Katalog

CUMHURÎYET 10 Ağustos 1972 Bir Cumhuriyetin macerası S | ÇÜNCÜ cumhuriyet U rejirainin yertöşebilmesi için, geçmiş olaylarda kendisine karşı cephe alan güçlü bir dinî grubu tasfiye etmesi şarttı. Gerçekten de, Fransız katolik kilisesi içindeki çeşitli tarikatlara mensup rahip ve rahibeler, gerek Dreyfus olayında, gerekse cum huriyet ile muhafazakâr sağ kanadı karşı karşıya getiren diğer gelişmelerde ve hattâ seçim kam panyalannda, daima aktif şekilde yer alnuşlardı. Devlet, kiliseyi yeniyor FRANSA'YI SARAN MÜCADELE DİĞER BÜTÜN SORUNLARI UNUTTURMUŞTU Kılısenın dunya ışlerine boylesıne dogrudan mud&balesıne karşı ılk kesın tavır takınan, 1880'lerın Başbakanı Jules Ferry olacaktı 1880'lenn Fransa'smda ılk ve orta oğretun talısenın hakımıyetındeydl. Erfcek çocukların yarısı ve kızların tamamı kılısenin ökullanna devam edıyordu Pek çok koyde sadece katolık okullan vardj; «ynca devlet okullarındakl oğretmenlerden rahıp olanlar da fazlaydı. Gençlığı, okul sıralarında Cumhunyete karşı fıkırlerle besteyen bu eğıtımsel yapının, yenı rejımın dıkkatıni çekmemesı ımkansızdı. Derleyen: Mehmet BARLAS nın devlet okullannda ogretım uyelığı yapmasını yasakladı. Bu arada okul yapımı ıçın but •çeye buyuk mıktarlar koyarken. dınî okullara devlet yardırrunı kestı. Ferry hukumetıru «Tanrı tanımazlık ve ahlâksızlık»la suçlayan kılıse, patlak veren ve gelışen Dreyfus olayında Cumhufıyet hukümetlennın karşısmdakj grubun onderlerinden olacaktı. 1901'de çıkan bir kanunla, Katolık Kılisesının en aktıf antl Cumhurıyetçı kolu olan «Assumptionist»ler lağvedılıvordu. Aynı yıl çıkan Cemı>etler Kanunu ıse, Meclıs tarafmdan tamnmayan mezhepler uyelennin okullarda oğretmenlık yapmasını yasaklıjordu. Üçuncü Çumhunyetın en uzun surelı başbakanlığmı yapan (1899 1902) WaldeckRousseau ıktıdarı zamanında çıkan bu kanur.dan sonra, kılıseyi daha büyük bu tehlıke beklıyordu. Batı Avrupa'da sosjal haklara en geç kavupuı Isçiler. Fransız isçileri olmuştu. ulkede polıtik buhranlann jarasını kapamanın ne kadar guç olduğu bır kere Bu juzden bütün daha gorulecekti. Ferry reformları Ferry, mechsten geçırdığı kanunlarla, kıhse mensuplan KRONOLOJI Fransız ordusuna yenılikler pek javaş firiyordu. Yandaki resımde, Toulouse çe\relerinde egıtime hanrlanan t>ir topçu bırhğı goruluvor. 1879 • 88 Ferry nin eğitım reformları. 1899 • VValdeck Rousseau Baş bakan. 1901 • Cemiyetler Kanunu çık1902 • Combes Başbakan. 1904 • Kilise ve devletin aynlığını ilân eden kanun çıktı. 1905 Combes istifa etti. Aralık • Ayrılma Kanunu . 