Katalog

CUMHURİYET 28 Mayıs 1973 Dünyada Bugün Dı$ haberler Bir Sovyet yolcu uçağı Batı Almanya'da düştü BRUXSWİCK, (Batı Almanya) Sovyet Hava Kuvvetlerine bağlı bir Mig21 avcı uçağı dün Batı Almanya'nın sınır şehri Brunswick kentı yakınlarmda bir tarlaya düşerek parçalanmış, ancak uçağın pılotu son anda otomatik paraşütü kullanarak kurtulmuştur. Polis yetkilileri Mig21'in pilotunun, uçağın kentin üzerine duşmesini önlemek içm son ana' kadar uçağı terketmediğini de be lırtmışler ve bunun sonucu olarak büyük bir facianın önlcnmiş olduğunu ifade etmişlerdir. Diplomaside kulis Vietkong, Saygon helıkopterini düşürdü: 12 ölü hehkopterde bulunan 12 kişiden kimse kurtularaamıştır. Sdzcü, helikopterın, Saygon'un 48 kilometre kuzeydoğusunda düş tüğünü ve ölenler arasında Güney Vietnam 5. piyade tümeninin 7. alayının komutam olan bir Al bayın da bulunduğunu sözlerine eklemiştir. Sözcü, ilk gelen haberlere gö re helikopterin Sovyet yapısı «Strella» füzesi tarafından düşürülduğunün anlaşıldığmı da belirtmiştır. Basra Köriezi ve Türkiye Ümit GÜRTUNA ANKARA'DAN YAZIYOK J. P. Sartre'ın gazetesi eryuzunde haksızhkla, çağ dışılıkla, akılsızhkla en fazla uğraşan kımselerın yazarlaolduğu soylenir... Bu gdrüş DII ölçüde dogrudur. Siyasal iktidarlann ve çarpık kitlesel tepkilerin öfkesıne en çok yazarlar nedef olur.. Onlann kitaplan yakılır, onlar hapse atıhr ve hatta bldürülürler bıle .. Ama binlerce yıl geçse de, özgür düşünceyi ve onu kalıcı hale getiren yazarlan susturmak mürrkun olmaz. Jean Paul Sartre'a bakalım... Bütiin hayatı bir mücadele değil tnidir? Kitaplanmn satışından para kazanması da mücadelesmi sona erdirmemiştir. Sartre'm son girisimini belki duydunuz. Pikir arkadaşlan lle birlikte, Paris'te günlük bir ça« t e yayımlamaya başladı. Gazetenin adı «Kurtuhış» Liberation olarak saptandı. . llkeleri de alışılmış olanlardan çok farklı... Gazete 50 bin tirajı öngörUyor; ilân almayacak. Okuyueulannın ödeyeceği paraya ve abone kampanyasından(sağlayacağı gelire da yanacak. 17 kişilık yazı işleri kadrosunun sadece yedisi profes yonel gazeteci... Gazetede çalışanlar, Paris bölgesinde yan kalifiye isçiye verilen asgarî Ucreti ayda 1200 Prank alacaklar.. Yazı işleri kadrosunda çalışanlann dizgi ve baskı gibi baskssal dallarda da bilgi sahlbi olması şartı var. Gereklrse yazarlar. makalelerini dizecekler de... Fransız nnıkavemetçi hareketine verilen Liberation adını gazetenin benimsemesi, ilk sayıdakl bir makale ile gerekçelendirijdi: «Gazeteniz, basın ormanında kurtanlmış bir bölge ve özgür haberleşmenin nefesi olacaktır» deniliyor... Sartre'ın şu andaM düşünc* ît' tifakım kesinlikle bilmiyoruz. Son olarak asın solla bir eylem lttifakı içindeydi... Maocular, Troçkistler ve diğer «gauchistes» ıle birlikte görülüyordu. Sanırız ki, «Liberation» gazetesi de bu ittifakın bir ürünüdür... Sartre'ın tutarlılıgını tartışmak, kelimenin anlamı ile tutarsız olacak. 