Katalog

CUMHURÎYET 29 1973 ĞOU&OLA "TEfcS >ÖMÛf> HAVAiANft ZEMİUE KAFA» uSTüNE UZ£. EL MAN$U* KU&T KAfAMIMl 1 £5t<T U/Uc.GîP.VJ^iNn • 1 •Dıfri DAYA&iM ÖCuKü 0 AN* Ku&tf. Mİ ALMA HEWESİN <>W ZEMİME HAKEM MÜPAHFLE LîÖA ». Toz Duman İçinde TALİP APAYDIN 69 Ol*ı he. Valla bu gidiş kötü tardasım, çok kötü. Allah baçıtrazdatolerc kolaylık versin. Bir memlekette baş b ç tamnmaz oldu mu, orası çöker. Hem de batar. Uçuruma yuvarlanır. Ben bu gidişi çok kötü gdttiyorum. Ne dine »ygı kaldı, ne böyüge hünnet fcaldı. Uten bi* ne olduk böyle? Camrnin önünde ottmnuş konusuyorlardı. Haceli de oradardı. Arkasını duvara dayamıs, konusulanlan dmlıyordu. Sanşın ytizü kızarnnstı. Givnr içünize gtrdl hoca emml, ded1. Gâvur girdfkten sonra iflâh etmez gayri. Her şey boruiur. Ziver hoca ters ters b*ktı: GiTurun ne zaran var sana? Gavnr vmhi uslu oturujor. Hiç bir *eye karıstığı yok. Bozulan asü binz! Bilmem gayri. Boş nıu oturuyoî, Wr feyler rm kanştınyor. belli değıl. Gâvur boç oturur rau? dedi birtsi. Kim bilir neler çevirıyorlardır. Bobalannın bayrına telmedıler ya buraya? Buyur işte! Ulen gâvurun yaptıgun görüyonuz da müslümamn yaptığını niye görmü yonuz? Evleri basanlar gâvur mu şimdi? Da£& ^ikpjij yol y*«i»n gâvur mu? Haceli yutkundu. «Onlar vatanı kurtartnak için çıkıyorlar, diyecekti, vazgeçti. Başımıza iş açmıyalım şimdi, dedi. Hem yemin ettik.» Allah sonumuzu hayırh etsin, başka ne diyelim? AUahı tanısalar böyle oımaz. Iş işten feçtikten sonra Allah diyorsunuz Başlanru çok taşlara vuracak o dürzüler Neymiş baştız padişahsız yola çıimak, bir gün görecekler. Haceli durdu duramadı, sordu: Kim buniar hoca emml? Padi*ah rtendimize kar»ı gelenler, kim Olacak? V*i biyır gezip halkı kifkırtanlar. Dinsizler, rındıklar... Haceli başım e£di. «Molla Mamıt olacak ki şimdi, dedi içinden. Neyse, hele susalım baItalıra. Sırası gelir elbet...> Milleti parçaladı deyyuslar, iklye böldüler. Kimisi o yana çeker, kimısi bu yana çeker. Ojrsa padışah efendimızin ardmda yek bir vücut olsaydık, bize diişmar. mı dayanırdı? Geldikleri gibi geri giderlerdı. Parçalandığımız için şimdi gitmiyorter. Gitmezler, niye gitsinler? Onlann *$ine geüyor bu. Hoşlanna gidiyor. Biz birbirimizle ugraşırken iyice yerleşiyorlar. öyle, dedi Kadir aga. Birlik oUaydüc zatl hiç gelemezlerdi. Haceli kendikendine güldü: «Hadl be slzde! îyice cahil yerine koymayın adamı. DÜ5man geldigi zaroan ikilik mi vardı? Padişah karjı çıkıcadığı için oldu ikilik.» Ben sıze birşey deyim mi komşular, aha size çizgi, unutmayın. (Duvan tımagı ile çizdı). Bu sakarlar bizi batıracak. Bu akılsızlar yiizUnden vatan mahvolacak. Kendilerini bir çey sanıyorlar. Baldınçıplak takımı baş olmaya kalkıyor. Ulen padişah efendimiz varken kime söz düşer? Altı yüz yıldır kim yönetti bu yurdu? Din gücüyle yan dünyaya kim hükmetU7 Ne