Katalog

MONDROS'tan ^ MUDANYA'ya * KADAR 1. Cilt Dr. Selâhattin ^873 T a n s e I Başbakanhk Kültür Müsteşarlığınca Cumhuriyetimizin 50. Yıldönümü dolayısiyle yayınlanan bu eser, Bakanlığımız yayınevlerinde 5. lira fiyatla satışa arzedilmiştir. Ödemeli satışımız yoktur. Devlet Kitaplan Müdürlüjrü Sultanahmet Istanbul Tel: 22 M 03 umhurı Kurucusu: YUNUS NADİ soygun Hikâyeler ARARAT YAYINEVI INAN DAĞITIM Mtliıftnm Sok 33 «.27 04 I I CJJJISJIU • IST. SÖİÎIİUM 50. yıl; sayı: 17678 Telgraf ve mektup adresl: Cumhurıyet Istanbul Posta Kutusu: I*t»nbul Ne>: 246 Telefoolar: 22 42 90 22 42 96 22 42 97 22 42 M 2 2 4 3 9 9 t 19 Ekim Cuma 1973 TKİ, yasalara aykırı olarak 13 Ekimde personele 300 milyon lira ikramiye dağıttı ANKARA Türkiye Kömür îşletmeleri Genel Müdürlüğü, miüetvekill seçimlerinden bir gun once, Yonetim Kuruluna aldırdığı «acele bir kararla» butun personeline, Devlet Personei Kanununun ikramiye dağıtılmasmı yasaklamasına rağmen 300 milyon lira kadar bir ikramıye dağıtmış, sonratfan bu paranın, kanunlara aykın biçimde dağıtıldığı iddiası ortaya atılınca geri alınmasın* cahsılmıştır. Böyleee, Hazine 300 milyon Ura zarara sokulmuştur. İHükümeti kurmak a Erbakan: «Prensiplerimize bağlı kalarak yapıcı olacağız» Feyzioğlu: «CGP koalisyon çağrısının muhatabı değildir» Bozbeyli: «Koalisyonu Demirelli mi; yoksa Demirelsiz mi isteyeceğimizi daha sonra açıklayacağız» S. ARİF TERZİOĞLU Yönetim Kurulu üyesi de gece Ereğli'den Ankara'ya getirilmistir. Bu toplantıda, Genel Müdür Behzat Firuz ve Türkiye Kömür Îşletmeleri Kurumu'nun hukuk lşlerinl yöneten Necati Benderlioğlu ile Personel Müdürünün hazırladığı ve personele 1973 yılı için cçift ikramiye» verilme Olay nasıl oldu? 12 ekim cuma günü, mületvekili seçimlerinden iki gün önce, acele toplantıya çağrılan Türkiye Kömür Îşletmeleri Yönetim Kurulu, dağınık il veya üçelerde bulunan Yönetim Kurulu üyelerinin zamanında Ankara'ya gelememesi nedeniyle ancak gece yansına doğru bir araya gelebihniş, bu arada, bir sini sağlayacak olan karar kabul edilmiş, mak iizere, Enerji Kaynaklar Bakanının sunulmuştur. gerekçeli onaylanve Tabii imzasına Özel kurye Seçim propagandası nedeniyle o anda Bolu'nun ilçelerini gezmekte olan Enerjl ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dr. Kemal Demir'e Düzce dolaylarında imzalatılan kararname «özel kurye» Ue Ankara'ya getirilmiş ve yine «abahlara kadar çalıştınİan muhasebe servisinin hazırladığı bordrolara dayanılaıak mületvekili seçıminden bir gün önce, 13 ekim 1973 cumartesi günü geç saatlere kadar mesai yapılmak suretiyle personele d'ağıtılmıştır. Bu arada, bazı sorumiu kişiler, Genel Müdurii, Benderlioğlu'nu ve Personel Müdürünü uyarmışİBr, Devlet Personel Kanununun mevcut hükümlerine (Devamı Sa. 7, Sü. 4 de) CHP, af ve öğrenci sorununu ele alıyor Boşa Açılan Kucak ) ayın Bozbeyli, CHP dışın, daki bütün partilere kuı cak açmış, onlan birleşmeye çağınyor. Dediği şu: Vatandas solu azınlıku bıraktı, oyunu safa verdj. O halde el ele verelim, kartna bir hükü mpt kurarak ülkeyi birlikte