Katalog

CUMHURÎYET 9 Ağusto» 1972 Ressamlar ve doğa BU TÜR ÇALIŞMALARITERCİH EDENLER ARASINDA «FOVİZM» İN VE «KÜBİZM» İN YOLLARINIAÇAN CEZANNE İLE «YENİ ESTETİK»İN YARATICILARI PAUL SÎGNAC VE GEORGES SEURAT GİBİ ÜSTADLARI ÖN P L  N D A DİKKATE ALMAK GEREKİYOR. Corot'nun «Stfint Lo'dan Gbrünüj» adb tablosa, doga ile resim lanatınm birleçtiği en güzel ömeklerden biridir. UNESCO, 1972' yi Yunus Emre yıh seçti Yunus Emre, Türk Sinemasındcı Yıllık film sayısı iki yüz elliyi aşan Türk sinemasmda çoğımlugunu Rfago, Killing, Red Kit, Uçan Adam, Kızıl Maske, Tom Miks, Zapata, Kazanova, Pekos Bill, Tom Braks, Kara Şeytan, Örümcek Adam ve benzeri yabancı film uygulamalan arasında tek tük de olsa «öze dönüş» sinemasının örneklerine rastlanmaktadır. Tarihi kahramartiık öykiilerini bir serüven havası içinde beyar perdeye yanatan yerli filmciler, efsaneleşmiş halk kahramanlannı da, birer ikişer seyirci önüne çıkarmaktadırlar. Battal Gazi Destam, Köroğlu, Keloğlân, Nâsreddin Hoca, Murat ile Nazü. Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin, Dadaloğlu ve son olarak da Leylâ ile Mecnun, öz kayaaklara yönelen smemanın örnekleri arasında bulunıaaktadır. Bunlara, bagünlerde çekimine başlanacak ölümsüz Türk halk ozanı Tunus Emre de katüacaktır. Resim sanatında temel unsur NSANuıun raonus sere •erpa kncaklasmak istediği ve denislere açılmak, agaçterm gölgesinde serinlemek, çiçekleri koklamak, kısacası ha Turhan GÜRKAN I Doğa ve resim denince ilk akla gelen en büyük ve en ölümsüz isim Vincent Van Gogh oluyor Selmi ANDAK ro, Renoir ve fotoğrafçı Kadar ile yazar Emile Zola.. Bu toplaırtılar yeni bir sanatm doğuyunu haber vermiştir: Empresycmizm.. Böylece başta Edouard Manet olmak Uzere 1870 yılından itibaren Pariste yeni bir grup ressam, çalışmaiannı birlikte ortaya koymağa baslıyorlar ve 1874 yüı 25 nisan günü «empresyonizıııİB kaynagı sayılaa TarstmaJano bir arays fel diği ilk ortak sergi» açılryor.. VB »Imfllr tmlrânmi bUİanlann mutlu aayıldığı fu kavurucu y*z günlerinde, acaba bu «ölum •fts, eneugtl ve sonsus dogayt» «anatlarıyla yansıtan ban öncil yaratıcüan anabüir miyiz, ne dersiniz? Yıl 1868, Paris'te Batignoles •emündekl «Cafe Guerbois» adlı kahveye de, haftada bir ?u •anatçılarm toplandıgını, bararetli sanat tartısmalanna giriştiği görulmüştür: Ressamlardan Manet, Degas, Bazille, Monet, Fantin Latour, Sisley, Pissar • ÖNCÜLER Ünhl ressam Corot «Sanatta gâzel olan, doğanın görün&şfinden edlndigimn Izlenimde (l'impression) aaklı olan gertektir» der. Gene Corot, hayatmın son lanna doğru sanatında bir türlü gögü istediği gibi tuvaline geciremedigini üzüntüyle belirterek şöyle demişti: «Şimdi, setnayı daha pembe, daha derin ve daha »effaf görftyonun. Ba genig 0faklann nereye ulaştıgını