çabuk unuttuk bunları? Orada buluhanlar heyecanlanmışlardı. Unutmadık hoca efendi, unutulm mu? dedi birisi. ünutanlar kahrolsun! Her şey geçer inşallah. Bu da dUzelir. DUzelecek elbet. Bizim Allahımız var. Bizl Allah kurtarır... Gözünü sevdiğim bizi sınıyor belki, dedi Kadir aga. öyle. İmam zayıf olanlar ayıklanıyor işte. Dini blitün olanlar kaya gibi saglam duruyor. Ne olursa olsun padişah efendimizın peşinden aynlmıjor. Hak yolundan gidiyor. «Hastirin dürzüler! Dini bütün olsaydınız düşmanı yurttan kogalım derdiniz. Hak yolundaymışlar şuna bak. Ne adam olduğunuzu biliyoruz, boşuna kandırmağa çahşmayın.» Kadir ağa alaycı bir sesle sordu: Senin Molla Mamıt ne diyor bu işlere, ha?. Haceli kızdı. «Niye benim oluyormuş Mol la Mamıt? Bak dürzüye... Her sözünde bir iğne.» Bilmem, dedi. Ne blleyim? Seviniyordur tabi? Sevintnez, niye setinsin? öyle mi bili/or«un? . Hıı... yaptı Ziver hoca. Başını salladı. Se\1nsinler bakalım. 3mme pışman olacaklar. Yoldan çıkanlann eezası ağır. Hem d^ çok afır! Padişah efendimize nankorlük ettnek.. Bir gün hesabı görülür bunların. Kul görmez se Allah görür. Allah her şeyi yazar defterine. Yerleri gökleri yaratan Allah, hiçbir şeyi unutmaz. Cep saatini çıkanp baktı: i Hadi komşular, dedi Boş söze gerek yok. Biz namazımızı kılalım, duarr.ızı edelim. Allah bizimle birlik. Allah böyüktür... Ezan okumağa gitti. Abdesti olanlar camiye girdiler. Olmayanlar çeşmeye yanaştılar. (Devamı Var) VAHDETTlNİN KAÇIŞI VE SONU Bilâl N. ŞİMŞİR Vahdettin İngiltere için de istenmeyen kişi olmuştu... îngiltere Dışişleri Bakanlıgı, eski Halifeyi âlet olarak kullanmak şöyle dursun, başmdan uzaklaştırabildiği için adeta derın bir «ooh» çekmis gibiydi. Rahatlamıştı. Ama bu rahatlık uzun sürmedi. Bahriye Neaıretı yeni masrat cetvelleri çıkarmıştı. Malta Port Sait yol culuğu maşraflarını Foreign Office'den istiyordu. «Hidiv Denızcüık Kumpanyası» da Cidde yolculugu masraflan için Ingil tereye müracaat etmiştı. Vahdettin, Hicaz'dan Ingiltere'ye başvurmuş, 2000 îngiliz lirası istemişti. Yeniden yazışmalar başlamıştı. Içışleri Bakanlıgı ile Hazme İdaresi, masraflan karşılamak için bu defa Vahdettın'm Ingılız bankasmdaki servetinı düşiinmege başlamışlardı. (1) Bu arada bir başka haber Ingilizlerin huzurunu büsbiitün kaçırdı. îngiltere Dışişleri Bakanlıgı eski Halifeyi başından ureklaştırdığına sevınirken, Vah dettın'm Hıcaz'da duramayafca|ı haberl yetişti. 7 şubat günli, yani Hicaza vanşuıdan 20 gün sonra, Vahdettin, Kral Hüseyin'e başvurdu. r Hıcaz'ın sıcağına dayanamaj acağını, Hayfa' ya veya Kıbrıs'a gitmek istediğini bıldırdi. Yanmdaki Dr. Re şat Paşa da bunu doğrulayıp ku%vetlendirdi. «Halite» Efendinin sıcakfcm sağlığı bozulacaktı. Kral Hüseyın güç durumda kaldı. 