Katalog

CUMHURÎYET 30 Ağustos 1972 Muhabere Başçavuşu Hamid Ercan anlatı/or 'Kocatepe'de telgraf başındaydırıi. BAŞKOMUTAN TELEFONLA 57. TÜMEN KOMUTANI REŞAT BEYİ AZARLIYORDU: OLMADI REŞAT, OLMADI! BİRAZ SONRA HABER GELDt: «REŞAT BEY İNTİHAR ETMİŞ!» •Ordu Karargâhı Çay'dan hâreket etti. Bana da takımımla Şuhut'a hareket emri verildi. Akjam üzen yola çıktık, labah erkenden Şuhuttaydık. Yemek yedik. Kocatepeye hareket emri aldım. Tarih 24 ağustos 1922. Şuhut'tan Kocatepeye kadar 14 hatlı bir haberleşıne tesisatı yapmış Garp Cephesi telgraf bölüğu. Demek Bajkomutanlık Karargâhı Kocatepede. Yolda, kavaklık bir yerde, Garp Cephesi Karargâhına rastladık. Kocatepedeyiz. Büyük bir haberleşme merkezi hazırlanmış. Telgraf makineleri, telefon *antralleri. Kolordu karargâhlarıyla telefon bağlantm tamam. Garp Cephesi muhabere subayı Bınbaşı Nazmi Beylt» karşılaştım. Balkan Harbinden beri bölük subayım. Beni görünce sevindi. Haberlesme çok sıkışacak, onun için seni ve takımını buraya istedik, dedi. Savaj Kopatepeden yönetileceği ne gore. aşağıdaki santrallerden tepeye üç hat çektik. Kolordulardan ve diğer merkezlerden gelecek haberler doğrudan Başkomutanlığa ulaşabilecekti. 25 ağustos, Anadolunun bütün haberleşme merkezlerl Kocafepe ıle bağlantı kurmuş, a n kovanı gibi ijliyordu. Ba;kumandan Mus tafa Kemal Pasa artık burada. îki telgraf makinesi ladece Ankara ıle haberleşiyor. Gece hiç uyumadık. Telgraf ve telefon konuşmalarmın aksamaması Için elimizden geleni yapıyoruz. Gece yansından sonra, Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi Pasa, Garp Cephesi Komutanı t s met Paja, Birinci Ordu Komutanı Nurettin Paşa, Genelkurmay Baş kanları ve karargâh «ubaylanyla geldiler. Sabah yakın. Gün ağarmak üzere. Kemalettin Sami ve îzzettin Beyler son emri alıp Kolorduları. na gittiler. Herkes bekliyor. Saat 5 30.. Yer gök inliyor. Topçumuz başladı. Telefonla tepedeki arkadaşlara soruyoruz, bir sey görüyor musunuz diye.. Düşman mevzileri toz bulutu içinde, bir şey görünmüyor cevabmı veriyorlar. Derken Kolordulardan raporlar gelmeye başladı. «Düşman mevzilerine girildi > Aksama doğru Tınaztepe'nin d ü | tüğünü öğrendık. Gece oldu. Ba$kpmutanlık karargâhı, Suhut yolu üzerindeki Garp Cephesi karargâhına gitti. Telgraf ve telefonlar kesintisiz ışliyor. Derken bir cayırtı koptu Kötü haber: Tmaztepe tekrar dusmana geçmiş. Başkumandan, Hasan Fehmi B e ye emrini veriyor: « Hasan Fehmi Bey, Tınaztepe yarım saate kadar ahnacak!» Basüstüne Komutamm'» Yarım saat olmadan, Hasan Fehmi Bey telefonda: « Tmaztepe düşmandan almmıçtır Komutanım.» Hasan Fehmi Beyi tanıyorum 1910 senesinde Kâğıtbanede Piyade Assubay Okulu Birinci Bölük Komutanı idi. Çanakkale Savaşında bir hücum sırasında yüzüne yediği bir