Katalog

CUMHURÎYET 15 Ocak 1973 S/UjHA TuSHttf fcVAfrt ft tâllÜKİİİ W i KOUACtKDA HfflfAl İMtM 4İi>fcjit|t E& MuMfiİBİ tRİVİİ» MıııMİ... KOPEKMİ?... NE HAltffe ... AUAH. KAHÜETSİN 0 v/AH VAH, v W V4M.M PIR Y0K0UJ SIS IÇINDE BEHZAT AY'IN ROMANI • 7 kalktt, |ii|)UMUiu doldurdu; dolmujtu meyhane. Sesler yükseliyor, sigan dumanları yoğunlaşıyor, bardaklar tokujturuluyordu. Besim, Oçüncü duble votka ile üçüncü bi rajı da tükettikten sonra meyhaneden çıktı * * * Sevil, bayram tâtilinde, Besim'in verdiii Cengiz. Aytmotafun Cemile»sini okumujtu. Bunun difnıda, bir yil önce dıktiği. bu günlerde bol gelmeye başlayan etekliğinı daraltmı?, bir de sincmaya gitmişti. Gördüğü filim Mauro Bolognini'in «Güzel Bir Sonbahanıyda. «Besim'e f U i anlaünm» dıye düşünüyordu.. demagoji yajularak gürdürülmekte. Ya • yotuoa çnpmdığıouz demokrasi, hâlâ bir sjeran» AhmhMP Ljncoln'un lclâsık olmuş dtmxofcn c İ tflfllBUZia halTfın KaTV fnı*gfmrtan TıaTTr içın Otıırduğu. odayı Hnnngrfc ıçindc bıraknuş,fa BcÛ B . OtKrmakla oMıığu koltuktan yine kalktı. •OrTL» detü, piposunu masanın üzerine koydu. Tekxar oturrfu. Yîne duşüomeye ba$Iadı: «Yani hiç hir devrimin, uyanış belirtisi yok mu? DüaHen berî oJtuduğum dergüerdeki, gazetelerdeki haberier uyanış belirtileri deffl mi? Yaıar Tartn yazdıMan azımsanacak şevler mi? Sabahtan bcri biraz karamsar düsünuyordum ama, pek öyle düşünduğüm gibi yünimeyecek gemı. Bu haberier, sisler, vadiler içindeki ışüdaklara benri ywr. Sonra, tophnnsal ayaıuşl*r öyle çabuk ol nroTer ki YüzyıBarrfan beri nyntulmuş, geri brrakılnn* topimaların, bîrden sarsılıp slkmmesi kolay ctmujvr. Uyfcu da tatlı şey üstelik. Ama, e n n d e "**T taribsel akış ^ereğini yapacak. Sörekii yeniye, Uenyc doğru olacak bu akıj. Insanlar ve toptanüar ba akısa direnmek istcseter de, akjşı dunhnraak ellerinde değildır. 7aman iaaanları, tofkhımları yenı yeni iitasyon lara taşıyacakür. Her şeyi yaratan insanoğlunun fca*af. gun gelecek, bütün inaanların mutluluğunu sağlayan ortanu yaratacaktır. Bu yaraiı$ belkı geç nlnrak. ama ciutlaka cdacâjctır. Bir ^ağ çeşmeunıa aktığı yerde bir taş vardır. Zamanla bu taş aşınır, oyulur. Sert olmasa da, İU2İ& TilınTiia ^Q, yaptığı bir iş oimuştur Ç6szn6 suyunun Bu i$ » ı m n îçindc olmuştur. Toplumsal uyaruglar da böyledîr..j Besim, kapalı odada epey sıkıldı. «Ama da karfit şcyler düsündum» diye geçirdi içinden. Ve hemen Jean Guitton'un, «Biribirine karjıt çeyler düjünmekten korkma,» sözünü anımsadı. Sandalyadan kaJkü. Odanın içinde gezinmeye bajiadı. Gazeteleri, dergîleri düzenlice >erlerine yerleştırdikten sonra, mutfağ» gitti, bir euna alıp yemeye başladı. Akşam olmuştu Karısı ve