8 şubatta, Cıdde'deki Ingiliz temsilcisi W. E. Marshall'a gizli bir mektupla durumu bildırdi. Üzgün olduğunu da ekledi. Bu yazılar Foreign Office'e ulaşınca, Vahdettin'in Hayfa veya Kıbrıs'a gelmek yerine Taif'te oturmasının uygun olacağına karar verildi. «Taif'te Kral Hüseyin'in yazlık saraylanndan (?) bırı bulunduğu, iklimin daha iyi olduğu, su ve hattâ meyva ağaçlan bile bulunduğu!» biraz müstehzı bir dille not edi(di. Ve eski Sultan Taif'e yollandı. (2). bir tngiliz toprağında oturama yacağını daha açık olarak belirt ti. Sömürgeler Bakanlıgı ile Dışişleri Bakanlıgı 28 nisanda şu açık karan verdiler. «(Eski) Sultaam tacilic toprafında ikimeti anra edil memektedirj» («It wonld be undesirable for (ex) Snltan to reside in Brttisb territory») rıs ve Mısır, Îngiliz kolonileriydı. Eski halıfenin oralarda da oturması imkânsızdı. Malta'ya geri dönmesl söz konusu değildi. Hicaz'dan Mısır'a geçmesi ih timaline karşı Kahire'de Lord Allenby'ye bu yolda talimat verildi. Gerçekten Vahdettin Cid de'den tskenderiyeye gelmiştı. Lord Allenby, aîelacele kendisinl postaladı. Hesapça Isviçre'ye gönderiliyordu. Cenova'dan geçecektı. îngiltere'nin Roma ve Bern elçıliklerıne şu talimat yollandı: «Sabık Sultamn tngiliz topraklannda ikameti arzu edilmedifinden, Isviçreye se \ahati için mümkün olan her şeyin yapüması mercudur.» (It being undesirable that the exSultan should reside in British territory please do everything possible te arrange for his journey to Zwitzerlaod.» (7). Vahdettin artık «istenmeyen kişi» idi. Ingilizler de kendisini artık «Sultan» veya «Halıfe» say mıyorlardı. «Sabık Sultan» (Ex Sultan) diye vasıflandınyorlardı. Bu düşük Sultan hiç bir îngiliz toprağında oturamayacaktı. Ingilizler bakımından artık «istenmeyen kişi» ıdı. Tarafsiz bir Ulke olan lsviçre"ye gönderiliyordu. Ama son dakıkada başka nokta akla geldi. Isviçre'de Lozan Konferansı ya pıhyofdu. Ankara Hükümeti ile barış andlasmasının yapılacağı bir yere eski Sultamn gönderümesı uygun olmazdı. Karar değiştirildı. Vahdettin Isviçre yolundan döndürüldü. 20 mayısta ltalya"nm San Remo şehnne yol landı. Kendisine herhangi bir yardım yapılmadı. Yalnız Ingıliz bankalanndakî serveti serbest bırakıldı. Aynca Vahdettin'in Fransız bankalannda da parası olduğu anlaşıldı. «Düşman vatandaşı» olmasına bakılmayarak Vahdettin'in bu servet leri harcamasına müsaade edildı (9) İngiltere de eski Sultam U » rinden atmıştı. Vahdettin artıkIngıltere tarafından da istenmiyordu. Türk milletinden kopmuş tu. Taht kaygısına düşüp düşma na dayanmıştı. Ama güvendıği dağlara kar yagmış. bindiği «na net attan çabuk indirümisti. Ar tık bu, düşük Sultan Vahdettın'in sonu demektı. Vahdettia tam düşmüş, gerçekten sönmüş tü. Sönen aynı zamanda Osmanl: İmparatorluğuydu. tmparatorluk tarih olmuştu. Şimdi artık Cumhuriyet Tür k:yesi doğuyordu. Doğu'da şafak sökmüştü! Ve işte o büyük Cumhuriyetin 