1906 • FaUıeres Cumhurbaşkam. Amiens Bıldirisi Clemenceau Başbakan 1909 • 1910 Zorla bastınlau «revler dalgası... * tı. 1904'de seçılen yeni Papa, Cumhurbaşkanı Loubet'mn Jtal va sejahatını protesto edınce de Parıs, Vatıkan'dakı elçısmı gerı çektı. \rdından çıkan bır kanunla, Napoleon • ile Papa Gençlığınde rahıp oljna^t ıçjn Pıus VIII «rasında ımzalanan dını eğıtım gormuşken sonra «Concordate»m tanınmadığı ve fıkrını degıştınp. dpktor olan devlet ile .kılisenın aynldığı '0 yaşmdakı yenı Başbakan ılan edılıyordtı Emıle Combes, Katolık Kılıse19O5'te de kılısenin mallarısı üe nıhaî hesaplaşmayı yapna el konuluyordu Gerçı bu ve mak karanndaydı. benzen sert hukumler ılende tktıdara geldıkten üç hafta hukumete gırecek olan Sosyasonra, 1902 Hazıranmda Franlıst Brıand tarafından hafıfletısa'da kızlann devarn ettığı ve lecektır, fakat Cumhuriyet en rahibeler tarafından yonetılen guçlü rakıplermden bıri olan butün ılkokulları kapadı. Bir kıhseyi bır blçüde bastımiş, ay geçmeden de, geriye kalan onu pobtıka alanından ftmıştır 3000 dınl okulu kapattı Veh1905 y.ü, büyuk aynlıklar lerin, rahiplenn ve rahıbelerın yaratarak geride kalan crfavlavaptıklan ateşli gostenlen de rm üzerınde. Brtık varlıgı tarjandarma bırlıkleri İle dağıttı tışılamayan " bır Cumhunjet Arkasından, Mechsten ken rejımi getırmiştı. Kralcılık kadılenne eğıtım ıçın yetkı ve yıp bır dava şekhnde yek oirılmesını ısteyen ellıyı aşkın maya başlamış, Bonapartıst ler tarıkatı lağvedjp, 20 000 rahıbı ortadan sılınmıştı Cumhun>Pt açıkta bıraktı. Sonra da, eskıbır yandan da, 1871'aeo berı aen kendılerıne eğıtım yetkısı Fransa'yı ızole etmeye çalıverılenleri de ıçıne alan yenı şan Alman Imparatorluğuna bir yasak koydü. Artık Frankarşı 1892'de Rusya, 1904 de de sa'da hıçbır rahıp ogretmerriık Ingıltere ile andlaşmalar yapayapamıyacaktı. rak dış guvenlığını guvene nh 'Karadeniz,, gemisinin kaptam yan&ınin nasıl çıktığım anlattt O 21 Temmuz da Ceno\a'da (3) numaralı ambannda vangın çıkın Demzcılik Bankası Denız Yolları îsletmesıne ait «Karadenızk jolcu gemısı bır gunluk bır gecikmeden sonra TO'ı transıt olmak uzere 480 yoîcu ve 34 otomobılle dun saat 15.15'de lstanbul Lımanına gelmfşür. Gemı kaptam Namık Asena, basm mensupları İle yapmış olduğu goruşinede gemının kıç tarafında bulunan \e kan jaçgmı sojle'«rljftr»iştır: tedbiri alarak vangını kontrol altına aldık. Cenova'va gelir gelmez de gemide bulunan 480 yoleuvu bosalttık ve ttalyan dem'z ıtfaivesininyardımlan Jle jangını sondurerek ambardaki malları tahlive ettik. (3) numaralı ambarda revon, sentetık el\af, deımr boru, çozluk gibı çtşitli tsva bulonmaktaydı. Bu eşvalar da Cenova Lima.nmdş^fcoşaltılarak ambar temıslendi. Gemide «netnh bir hasar ' BTçCpıh d^gıldır. Sadecr»TtnTbann uft Ktsraındakı' doşemeler ha, rA'etvef II nedenfyie kabarnîT?tır. Bu arada ltalvanların kendi gemileri kadar bize b.tiruk bir vakınlık gösterdıklerini bilhassa belırtmek isterim. Yangın sebebi henuz tespıt rdılememiştır..» «30 Temmuı günü Bartelona'dan saat 9'dan 17.1»'» kadar (3) numaralı ambara çeşıtlı yuk aldık ve aynı gece Marsilya'ja hareket ettik. 