1940ların başında komünîst sonra tam tersine koyu bireyci existansialiste daha sonra eylemci... Ama Sartre Sartre'dır.. Anyor ve milcadelesmi yazılanyle* sürdürüyor. Ne var W, s&de Sartre degil benzeri butun mücadele yazarlan, insanın ve toplumun içinde bulundujhl haksızlıklarla uğraşmaktan, kendi yazaf 'dürfyalarmda yer alan haksızlıklara eği lecek vakit bulamıyorlar. Sanatın kendi içindeki eşitsizliklere, tüketim toplumunun edebiyatı t i rafından yaratılan koca kafalı ve çocuk dünyalı insanlann is. tismanna eğllmiyorlar. Aklı başmda hangi insan, Walt Disney'm dünyasmda yasamak ıster"> Toplumun aksaklıklanm hav vanlan kullanarak alaya almak jriızel bir iştir gerçi.. Sevimli fıller, sirin fareler. saf ördeklrr, aptal domuzlar... Ama bu hayvancıklar, luçbir zaman insancıklan tam yansıtamamıştır. Ne var ki, Amerikan tüketim toplumu. Walt Disney'in ve çocuklardan çok büyüklere hitab eden diğer masallann dünyasmı. «Disneyland» de «omutlaştırmıştır. O kadar ki. Amerika'va giden devlet başkanlannı bile, bu masallar parkında ağırlıyorlar .. Zıyaretçiler, minvatur trenlere hücum eden kızılderililer ve benzeri koca çocukluklar arasında. sozrîe Disney'in masal dünyasına giriyorlar. Sonuç ne? Sıfıra sıfın, elde var sjfır . Kazanan tek kimse, Disney'in kurduğu şirket oluyor.. Eğlendiklerini sananlar da, böyJece avunuyorlar. Üstelik Disneyland'in tutunduğunu gören diğer resimli roman yaratıcıları da, şimdi, birbiri ardına benzeri parklan açmaya basladılar. Son olarak Kuzey Karolina'da. Frank Baum, «Wizard of Oz» parkını açmış... . Acaba bu hayal sömürücülerine karşı, gerçek sanatçüar, düşünürler ve yazarlar neden aynı yold?n mücadele etmez? Mesela Sartre, kitaplarmdan kazandığı parayı bir günlük galeteye yatıracağına, Disneyland benzeri bir park kursaydı.. Kendisinin, Kafka'nın. Camus"nün yapıtlannı orada eanlandırsaydı. Eğlenmeye gelen insanlar, bir «Ceza Sdmürgesmnde işkence • pörüp, «Soruşturma»da terletilselerdi.. Sonra da «Metamorfoz»a ugrayıp, koca bir böcek haline dönüşselerdi... Bir kısmı da «V?basya tutulsavdı ve bir «Düşiış» ün ertesinde «Akü Çağı»na gelselerdi... Park genişletilirdi, Orwell' an «1984. dunyasmı da alırdı içine.. Ama belki de olmaz bu.. Çünkü Disney'in dünyası. yeryüzünde yok. Artık pamuk prensesler cam ayakkabı giymiyor ve a^ak kabt tekinden iz kovalayan prensler yoksul ama güzel kızlan pren ses yapmıyor. Buna karşj soruşturmalar, ceza sömürgeleri çok var yeryüzünde.. Böyle bir parka gelen insan, ol mayacak şeyleri görmek isterdi. l>;kenceyi izleven seyircileri c'eğil, bir tüyü hortumuna takıp uçan filleri görmek isterdi...' SAYGON Bir askeri sözcünün dün açıkladığına gore ırtibat görevi yapan bir Güney Vietnam helikopteri Saygon'un kuzeydoğu sunda Vietkong"un yaptığı bir fü gün once de bir diğer Mig21 uça ı ze saldırısı sonucunda düşmüş ve ğıntn Doğu Almanya svnın ıçinde duştuğünu belirtmişlerdir. e Y Çin Başbakan yardımcısı Atina'yı ziyaret edecek KUDÜS... EY KUDÜS PARİS YANIYOR MU? YASIMI TUTACAKSIN yazHrlanndan Çarpışmalar Öte yandan Güney Vietnam hükümet milisleri, Cumartesi günü gun batışı sırasında Saygon'un 64 kilometre guneyinde komünistler le yapılan çarpışmada 20 komünist askerini öldürmüslerdir. Çarpışma sırasında