50. yıUm kutlıdlt, B î TTİ (1) P.O. 371/9118/E. 1633. <2) F.O. 371/9U8/E. 247». (3) F.O. 371/9118/E. 2836. (4) F.O. 371/9118/E. 316L (5) F.O. 371/9118/E. 3622. (6) F.O. 371/9119/E. 4304, nial Office'den Foreign Office'e. yazı. 28.4.1923. (7) F.O. 371/9119/E. 4748. Foreign Office'den Roma TO Bern Elçiliklerine. Şifre teL .11.5.1923. No. 134/13. (8» F.O. 371/9119/E. 6307. (9) Ibid. . Durum değişmişti Bir kaç ay önce, Istanbul'da «Malaya» zırhlısına bınince Vah dettm'e, «İngiltere topragına hoş geldiniz» denmişti. Şimdi durum yüz seksen derece tersine dönmüştü. Vahdettin artık «Ingiltere'nin konuğu» değildi. «Ar zulanmayan kişi»ydi. llk defa Ingilizler açıkça «arzulanmayan» (undesirable) sözünü kullanıyor lardı. Filistin, Îngiliz rnandasıydı. Vahdettin oraya gidemezdi. Kıb DİŞİ BOND BU PATAOOEN OLDU3U 0ÜGMC. MALKOCOĞLU yazan veçizen:Ayhan BAŞOĞLU ŞÜPHELİ ZAFER GARTH Taif'te Vahdettin, kırk yıl kadar önce Mıthat Paşanın boğdurulduğu Tail'te de oturamadı. 15 mart 1923 günü Cidde'dekı Îngiliz konsolosundan Londra'ya şu telgraf çekildi: «tki hafta önce Hac mevsımıne kadar kalmak üzere Taif'e gitmiş bulunan eski Sultan oradan (da) memnun kalmadı ve bugün Mekke'ye dön dü. Hıcaz'ı terketmesj sorunu muhtemelen yakında yeniden ortaya çıkacaktır.» Ve çıktı. Vah dettın, Mekke'den Malta Valisine telgrafla başvurdu. Hicaz'da kalamayacağını büdirdi. İngıliz Konsolosu, eski Sultamn Hayfa'ya, Kıbrıs'a veya Isviçre'ye gitmek arzusunda olduğu nu biidırdı. (4). Kutsal topraklar, vatan topraklan değildi. Mekkei mükerreme Istanbul'» benzerr.ıyordu. Kral Hüseyin'in sözümona yazlık saraylan, Yıldiz'ların, Dolmabahce'lerın yerini tutmuyordu. TÜRKİYE RADYOTELEVİZYON KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDEN Kurumumuz Haber Merkezi emrinde isühdam edilmek üzere Sözleşrneli Inşaat Yaptırılacaktır ETİBANK GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDEN Bankamızca Murgul Bakır Işletmesinde yaptınlacak olan Flotasyon yan tesislen ve muhteüf ınsaat ;şlen Bsyındırlık Bakanlıgı 1974 yılı birim fiyatları ile, bu îiyatlar çıkıncaya kadar 1973 fiyatlanna c/o 5 ilâve suretiyle ve sabit birim' fiyat esasma göre ihaleye çıkarılmışt:r. 1 İnale 11.1.1974 Cuma günü saat 15.00'de Etioank Genel Müdürlüğünde yapüacaktır. 2 Işin ilk keşif tutarı Baymdırlık Bakanlıgı 1973 yılı birim fiyatlanna göre 1.270.U0O, TL. olup, % 5 zamlı olarak 1.333.500, TLdır. Geçici temınatı 53.765, TL.aır. 3 Eksiltmeye girmek için iştirak belgesı alınması şart olup, isteklilerin: a) C grubundan en az 1.350.000, TLJlk mUteanhitlik karnesi, b) Benz.erı bir işi bir de'ada taahhüt sureuyl» yuptığına daır beige, c) Eksütme şartnamesınin 8. maddesinde belirtilen vesikalar. ile birlikte eksiltmeye ıştırak belgesi almak üzere b.12.1973 Perşembe günü saat 17.00'ye kadar Genel Müdürlüğümüze müracaat etmeleri lâzımdır. Bu tarihten sonra veya telgrafla yapılan müracaatlar kabul edilmez. 