kürek darbesiyle yanak v e çene kemiği çokmüştü Yürekli, kahraman bir askerdi. Bir ara, arkadaşlara görünmeden, Haberleşme Merkezinin yanındaki çadırlardan birine gırdim ve foprağa uzandım. Sabaha kadar uyumuş kalmışım. Gün açılırken Nazmi Bey beni Hamid Ercan, Balkan harbinde, Birinci Dünya savaşında ve Anadolu Kurtuluş savaşıada bulunmuş bir askerdir. Muhabere Başçavuşu olarak devrin bütün ünlü komutanlannı tanmuş tır. İmparatorluğun çöküş dönerainde savaştan savaşa sürüklenmiş Anadolu çocuklanndan biridir. Sonunda, kendini Kurtuluş Savaşının içinde bulmuştur. Biiyük Taarruzda, garp cephesi karargâhında, Başkomutan Mustafa Kemal Paşanın Kocatepedeki savaş Idare yerinde telgraf başında görev yapmıştır. M ayıs aymdaydık. 1922 mayısı. Asker arasında. büyük bir taarruz yapüacagı «öylentisi dolaşıyordu. Şuhut taraflarına telgraf ve telefon hatları çeküiyordu. Derken bir gün günef tutuldu. Ben ömrümde ilk defa güne? tutulduğunu görüyordum. Ortalık Sdeta karardı. Hem nasıl kararmak, tarifi imkânsız.. Günef tep>i gıbi görunüyor ı m ı hiç 151 ğı yok. Etraf ürkütücü, ürpertici bir hal aldı. Üç saat kadar sürdü. Der ken arkasından başladı herkes yorumlamaya. înşallah «avajta rafer» ulaşacağız, demeye. Temmuzda, bir ı s v a ı hanrlığı açık «eçik gSrünür oldu. Aksamdan sonra Çay'dan geçen askerin haddl hesabı yok. Toplar, cephana rüklü nakliye kollan, askerler, sabahlara kadar Şuhut yönünde ilerîeyip duruyorlar. Ağustos girince, savaj burnurmıza kok mağa başladı iyice. Telgraf ve telefon haberleşmesi o kadar çoğaldı ki, geçen birliklerin posta erleri, kendi birliklerıne çıkacak telgrafları götürmek üzere bekliyorlar. Bereket versin hava yaz. Nerede olsa kıvrüıp uyuyor bekleyenler. Telgraf merkezinin lalonu büyük. Posta erlerini burada misafir ediyoruz. Birliğine telgraf çıkaa kaphğı gıbi haberi yetiftirmeğe kojuyor. Ağustos conlarına yaklajıyoruz. Kocatepeye gönderdi. «Haberleşmeyi sen idare et» dedr. Kocatepeye çıktım. Bütün cephe önuJ muzde.. Tmaztepe, ToklusJvrisı. Çıyütepe.. 27 ağustos 1922 sabahı.. Yalnız Çiyiltepede Yunanlılar var. 57. Tümen durmadan hücum ediyor. 57. Tümen Komutanuıa, Çiyiltepenin bir an önce alınması içın emir veriliyor. Telefonun etrafında kurmay subaylar konusuyorlar durum hakkmda. Tümen Komutanı Reşat Bey, yarım saate kadar tepeyi alacaklannı söylemiş. Çiyiltepeyi bir sinem» şeridi gıbi görüyor. seyrediyoruz. Bir vaylım ateşi.. Tepeye doğru koşan avcı hatlan. Tam tepeye vannca düşman müthis. bir ateş. açıyor. Tepeye tırmananlar çok azalmış olarak geri çeküiyorlar. Arkasından yeni bir dalga ve yeni bir kınlıj. Önümdeki telefon çaldı, aldım, heyecanlı bir ses «Bana Komutanı veriniz!» diyor. Telefonu yammdaki kurmay subaya veriyorum, yüzü gerilivor, hemen