Katalog

CUMHURÎYET 21 Mart 1973 on* yıllardaki uiusiararası para bunalımı 1972'den bu yana yeğln blr asamaya gelmiş bulunuyor. Dolara degişmez, sürekli bir değer saptamak olanağı yok. Bretton Woods kararları yirmi yülık bir dönemden sonra tümden uygulanamaz hale geldi. Bu arada Türklye kendi acıklı serüvenini yasamaktadır. Bir anlamda ne yaptıklarmı bilmeyen teknokratl&r ile ne yaptıklanıu çok iyi bilen iş adamlannın kendiliğinden oluşan politika anlayışlan sonucu sürgit enflasyonlar ve art arda dönemsel devalüasyonlar... TUrk lirası 1970'te devalüe edilirken dolar dünya piyasalannda çoktandır en zayıf en tehlikeli paralardan birisi haline gelmişti. Büttin Avrupa maliyecileri doların geleceği bakımından kendi paralannın ve ülkelerinin ekonomilerinin korunması için ciddi ve tutarlı tedbirler almakta idiler. Adam başına gelir konusunda, gelecekte Japonya'dan sonra iklnci sırayı alacağı hesaplanan Pransa döviz kontrolü tedblrlerinde dlreniyor, Almanya v« Isviçre kızgın ve başıbo? dolar sürülerine kapılannı kapatıyorlardı. Türkiye bu sırada parasmın dolara oranla kurunu garip denilecek bir ölçtide düşürdü. Yani kendiliğinden sürgit değer kaybeden bir paraya göre TUrk llrasının değeri düşürüldU. Bumı izleyen yıl içinde mark ve benzeri kuvveUi paraların altına göre değerleri yükseltildi ve d > lann değeri korundu gibi gösterildi! Oysa dolar gerçekte bu oranda değer kEybettl. Türk Hükümetl nasıl olduysa bu sırada liranın dolara olan değerini, dolann kaybettiği ölçüde artbrdı. Daha sonra lçerde fiyatlar yUkseldi. Ama dısarda dolann değeri düşmekte devam etti gitti, ve en sonunda geçen ay, 1972 başındaki dolambaçlı yoldan değil, resmen ve açıkça dolar devalüe edildi. Bu kez öncekl basireti göstermedik. Türk lirast yapısık kardeşler gibl dolarla blrlikte düştü. Dolar hâlâ ve yine değer kaybetmekte... Yapısık küçük kardeşin durumu na oluyor ve ne olacaktır?... S Olaylar ve görüşler LİRA'YI KURTARALIM CAHİT KAYRA devalüasyon tarihinden önce temmuz 197O'fe Prankfurt borsasmda 100 Türk lirası 27.5 Alman markına eşittir. Devalüasyon bu değeri ağustos ayında 23 marka indlriyor. 1972 haziranından önce bu değer 20 marka kadar tnmiştir. Dolann Türk lirası İle değerinin 15 liradan 14 liraya indirilmesinden sonra 100 lira biraz yükselmiş ve 21 marka çıkmıştır. Daha sonra bu değer son devalüasyonla birlikte yeniden düşecek; bu düsme devam edecek ve 1973 şubatmda 100 lira 18.94 marka kadar inecektir. Beyrut piyasasındaki düşüş daha önemlidir. Beyrut'ta Türk parasının serbest kuru resml kurun büyük ölçüde altında oluşmaktadır. Ayni dönemde rezervlerimiz buna ters düşen yönde gelişiyor. Temmuz 1970'te 137.8 milyon do!ar olan rezervler ağustos 1970'te 199.8, ekim 1971'de 581,2, haziran 1972'de 821.8, kasım 1972'de 1150.0, ocak 1973'te 1325.0 ve şubat 1973'te 1500.0 milyon dolara yükseliyor. Reservler arttıkça paramızın değeri azalıyor. Hatta resmen devalüasyon yapmadığimız tarihlerde bile paramızın değeri düsüyor. Sorumuzu «Bu garip durumdan kim yararlanıyor» biçiminde kOymadığımız için, konunun o yanına fazla değinmeyeceğiz. Türkiye'de sabit sermayeleri, stok mallan olanlar, teşebbüsleri büyük ölçüde yabancı kaynaklarla, teşebbüs dışı kaynaklarla işletenler bundan nasıl yararlanıyor, ekonominin kazancı ya da kaybı nedir? Bunu bir başka kez ele alır ve hesapsal olarak Inceleyeblliri*. Şimdi sorunumuz bu garip durumun teknlk nedenini araştırmaktır. Bir ülkede paranın değeri ile dış ödeme yeteneği arasında çok sıkı bir ili?ki oldufu bilinen bir gerçek. Bir ülkenin ödemeler dengesi açık demek o Ulkenin yabancı paralara olan isteği (talebi), fazla demek... Fazla aranan, fazla istenen paranın değeri artar. Bu lsteği yapan ülkenin parasının değeri düşer. İç flyat düaeyi buna ödemeler dengesini zorladıfı orenda etki yapar. Fakat bir ülkenin ihracatı, hele tannı dışı mallar ihracatı, bizde olduğu gibi çok düşükse, bu tür mallara