4 Eksiltmeye iştirak belgesi 29.12.197d Cumartesi gününden ıtibaren Etibank Inşaat Dairesi Başkanlığından alınacaktır. 5 Tekliflerin, lhale günü saat 14.00'e Kadar Bank«mız Umumi Muhaberat Servisine verilmıs veya gönderUmiş. bulunması lizımdır. • Postada vaki gecikmeler dlkkate aiınmaz. 6 Eksiltme dosyası, Bankarraz Inşaat Dairesinde v» Murgul Bakır. İalstmesi Müdürlüğünde görülebıur 7 Teklif verebilmek için eksiltme dosyaa aJınması şart olup, dosyalar ıhale günü saat 12.'ye kadar riankamız tnşaat Daıresınden 200. TL. mukabilinde satm aiınır. 8 (BankamiE 2490 «ayılı kanuna tabi oımeyıp, ınaicyi yapıp yapmamakta veya dilediğine yapmakta serbesttir. ^ ^ ^ • ^ • ^ ^ ^ ^ • • • • ^ ^ • İ! ( Ingilizce Fransızca Mütercim Alınacaktır. Isteklilerde Aranılan Vssıflar: 1 Yabancı dilde öğrenim yapan en az li»e mezunu olmak. 2 İngilizce veya Franjızca'dan Türkçe'ye bir haber metnini süratli ve doğru' jcküde tercüme edebllmek. 3 Daktilo Bilmek. 4 Yapılacak Genel Kültür mülâkatmı kazanrnak. 5 15 günlük bir dfneme çalısmasında başarılı olmak. Isteklilerin 3 «ral'k 1973 pazartesi gününe kadar TRT Haber Merkezi Bajkanhğı Idarl îjler Bölüm Müdürlüğü'ne şahsen müracaatları duyurulur. (Basm: 26833) 9348 |1 Oyalama tngilizler bir süre Vahdettin'i Hicaz'da oyaladılar. Bu arada eski Sultan, Malta Valısi Plumer'e telgraflar çekıyordu. Ken disintn bir an önce Hicaz'dan alınmasını istîyordu. Cevap bek ö lıyordu. Foreign Office kararını 8 b.ldırmek durumunda kaldı. «Eski Sultan hâlâ Hayfa'ya gıt raek için ısrar ettiğınden daha fazla gecikmeden kendisine Ma jesteleri Hükümetının şımdiki şartlarda kendısini Filistin'e kabul edemeyeceğinı bildu'elim» dendi. 13 nisan'da Cidde KonBOIOSU Mr. Grafftey Smith'e bu yolda talimat verildi. Vahdettin, Hayfa'ya kabul edilemeyecekti, Isterse Isvıçre'ye gidebilecekti. Ama yol masraflarıni da kendisi karşUaması gerekiyordu. Îngiltere raasrafı üzerine alamayacaktı. (5). Vahdettin, «istenmeyen kişıs olduğunu hâlâ anlamamış görünvij'ordu. Hayfa'ya gidemeyeceği, masraflarınj kendisi karşılamak şartiyle îsviçre'ye gıdebileceği kendısıno duyurulduğu halde, bu defa, Kıbns'a git mek istedıgini bildırdi. Bu amaçla 17 nisan 1923 günil Mekke'den Cidde'ye geldi. Oradan Kıbrıs'a geçmek İstiyordu. îngiltere, eski Sultamn herhangi ij ISTANBUL TICARET ODASINDAN #> Önemli Duyuru Odamız tarafından yapılan yayınlardarr olduğu görünüşU uyandıran bir kısıro yaymların bazı yayın kuruluşları tarafından üyelerimize «ödemeli» olarak gönderildljl ögreniimiştir. Bu durum karşısınıJa; Odamızm hlş bir yayımnın ödemeli olarak gSnderilmediğı, yayınurırruzın üzerınde açıkça «ISTANBUL TİCARET ODASI YAYINLARI» lbaresının bulunduiu dn«ml« duvurulur. r. (Baaın: (Basin 26804) 9845