dinleyiciyi Kurmay Başkanı Emin Beye uzatıyor. Bu sırada, Başkomutanın, bir başka telefonla karşısındakine soy ledıklerini duyuyoruz: . Olmadı bu Reşat, olmadı!» Bir sure sonra. askerlerimır ÇiMİtepeyi aldılar, ama öğrendik ki sozunü yerine getiremedığı ıçin Reşat Bey intihar etmiş. Gece, ordu emrinde. Başkumandan Mustafa Kemal Paşa, Resat Beyin intihan hakkında şunları sövluyordu: «Bir komutan verdiği sozu tutmalıdır. Ama neticesi orduda kötd etki yaratacak hareketten de kaçınraalıdır.» Çiyiltepe almdıktan sonra kuvvetler Afvon'a doğru akmağa başladılar. Birkaç saat içinde Kocatepe yöresind' ^ıçbir bırlik kalmadı. Kocatepe Haberleşme Merkeani bana ve takımımıza bıraktılar ve bölük ileriye doğru hareket etti. Koca dağda 20 kişilik bir telgraf takımı, yapayalnız kalmıstık. Görevimiz büyüktü. Yeni merkez kuruluncaya kadar, ordunun ülke ile bağlantıstnı buradan sürdürecektik. Ertesi gün üstüste «evindiricı haberler aldık. Düsraan sersemle miş. Afyonu almısız. Süvarilerimız BaUnahmut'a girince duşma» nın tzmirle bağlantiEi kesilmiş. Sınanpaşa ovasında at oynatıyormusuz. Ankara ve Konja meıkezlerl durmadan cepheden haber soruyorlar Biz de oğrendiklerimizl ıletiyoruz. 29 ağustos sabahı, düşman or« dusunun iyice sıkıştığmı oğre» nıyoruz Telçraf ve telefon hatla» rmın Afyon üzerinden tamirin» başlanmış. Demek tamirat bitince Kocatepede işımız kalmıyacak. tlerden top sesleri gelıyor 30 Agustos sabahı. düşmanın Dumlupmarda sıkıstırıldığını öğreniyoruz G"len haberlere gör« zafer k'i=kıı«ıi7 bızım Akşam üzerı düçmanın kesin yenilgisini hıldiren müideli haben ahyoruz. Esirler. sayılamıvacak kadar çoktnuş Kocatepe Haberleşme Merkezi" nin önüne çalı çırpı yığıp bir ateş yakıyoruz gece. zaferi kutlamak için.. Bavram yapıyoruz. Ordu emri geldi merkezlere ya« zıvoruz. Başkomutan dlyor ki: • Ordular, Uk hedefinız Akdeniz, ileri'» Büyük Taarruz'da Dünya Basmı Ingilizler müzakere istemiyor L Istiklâl Savaft kahramanlanndan b1fü$n fsqMan »afaV tzze^M Çalışlar. Spfer Ta.\)ar, Kemalettin Sami, Fahıettin Altav, Kâzun, Şukrü NaU^All Sajt, Ali Hikmet, Aiun C.undü^rajaiar. unânistan'm yeni bir savaçın hazırlığı lçinde bulunduğuna daır haberler Mayısta gorulmeye baş Ianır. Parls'te TEMPS, 9 Mayıs nushasında Atına basınıncTan iktıbaslar yaparken, hükumetın goru şunu aksettıren gazetelerin, Istanbul ıle Doğu Trak yanın ısgali fıkrıni savunmaya başladıklarını bıldırır. Lloyd George ve emrindeki Konstantin dışında herkes b a n ; çarejeri ararken bu defa, îstanbul'u üç olarak kullanan Yunan zırhlısı Averof 7 Haziranda Samsun'u topa tutar. Mustafa Kemal der ki: «Ben, daha Haziran ortalarında taarruza karar vermiştım. Bu karanmdan cephe kumandanı (Ismet Paşa) ile Erkâ. nıharbiyeyl Umumlye Reisı (Fevzi