gösterebihnek için, göf& öyIe resmetmek isterdim kü.» Apayn ve kendine özgü bir ekol kuran Delacroiz ise, Barbizon, Millet, Theodore Rousseau, Diaz veya Daubigny iie 19. yüzyıhn ikinci yansında Fransada «doğanın temel nosnr» olarak almdığı ve Fransız resim sanatına yeni buutlar kazandıran bir akunın öncüsü oluyoTİar. Ancak Detecroix ile «entpresyonistler» 'ârksmda esaslı bir fark vardır: Delacrolx' nın sanatı «dnsüncenin yansımasıdm. Empresyonistlerinki ise cSaf görântfiden dofsa Doğaya âşık ressamlann başında gelenlerden biri de mssarro'dur. Yukanda ona ait tabloJardan birfaü göriiyonunnı. johann Barthold Jonkind gibi.. Akdeniz'in ışıgını ise Bazille ve Guigou'da görebiliriz. Gelelim büyük empresyonist Claude Monet'ye: Tabiat onda çok çeşitli, değişik türlerde yansımaktadır. 1869 yıhnda (29 yaşında) iken yaptıgı «Les Bains de la Grenouillere» adlı tablosu açık hava ve ışığın bir sembolü sayüır. Seipe nehri, köyler, ağaçlar ve diğer tabiat konulan Monet'nin hazinesi sayıür. ve stil içinde yaratmalara girisen Renoir, özellikle bazan aydınlık, bazan da renkli gölgeler düşen ve bazan da kontrast'larla bezenmiş resimleriyle orijinalitesini sürdürmüştür. Peyzaj, açık havada nü (Çıplaklar) ler ve portreleriyle ölümsüzdür Renoir.. • BİR USTA Bdonard Manet ise «Çimen'de 8gle yemeği» (Dejeuner sur l'Herbe) adlı tablosuyla 1863 yılı Salon'unda, genç ressamlann öncü ustası oldugunu ispatlamıstır. 1880'den sonra büsbütün kişilik kazanan «empresyonist» stiliyle Manet unutulmaz ressamlar arasında yer almaktadır. Açık havada resim yapmayı reddetmekle beraber, gene de «doğasdan esinlenen, at yanşlan, bale ve diğer konularıyla göze çarpan Edgar Degas da insanla tabiatı sanatın tekniginde birleştiren ressamlann tlpik örneği sayüır. Doğayı resmeden ressamlar arasında •fauvisme (fovizm)> ve «cubisme (kübizm)»in yollannt açan Cezanne ile «Tenl Estetik»in yaratıalan Paul Signac ve Georges Seurafyı unutmamak gerek.. Ancak, tabiat ve resim denlnce bir büyük ve ölümsüz dehâ akla gelir: Vincent Van Gogh.Işığın, sıcaklığın ve rengin ölümsüz yaratıcısı Van Gogh «tabiata en büyük aşkını» veren sanatçı olarak, bu sütunlara değil, kitaplara sıgmaz.. DÖNÜŞÜM Pissarro ise «Toprağın ve köy hayatmını temsilcisi sayılır. Bağlar, bahçeler, tarlalar ile insan birleşir Pissarro'nun resimlerinde... Cezanne'in etkisi büyüktür Pissarro üzerinde... Sisley'e gelince, bu ünlü Ingiliz ressamınm Monet ve Renoir ile tanıştıktan sonra, açıkhavada yaptıgı çalışmalar ve, Corot'nun etkisi altında kalışı, 0nun da «Tabiatm ressamı» sayılmasına yol açmıştır. Şimdi gelelim bir büyük dönüşüme: «Empresyonizm» akımına resim sanatında, bütün dehasını akıtan ressam, şüphesiz Auguste Renoir'den başkası değildir!.. Monet'nin etkisi altında kalmasına rağrnen, tamamen kendine özgü bir duyus NESOO, 1972'yi «Ynnns Emre Tdu olarak ilan etti.. Ve ölümsüz Türk halk ozam Tnnna EmK'nin yasamt da, ilk kez Törk Slneması'na uygulanmağa hazırlanıyor... 