. 1 «Quarterly Economle Review • Iraq» E I ü., Annual Supl 1972; 2 «Quarteriy Economle Revıew Oil in the Mlddle East» Annual Sup). 1973 3 «Quarterly Economie R«\ıew Iraq». E I Ü No. 2, 4 «Arab EconoroJc Report» Beırut l*binon Oct 197C 5 «Monthlv Buüetin of 6tatistıcs» ÜN. Deo. 1972. Kooperatifler Bununla beraber 1970 yılı sonunda toplam Uye sayısı 110 472 kışiye ylikselen 805 kooperaîıf kuriılmuştur Baas Partısinın şımdi büyuk kooperatifler kurulması ydnünde hazıriıklara çinştıgi ve tanm sosyalızasyonuna bu yolda devam edecegı anla şümaktaöır. Büyük proieler Irak, ham petrol Uretıminde Suudi Arabıstan, Kuveyt ve Iran'dan sonra dorduncu sırada dır. Gerek: yabancı petrol şırketlert ile, gerekse 1969'da Kurt harekeü dolayısıyle petrol KOnusu büyük olaylara ve hareketlere sahne olmuştur ve halen de olmakta devam etmektedir Irak hUkümetının Irak Petrol Şır keti ve Ortaklanndan aldıgı t^elırler 1964'de 353 mllyon dolar iken 1971'de 862 milyon dolara yuksebniştir. (Türkiye'nin 1871 de ihrscat gelirlen toplam 677 milyon dolardır). BUtün petrol rafınerisi Uretimi devlet tarafın dan Petrol Bakanlıgı aracılıgı ile yürütülmektedir. Sovyetler \e Çekoslovaklarla yeni rafinenier kurulmaktadır. PetroKimya, kım yasal gübre fabrikası, LPG ve tabıi gaz testsleri, Irak'ın glnştiği gerçekten büyük teşebbus Î A R I N : Suriye'de tanmı Devlet geliştirecek DİŞİ BOND KAT OKJU ASÛN GELlP CESEP» yo.ÇERI Petrolün rolü Prol Chenery tarafından yapılan hesaplamaya gore, 1950 jılında Irak'ta nüfus başına dusen ga>nsafı mılli hasıla 106 doıardır (Türkiye avnı \ıl 154 doiar). Fakat ulke, 19501969 doneımni kapsayan yırmı yıl boyunca, nufus başına duşen gaynsaf» tmVıî hasılasını yılhk ortalamalar oıa rak ytizde 2,45 oranında arttırmıştır (Turkıye aynı dönernde yuzde 138) Bu hızlı gelışmede, petrolün çok onemli rol ojııadıgına kuşku yoktur. Irak, daha 1950'lerde ilk kea bır kalkınma komıtesi kumıus ve 1953'de kalkınma polıtıka5inm jurutulmesını jenı kurdugıj Kalkınma Bakanlığma \errrış tır 1959 da bunlan lağ\ederek %e rıne Başbakanlığa baglı bır «Lko nomık Planlama» orgutu ile Flsn lama Bakanlıgı kurmuştur. Bu jenı orsanızasvonun i'k olumiu sonuçlan, petrol gehrlenndaki vıkselme ve yapılan anlaşmalann ulke çıkarlanna daha u\gun olması ile ülınmıştır TİFFANY JONES Plan dönemi Irak ın hazırlaaıgı ılk kaikn ma planı 1951/52 yılındadır Bu ılk Beş Yıllık Plan, daha çok nehırlerın konfrol altma ahnması nı, tarımda sulama tesıslerının İLÂN Sendıkamız Denizcıhk Bankası TAO Denız\olları İsletmesi ışjerınde (Geroıler Işjeri ışveri merkez buro \e burolan ile işyermm tum eklentılennde) çalaşan U elerimiz adına 1 7 1973 ta% rınınden ıtıbaren geoerli olacak iTyen sevıjesınde Toplu tş Sozleşmesi japacaktır 275 sayılı kanunun 12 mad desıne gore durum butun ılgıluere ılân olunur OENIZ VOLtŞ OenizroUan İ»Jetmesi Gtrnj Adamlan ve Yardımcı Işçilerı Sendika» Baskanlığı (Basm. 38974114) GARTH