abartılmış oranlarda yardım sağlamyorsa, iç fiyat seviyesinin 1.5 milyarlık ve artıs. haündeki renrvleri aşarak p » ranın dıs değerini etkilemesi fazla anlamlı değıldir. Buna karşılık paramızın, dış borsalardakl değer kaybı olayı ile dolann durumu arasında ciddi blr bağîantı olduğunu düşunttyoruz. Türk lirası dolara bağlı... TUrk lirası ile Islem yapan >abar,cılar, özellikle alınan son yanlıs devalüasyon karanndan sonra TUrk lirasmm dolarla birllkte değer değişikliklerine uğrayacağını, yanl doların her devalüasyonunda Türk lirasının da onunla birlikte devalüe edileceğinl düşünmekte ve ellerlndekl TUrlc Hrası hesaplarma buna göre değer biçmektedirler. dıgını ve bu dağılmanın nasıl geliştiğinl görelim: 1966 yılında Amerika ile olan dış ticaretimizin toplamı (ithalat ve ihracat) 256.6 milyon dolardır. Bu miktar 1972 yılmda pek az değismls olarak görünüyor. 2725 milyon dolar. Buna karşılık gerek Ortakpazar ve gerekse serbest mübadele bölgeleri ile (M bilüıdiği gfljl bu ikl topluluk artık birleşmiş durumdadırlar) olan ticaretimiz ve İşçi gelirlerimiz 1966'da 626.8 milyon dolarken 1972'de 1800 milyon dolara, yanl üç katına çıkmıştır. Demek: olusror M, savaş sonu yınarma d8nmeye gerek yok. Altı yedi yıl öncesine göre dolar sahası ile olan alış verişimizde artış olmamış. Buna karşılık Avrupa ülkeleri ile alış verisimi* üç katına çıkmış. 1972'de Avrupa ültolerl ile olan karşılıklı işlem toplamı Amerika ile olan işlem toplamınm 6 katına yakm. Avrupa ülkelerinin paralannda, bu paraların değerlerinde sürekli istikrar ve yerine göre artış var. Türkiye dış ticaretinin çok büyük bir kısmını. «Gelişmiş dünya» içinde, Almanya ile yapıyor. Almanyadaki işçiler Türkiyeye yılda 10 milyarlık para transfer ediyorlar. Bu kosullar altında Türk parasmın değerini, tlcarî ve iktisadî ilişkilerimizin azaldığı bir ülkenin kendi İçinde dengesini bulamayan parasına bağlamakta mantık kalmış mıdır?... KOT Gunther Sachs kimdir? Brigitte Bardot'nun eski kocasıdır Bay Gunther Sachs, ve uluslararası jet sosyetenin üyelerinden zengin, hovarda bir genç adamdır. Diinkü gazeteler Sayın Bay Sachs'ın iki kaburgasının kınldığını yazıyorlar. B.B.'nin eski kocası, Isviçre'nin kışlık tatil yeri Saint Moritz'de bir gece içerken, arkadaşlarıyle iddiaya tutuşmuş. Ertesi sabah bir balonla Italya'ya doğru yola çıkmış. Balon yolda düşmüş, Bay Sachs'ın kaburga kemikleri kırılmış. Bu tür hikâyeler okundukta, Bay Sachs konusunda kötü bir Izlenim edlniyor insan. Oysa bu genç Alman işadamı, kendi alanında o kadar yeteneksiz değfl. Daha pek gençken telefon konuşmalannda kullanılmak üzere bir kot tfüzenleyip milyonlar kazanmış. Bunca basit bir iş sonucu milyonlar kazamlır mı? Demek kazanılıyor. Telefonlarda hele blrlm telefonlarda konuşulurken bazen insanlar birbirlerinl tam anlayamazlar. Araya başka hat kanşır, parazttler başlar, ya da ses gereğince işitilmez. O zaman anlaşılmayan önemli kelimelerl kot vererek iletmeye çabalaru. Sözgelişi bir ilâç tavsiye edece*sin arkadaşına: Madribon al, İyi gelir. yjej Melahatln M'sl, Ali'nin A'sı, Dogan"ın D'sl, Reşafm Rsi, Ismail'in Vı\, Beyhan'ın B'sl. Orhan'ın O'su, Neriman'ın N'si.. Madribon... Anladm mıT Anladım. Hepimiz bu yönteml sık sık kullanınz. Ne var W bazen insanın akhna gerekli lsim bir türlü gelmel. Aradıkça, telâşianıp sıkmtıya düser insan... Oysa sanıyeler geçıyor, karşıdakl bekliyor. tşte Gunther Sachs bu sıkıntıyı dagıtmak İçin bir afcıllıhk düşünmüş. Avrupanın ünlü şirketlerinın adlanndan bir kot düzenlemiş, bu kot telefonun başında duracak, bir şey yazdırmak istiyorsan: Michelin'in M'si, Opel'in O'su. Renault'un R'si... diye istediğin kelimeyi şıppadak ileteceksin. Hem lşin gonılmüş olacak, hem ünlü. kumpanyalann reklâmı yapılacat Böyle bir buluş sayeslnde Bay Gunther Sachs m milyonlar kazanması doSal deSil mi? Reklâm cagında yaşıyoruj tşte bunca akıllı, zekl Bay Gunther Sachs, balondan du5Üp ikl kaburgasını