13. Tüz yıl Türkije'sini en güzel türkçesiyle dile getiren ünlü halk ozanı ve filozofu Yunns Emre'nin degeri, büyüklügü. kişiUgi, Tann sevgisi, hak aşığı oluşu 20. yüzyüda anlaşılabilmiş ve ÜNESCO tarafmdan 1972'nin «Tnnns Emre Yıh> olarak seçilerek adına seminerler düzenlenmesine geçilmiştir. İnsan sevgisini, «hümaniım» «üuyusu içinde insanlan birbirine yaklaştırmak isteyen, hiçbir tarikata baglı olmadan, salt ozan değil, büyük bir filozof ve düşünür olarak Yunus Emre'nin yasamı, şiirsel evreni, eldekl efsanelerden yararlanılarak senaryo haline getirilmistir. Ynnns Emre'yle ilgili dört senaryo, önceden Sansflr tarafmdan geri çevrilmlş, tiyatro sanatçısı Ibian Yfice'nin hazırladığı, Ahmet Kabakh, Nedhe Araı, Abdülbaki Gölpınarlı'nın incelenıesinden geçirilen senaryo ise II Kasım 1971 tarih ve 327/ 9117 sayı ile Sansür tarafmdan onaylanmıştır. Filmi, bu alanda çalışmalan bulunan yapımcı özdemir Birsei'in yönetmesi beklenmektedir. cYnmu Emre», Türk slnemasına pek çok yapıt kazandırmıs olan Birsei'in de ilk yönetmenlik denemesi olacaktır. Uî konuda şunlan söylemektedir: «Onüçüncü yüzyıun şairler sairi, ölümsüz Ynnns Emre'sini yedi yüzyü gecikmi? olsa bile ele alıp, ondaki insan sevgisini tüm dünyaya yaymak, göstermek ve tanıtmayı ulusal bir görev sayarak sinemaya uygulamaja karar verdik. Bu alanda ne 'kadar gecikmiş olduğumuzu çok iyi biliyoruz. Türk kültürüne böylesine hizmet etmif bir büyük kişiya, geç de olsa, hizmet etmenin mutluluğunu tadıyoruz. Ynnus Emre'nin yaşadığı yerlerdeki derg&h, ocak ve müzelerde yapacağımız çalışma lar için Devletçe gerekli yardımı sağlamada çalışıyoruz. Eski M1U1 Eğitim, simdiki Devlet Bakanı tsmaS ânr, dünyaya 1 yeni yeni tamtüacalı Ynnus Emre 11» ilgili çalıgmalarda kül tür açısmdan her türlü yardımm yapılacagmı söylemişti. Bu sözler, «Yoans Emre» filminl yapmamızda şevkimizl arttırdı. Filmin dekor ve kostümleri için Devlet Tiyatrosu'ndan ya» rarlanmak lstiyoruz. Yunııa Emre'nin oaan kişüigi ve şiirlerinin yatu stra mutasavvıflıgı ve filozofluğuon da yansıtacağız. Filmde, Devlet Tiyatrosn oyunculanna da yer verecegia. Örnegin Yunus Emre rolünü Devlet Tiyatrosu sanatçılatttidan Deli Ibrahim rolü ile Sohret yapan Bozkurt Kuruç oynayacaktır.» ÇEKİM YERLERİ Ağustos ayında Hisar Rlm tarafından çekimine baslanacak «Tnnns Emre» filmi için Orta Anadoln, Karaman, Eskisrhir, Erznrnm, Salihli, Emre Köyfi, Kjrsehfa'de ve Konya Mevlâna Mevlevihanesi'nde, Hacı Bektasî Veli Dergâhı'nda, Bilecik'te Şeyh Edeball Dergâhı'nda çalışmalar yapüacaktır. Filir.de Hacı Bektasî Veli, Mevlâna Olâlettini Rnmî, Taptnk Emre, Şeyh Edebali, Osman Gazi ayn ayn gösterilmiş olacaktır. 13. yüzyü Anadolusunun Moğol yayılışı karşısmda Anadoln Selçuk Imparatorlnğn'nun yıkılışı, GermiyanoğrıHan'nın Konya'yı ele geçirişi, tarihsel olaylar için de yer alacaktır. Filmde müzik, ilâbiler, Yunus'un ölümsüz dizeleri en iyi şekilde değenlendirilerek sunulacaktır. Ynnus Emre'nin yapımcısı ve yönetmeni özdemir Birsel, bu • SU AKİSLERt Courbet ise, gerçekçl (realist) bir ressam olarak ışığın yojunlugunu saçarak, figürlerini modelleştiriyor. Öyle ki, «Seine nehri kenannda genç kadınlar» adlı tablosunda tabiatın adeta. kalbi çarpmakta, yaşamakta ve hattâ hareket haline gelmektedir. Ressamm, Manet ve Monet Uzerindeki etkisi inkar edilemez. Courbet ile «Taşra'nm Güneşi» ve «Pröİmpressionisme» ekolünün yolu açılır. Bu arada özellikle «deniz» e ve atmosfer değişikliklerine, su akislerine bağlı ressamlar görülür: «Eugene Boudin ve iki Türk filmi daha onbeş ülkeye satıldı ÜBK filmlerinin uış ülkelere satışı aralıksız sürdürülmektedir. Son olarak Uğur Film'in Mehmet Dinler yönetiminde çevirdiği •Evlât» filmi, Yunanistan, tran ve tsraü'e saülmıştır. Türkiyeden film almağa gelen üç ülkenin temsilcileri, «Evlât» filmini özel bir gösteride gördükten sonra hemen satış işlemine girişmişlerdir. Film, önümüzdeki sinema mcvsiminde vizyona gireccği için, satın alman ülkelerde Türkiyeden daha önce gösterilmeğe başlanacaktır. «Evlât» filmlnde Fatma Girik, Murat Soydan, Blkrem Bora, çocuk oyuncu Kahraman Kral, Yusuf Sezer, Nubar Terziyan oynamışlardır. Geçen yıl Uğur Film tarafmdan Natuk Baytan yönetiminde çevrilen Binbir Gece Masallan dizisinden «Alâeddin'in Lâmbası» filmi ise üç bin dolara oniki Arap ülkesine birden satılmıştır. Kostüme bir masal fdmi olan «Alâeddin'in Lâmbası»nda Yümaz Köksal, Meral Zeren, Müserref Tezcan, Reha Yurdakul, Altan Günbay, Atillâ Ergün oynamaktadır. Filmi satın alan Arap ülkeleri Lübnan, Surijre, Mısır, Irak, Ürdün, Fas, Tunus, Cezayir, Libya, Sudan, S. Arabistan, Küveyftir. T Van Gogh'un «Anvera Kilisesi» adlı tablosu, resim «anatınm ölümsüz örneklerinden biridir. Baktıkça bakmak ihtiyacmı ujandınyor insanda. Gfinfin kitapları G Ö K S E I M DERSANESİ YAY1NI sürede hatasız öğreten« Eski şöhretin yeni hamlesi Ümit Kaftancıoğlu DÖNEMEÇ TRT BOYÜIÇ JDÖLÖ. >Çarpıa, düşöndürucii, okuyanda deria izler bırakacak< 4 • her biri başlı başma birer roman niteliğinde iki uzun; > on bir kısa hikâye... 