çocukları gittıkleri akrabaJarından doomeDBİflerdi Bap ağnyordu Besim'in. Evden çılup Kadıkoy'e gittı. Oğuzun Meyhanesine daldı. Ekşı elmajia votka ve bira sdyledi. Bayram gününu, Kartal'daki lokantayı, Sevil'i ve Sevil'ın Eluard'dan okuduğu şıiri anımsadı Votka ile birayı yeniledi. Bildik yüzlerle ra Besimie Sevil. belediye otobüsüne bindüerSevil: «Arkadaşım,. dedı, •Bugiin cumartesi. Hava guzel «EveL» «Derim ki...> Sevil, sözünü tamamlamadan kesti, guldü. Besim, Sevil'e bakıp gülümsedi. Bekledi. Ama, Sevil bir türlü sözünu tamamlamıyordu. Besim: •Söyle arkadaşım.» dedi. •Söyleyecektim ama, vazgeçtim.» •Niçin?» «Senin zamanmı alıyorum.» •Bogver zamanı da, söyle söyliyeceğini.> •Bugün akşama kadar beraber gezelim diyecektım. Aylığımızı aldık. tkimize bir şölen vermck istiyorum. Utanıyorum, üç kez senden yedik.» «Ben de bugun eve gitmiyeceğim raten. Birlikte olmak istemen ve vereceğin şölen bana sevin; verir.» «Ne iyisin!» «Sen öyle görüyorsun.> «Doğruyu görüyorum ama.» <Sağol, varol arkadaşım.» «Sen de...» Kadıkoy'e gelmişlerdi. «Yemeği nerde yıyelim?» diye sordu Sevil. «Bilmem; şölen senden olduğuna göre, yeri de sen seç » «Peki, yemekten sonra gezelim mi diyorsun?» «öyle diyorum. Çünkü hava çok güzel.» «lyi. Ben de öyle düsünuyordum Üskudar*ı geçtıkten sonra, Boğaz kıyısında bir lokanta var; buralara uzak olmadığı için oraya gidebiliriz.» «Haydı.» Bir dolmuşa binip gittiler. (Devamı var) rTuri Paşa Baku*ya taarruz etmiş, eldeki kuvvetlerle Baku'nuo varoşlarma kadar gıtmişler. Ancak Rus tngiliz Ermeniierden meydana gelen ve bir tngiliz kumarıdajurun emrtndekl Baku savunma kuvvetlert tarafından geri püskürtülmüsler. Nurl Paşa Bsku'ys girmerl başarsmamış. Biz Tifliı'te aynı zamanda Ku«ey Kafkasya'da kurulacak hükümet tslenyle de uğraşıvorduk. Kurmay B1nba$ı Berkuk, Kuzey Kafkas kıyısında Derbent'te karargah kurmuş, bir Dağıstan devleti kurmak için çalışıyordu. Oradan bir kurul gelmişti. BaşlaruKİa Cumhurbaşkanlan olduğu halde bizimle komıstnlar. Antasrria' «Biz önce Baku'yu alrp, Azerbeycan devlettnl kunruktan son ra kendilerine gereği kadar kuvvet ttöndererek. o avarda bulnnan Rus ordusımun kalıntılannı kovacağıı ve Kuzey Kafkas devletini ktrracağız.ı Yüzbası Selâhattin'i'n Romanı Kars'a geçtik dan da fazla .. Ben bir ordu kumandanıyım, üç liralık kalpak giyiyorum. Sen bu parayı nereden buluyorsun? Kalpafın Halil Pasaya Afganlılar tarafmdan hediye edilmış U< kalpaktan bin oldugunu ve para ile alınmış olmadıgını sövledim. O vakit Yakup Sevki Oh, diye bir nefes aldı, sana bunu ilk gördügüm günden beri soracaktım Senin namuzsuı olman kuşkusuz ve Halil Pasanın vanmda namussuz bir subayın bulunması lhtimali beni çok flzüyordtı. Buna çok sevindim. Yalnız bir kere daha sdvleyevinv V?