21 Temmuz gecesi ttalya y»r saati ile saat 11.05'de kamaramda uzanmıştım. Vardiyada üçfincü kaptan bnlnnnyordu. Bana (3) numaralı ambardan dumanlar çıktığını bildırdı. Bunun uzerıne uykuda bulunan ve kısımda kalan volcuları temizlik yapılacağı bahanesi ile baska bir kısma naklettik. Derbal gerekli "YAtfGIN ÜTKÜ. Stf^S^njJfÇHCTI ' » y<^Ş] lyffrirT^^y *â * ' ;.. GEMİNİN ÖZELLİKLERİ 1956 vrlında Alnıanja'dan alınan 8809 gros tonluk Karadenız vapuru 144 mfitre boyunaa, 18 metre genışllgfnde, Turkıyenın en bujuk jdlcu gemılerındetfır. Saatte 19 nnıl yapabılen Karadenız vapuru, dnumuzdeki Cuma gunu Barselorra seferine çıkacaktır. Günün kitapları ÇflGDflŞ FİLOZOFLflRDA ÖLÜMÜN ANLAMI kısa sürcde hatasız . IKGILIZCE (Brunschvıeg, G Marcel, Heldescer. Sartre. Lıwel Scha*. rer» Çevıreni: Faık Oranaz Ozs! Ata Kolejl MüdürU ve Felıeft bgretmeni Ehle» t'UnbuI Istejenlere odemell eonderiljr. Fiatı: S Uradıt. •v». ^ G Ö K S E I M OERSANESİ YAYİN1 MAREŞAL da \apım sonucu mejdana getıjdığı 8 5 metre juksekhğmdekı Türkıje'nm en buyuk «Ataturk Anıtı»nı dun basın mensuplanna gostermıştır* 4 ton ağırhğındakı anıt, Ataturk'u mareşal unıforması ve pelerınh olarak gostermektedır ve betonarme olarak yapılmıştır. Anıtın yuzeyı 'tunç heykeller glbıdır. Klmja ve metal sanajıının .en son gelısmelenncTen jararlanılarak püskurtme >oluNİa tunç kaplanmıstır Hejkelın içinde ikı ton demir bulunmaktadır Heykeltraş Mehmet Incı, anıt onunde bılgı venrken... öğreten, kitapt Yaz boş geçmesin, ı lisan öğ öğrenmenin şimdi zamanıdır.. YAVTlüNUZA İNGtLÎZCE Mİ ÖĞRETMEK İSTİYORSUNU.Z? YOKSA KENDINİZ Mİ ÖĞRENMEK VEYA tNGILIZCENIZİ ILERLETMEK NİYETINDEStNIZ? İŞTE SIZE. BBC İNGILÎZ RADYOLARININ 23 YILDIR BIR ÇOK LLKEDE BASAE1 KAZANAN PL4KLA İNGILIZCE KURSLAKI 30 AĞUSTOS'a KADAR ALANLARA 5 adet tngüızce kıtap hedıye edılır. NOT. Ingilizceye yeni başlıy ursanız: Kurs I: CALLINU ALL BEGINNERS (45 de^rlı 12 pLâk, ozel ders kıtabı, sozluk) • lügilizcenlzi ilerlctmek istiyorsanız: Kurs U : GETTtNG ON tN ENGLISH (45 devırh 9 plâk, ozel ders kıtabı, sozliik) Fransız'ın kalbi solda. cuzdatn yordu ise sağda»vdı. Fakat ülkenın üzenne uzun Burjuvazı çabuk zengınleşsure ılımal edılefl çagın sosyal mek tstlyordu. • Vergllenn artproblemlen butüp agırlıklan masına, ışçılerin sosyal adaleile çokmek üzereydı te kavuşturulmasına, yabancı Zaten sağ ve sol kanat Uyekokenlı ve Alman etklsı altınlennden bazısına gore. Cum dakı akımlaruı meyvası olarak hunyetçılerin büyük bır gıı bakıyordu rultu ile surdukdüklerı devlet öylesıne bır muhalefetti ki kılıse kavgasının asıl nedenl. bu cağdaş gelışmeye, 1871'den bu sosyal problemlerı unuttu1914'e kadar Meclıs'e sunulan rup ıkıncı plâna atmaku. Gelır Vergısı ile Ug^U mall reform tasanlannıp hepsı d» Geride kalış leddedılmışur 1896'dakl bır vergı kanunu yüzde 15 oranınCumhunyet kurulduğu zada vergıyl getırdığı zaman, buman dunyarun ıkınci buyuk nun demokrasıye en büyük endüstri ve ttcaret ülkesı olan tehdıt olduğu ıleri sUrülmüJtü. Fransa 1900'lenn