kırmış. Uzüldüm doğrusu. Hem üzüldüm hem de aklıma bir soru düştu: Son zamanlarda lstanbul'un telefonlan büsbütün ar»psaçına döndü. Ankara'nm. Izmir'in, öteki kentlerin daha iyi oldugunu sanmıyorum. Konuşurken düdük sesleri, zırlamalar,. başka kanaldan konuşmalar ve daha neler neler... insan birsey anlatamıyor karsısmdakine.» Aloooo ne dedin? Bak dinle kot veriyorum... Ben kend! hesabıma böyle dedikten sonra ne zaman kot versem: Avcı"nm A'sı.. Tekin'ln Tsi „ , Fernıh'un F'si™ Karçıdaki: Yahu, yok mu bsska isim? Vallahl aklıma gelmiyor. Radyodan, televizyonlardan, garetelerden, dergilerden, otobüsten, dolmuştan ve bilmem nereden Sylesine duyulmus kl bu isimler, bilinçaluna işlemiş gayn~ Yolda çevlrip birini sorun bakalım: Bana S Ue başlayan bir isim söyle! Süleyman.. demezse. ben kaybettim bahsi. ' Simdi yazımın sonunda açıkgözlere teklifim: Hemen politikacı isimlerinden bir kot düzenlesinler. Günde* beş vakit namaz gibi yatıp kalkıp dinlediğimiz meşhurUnn isimlerlnden bir kot İçin partiler kesenin ağzını açacaklardır. Seçimler yakın olduğuna göre, milyon degilse bile 100 bin cepte demektir. Haydi başanlarl Memlekete daha doğrusu Telefon Idaresine de b'îr hizmet olur. Ama arada akıl hastalıklan artarmış, onu da Bakırköy düjünsüa. Hangi Paraya Bağlanmak Yararh? Burada bir konumuz daha var. Küçük bir ekonominin parasının ö'.çüsü neden bir büyük ekonominin parasına göre ayarlatur? Bunun izahı şöyle: Faramızın değerini altına göre saptayamıyoruz. Altının kendisi serbest piyasada dalgalanıp duruyor ve sürgit yükseliyor. lüuslararasl çalışmalar da bu konuya henüz bir çare bu'.amamıştır. Bizim paramız zaten konvertibl değil. Ötekiler gibi dalgalanmaya bırakaraayız. Değiçmez, göreli olarak değişmez bir ölçek bulmamız gerek. Bu takdirde paraların en sağlamına, en değişemeyecek hangisl ise ona bağlanmamızda zorunluk var. Savas sonunda, büttin dünyanm ticareti ve mali işlemlert Amerika'ya dönüktü. Fort Knox'daki 30 milyarlık altın, dolann altınla değiştirilmesindekl serbestlik ve buna rağmen Amerikanın altın stokunun azalmayışı ve artışı, ödemeler dengesindeki sürekli fazîalık, bu fazlalıkların sermaye hareketleri ile gelişmiş ya da celişmemiş ülkelere borç olarak verilisl... Amerikan dolarını sağlam değismes değerU blr para yapmıştı. TUrk parasını böyle bir birirae bağlamak anlamlı ve yararh olabllirdi. Fatat bunlann hepsi değişti. Port Knox'daki altınların dibl göründü. AmerikB» Bdemeler dengesi perişan halde ve Amerikan ekonomisinin Avrupaya eurodolar denilen 8090 milyar dolar kısa vadeli borcu var. Şimdi en son duruma, jrakın yıllar ltfbariyle bakalım, bir karsüastırma yapalızn ve dış ödemeler bakımından dolar alanı ile Avrupa ülkelerl arasında dış ilişkilerlırizin nasıl dagıl Sonuç Türk lirasının, Amerikan dolanndan aynlmasının ban sonuçlan olacaktır. TUrk lirası kuvvetli Avrupa paralanna, belki de Alman markına bağlanacak ve bu para ile kendisi arasında, şimdilik gelecek on yıl için değişmez oranlar sajlanacaktır. Bu durum ticaretimizin ve görünmeyen gelirlerimizin geleceği için bir güvencedir. Esasen Avrupa Ekonomik Topluluğu ile birleşme kararında olan (bu kararm ve uygulamanm değerlemesini yapmıyoruz. Bunu sadece bir olay olarak saptıyoruz). Türkiye gibi bir ülkenin parasını hâlâ dolara göre ayarlamasının arüamı olmadığı açıktır. Buna karsılık dolardan aynlacak olan lira, do'.ara karşı değer kazanacaktır. Bu değer kazanma. dış borçlarrmızın yaldaşık olarak 1.0 milyar dolarlık kısmında ve bunlarla ilgili yıllık taksitlerde önemb azalmalar sağlıyacaktır. Türkiye giderek belü »e azımsanmayacak bir oranda bu borçlan, lMO'larda değeri azalan Fransız frangı İle ödenen eski Osmanlı borçlan gibi, daha mütevazi ölçülerde olmak üzere ortadan kaldınlabilecektir. Ama bu arada şunu hemen eklemek gerekir: Bu işlem yapılırken Türk lirasının Avrupa paralan ile, daha belirgin olarak Alman markı ile paritesi saptanırken yeni devalüasyonlar düşünmemek ve smırlı ölçüde varbklmın servetml ve gelirinl arthrıp, ekonomlye ve topluma baksiB yükler yüklememek gerek... Liradaki Düşüş Neden? 