yönetelim. Seçmen iradesini yerine getinnenin re sol tehlikeyi önlemenin yolu budur. Demokratik Parti Genel Baskanınm mantığı doğm olsaydı da sağ cephede böyle bir bütünleşmc olanaği bulunsaydı, gerçekten iyi olurdu. Yurdumuzun içine düştüğii şu sıkışık durumda devlet yonetme sorumluluğunu taşımayan bir CHP muhalefeti karşısında yamalı bohça balinde boy gösterecek sağcı iktidar, çok değil altı ay geçmez ilerici cephenin daha da güçlenmesine yol »çmış olurdu. Ne var ki sayın DP Genel Baş kanının mantıği sakattır. Vatandas solu azınlıkta bırakmanuş, yapılan her türlü kötüleyici propagandaya rağmen ona büyük ölçiide kucak açmış, sol alamın bir tehlike olduğuııa inanmadığı nı göstermiştir. Buna karşüık vatandas sağa oy vennemiş, tam tersine sağ cepheyi bölmiiş, budanus, hiç bir biçimde etkili bir güç olaınayacak hale sokmuştur. Hangi partilerle, kimlerle ku racak sayın Bozbeyli tutarlı bir sağ cephe hükümetini? Yassıada ağır toplarından Celâl Bayar'ın desteği ile çıkarabüdiği 45 kişi lik kendi takımını AP ye ekjesin, mecliste salt çoğunlufu elde edemiyor. Bunun üstüne Feyzioğlu' nun 13 kişilik, Türkeş'in 3 kişilik ekiplerini koysun, gene yetmiyor. Yamab bohçayı tamamlayabilroek için mutlaka MSP yi de kazanmak gerek. Oysa Milli Selâmetçiler ne AP, ne DP ile işbirliğine yanaşamayacaklarını en yetkili ağızlardan söyleyip dunıyorlar. Biz 14 Ekim seçimlerinde CHP' nin böylesine büyük bir başarı saflayabileceğini hesaplayanıamakla birlikte AP'nin bir ölçüde nv kaybına uğrayacağını, bclki de tek başına hükümet kurama vacagını düşünüyorduk. Bu tak tirde ona en yakın iş ortağı olarak DP'yi göstermiş. bu partinin AP ile işbirliğine dünden hazıt olduğunu da burada belirtmiştik Politikanın c'lvesine bakınız ki, 14 Ekim seçimleriyle durum tam tfrsine dönmüstür. Ellerini açan Bozbeyli'nin kucağına ne kadaı sağcı parti dolarsa dolsun, bunların vatantlaşa güven verebilecek bir hükümet kurmalanna olanak kalmamıştır buçün. Durumu gereği gibi değerlendirmeye çalışmalıyız: Değişen dünya koşulları altında ülkemizAf de çok şeyler değişmektedir. Domokrasi yapıyoruz diye «idarpi maslalıat» yöntemleriyle vatandaşı oyalamak olanakları günden füne zayıflamaktadır. Seçim kampanyası başlarken «CHP ye oy vermeyiniz» diye ortaya atılan sayın tnönü'nün davranışı ne anlama geliyordu, hiç düşündük mü? O sözleriyle CHP eski Genel Başkanı şimdi sayın Bozbeyli'nin birleşmeye çağırdığı sağ cephede yer almıj olmuyor rnuydu? Halk tnönü'yü dinlemedi, onun uyarısına rağmen CHP'ye daha da yaklaşarak partiyi bugünkü başarıya ulastırdı. Böylelikle hem solun komünistlik demek olmadığı anlaşıldı, hem de yıllar yılı sürüp giden bir tnönü efsanesi artık bir daha doğrulmamak üzere yıkıldı. Evet, dünya ile birlikte Tür kiye de rieğişiyor. Yerimizdp sa\mamamız, ilpri aşamalara hızla Tarabilmemiı için bİ7P ileri görüalü yönetlcllpr ;rrek. ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) 14 Ekım seçimlerinde en çok oyu sağlayan CHP önderliğmde kurulacak bir koalisyon hükümetınin ilk uygulamalannın geruş kapsamh bir Genel Af Kanunu ile, universite gıriş suıavlarının kaldırılmasını ve açıkta oğrenci bırakılmamasını sağlayan kanun değişiklikleri olacağı anlaşılmaktaRir. için temaslar başlamadı. liderler demeç veriyor , (Cumhuriyet Haber Merkezi) Seçim sonuçlannın bellı olmasından sonra sıyasî partılerın yetküılerı, hiikümetın kurulması konusunda farklı görüşler öne sürmüşlerdır. DP Genel Başkanı Ferruh Bozbeyli «Sag partıler» olarak tammladığı AP, MSP, DP ve CGP nın bir araya gelerek koahsyon kurmalannda yarar gördüklerıni tekrarlamış, «Koaiısyondaki AP'nın (Demirelli mı, Demırelsız mi?) olmasını ıstedıklermı ıkıncı aşamada, liderlerın bir ma saya oturmalarının sağlanmasını sc .ra açıkldyacaklarıru» bildırmıştır. Ne dediler? Büro kuruldu Hukumetın kurulmasından sonra parlamentova sevkedilecek Genel Af Kanununun hazırlıklan CHP Genel Merkezinde, ilgili buro tarafından yürutülürken, ge nel sekreter Orhan Eyüboğlu, du üniversite gıriş sınavları ve açıkta kalan ogrencıler sorununun öncelikle ele alınacağını bıldirmıştır. CHP Genel Merkezinde bu konuyla ilg'.lı olarak da bir büro kurulmuştur. Uzmanlardan oluşan büro, çalısmalannı aralıksız sürdürmektedir. Genel Sekreter Orhan Eyüboğlu, «Açıkta hiçbir öğrencinin kalmamasını sağlayacak tedbirlenn alınmakta olduğunu» sövlemiştir. Bozbeyli nın «Hukümetı sag partıler kurmalıdır» çağrısına AP Genel Başkan Yardımcısı Is met Sezgın, «Herhangı bır partıyle koalisyon yapmamız tniim kün değıldır», MSP Genel Başkanı Suleyman Arıt Emre, «Arkadaşlanmızia görüşeceğu». MSP yonetıcılerınden Necmettin Erbakan, «Nereden gelırse gelsın, tekhflen mceleyeceğız. Prensıplerımue bağlı kalarak yapıcı olac^ğız.» CGP Genel Başkanı Turhan Feyzioğlu da «CGP kendısını hiç bır koalisyon çağnsımn muhatabı olarak görmemektedır. CGP. mıllıyetçı goruşlere sahıp olan butün kuruluşların bıraraya gelmelerıne ve çesıtlı fconularda gucbıriığı yapmalarına daı(Devamı Sa, ', Sü. 1 ce) Olumlu etkiler Eyüboğlu, bu arada, CHP'nin seçımlerden en fazla milletvekillığinı elde ederek çıkma'inın, pıyasada hemen olumlu etkilerini gösterdığine ışaret etmış, seçim öncesmde karaborsaya düşen demirdcn sonra, bazı tüketim maddelerinde göriilen darhğın da kaybolmağa başladığını hatırlatmıştır. CHPiıin milletvekili snyısı lSTye çıhtı MSP'ninki ise 48'e düstü Sovyet bandırah «HO CHI MİNH» şilebi dün sabah Karadeniz'den Akdenıze geçmek üzere Boğaz(Foto: THA) dan geçmiştır. Fotoğrafta, şılep ve yüklü askerî araçlar gdrülmektedır. Genel mületvekili ve Senato seçimleriyle ılgıli oy sayımı dun bellı olurken. CHP'nin mületvekili sayısı 18,7've yükselmiş, MSP' ninki ise 48'e düşmüştür. Ankarn'da CHP'nin sandalye sa yısı 12'den 13'e çıkmış. MSPnın aldığı bildirilen 3 mületvekili de 2'ye düşmüştür Yenı sayım sonucuna göre, CHP listesının 13ün cü sırasında bulunan eskı Devlet Bakanı Ibrahim Saffet Omfv, Parlâmentoya girmiştir. MSP'den seçimi kaybeden 3 numaralı aday ise, Parti Genel Baskan Yardımcılarından Yüksek İnşaat Mühendisi Orhan Batı'dır. Genel af Cumhuriyet Bayramına yetişebilir Orhan APAYDIN 14 Ekim seçimleri