Güney Vietnamiı ikı mılis ölmuş 17'si de yaralanmıştır. Çarpışmada Mekong nehri deltasında bulunan Giong Trom' un 4.8 kilometre batısmda olmuştur. Bu ddrt günlük süre içinde Guney Vıetnam'da meydana gelen en şiddetli çarpışmadır. (UPI) T O K Y O Pekin Radyosu Çin Başbakan Yardımcısı Li Hsien . Nien'in Yunanistan'ı riya ret etmesi yolundaki bir çağrıyı Konu ile ilgıli olarak açıkla kabul etmis olduğunu belirtmişmada bulunan yetkıliler, bunun tır. Ancak, Hsien Nien'in Yubir kaç gün içindo meydana ge , nanistan'ı ziyaret tarihi açıklanma len ikincı kaza olduğunu, bir kaç mıstır. (a.a.) Dominique Lapierre kıtaplannı 28 Mayıs Pazsrtesi eunü saıt U3a1130 arası Osmanbey'deki Sander Kitabevi'nde imzalayacaktır. (Cumhuriyet: 3999) eçenterde Ankara'ya, Amenka'nın N'orfolk Iımanındaki Atjıntık Müttefık Yük sek Komutam Amiral Ralph W. Cousınz geıdı Sor> dereoe dinamik ve konuşması bır askerden cok dıplomatı andıran Amiral Cousınz, bundan bır sure once Norfobt'ta katıldıgınuz bir briîingte NATO"ya bag lı ülkeler ile Sovyetlerin donan cnaları hakkjıoa tayaslama vaparken bir ara durup söyle ko nuştu: «Sovyetier dünya denizlerindekı füolannı süıatle çoğaitıp nıodemlestınyorlar Bizim bu tronuda çok diKkstU olmamız cerekır. Özeılikle Atıantik Okvanusunda dengeyi yıtirmememız lâzım. Zira Amerika'da en çok 2025 vıIhJt petrol rezervi kalmıştır. fetrolü Ortadoğu'dan karş:layacagjnıza göre bu radan yola çısan eemilerin gti venlik içındfc ArcerıkaVa varmaları içın Atıantikteki filomu zun çok kuvvetli olması gereklıdir. Bu, Amerika ıçjn bayati bir önem taşımaKtadır J Amiralin asker' açıdaa söyledigi, Amerika'nm çıkar açısından ituşkusta aoğruydu. An cak Amiral Cousınz «Amerika'nm en çok 2025 yıllık petrol rezervi kalmışür» gibi dog ru olma derecesi çok tartışılabilecek bir noktaya da değinmişti Oî"sa siyasiienn söyledilc lenne göre Amenka, hem kendi ülkesinde, hem de kendısine yakın ülkelerde, örnegın Türkiye gibi ülkelerde petrol rezervİerini son derece dıkkatlice hesap edip, bunlan bugün petrol üreten ülkelerdeki durum kritüdeşince JnıUanma taktiğino uygulamaktadır Durum böyle olunca Amerikanm gözünü kırpmadan yeni bir savas baslatabileceği en önemli merkez, Basra Körfezi olarak or taya çıkmaktadır. Ortadoğuda kuvvet dengesini Sovyetlere kap tıran Amerika sanki bir çember harekâtıyla bu bölgenin Doğusuna iyice yerlesmiştir. Ingilterenin, Basra Körfezinden aynlmasından sonra Amerika burada kendi lisanlannın yam nra tngi lizceyi ana dili gibi konuşan v« cepleri para dolu araplann arasma katüıvermiştir. Aynca ABD, son ydlarda müthiş bir süihlanmaya girişen Iran, parasını nereye yatıracağım saşırmıs Suudl Arabistan ile yerden bitme Kuveyt, Bahreyn, Abu Dabi'deki etkisiyle yeni bir denge kurmayı başarmıstır. Öte yandan Sovyetler Birliği, petrol denizine açılabileceği tek liman olarak Irak'tan yararlanmayı planlamıştır. Ancak bölgeye sınırdışı olaa tek Irak ile girişilen dengeyi saglama çabası görünüse göre bugün Sovyetler'i tatmin etmemiştir. ABD gerçi Basra Körfezi dola yısiyle petrol üretiminde durumu lehine çevirmiş