Paşa) ve Mudafaai Mılllye Vekili (Kâzım Paşa) yalnız bunlar haberdar bulunuyorlardı. (1) ÖMER SAMİ COŞAR Y Lloyd George, 1919'dan bu yana Yunan saldırılarını bızzat kendisinin teşvık etmış olduğunu unutmuş gibı davranır. Konuşmasında, bu halın devara edemiyeceğinden çunkü devamının, «küçuk bir memleket ve imk&nları mahdud olan Yunanistanı sonunda bıtap dusürebıleceklerine dair Türklerde ümldler» uyandırabıleceğinden bahseder. Lloyd George, Anadolu'cfa yenlden kan dökulrrmsınden yana olduğunu bu defa resmen ilân eder Tifnes gazetesî 5 Ağustos'ta' bu nutku tahlil ederken hayal kırıklığını gızlemez. Gazetey» göre, basbakanın bilhassa tstanbul'a dair sozleri tehlikeler yaratabılecektir. Yunan iddialarına gore, ttüâf Devletlerinin tstanbül'u işgal altında bulundurmalan Türklere yapılmış olan bir yardımdır ve bn kuvvetler Istanbul'dan çekilırse Yunan ord\ısu şehre gırecek ve Türkleri de banşı imzalamaya mecbur edecektir! Tımes, Lloyd George'un bu ıddiaları aynen benimsediğini yazar ve Ortadoğu Musluman halklan arasında bu yüzden tngilız tmparatorluğunun prestijinın zarar goreceğınl ekler. Büyük Zaferi gerçekleştiren komutanların şeret listesi Başkomutan Müşir (Marejal) Gari Mustafa Kemal Atatürk Genelkurmay Başlcanı Birinci Ferik Mustala Fevzı (Mareşal Çakmak) Batı Cephesi Komutanı Mlrliva Ismet (Org. Inöntı) Batı Cephesi Kurmay Başkam Albay Asım (Org. Günduz) Batı Cephesi Top. A. Komutanı Bınbaşı Vehbi (Tumg. Kocaguney) 5. Sv. Kor. Komutanı Mirliva Fahrettin (Org. Altay) 5. Sv. Kor. Kurmay Başkaru Binbaşı Mehmet Şukrü (Yb. Koçak) l . S v . Tüm. Komutanı Albay Mıirsel (Tünıg. Baku) l . S v . Tug. Komutanı AJbay Cemil 1. Sv. Tum. 10. Sv. A. Komutanı Yarbay Ismaıl Hakkı 1. Sv. Tum. 11. Sv. A. Komutanı Bmbajı Ali Rıza (Alb. Ülgenalp) 1. Sv. Tüm. 14. Sv. A. Komutanı Yarbay Salıh 1. Sv. Tüm. 21. Sv. A. Komutanı Binbaşı hmın Hüsnu <Yb) 2. Sv. Tutn. Komutanı Yarbay Ahmet Zeki (Tümg. Soydemır) 2. Sv. Tug. Komutanı Yarbay Ahmet * Hamdi (Alb) 2. Sv. Tum. 2. Sv. A. Komutanı Binbaşı Ahmet Kemal (Yb) 2. Sv. Tum. 4. Sv. A. Komutanı Binbaşı Ali Reşat (Yb) 2. Sv. Tum. 13. Sv. A.'Komutanı Yüzbaşı Ga' lıp (Bnb) 2 Sv. Tüm. 20 Sv. A. Komutanı Binbaşı Kâzıro (Alb) 14 Sv. Tüm. Komutanı Yarbay Mehmet Suphl (Tümg. Kula) 14 Sv. Tüm. Kurmay Başkam Yuzbsşı Muzaffer (Org. Tuğsavul) 14. Sv. Tug. Komutanı Yarbay' Hüaeyin HüsnU (Tümg.) 14. Sv. Tum. 3. Sv. A. Komutanı Yarbay Fent (Alb) 14. Sv. Tüm. 5. Sv. A. Komutanı Yuzbaşı Esat (Alb. Avcu) 14. Sv. Tum. 34. Sv. A. Komutanı Binbaşı l b rahim Muzaffer (Yb) 14. Sv. Tüm. 54. Sv. A. Komutanı Binbaşı Hamit (Tuğg. Dofruer) Kocaeli Grup Komutanı Albay Halit (Karsılan, Tumg) Kocaeli Grubu Kurmay Başkaru Binbaşı M. Hıdayet (Yb) 18. Tüm. Komutanı Yarbay Hulusı (Alb. Cotık) 