sonunda parlamentoda temsıl olanağını kazanan sıyasal partılerin tümü, Cumhuriyetin 50. yıldönümü nedeniyle Genel Aı Kanununun çı kanlmasında bırlıktirler. Seçımlerde en çok oyu sağlayan Cum . huriyet Halk Parusının geçen do nem Meclise sunduğu Af Kanunu teklifinde afiın nitehğı ve kapsamı belli edıldiğıne, Mılli Selâmet Partisı de fıkır suçlannın af kapsamına alınmasmı kabul ettiğine göre, çoğunluğu ellennde buiunduran ıki partinin oyları kanunun hızla çıkarılmasını sağlamaya yetmektedır Şımdı bütun sorun parlamentonun bağlı olduğu çalısma usullerinm ve kanun yapma kosullarının, teknik bakımdan, 29 Ekım 1973'e kadar bir Genel Af Kanununun yürürlüğe gırmesine ım kân verıp vermeaığınden ibaret kalmaktadır. Konu\u Anayasa ile geçen dönem kabul edihp 1.9.1973 tarihınde yürürlüğe konan yenı Mıllet Meclisi îç Tüzüğü hükumlen bakımından ele al mak gerekmektedir. İç Tüzüğe göre, Mılletvekıli Genel Seçımi kesin sonuçlarınm Yüksek Seçim Kurulunca Türkive Radyola . rında ilânını izleyen beşmcı gun Mıllet Meclisi kencıiliğınden toplanacaktır. Bu durumda en erken önümüzdeki hafta basında toplanacak olan Meclıs, Anayasamn kendisins tanıdığı bütün yetkileri, bu arada Af Kanunu çıkarma yetkisini kullanabılecektir. Ancak bu yetkilerin kullanılabılmesı için, İç Tüzük hüküm lerıne uygun olarak kuruluşunu tamamlaması zorunludur. Ba?kanlık Dıvanı, Komisyonların seçilmesi ve Danışma Kurulunun kurulması ile Meclisin kuruluşu (Devamı Sa. "ı. Sü. 7 de) , So vyetler Ortadoğu için barış planı hazırladı DIŞ HABERLER SERVİSİ Gazi Eğitim öğrencileri Korutürk'e başvurarak bazı öğretim üyelerinin düşünce farkı gözettiğini öne sürdü ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Gazi Eğıtım Enstitüsü Türkçe Lölumunden bir grup öğrenci, dün Cumhurbaşkam Korutürk'e yaziyla başvurarak, okulda oğrencılenn düşüncelerine göre ış lcm yapıidığını ve bir kısım ögretim iıyeleriyle ajnı görlişte olmayan oğrencılerin «kasıtlı» olarak sınıfta bırakıldıklarını iddia etmişlerdır. Türkçe bö'ıümünden 25 öğren cınin imzasmı taşıyan mektupta,' 19721973 ders yılmda Türkçe bolumüne öğrenci aiınmaclığı. oğretmenlerinden bir bolümünün okuldan uzaklaştırıldığı, mevcut oğrencılerden üçte ıkısınin sınıfta bırakıldığı öne sürülmek te, okul yöneticılerı ve bazı öğretim gorevhlerı suçlanarak, «Amaçları, kendı düşüncelerine ters düşen, yani Ataturkçü öğren cıleri okuma olanağından yoksun bırakmaktır» denılmektedir Öğrencıler mektuplarında, «kasıtlı» olarak nıteledıklerı olaylarm önlenmesinı, okuldan uzak laştınlan oğretım görevlilennin yerlerine donmelerinm sağlanmasını da Cumhurbaşkanmdan istemektedirler. Vretimi yüzde 10 azaltan Suudi Arabistan; tutumunu değiştirmezse ABD'ye petrol ihracım tamamen dıırdııracak (DIŞ HABERLER SERVİSt) OPEC'e bağlı Arap ülkelerinin İsrail'ın 1967 savaşmda ele geçir diği toprakların tümünden çekil meyi ve Filistin mültecilerine haklarını iade etmeyi kabul etmemesi halinde üretimın ayda yüzde 5 oranında kısılmasını kararlaştırdıklannı bildirmesinden sonra, Arabistan Radyosu; dünkü yayınında, petrol