gözükmektedir. Ama dünyadaki para spekülasyonları başta olmak üzere bir sürj sorunla karşı karşıya kalmaktadır. Bu arada tran'ın garip bir sekilde silâhlanması, Amerika yandaşlarmdan Suudî Arabistan ile geleneksel Sünni Şii kavgasının devam etmesi ya da tran ile Irak arasmda patlavabilecek kontrolsuz bir savaş ABDM yeniden sıcak savasa sokabilecektir. Türkiye'nin durumu Bütün bu anlattıklanmız ilk bakışta Türklye'rrin çok dışında geçen gelışmeler gibi gorülmektedir. Ancak Basra Korfezinde Iran, Irak, Suudi Arabistan ya da şeyhliklerle bu ülkelerin biri arasında başlayabilecek bir savaş esnasında Ortadogu sorununun Arap Yanmadasında bir bütün olarak ele alınmasını gerektirecektir. Zira çıkar hesapları ve dengeler büyük devletler arasında Arap Yanraadasınm tümü üzerinde yapılmaktadır. Ateş, ABD'nin arkasında olduğu Iran'm, Irak ile savaşa girmesi, Ortadoğu'da yeniden pat layabilecek toplar, tüfekler savaşı bu kez doğrudan öToğruya Türkiye'nin sınırlanna getirecektir. Büyük devletlerin küçuk ülkelerin sırtından ve daha çok oranın insanlarmı bırbirlerine öldürterek girişecekleri mücadele Türkiye'yi ne dururaa sokacaktır? NATO, CENTO, hangi karargâha bağlı olacaktır? Büyük ülkelerin petrol çıkarı lçin yandaşları ülkeler üzerinde baslatacaklan sıcak surtüşmeler? Türkiye'nin Basra Körfezindeki gelişmeleri son derece yakmdan incelemesi ve görierini biraz daha büyük açması kaçınılmaz olmuştur. Arjantin'de 600'e yakın siyasî tutukiu serbest bırakıldı BUENOS AİRES Peron taraftarlarından kurulu yeni Arjantin Hükümetinin emri ile dün 600'e yakın siyasî tutukiu serbest bırakılmıştur. Serbest bırakdanların bir çoğu tedhişçüik suçundan hüküra giymiş gerillalardır. Arjantin hükümeti aynca işçilerin ücretlerine derhal zam yapılmasınm muhtemel olduğunu açıklamıştır. Dün sabaha karsı 186 siyasî tututuklunun bulunduğu Villa Devo to cezaevinin önünde toplanan bir grubun tutuklularm serbest bıra kılması amacıyla yapüğı gösteri sı rasmda iki genç ölmüş, birçok in san ise yaralanmıstu:. Gösteri sırasmda tutuklananların sayısı 100 civanndadır. (aa.) Mehmet BARLAS Renault 12'nin yalnız kendine özgü, teknik nitelikleri var, "Renault üstünlüğü"nü sağlayan... Renault 12 önden çekişli Renault 12 aerodinamik Renault12 güçl^ekonomik arabanız Renault olacakî RENAULT "ismini vermekle Gvünuyor,, VEFAT Merhum Milli Eğitim Basımevi Sermürettibi îsmail Dizer'in eşı, Kandillı Rasathanesi MCdürü Muammer Dizer, Avukat Adnan Dizer' in annelerı, Em. Orgeneral Refik Yılmaz, Refia Demiı^ güç'un ablalan, Prof. Dr. A. Dizer, Nesrin Dizer'in kayınvalidesi, Ayşegül, Orhan' ın babaanneleri Renault12 güvenli... Siz, parasını "en iyi"ye yatıran, beğenilerinde titiz, bilgisine güvenen kişi... Bir kez daha "en îyi"yî seçtiniz : arabanız Renault12 olacak!.. DOKTOR ADALET DİZER 27 Mayıs günü vefat etmistir. Cenazesi 29 Mayı» öğle namazını müteakıp Osküdar Yenicamiden kaldınlıp aile kabristanma defnedilecektir AİLESİ (Cumhuriyet • 4003) !! Tank Z. Kırbakan Dert Saç ve Zuhrevl FUstahklan Mütehassısı tstiklâl Cad ParmakkaD' No 6« FE1 44 10 1? !!