18. Tüm. Kurmay Başkam Binbaşı Ismaıl Haltkı (Tümg. Ulug) 15. P.A. Komutanı Yarbay Hüsnü 24. P.A. Komutam Binbaşı Reşat (Yb) Mürettep Sv. Tüm. Komutanı Albay Hacı Arif (Örguç) Mürettep Sv. Tüm. Kurmay Başkam Yuzbaşı H. Fehmi (Org. Atakan) 57. Sv. A. Komutanı Yarbay Tahsin 58. Sv. A. Komutanı Yarbay İhsan }3. Sv. A. Komutanı Binbaşı Edıp 1. Ordu Komutanı Mırlıva Nurettin (Korg) 1. Ordu Kurmay Başkam Albay Mehmet Emin (Korg. Koral) 1. Ordu Kurmay Yarbaşkanı Yarbay Sabıt (Org. Noyan) 1. Kor Komutanı Albay tzzettin (Org Çalışlar) 1. Kor Kurmay Başkam Binbaşı Muharrem Mazlum (Org. Iskora) 5. Tum. Komutanı Yarbay Nacı (Korg. Tınaz) 5. Tum Kurmay Başkam Binbaşı Rasım (Tumg. Sengır) 18. P.A. Komutanı Yarbay Ilyas Zekl (Tunıg. Aydemır) 15. PJİ. Komutam Binbaşı AU Rı*a ( Y D ) 16. P.A. Komutanı Yarbay Mehmet Fehmi (Tümg. Tmaztepe) 15. Tum. Top. A. Komutam Binbaşı AMf (Yb. Dıkyar) 23. Tum. Komutanı Yarbay ö m e r Halis (Korg. Bıyıktay) 23. Tum. Kurmay Başkam Yüzbaşı Mehmet Fahri (Korg. Belen) 23. Tug. Komutam Albay Şaklr (Tuğg. Güleş) 31. P A . Komutam Mehmet Rıfat 68. P.A. Komutam Yarbay Mehmet Tevfik 69. P.A. Komutam Yarbay Hüseyin Hüsnü 23. Tüm. Top. A. Komutam Binbaşı Hakkı (Alb. Aytuna) 57. Tüm. Komutanı Albay Reşat (Çiğiltepe) 57. Tug. Komutanı Albay Ibrahim Hakkı (Tumg. Ermroglu) 57. Tum. Kurmay Başkam Binbaşı Şemsettın (Alb. Erkuş) 37.P.A. Komutanı Yarbay Refii (Tuğg. Evlnç) 39. P.A. Komutanı Bınbaşı Ahmet Turhan (Alb) 176. P.A. Komutam Yarbay Mazhar (Alb) 57. Tüm. Top. A. Komutam Binbaşı Seyfettin (Tümg. Çalbatur) 6. Tüm. Komutanı Albay Hüseyuı Nazmi (Korg. Solok) 8. Tüm. Kurmay Başkam Binbaşı Sadık (Tumg. Aldoğan) 50. P.A. Komutanı Binbaşı Remzl (Alb. YaJçıntepeli) 51. P.A. Komutam Yarbay Ahmet Faik 52. P.A. Komutam Yarbay Mehmet Tevfik (Alb) 6. Tüm. Top. A. Komutam Binbaşı Raslm (Korg. Aktuğ) 8. Tüm. Komutam Albay Kânm (Tümg. Sevuktekin) 8. Tug. Komutam Albay Ahmet Nuri (Tuğg Diriker) 8. Tüm. Kurmay Başkam Bınbaşı Suphi (Alb. Atalay) 131. P A . Komutam Ahmet Hakkı (Tümg. ö z gener) 135. P.A. Komutanı Kur. Yarbay Müfit 189. P.A. Komutanı Binbaşı Avnı (Alb) • 8. Tüm. Top. A. Komutanı Yarbay Zekerıy» (Alb) 14. Tüm. Komutam Yarbay Eth%m Necdet (Alb Karabudak) 14. Tug. Komutanı Yarbay Mehmet Şevket (Alb) 14. Tüm. Kurmay Başkam Bınbaşı Ali Rıza (Yb) 25. PA. Komutanı Yarbay Murat (Alb) 26. P.A. Komutanı Yarbay Yusuf Ziya (Alb) 30. P.A. Komutanı Yarbay tbrahim Ethem 14. Tüm. Top. A. Komutam Yarbay Huseyin (Alb) 3. Sv. Tüm. Komutam Yarbay tbrahim (Alb. Çolak) 3. Sv. Tüm. Kurmay Başkam Yüzbaşı Hasau Rıza (Alb. Günay) 27. Sv. Alay Komutam Yarbay Cemal (Alb) 28. Ssr. A. Komutam Binbaşı Hüsnü (Alb. Aykut) 2. Ordu Komutam Mirliva Yakup Şevki (Org. Subaşı) 2. Ordu Kurmay Başkam