üretıminin yüzde 10 azaltıldığını açıklamıştır. (Devamı Sa. 7, Sü. 3 de) Bağımsız, CHP'ye girdi Londra'da görevli yetkili bir Sovyet diplomatı, Ortadogu'da barışın sağlanması amacıyla ülkesinin bir «banş planı» hazırladığını açıklarken, îsrail Dışişleri Bakanı Abba Eban da, barış için tâviz vermeye hazır olduğunu büdirmiştir. Verilen bilgiye göre, Sovjet planının ananatlan şöyledır: # Büyük devletlerin yardımı | ile bölgede ateşkesm sağlanması. • îsrail'in. bazı küçük sınır değişikhkleri ile 1967 yılında ı^gal (Devamı S.a 7. Sü. 1 de) , Bu arada Siirt'ten bağımsız oU rak mületvekili seçilen Avukat Abdülkerim Zilan CHP'ye gırmiş tir. Ancak bu mületvekilliğine CGP, Zilan'ın yaş tashihini 3 Ağustostan sonra gerçekleştirmesini gerekçe gösterçrek itirazda bu(Devanu Sa. 7, Sü. 2 de) Sovyet planı Sovyetler Birliği'nin Londra Büyükelçiliğinde görevli bulunan ve kimliğinin açıklanmasını lstemeyen yetkili diplomat, Kremlin tarafından hazırlanan barış planının, «İsrail'uı 1967 de işgal ettiği Arap topraklarından çekilmesini ve Arap • îsrail sınırlarında Sovyet Amerikan birlikJerinden kurulu bir banş gücünün görev almasını» içerdiğini bildirmiştir. Aynı kaynağa göre, Sovyet plânı, büyük devletlerin çabası ile Ortadogu'da ateskesin sağlan masıru, Arnerikan ve Sovyet birliklerinin geniş çapta katılacaği bir uluslararası banş gücünün Arap îsrail sınırlarmda banşı devamlı olarak kontrol etmesini kapsamaktadır. Bu köşeden ALTAN ÖYMEN Umut, tehlike ve akıl ünkü yazıda IM çareden bınnin otekinden çok daha iyi, hadı diyelim ki «Çok daha az zararlı» olduğunu belirtmeye çalıştık. (CHP+MSP) koalisyonu. nun, (APrDP+MSP) koalisyonundan... Aslına bakılırsa, çare azlığının getirdiği bu zorunlu çözüm yolu. bir bakımdan da bazı umut verici nitelikleri bünyesınde taşımaktadır. Türkıye'run şu sırada en önemli, en acele sonınlan: 1. Siyasl huzur sorunudur. 2. En başta hayat pahalılığını İçine almak üzere sosyal huzur sorunudur. Bu iki sorun karşısında iki partinin de düşündükleri arasında hayret verecek kadar yakm benzerlikler vardır. 1. Siyas! huzuru sağlamak bakımmdan, CHP de «Bazı şiddet evlemlerı dışında en genlş anlamıyla bır genel af»fı öngörmektedlr. MSP de... tklsı de «Düsünce suçu diye bir sey tanımıyorum» demektedir. 2. Sosyal huzuru sağlamak bakımından ise, aracı D Nobel Edebiyat ödülünü Avustralyalı yazar Patrick White aldi STOCKHOLM 1973 Nobel edebiyat ödülü Avustralyalı yazar Patrick White'a verilmiştır. İsveç Edebiyat Akademisinin açıklamasına göre Wh;te bu ödüle «Edebiyat dünyasına kazandırdığı epik sanat anlayışı» nedenivle lajak görülmüştür. 