/'ına hizmet etmek için ilk sart namuslu olmaktır, ve bu milletin bir tek kuru<mnu haksız olarak almamaktır. Derleyen : . İlhan SELÇUK basıvor. YUzünü de Erzuruma çevirmiş. Btzim ordu buraya çirince ilk. giren birlik kumandanı Karabekir, hevkeli kırdınrus. Kars klliseslni de caml yapmıç. Bızım Alman Kurmav Başkanı bu kilıse lşinj duyunca küplere bınd, Yirmincı vüzvıida bir kilisenin caml olmasına hayret va teessüf etti Ordudak! Alman subavlar aynı zamanda dof rudan doSruy8 Osmanlı tmpara torlufu Başkumandanlık Kurmay Başkam Almen Generali Bronzart'la ftıuharebe ediyorlardı. Paraktivir! herhalde oray» .vazmıs olacak M blrgün Baskumsndan ESıver Pasa'dan bır emir aldık: «Kara kilisenin eami yapıldıSı havretle haber alınmıştır. Bu ne demekttr Bu vaziyettn tashihı ile. mOsebbıplennin isim lerin'n bildirilmesi » Biz bu emri aynen 9'uncu Ordu Kumandanı Yakup Şevki Pa şaya vazdık Yakup Şevki Paşa dar şu cevap eeldi: «Ben Kars'e eeldığım zaman şehırde bır tek Hri^tıyan kalmamıştı Ve bugün de yoktur. Burava selen Müslümanİar için de btr tek caml voktu (Karstaki camilerin düsraanca tahnp edildiginı sövlemek i^tiyor) Müs 'ümanlara bir ibadet yeri lâzım d» Bu ver en münasip olarak bu maksatla vapılmıs olan Hnstiyan ibadet yenydı Ben bövls vaomakla kilisenin dini tnevHini muhafBVa eftım Arzu ederseniz. hayvan koyar ahır yaparım.» • Kars'a 9. Ordu Karargâhma gitmiştik. Bir iş için Ordu Kumandanı Yakup Şevki Paşanın yanına girdlm. Yakup Şevki, binbaşıyken Harbiye'de tabye hocamız, yarbayken Balkan Savaşında Kolordu Kurmay Başkanımızdı. Beni tanır ve severdi. dusunda görev (»Uyordu. Halil Paşa bu adama çoK saygı gosterdi Bize geldigı zaman General Ali h&Ift Rus uniformastnı ve Rus nişanlannı taşıvordu Kuman dan, kendısıne büvük derecelı bir nışan ve Ru? ordusundakı riitbesine eşit ('TümReneral» Türk üniforması givme«i yetkısini verdi. Aynca atlanndan birini hediye etü. General Ali, bir hafta kadar Gümrü'de kaldı. Vaktiyle kumandanlık ettigi sehn gezdı Kendisine bazen ben refakat ettim. Bir gün GOmrfl kıslalannın yanındaki askeri killseyi gezerken bana dedi ki: Siz bu kilisede gezerken ne hissedersiniz' Hiçbir şey... Ben havatımda fki defa Rus Çan Hazretlenyle bu kilisede ayinde bulundum. O ne naşmetli günlerdı. Büvük Rus fmparatorlugunun vmrlığım debdebestni o m e n s i m d e çttnnek ne zevkltvdi! tşte $inxH g e i e o günlen yasiyor gibi derto haz ıcndeydim Car Hazretleri çok büvük bir tnsandı otw ytzık oldu Altmıs yaşmı geçmis bu adamm Iflflan karşısmda kecdımi zor tuttum Ama durumu Halil Paşaya anlattım