10. TL. REMZİ KİTABEVİ ISTANBUL INGILIZ DILİ GÜNEY Sanat Dergisi Abone : Yıllık 30 TL P.K. 1353 isfanbul NOT: FELSEFE KILAVUZU Bilgi, ahlâk ve sanat teorileri Yazan: FAtK DRANAZ özel Ata Kolejı Müdürü ve Felsefe öğretmeni Etiler . Istanbnl tstiyenlere Sdemeli gönderilir. Fiyaü: 12,5 liradır. İngiltere'nin, Istanbul Baskonsoloslufunda yapılan toplantıdan. soldan sağa doğru: •Çocuk Dostlan Derneği>nden İlh»mi Polater, lngiliz Başkonsolosu Alan Horn ve esi, «Altı Nokta Körler Vakfı>ndan Nihal Pulat. Bir vakitler, tngiltere'de kıyamet koparmağa başladıktan sonra bunu, bulaşıcı bir hastahk gibi bütün dünyaya sirayet etören ünlü Beatles topluluğu, günün birinde dağümış, fakat açtıklan çığır sürüp gitmişti. Şimdi bir çok benzer topluluk aym yolda yürumeğe devam ediyor... Fakat bir zamanlann çügın navası artık bir amdan ibaret. Buna rağmen Beatleiardan, Paul Mc Cartney, eski şöhretine güvenerek yeni bir topluluk kurmuş, adına kanatlar anlamma gelen «Wings» demistir. Çeşitli ülkeleri dolaşmak üzere turneye çı kan yeni topluluğun eskisine kı yasla ne dereceye kadar başa rılı olacağı henüî belîi defildir. dir. Son yıllarda hafif müzüt «Pop art« türlerinde birçok değişiklikler yapılmaktadır. Çılgm ve güriiltülü müzik gitgide terkedilmekte, klâsik ve romantik çağlarda olduğu gl bi duygusal rnüziğe yön alınmaktadır. Ancak, bu yolda da «melodi» ye önem verilirken, ritm bakımmdan modern, hattâ ultramo dern biçimler mutlaka tercih edilmektedir. Paul Mc Cartneyin, kendl top lulugu için gelecekte nasıl bir müzik türü deneyeceği ve başa nsınm ne olacağı müzik dünya sında merakla bekleniyor. GÜKSEN OÜRSANESİ BEYAZIÎ,İSTAHBUİ 1H 275132 Fütı: 5O. liradır, Ödemeü gönderilir veya dersaneden temin edilir, 5adetten fazla siparişlende% 20 indirinı yapılır. İki yönlü bir yardım tngüiz Başkonsolosluğu geçtiğimiz >ı»Tir»w ayı içinde, Konsolosluk bahçesinde, Istanbtü Valisi Vefa Poyraz himayesinde temsil edilen William Shakespeare'in «Onikind Geee» adlı oyunundan elde edilen 18.728 lirayı «Altı NokU Körleri Vakft. ila «Çocuk Dostlan Dtrneği>ne vermigtir. Bu nedenle geçenlerde tngiliz Başkonsolosluğunda düzenlenen bir toplanbda, İstanbul Valisi adına Vali Muavini Hadi Sağnak, îngiltere Başkonsolosu Alan Hom ve e?i, piyesin oyunculanndan Uğur Koray, «Altı Nokta Körleri Vakfı» Bajkanı Suat Boydaş, «Çocuk Dostlan Derneği.nden İlhami Polater ve tngiliz Kültür Müdürü hazır bulunmuşlardır. «Onikind Gece>nin hasılatı olan 18.728 lira esit olarak ikiye bölünmüş ve birer çek halinde Vali Muavini Hadi Sağnak tarafmdan •Altı Nokta Körleri Vakfı» Başkanı Suat Boydaş Ue «Çocuk Dostlan Derneği>nden İlhami Polater'e verilmiçtir. GENEL TRAFİK Süreyya San İSTANBÜL POLÎS OKCLD ÖÖRBTİM ÜYBSİ Trafik düzen ve güvenliğlyl* ilgili en yeni bllgileri kapsayan ve yurdumuzda kendi türünd* ilk defa yanlan e»er yayınlanmıştır. Oaba Snee kitap almak için adını Tasdıraa srkadaslanmın 2JS TL/Iık posta pnla Ue m&racastlannı rl«a ederim. Paul McCartney'e (îktığı tnrnede, Amerikan asıllı ejl Lihda da refakat ediyor.