Hüseyin HüsnU Emir (Tümg. Erkilet) 2. Ordu Kurmay Yarbaşkanı AU R ı n (Korg Artunkal) 2. Kor. Komutam Albay Ali Hikmet (Korg. Ayerdera) 2. Kor. Kurmay Başkam Yarbay tbrahim Rahmi (Tümg. Beken) 3. Kafkas Tum. Komutanı Albay Kâzım (Org. Orbay) 3. Kafkas Tüm. Tugay Komutam Albay Rıfat 3. Kafkas Tum. Kurmay Başkam Mehmet Faık (Kur. Yb) Bu kararına rağmen Mustafa Kemal, kan dökulmesine gene de mani olabılmek içın son bir teşebbüse gırişır, lçisleri Bakanı Fethi Beyi (Ok\ar) Temmuzun ilk haftasında Avrupa'ya gorevle Konderir Meclisten ızın «sıhhi sebebler>le alınır. Londra'yi son defa ikaz etmek üzere Mustafa Kemal Pasa tarafından gdnderilen o gunlerin Içigleri Bakanı Fethi Beyin karikaturü. Atina Yunan Harblye Nazın, tnglltere Başbakanı Lloyd George'un Avam Kamarasında 4 Ağustos'ta söyledıği nutkun Yunan ordusu ile ilgill bölümlermın b:r ordu emriyevmisi halinde yayümasını emretmiştir. «Journal Des Debats» Paris, 10 Ağujtos Londra'd'a otellnde beklej'en Fethi Bey S Ağustos'ta Times gazetesınde çıkan beyanatında, İngiltere ile banşı temin için geldiğini, Boğazlara ve Trakya'ya dair teklifler getirdığini, yalnız hâlâ resmı bir temas yapmak fırsatmın kendisine verılmemi? olduğunu anlatır. 9 Ağustos'ta Daily Express gazetesi, Fethi Beye Paris'te yapılan muamele ile Londra'daki arasında mukayese yapar, Dışışleri Bakanlığında Ankara'nın temsılcisini kabul edecek kimse buiunamadığmı yazar v« yalnıı tngiliz vergi mukelleflerinı değıl fakat bütun tslâm alemini ılgilendlren meseleleri Fethi Beyle görüşecek kimse. nin bulunmamasını üıüntü ile kaydeder. Fethi Bey nihayet Dışisleri Bakanlığı müsteşarı ıle görusebilir. Fakat Vansittart'ın kendısin» soyledikleri su tek cümlede toplanır: « Ingiltere şımdl müzakere istemiyor!» Ankara hükümetinin barıs temsilcisi 21 Ağustosta Londra'dan ayrılır ve Paris'e döner. «Petit Parısien» gazetesinin 24 Ağustos tarihli nüshasmda çıkan beyanatında da; İngiltere Dışisleri Bakanlığında, Sarkta barış yapılması hususunda hiç bir ciddî arzu bulunmadığına dair kati kanaat sahibı oldum der. Kan dokülmesine manı olmak içın gon teşebbüs de böylece söner. Esasen büyuk taarruzun başlamasma da bir iki gun kalmıştır. (1) Mustafa Kemal: Nutuk, (1934 baskııı Cılt II. S : 167 Morning Post gazetesi 30 Ağustos t a . rihli nushasında Buyuk Taarruzdan bah. sederken der ki: «Turk taarruzu, Fethi Beye Londra'da yapıian soğuk karşılamaya ve Başba. kan Lloyd George'un Avam Kamarasında Yakındoğu ile ilgılı konuşmasına Ankara hukumetinın cevabıdır. Lloyd George bu konuşmasında, müttefıkler arasındakl Mart andlaşmasına rağmen, tzmir üzerinde Türk hâkımiyetinin bundan boyle kurulmaşına müsaade etmeyeceğini de soylemiştir.» * * * A. J. Toynbee, Manchester Guardian gazetesinin 13 