1970 devalüasyonundan blr ay Bneesi tle bunu izleyen başlıca deglşiklik tarihleri bakımından Türk lirasının değeri ve döviz rezervlerimizl karşılaştırdığımız zaman dünyanın hiç bir ülkesinde olmayan anlaşılmaz bir durum görmekteyiz. Türkiyenln rezervlerl hızla arta durstm, parasımn diinya borsalanndaki serbest değeri düçüp gidiyor. Yalruz 1972'dekl revmlüasyon bunu kısa bir süre lçin durdurmusa benziyor ve garip clanı son devalüasyonu izleyen dönemde rezervlerimizin artışı hız kazanırken (Ocak aymda işçi gelirleri 70 milyon dolara yükselmiştir). Vrankfurt borsasında Türk lirası Btıemli değer kaybma uğruyor. Bu çeli&kili durumun nedenini nerede aramak gereklyor?... KayıUara bakarsak 1970 agustosondaa, yanl nu «Kuraklığtt paydos» sloğsmn?. inandırmaya çalışmalan elbette ki, normal dir. Normal olmayan, bu flrmalara tnanarak peşlerinden gitme, Devlet hazine sini ve dolayısıyle toplumu za| | l i e c l i s l Hazain»!... 1865'te Abdülaziz tarafından girişilen rara sokmaktır. I I H r e f o r m hareketi sonunda kurulmus bir yuksek örgütun Yabancı bir memlekette yapı• • adı. Daha önce iki kez daha kurulmus, bir süre sonra la> sunl yağış denemelerini madağıtılmış! Osmanlı maliyesinl düzeltecek, Batı ülkelerlndekiBu yazının amacı, sunl yağmur ha'linde incelemeye giden yetkine benzer bir yöntemle çalısacak! Ama altı ay geçmeden, dan ne beklendiğinin, uygulamaliler, bir gün önce o memleketln tüzügü bile hazırlanmadan kaldırılıyor. Bu kez başka bir ad ya geçüdiği takdirde ne gibi meteoroloji örgütünde, meteoroaltında yeni bir örgüt, yenl kişiler, yenl görevler... sonuçlar alınacağının açıklanmalojik haritalan incelemiş, ertesi Bir süredir Ebüzziya Tevfik'in «Yeni Osmanlılar Tarihi» sıdır. örneğin: Türkiye'de meygünü. o memleketin Batı kesimlct nl okuyorum. Daha bitiremedim, ama simdiye dek okudukladana. gelecek bir kuraklık,sunl rinde kuvvetli sağnak yağışlann n m öylesine ilginç ki, Ulkemizde gerçek reform yapmanın ne yağmur yağdırılarak önlenebiiir meydana geleceğini haritalarda denli zor olduğunu öylesine gösteriyor ki okurlarıma ilk izmi?. "" gönhüş, gece sağnak yağmur bâş menimlerini bildirmekten kendiml alamadım. önce ortaya sonuç hakkında kesin blr karar tığı memlekett«, normal olarak lamış, ertesi gün flgîll flrma bu çıkan şu: Türkiye'de «iş» yapmak çok, ama çok zordur. B i ı 7 yıl dolması lazım gelen yeni yetkililere, yağmurlan kendi)» verilememiştir. daha çok, «iş yapar» görünmekten hoşlanınz. Gerçek bir reAmerikan Meteoroloji Genel bir barajı blr yılda doldurduk rinin yağdırdığını iddia etmiş. form, bir defişiklik lşimize gelmez, aklımızı kanştırır, yenl lan ileri sUrulUyor. Yağış «» 100 Oysa yağışlar çok genlş bölgeleri / Müdürü tr. Whlte şöyle diyor: Sunl yağmur yağdırabilmek sorurdar yaratır, bu yüzden de refonn reform diyenler yan «Hava şartlarmm kontrolü ve arttığına göre normal olarak 7 içine alan bir sistemin sonucu. İçin önceükle, yağışa elverişli yolda bundan vazgeçerler, reform diye birşeyler kurup bozaryılda dolması «4nın gelen bir ba Tohumlanan rioktalar ise bu sisyağış bulutlannın bulunması ge değiştirilmesi (Weather Modifilar, bir takım eski örgütlerin adlannı degiştlrlrler, o kadar! rajın, bu artış karşısında 3 3 yıl temin içinde çok küçük blr nokrektiğini yine hatırlatmak iste cation) konusunda çalışmalar he Ebüzziya Tevfik bu konuda şöyle yazıyor: «özellikle Reda dolması lâzım değil mi? Bro tacık idi. .