Bu adama hiçbir görev vermeden t e k m kövüne yolladık. CtZGİLER Gurcülerla yaptığımız konu?malarda ise onlara bazı kövler vererek anlaşük Halıl Paşanın siyasetinta çizgileri: «Güney Kafkasya'da bir Gürcü bir Ermeni hükümeti kurmuştuk. Bu iki hükümetin arasına glrmis, onları ayırmtştık. Halil Paşa aradan çekildigi zaman Mrbirlenne hasım olan bu ikl mllletin bir sınır UstUne gel melertyle btrbirlerivle boguşacaklanm ve iki tarafm da zayıt lavacagmı ve her ikisinin de TUrklerden jrardım ısteveoeğini sanıyorduk. Bu tıpkı îngilizlerin, ötekl devletler ve sömürge halkı üstüne uyguladığı politikavduı Oysa Halil Paşadan önce Vehip Pasa bu politikanm tamamen tersini dilşünmüş. bu ıkl devlet bir sınırda birlesırse beraberce bize htlcum ederler dıye birbirinden ayırmıştı Bu İki fikrin hangisi dogruydu' 1lerde zaman gösterecekti. Halil Paşa bu durumda ilk yapılacak işin Azerbaycan hükümsti eliBdeki ordulan takviye ederek Baku'va taarruz olduğuna karar verdı Bu hazırlıgi yapmak Uzere karargah olarak seçtiğimiz GümrU'ye (Leninakan) hareket ettik. Agustos 1918 ortalanna dogru Gümrü'den Kars'a geçtik îlk hedef olarak Azerbaycan'a a<=ker yollama ya çalıpyorduk Bir tümen daha EÖnderildi. Bövlece Azerbaycan' da birçok mahallı bırliklerle Beşmci ve Onuncu Kafkas Tümenlen toplandı. Silâh ve cephanelen de yollanıvordu. Gümrü'de bu hazırhklar yuzünden bir ay kadar ksldık. YETKÎ Çarlık onlusunda, ımparatorlu ga bağlı her mılletten adam bulunurdu. Bunlardan Topçu Kumandam General Ali Şıhlinski, bize hizmet etmek uzere GUmru've Hali! Paşa"ya ba?vurdu. Genenü Ali, Şihli köyündendi. Baku bölgesinde kurulmakta olan Azerbaycan tslâm ordusunda veya kendı memleketi olan Kuzey Kafkas devleti or HEYKEL Ruslar Karsta koca bir heykel yapmışlardı Bu heykeltn kaJdesi 78 metrelik bir sfltun, Bu sütunun Ustü bir Ttlrk bmvrağıyla örtülü.. Bir Türk neferi t l bayragın ayyılöizına 4 0 Yıl önce Cumhuriyet • JAPONTA bütün Avrupayı korkutuyor. Uzak Doğu'da harp patlamak üzeredir. Ingilızler Almanlann silahlanmakta devam ettiklerini, Alman Hava Kuvvetlerinin 1 Mayıs'ta Pransız kuvvetlerine esit olacağını ıddia ediyorlar. • BAYRAM münasebetivle bu sene eşya satışlannda yuzde yirmi beş fazlalık hissedilmıştır. Vali Muhıttın Bev hile yapan esnafın sıkı bir kontrol altında bulundurulduğunu söylemiştir. • M. TtTÜLESKO'MJN, Kra Un metresi madam Lupesko'nun Romanya'yı terketmesi şartı ile kabineyi kurmaya ran duğu açıklanmıştır. ol• MİLLETLER Cemiyeü, Almanya ve Japonya'nın Konsey çalısmalanndaki koltuklan kal dmlnruştır. • ALMAN Baavetdli M Hltler bir merasJmde söyledigi nutukta «Dünva artık bizı tazyik ten vaz geçmelidır» demisür. FOHUŞ yerleTinin tesbiti ve randevü evlerinin kapatılması üzerine şehrimizdeki tescil edılen fahişelerin miktan 2000'i bulmuştur. • 15.1.1934 BAYRAM GÜNLERİNT)EKİ OLAYLAR • HÜKÜMETtMtZtN protestosu üzerine Bulgar Hüku meti Sivilingrad Valisinl asletmiştir. Alübin Bulgartn hodudumuzda nümavis vapmaga hazırlandıklan haber almmıştır • ROMA Üniveroitesi prafe^örlerinden M Cazzamalin, lnsan beyninden dağılan ısaklan tesbit eden ve fotograflanrn cekebilen bir ftlet keffetmtstir. • DÜNYACA meshur çDcolata renkll Jozefln BakeT tsrasiller vermek üzere sehrirriz« gelmis ve ilk gün yediği kebaptan hastalanmıştır. . . TEHDtT Bu eevapta Ustü kapalı bir teh dit vardı Yalnız bu olay Alman larla aramızdaki uçurumu göstenyordu. Tam o sırada Başkumandanlık Birina Şube MUdür Muavıni Binbaşı Saffet bey Enver Pasadan gizli bir emir ge»•ırdı MALKOCOĞLU yazan ve çizen: Ayhan BASOGLU YARINJ SÜNGÜ HÜCUMU DİŞİ BOND MAKÇAMUB A400BSTY SEN HEB.ZAMAMRU BAŞKAN GUmrü'de (Leninakan) bizı ziyarete gelecek elçılik kurullannı kabul etmek için bir ev dilzenlemek. ve bunur çesitli eşyası için Belediye've başvurmak gerekti. Belediye Başkantna gittim Sakalı göbeğme kadar uzamı? yetmiflık bir ıhtıyardı Pan s t e ağretimıni yapmış bir Üniversite profesdrü imiş Halk bu Başkanı tapıyordu Durumu anlattım. Adam benı dinledikten sonra dedi kı: Böyle bır ev; hazırlamak Belediyenin görevidir tstediginizden mükemmelini yapanz. Yalmz şimdive kadaı sizin için döşemediğimiz evlerin mobilyalarını sizin kumandanlar ve subaylar ahp götürdüler bize iade etmediler Sia galip bir ordusunuz. îsterseniz $ehıi yagma da edebilirsimz Ama biz Belediye olarak vagmamlıga araç olmayız. Sızden rica edıvorum. bu verdiklertmtei gene götürecek misinız? Biz de halktan ona eöre aialım Önce Rus Belediye Başkanmm pervasız konusmasına saygı duv dum: sonra da miletim adına derin bir acı.. Bır kaç soysuzun birkaç parça eşya almak içın or duya sürdüÇıi leke, namussuzla ra karşı miicadele fllcrinj bende güçlendirdi O sıralar rogunlaşan volsuzluk ve hır«ızlîklara karsı herkeste tepkl vardı. Kars' a 9'uncu Ordn KararRâhma gittniştik Bir ts için Ordu Kuman danı Yakup Sevkj Paşa'nm yanına girdim. Takup Şevki, btobaşıyken H«rbiye'de tabye hocamız, varbavken Balkan Savaşında Kolordu Kurmay Başka TİFFANY JONES SECBEST BIPAK/VUNIN HIC füsr Vöftt MıMADI \ ^ f GARTH m ZfyORUM SA0W ıü POâADIŞI W V â nımızdı. Beni tamr ve severdl K ALMAK Görev bafamından söyiedikJerimi dinledikten ve gereken cevaplan verdikten sonra dedi k i Ben senı namuslu bır adam tanırdrm, sen de mi namussuz oldun? Bu sorunun nedenizd sontuğum zaman: Başındaki kalpak yüz lirabktır, dedi, belH de yüz lira