Eylül tarihli nushasında çıkan bir mektubunda, Fethi Beyin taarruzdan 6nce Londra'ya teklifler getirdigini hatırlatır ve Lloyd George hükümetinin, Ankara hükümetinin îçişleri Bakanına yaptığı muameleye temasla bunun: «Aklın havsalanm alamadığı bir «hmaklık ve'hafıflik» olrfuğunu yazar. * * * Temmuz içinde Lloyd George hükümetinin koyduğu yasağa ragmen Anadolu'ya giderek Mustafa Kemal ilff görüşmü? olan General Towshend, Büyük Taarruza dair ilk haberler gelirken Daily Expfess gazetesine beyanatta bulunur. Gazetenin 30 Ağustos tarihli nushasında yayınlanan bu beyanatında General Turk ordusunu över: «Kemal'in ordusunun savaş gücü hak kında îngıliz hükümetinin en ufak bir fıkre sahıp olduğunu sanmıyorum» der ve şunları ekler: «Butun barış umıdlerini yok etîen Lroyd George'un son nutkunu müteakip bu taarruza şüphesız intizar edilmeliydi.» «Ölum tuccarı» miljoner Basil Zaharof, George'un tavsjyeleriyle İngiltere Kralı tarafindanı yapıldıktan (onra. Lloyd «Sir> 7. P.A. Komutanı Yarbay Burhmettin (Tumg. Denker) 8. P.A. Komutam Yarbay Atıf (Alb. Ulusoğlu) (Daraım T. Fethi Bey 21 Temmuzda Parıs'tedır. Başbakan Poincarre" kendısıni kabul eder. İKDAM gazetesinın muhabirlne verdiği beyanatta Fethi Bey «Zaferi kazanabilirız fakat kan dokmekten çekinıyoruz» der. îstanbul'u ele geçirmek içın Trakya'ya kuvvet kaydlran Yunanistan'ın, ısgali altında bulundurduğu Batı Anadolu topraklarının (tonya) istikiâlinı ılân ettlği gun Fethi Bey Londra'datfır. Erteli gıinü Lord Curzon'dan randevu ıster fakat reddedilir. tngıltere Dışisleri Bakanlığı kapılarını Ankara'nın barış temsilcısine kaparken Lloyd George Avam Kamarasında 4 Ağustos'ta bir konuşma yapar ve Anadolu'da kan dökulmesinden yana olduğunu açıkça ilân edcr! Lloyd George'a gore artık Türkiye, bundan önceki teklifleri de bulamayacaktır, tzmir bolgesı üzerine ona tam hükumranhk hakkı da tanınmıyacaktır, îngiltere ne isterse Türkler bunlan kabule mecburdurlar. Bu toplantıda, Türklere haksız muamele yapılmaktan vazgeçilmesını ısteyen mılletvekillerin: cevaplandıran Lloyd George. Türklere rfeğıl u: Yunanistan'4 karşı haksız davranıldığını soyler' Ingılız kuvvetlenni tstanbul'da bulundurmakl^, Turkler hesabına başkentlerini Yunanistan'a kaışı korumuş oluyoruz der. Bu halin, Yunanistana karşı buyuk bir haksızlık olduğunu iddıa eder Bir başka hakmhktan da bahseder. Taraflara, ddvüşmeleri için eşit sillhlar da vermedik ve onları, meseleyi bir savaşla koparıp atmalan yolunda tesvik etmedik der. YARIN: Ölüm tüccarlarının son teşebbüsleri 1928 yüı majısınd» rnsutere'mn ıtlraUe TtirMye İle D»n» yapmasını isteyen General Towshend'in ahan Hwbinde Mezopotamyada eair düıtfikten •onra tstanbul'a getirildiğüıde çeUlen resim (tngili* GeneraU •oldan birinddir).