ıliz deneme asamasında olduğun rim. Atmosfer, su buhan bakışid, Âli. Fuad. Mütercim Rüştü ve Kıbnslı Menmet gibi şürleri, bazı ilâçlann prostekdan. sunl yağış tohumlamasının Nitekim ilgili blr bakan, telemmdan ne kadar zengin olursa meşhur Devlet Ricalimiz, vakti hükümetlerinde alınmış ve yütüslerine benzetiyorum ben, her vizyon haberlerinde o memlekeolsun, yağış bulutu olmadığı sü kesin sonuçlan hakkında bir şey rürlükte bulunan idare usulü ile beraber, Fransızcayı bildlkderde deva!... Vi Batı Vesimlertnde meydana rece, sunl yağış düşürmenin bu söylemenin aamanı çok erkenleri halde, idare şeklimizl yeni düzene soktuklan zaman, hiç Sunl yağış yağdırma bakımın gelen kuvvetli kar TB yağmur gün için lmkân ve ihtimali yok dir.» bir esash şey yapmamış ve meselA mali lşleri yeni şekillere dan firmalann iddiasından çok, tur. Sunl j'ağmur denemelerinin b'i denemeleri yapan resmi oto sonucu ulaşunın aksadığmı besoktuklan halde maliye uzmanlanndan hiç bir Avrupalının çok yapıldıgı Avustralya'öa, Mete ritelerin sonuçlarun esas almak yan etmiştir. fikir ve tavsiyelerine müracaata lüzum görmeksizin, yalnıs Bu duruma göre sunl yağl? Sunl yağışla, zamanından çok oroloji Genel Müdürü Mr. Gibs: yerinde olur. Resml otoriteler kalemlerle, memurlarm tinvanını değiştirmek ıslkhat maksayağdıracak ekip, belirli bir yer önce su ile doldurulmuş olduğu «En iyi şartlarm tam olarak bu dım temin için, kâfî sebep addetmişlerdir. Işte bundan dolaise, bazen hiç bir sonuç alınma iddia edilen bir barajı "«>>»»"<" de hazırlığını yapacak, gerekirlunması ve uygulanması ile to dığını ifade etükleri gibi, noryı maliye nezaretinde, kah Meclisi Maliye, kah Meclisi Muse günlerce bekleyecek, yağmur de gördüğünüz zaman, su sevipoğrafik ve coğrafik durumun mal satış meydana gelirse bunu hasebe ve kah Divanı Muhasebat namlle turlü türlü meclisler bulutu meydana gelir gelmez geçok elverişli olması halinde, el •o 415 arasmda kabul etmekte yesinin 19 metre asağıda olduğu teçkil edilerek, fakat herkesce kendi adamlarından, azledilmiş rekli tohumlamayı yapacaktır. :ıu tesbit edebilirsiniz. de edilecek yağış artışında (Sel veya işe yaramaz hale gelmiş eski memurunu atamakla, kadrodlrler. Ondan sonra yağmur yağdıncı, durumları hariç) en yüksek solannın azaltılmasına ve düzene sokulmasına çalısan, maliyedüşen bütün yagış miktannı ken Sunl yağışlann tyimser olarak nucun °D 10 olabileceğini ve Ame nin sıkmtısmı çoğaltmaga hizmet edilmiştir.» üi başansına bağlayacaktır. Czun ' « rika'nın da aj'nı kanaatta oldu • 10 yağış artışı meydana getir Şu kısacık yaşantımızda hatırlarız hepimiz. Buna benzer süre yağış sıkıntısı çeken Çudiğini kabul edelim, bir yerde • Yağiy bulutlanm tohumlaya ğunu» açıklamıştır. nice reform gördügümüzü... İlk aklıma gelenler eğitim alanınkurova bölgesinde. bu sıkıntılı normal olarak bir bulutun met rak sunl yağmur yağdırma çaba Firmalann iddialanna bel baf dan... Lise smıflarmı on birden on ikiye çıkarmak, sonra gegünlerde, bu tip bir flrma ile rekareye 5 k». su bırakacağını lan, sonuçlan henüz kesin olane on bire ındirmek, ders saatlerini değiştirmek gibi biçimsel anlasmaya vanlmış olsaydı, f:r lamak ve bunlan gerçek kabul düşünürsek, tohumlama ile mey rak belli olmayan lâboratuvar etmek için hiç bir zaman doğru davranışlar zamanında reform sayılmıştır. tlkokullan ortama gerekli hazırlıklannı yapacak dana ^elecek artık 0.5 kg. ola çalışmalandır. okullarla birleştirip zorunlu öğrenimi sekiz yüa çıkarmak ve Çukurova bölgesinde yağış değildir. Amaçları para kazan caktır. Arüsıyle beraber toplam © Srnl yağmurla kuraknğm mak olan kuruluşlann TürkiyeTürkiye'nin pek çok yerinde üç yıllık ilkokullar daha ortabulutu beklemeye başlayacaktı. yağış 5^ kg.'a yükselecektir. Bu önlenebileceği iddialan bugün nin çıkarlannı korumaları elbet dan kalkmamışken gibi düşünoeler ileri sürmek eğitim alaŞubet ayınm son günlerinde bu artış ne barajlar ve ne de tanm için gerçek olmaktan ziyade tlnında önemli bir görüş ve düsünüş bilinmiştir. Siz bu konubölgeyl kaplayan yağış bulutla teki beklenemez. bakımından hiç bir değer İfade carî amaçlara yöneliktir. da nice nice örnek hatırlayacaksınız azıcık düşünmekle... nnın ustüne çıkacak, tohumlama etmeyecektlr. Normal yağışm da • Yurdumuzun mali ve ekono yapacak, bu suretle Şubat aymın Ebüzziya Tevfik'i okumaya devam etmek daha iyi: «Vazlha verimli olduğunu, metrekare mik gücü, böylesine yüksek deson ve Mart aymın ilk günlerin fesi ne idi? Onu, ne yapan bilirdi, ne de memur edilen. Su y 30 kg. su bırakacağını farze ğersiz harcamalara sarfedilmeme de düşen normal yagışlan, sunl Geçenlerde bir firmanın mem delim. Tohumlama artışıyle be Udir. kadar ki Meclis teşkil edilir edilmez, derhal birksç azledilyağış olarak gösterecek ve inan le>eümizde dağıttığı bir büroşür miş Paşa üyeliğine atanır, bir kalem kurulur, MüdürMiğüne raber ( / 10) yagış miktan 33 •• • Halkda, özellikle çiftçido djracaktı. elime geçti, bu büroşüre bakılır kr.'a ulaşacaktır. Bu durumda bir Bey, baş kâtipliğine blr Efendl, müsevvld ve mübeyylzlisa, dünya'da artık kuraklık diye d metrekareye isabet edecek 3 tabil yagışlan, sunî yağış olağine de filan ve falan Beyefendiler tayin bu>urulurdu! Nitei i k kabul eden yanlış görüşleBöylece, üzerinde hassasiyetle bi problem kalmamıştır!. «Ku kg.lık artış da barajlar ve tanm kim yukardaki Hattı Hümayun ile kurulması ilân olunan üçündurulması gerekli çok müşkül raklığa paydos!» diyor. Bu iddi bakımından büyük bir değer de rin meydana gelmesi, hükürnetcü defaki Meclisi Hazain'e de Cemll ve Kabuli paşalar ile leri zor durumda bırakacaktır. durumlar ortaya çıkacaktı. Çu aya rağmen hâlâ dünyamızda Sadrazamlardan Cevdet Efendi (paşa) ve Baltacı Aristidi Bey ğildir. Yağmur bekleyen herkes sunl kurovalılar düşen yağışlann to tekniği ileri memleketlerde bile, üye, ve kâtipliğine posta nazırı bulunan Kadri Be^' (paşa) yağmur İçin hükümetlere baskı humlama sonucu düştüğüne ina kuraklığın zaman zaman meydan Bugün, sunl yağış denemeleri merhum ve kalem müdürlüğune tercüme odası kâtiplerinden nacak, bu yağışları suni yağmur ni yapan kimi Ulkeler bu işi yal yapacaktır. okudu&unu görmekteyiz. Geçen Saduliah Bey (paşa) merhum tayin olunmuşlardır. Bu Mec• Türkive'de bu tür denemeolarak kabul edecek, bu yanlış yıl Rusya'nın kuraklık yüzün n*z ve yalnız deneme mahiyetin lisi Hazain, şimdiki Divan Muhasebat (Sayıştay) vazifesini inanç bütün memlekete yayıla djn 2 milyar dolar ödeyerek bug de, açık hava lâboratuvar çalıs ler yapılacaksa öncelikle müll ifaya memur olacak idi. Meclis teşekkül etti. Fakat tüzügü cak, kuraklık sıkıntısı çeken her da" ithal etmesi mecburiyetinde ması sınırlan İçinde yapmakta imkanlar araştınlmahdır ki, bu henüz yapılmamıştı. Nitekün altı ay sonra feshedilmiş olduğu olabülr. bölge hükümete başvuracak «Bi kalması bunun güzel bir örneğidırlar. Bu nedenle de henüz uy> bile tartısma konusu güne kadar dahi yapılmamıştı.» Dileriz kl, gelecekte sunl yafze de yağmur» dileğinde bulugulamaya geçllınemlstir. d: . Bir de bu yeni Meclis'in başkanına, memurlarma verilen nacaktı. Rükümet bu kere ne Böyle olunca, sunl yağı? meto mur konusunda büyük gellşmeAynı broşürde, ters düşen aylıklar var. Başkan bugunkU parayla ayda doksan beş bia ler olsun, uygulanması gerekince maddl ve ne de pratik yönden iki nokta daha vardı. Broşü du ile genlş ölçüde bir kuraklık lira, üyelere elli ücer bin lira, baş k&tibe yirmlbir bln lira, Imkânı olmayan lsteklerin ağır mücacelesi yapılabilir mi?. Bu «Kurakhğa paydos!» denilebllsin. r"n bir yerinde firmanın yağışkalem müdürüne de onaltı bin lira... baskısı altına girmiş oalcaktı. gün için hajır. Belki üeride ola Böylece hep beraber uygulayalım la. ° o 100 artırdığı ifade edilir/ Demek değişen bir şey yok ulkemizde. Reform adı altınvi Devlet hazinesinln kaynaklacak. ken, aynı büroşürün başka bir da girişilen ışler, davranışlar bir ad degiştirme, bir göz boNitektaı, Çukurova'da sunl yaYağmurcu firmalann kamuoyu nnı ciddi amaçlar için hanayayerinde bu firmanın deneme yap yama, gerçekte vakit kazanma, iş yapar gibi görünme, bir tağış >ağdınlacağını duyan bazı üm. kım kişilere koltuk ve çıkar saglama... Gerçek