61 yaşmda olan White Sydney' de yaşamaktadır. ^Tıite'in tanmmış yapitlan 1955'te yazdı|ı «Insan Ağacı», 1957'de yazdığı «Voss», lWl'de yazdığı «Arabadakiler», 1962de yazdıgı «Çrolak Da&da Bır Gece» ve 1973'te yazdığı «Fırtınanın GÖ7Ü» yer almaktadir. Nobel İkMsat odulü ise Harvard Ünıversıtesı Profesörlpnnden Rus asıliı Amerikan îktisa^çısı Wassılv Leontief'e verilmiştir. (a.f.p. • AF) OLAYLARIN ARDINDAKİ GERCEK Sorumlular saptanmalı büyük kenf'er surekll olarak her. gün elcktrik'erin kesilmcsi tehlikesiyle karşı karşıyadır. Vatandas, yaşamuıı birinci derecede etkileyecek bu olaya ister istetnez yönelınek zorundadır. Büyük kentlerde elektriklerin kesilmesi. fabrikalardan elektrikli trenlere dek her yerde hayatı fel ce uğra4acaktır. Ne yazık ki ener ji sıkıntısına çare bulunamaymca bu yola gidilmiştir. Bütün yurtta elektrik kısıllanması yolundaki kararı Encrji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Kemal Demir. Hükümetin sorumundan çıksrmaya çahşmakta, verdiği demeç te «TEK'in (Tür kiye Elektrik Kurumu) karandır» demektedir. Ne var ki Hükümet böyleee işin içinden sıynlamaz. Tüm kentlerde elektriklerin belirli saatlerde kesilıu^sinin genel bir uygulama haline getirilmesî için seçim sonunun beklenmesi ise. Hükümet kararı üstünde bir ayn «şaibe»dir. Politik çevrelerde durum «scçmenin cezalandıniması» ve «CHP geldi. böyle oldu» sanısuıın yaratılması yolunda çaba olarak yonunlanmaktadır. (Dpvamı S». 7. Sü. B da) İktisat ödülü NADIR NADİ • ürkiye 1961'den bn yana çeşitli biçimlerde AP yönetinıin. dedir. Parlamentoda en fazla sandalye 1973 seçimlerine dek AP'de bulunduğundan bu durumu doğal karşılamak gerekir. Dol»ylı veya dolaysız yollardan vöuetimi elinde bulunduran \f şimdi de koalisyonun ortağı bulunan APııin gelecek iktidarlara çok büyük sorunlan miras 'nraktıği da ortadadır. Bunlardan biri enerji sorunudur. Ülkenin secim heyecanı icinde bulunduğu şu günlerde kamuoyunun helki haşka konulara syıracak c'ikkatl ynktnr. Ama 1 Ii Beyrut'ta bir baoka binasını basan Arap gerillalar 66 kişiyi rehİD aidı BEYRUT Lübnan'm başkenti Beyrut'ta silâhlı bir grup Arap gerilla, içinde bazı yerli ve yabancı bankalarm buiunduğu bir binayı ele geçirerek 64 Lübnanlı ve 2 Japon uyruklu memuru rehin aimışlardir. Bu arada polisle gerillalar arasında 2 saat süren silâhlı çatışmada, 1 polis ölmüş, en az 7 kişi de yaralanmıştır. Gerillalardan biri de çatışma sırasında yaralı olarak ele geçirilmiştir. Çatışmadan sonra gerillalar bayan memuriarı ve müşterilerı serbest bırakrnışlardır. (Devamı Sa. 7, SU. S 4e) ••• ların etkısınm azaltılmasından, kredı dağılımı adaletsizliğinın gıderılmesme kadar pek çok Konuaa, ıki parti de. oırbinne paraıel düşecek düsünceiere sahiptır. Bunlar arasında ver yer olumlu uzlaşmalara varılması olanağı büyüktür. Oysa düşünün. AP kabul etse de CHP AP ile tcoalısyona srîdebilsevdi? ya da DP ile?. Onlarla bu ıki ana alanın hangısmde hangı uzlaşmaya varabıhrdı... O «genel af» dıyordu. ötekıler «genel af» fı sadece adl suçlardan mahkum olanları affedip ötekılerl kıyamete kadar süründürmelt sekünde anlıyorlardı. O «Pahalılık asıi aracıdan geliyor. Onun etkisını azaltalım» diyordu ötekiler. aracının kılına bile dokunmaya razı olmadıklan gibi, hatta onu te$vücmesvilc adı altında büsbütün palazlandırmakta fayda görüyorlardı. Bu sartlar altında Ecevit. nasıl hükümet edebtlecekti? Hangt tedbin. hangi yönde çıkarabiiecektl? Ve o hükümet. tarihlere geçerken, & cevifin en korktuğu adı. (Devamı 6. Sayfad»* ı