reformlara çiftçi kuruluşları, kendi Uleridevrim denir. Atatürk devrimi örneğin... Bir şeyi kökünden nin Çukurova"ya kıyasla çok dadeğiştirmektir devrim, orasını burasım düzeltmek, boyamak, ha güzel yağış almış olmasına aym örgütü başka adla anmak değildir. tşte son yıllarda rağmen, Meteoroloji Genel MüAnkara Polis Kolejinln 1. boyuna duyduğumuz «reform» istekleri, özlemleri, sözleri... dürlüğüne, «Biz de yağmur bomDevre öğrencisi ve Polls EnsAbdülaziz çağmın sözüm ona reformculuk anlayışından pek bası isterizs diye yazı İle başvurötüsünün 942943 yüksek tançok uzaklaşmışa benzemiyoruz doğrusu. Tarih okutnak bamuşlardır. sa bölümünü bitiren eski kozan yararlı oluyor. Yüzyıl geçmiş arpa boyu üerlemişiz anîran hükümeti yalnız ikl baraj miserlerden cak! sahasında yaptırdığı sunl yağEbüzziya Tevfik'in «Yeni Osmanlılar Tarihi» ni okurken mur çalışmalan için, yabancı daha bir çok ilginç olaya, söze rastladım. Günü gelince gene Türkiye Amerika Birieşik Devletlerl Kültürel Mübadele Kobir flrmaya 15 milyon tümen bu konuya döneriz belkl Tarih yapraklannı okur gibi demisyonunca, 1974 75 ders yüında, Amerika'da Yüksek Llsans (30 milyon TL.S1) ödemlştir. ğil, içinde bulunduğumuz günlerin Bçıklamasım daha iyi ya(Graduate) ve Doktora (Post Graduate) çalışmalan yapmak ls9/3/973 günü anî olarak vepabilmek için... Tarihin bir yaran varsa o da bu, saman içinteyen öğrencilere her sahada bir miktar ögrenim bunu eağlana» fat etmiş, Topkapı Çamlık de toplumlar ilerledi ml yoksa yerinde ml saydı, bunu göscaktır kabristanma defnedllmiştir. teriyor... MÜRACAAT ŞARTLAB1: Kendisini tanıyan ve seBugün, sunl yağış deneme sıven akraba ve dostlarma duJ a. Türk vatandaşı olmak nırlannı henüz geçememiştlr. yurulur. J b. 34 yaşından büyük olmamak Bazı memleketlerde yapılan deEşi Mnazzez Denizkurdu • c. İyi Ingilizce bilmek neneler hâlft kesin sonuç verd Üniversiteden veya dört senelik bir yüksek okuldan mezun • memiştir. Bazı otoriteler. örneolmak (1973 yaz döneminde mezun olacaklar bur» IÇİB mü J G t N D E M i Cumhuriyet: 1800 Kcoperatifimizin yıll k Genel ğin tngiliz Meteoroloji Genel M<i racaat edebilirler) Kurul Toplantısı 20 Mart 1973 1 Açıhş dürü ve Bulut Fiziği Uzmanı Dr. e. Yüksek tahsü süresince alınan notlann ortalaması en az Salı günü nisap sağlanmadlğın 2 Çauşma ve murakıp rapo Mason: «Bu tlp tohumlamalann «İYİ» olmak. D OKI O B dan, 7 Nisan 1973 Cumartesi runun okunması lyl sonuç vermiveceglnl. hatta Doldurulmuş müracaat formlannm en geç 13 Nisan 1373 aksagünü saat 10.00 da tstanbulAk 3 Blânço ve hesapların tet bazen olumsuz yönde etki yapamına kadar Fulbright KomUyonunda bulunması gerekmektedir saray Öğretmenler Derneği Saklki cağını, bulutun vağış yapma ve Müracaat formlan ve daha fazla bilgi afağıdaki adresten temin lonunda yapılacaktıı. 4 Aklanma gelişme kablHyetini kaybettlreDert. 8ae ve Zfibrerl edilebilir. Sayın ortaklarunıza duyuru5 Seçimler ceğini» sövlemektedir. Hastalıklan MOtehamo Fulbright Eğitim Komlsyono : 6 Gerekli yetkinin kuruıca velur. Istlklal Cad Pannakkapı Çelikkalf Sokak 3/8. Kızıla?. ANKARA Rusya"nm Lenircrat sehrinde rilmesi İstar.bul »LK • SEN No: 68 TEL.ı 44 II) 73 . • • • • • » » • • • • • • •• • •• •• • • • • • ••• • • • • • • » • • » • » • sunl yafıs konusunda bir toplan 7 Dilekler. Yapı KP leratifî Has: 1062/17R5 Cumhuriyet 1805 t: yapılmıştır. Bu toplantıda da YÖNETLVI KURULU TARİH OKURKEN Evet Hayır Sunî Yağmur, Kuraklığa Çare midir? on aylarda yurdumuzda en çok sözü edilen konulardan biri de sunl yağmur yağdınlması ile ilgiliydi. Bu konuda bugüne kadar çok şeyler söylendi ve yazıldı. Sunl yağtnurun yararlan, zararlan üzerinde tartışmalar yapıldı. OKTAY AKBAL S S U N ! YAĞMÜRLA KURAKLIK MÜCADELESİ YAPıMAK OLANAĞI YOK. SUNÎ YAĞIŞ SAĞLAMA, HENÜZ BİLİMSEL DENEMEDEN ÖTEYE GEÇEMEMİŞTİR, A L D A N I L M A M A L I Prof. Dr. Ümran E. ÇÖLAŞAN Bulut Gerekli Okuyucu Mektuplari Çöp yığmları içinde yüzüyoruz Bizler, Aşağı Ayrancı Güvenlik caddesi sakinleri, Ankara Belediyesinden şikayetçiyiz. Birçok şıkâyetlerimizi gölgede bırakan çöp sorunu artık dayanılmaz bir hal aldı. Caddemize aşağı yukan 40 gUndür çöpçU uğramamakta, çöpler apartman kapüannda, köşebaşlannda blrikmektedir. öylesine blrikmektedir kl, bidonlarm kapaklan kapanmamakta, etraf çöpe bulanmaktadır. Yağan yağmurlarla sağa sola yayılan çöpler, dayanılmaz bir koku da yaymaktadır. Birkaç gün önce uğrayan bir çöp kamyonu, mahallede bir can kurtaran sevinci yaratmıs, ancak bu sevinç çok kısa sürmüştür. Çünkü kamyon, biral yukan yoldaM Belediya BaşVar.ir.ir. evine uğramış, sonra da blr milletvekflln oturdugu apartmandan çöpleri alarak git miştir. Çöp kamyonunun görev 1 ileri, kendilerine sadece bu iki evden çöp almaeatmı emrettik lerini bildirmişlerdir. Ögili yer lere bu duTum anlatümış, onlar ise böyle bir emrin verilmediğl ni, çöpçülerm görevlerini yaptıklannı sSylemişlerdir. Kimi. kime sikayet edeeeğiz. Çöplerin ortasmda sasırdık kal dık. ÜgHileri uyarmanızı rica ederiz. Aşağı Ayrancı Güvenllk Caddesi sakinleri Sonuç lntibdk yanlıslığım düzeltilmiyor SeHz yıldır yurdun çesitll lllerinde ortaokul öğretmeni olarak çalıştım. Personel Kanununa göre her memur bir lntibak alır. Ben de bu sekiz yıl içerisinde onuneu derecenin 260 gSstergeslne kadar yükseldim. Ancak Aralık 1972*' de Bergama Malmüdürlüğünden 843 sayılı Sayıştay ilâmı ile 1970'de yapılan lntibak yanlışlığından üç aylık blr ztmmetten dolayı 360,90 kuruşun kesilmesi için Seferlhlsar Malmürfürlüğüne bir yazı geldi. Bu yüzden Malmüdürlüğürce göstergem 260'tan 235'e lndirildi. Halbuki Mart 1972 tarih ve 13* sayılı Sayıştay Dergisinin 31. sayfasında ve 3542/1'e göre indirilmemesl öngörülür. Malmüdürlüğüne yaptığım çeşltli müracaatlar sonuç venneyince, daha önce çalıştığım Bergama Lise MüdürlCğüne müracaat ettim. Bana haklı isteğimin doğru olduğu bildirtldi. Aynca Bergama'da çalışan öğretmen arkadaşlanmdan aynı zimmet kesilmesine rağmen göstergelerınde "3542/I'e göre lndirim yapılmadığı beyan edildi. Yine Seferihisar Malmüdürlüğüne yaptığim müracaat» da bir sonuç vermedi. Malmüdürüne hakkımı arayacafımı söylediğim zaman yukanda belirttiglm dergiyı okuyup incelemediği gibi, ustelik istediğim yere yazı yazmam konu« suncfa beni serbest bıraktı. Bu nasıl Sayıştay kararıdır ki, Bergama Malmudürü btr öğretmenin hakkını verirken, • bir diğeri şahsl k'aprisleriyle memunın hakkım vermiyor. Aynca yüksek okul mezunlannın 10. derecenin 1. kademeslnden başladıklanmn dahi farkında değil. Durum böyle olunca çıkan yayınlardan habersiz olan bu tip Malmüdürleri istedigi eibi bir yerde blr memuru mağtfur duruma düşürebilmektedir. llgililerin bu şekilde hareket eden MalmCdürleriyle lütfen ilgilenmelerini arzu etmekteyim. Şerafettin İÇÖZ Ortaoknl Edebiyat Grnbn ÖSretmeni Seferihisar/tZMİR Aldatıcı Firmalar DUYURU TUrk Elektronmikroskopi Derneğinin olağan genel kurul toplantısı, 31 Mart 1973 Cumartesi günü saat 18.00'de Vali Konağı Caddesi, Bizim Apt. 103, Harbiye Istanbul adresinde yapılacakür; ekseriyet ohnadığı takdirde toplantı 6 Nisan 1973 Cuma günü aym yerde saatte va pılmak üzere ertelenecektlr. Sayın üyelerimizin toplantıya gelmelerini rica ederiz. Yönetim Kuruln GÜNDEM: 1 Dernekler îfmmnnTMi gBre açıhş 2 Yönetim Kurulu raporu ve yönetirn kuruhınun ibrası, 3 Denetçilerin raporu, 4 1630 Sayılı Dernekler Kanunu gereğince tüzük değişikliğinin görüşülmesi. 6 Yeni yönetim kurulu ve diğer organlann seçinü, 8 Dilekler ve kapanış. (Cumhuriyet: 1803) Çalışarak geçen gün en lyı gündür. Eğitilmiş insan kendine yaratır. Sakatı eğiterek, lyl günlere onu da ulaştıralım. (Sakatlann Ejritim Yurdu Ta pnn Katnpanvamıza Bafışlan nızla Siıdf Katılm.) Türkîye Sakatiar Dernejı Genet Merkezi •••»••••••••••••••••••< >••••••••»»»»••••••• HHBRIGHT taurslcm DUYURU HASAN DENİZKURDU Henüz Deneniyor KONGRE İLÂNI Tarık Z. Kırbakan