başında, Fransa'da gelır vergısl ancak Almanya Ingıltere ve A B D l^Mde kanunlaştı. savaşın ornm arkasındakı dordüncüluŞe tasmda ve malıve cokımtil haduşmuştu Belkl de komur lındevken 191b'da uyRUİanabilkavnaklannın yetersızhgınden, cîı IMiH'de, savaşuı en lnsaisıs buhar ve çelık çağına zor eeçıvıünda Fransız nükümetmin yordu Ayrıca Fransız ınsanıgelnleri masralınn sadece yüı nuı fertlıvetçıiigi büvuk işletdesını karşıiıyordu Savas zenmelerın dogumunu güçlestırıgınlerını ve süâb tüccarlanm yordu. thraç tnallan listesmde vergılevemeven bukümet. içe» ıse AImanya"nın Krupp çelıgirıdep ve dışandan ozelllkl» ne karşı, Fransız sarabı. parABü'den aldığı bağıslarla yafumu, ipeğı vardı hâlâ Tarışıyordu. mın gyçlulügü Fransa yj kendıne veterli ha^de tutuvordu ama, 20'nci yüzyıl tanmdan Ibaİşçiler ret degıldl Zenguıieşen ve tutuculaşaa Devlet, Fransa'da dalma «TeBurıuvazıve karşı tşçiler, topsebbus Erbabı»nı korumuî onluma karsı tyıce yabancılaşmışlara mıllî serveti adeta daentşçi hareketı. fcendisıni mıştı Napoleon"un 1810'da çı lardı polıtik demokrasınln düsmanı kardıgı kanunla madenlerl dılan edıvordu. lşçl hareketinin zel mulkıvete devretmesl, Fran fıkri önderi şlddetln felsetesisız Bankasının kânnın ço*unu kuçük orandaki ozel s'er ru vapan Georges Sorel olu» yor 1906'daki Amiens bildirlmaye sahıpienne dagıtması yasınde C G T «Oenef erer yola kın olaylardı Son zamaıHara ile evlem* çagnsında bulunuHadar gelen bu dağıtma lsierfıi, yordu polrtıkacılann namuslu olmasmı da bır zaal alâmetl halıne tşçılere haftada bir gün Pasokuyordu. Bu kolaylıklar Ise, zar tatıli hakkı. ancak 1906'da Fransız iş adamının büvük vakabul edıbni$ti. Hıçbir batı ültınm'ara p1?nesınl bır derece kesi, Fransa kadar ihmal etmeve, tadar eereksız kılıyor, ekomışti işçısıni Bu vtızden de, nomı sermaye artışi olmadığı • ileride Cumhurlyeti Almanlara tçm de dureunlasıvordu • karsı teslun etmeve day,anan akıl dışı egilîmlerle karşı karRufus artışı da ürkutücü şeşıya kalınacaktı kilde vavaslamış, komsu Almanya'nm artan genc nülusu Ve buhranlar ile mukayese edıldığmde endışe yaratmaya baslamıştı. Dreyfus olayı boyunca CumCumhuriyet ordusunun genç hunvetçılerl bır arava getiren subavlarmı endişeye yonelten on yıllık süre dısında, bukubu durum, silâhlı kuvvetler metler süreklı buhran lçındeykadrosu içindeki strateiı tartısdı Bakanlar tş vapmaktan çok malarınm hızlandığı sıraya rast dıkkati çekrnemeye çauşıyorgelıvordu lardı. Bir kısım mllletvekılleri Baslannda o zaman Harp A her kabinede ver aldıklan ıçın istikran ve devamlılıgı kısmen kademısınde öğretmenlık yapan Albay Foch, AJbay de • saflıvorlardı Ama. önemlı olan bakanlann degil bakanlıkGrandnmıson, Albay Petam lann devamlılıSıvdı tablı.. gıbı subaylann bulundugu tartışmacılar, saldınnın mı vok Meselâ Bnand 1906 tle 1932 sa savunmanın mı öncelıgi al arasısnda virmlbeş defa bakan ması gerektığını tesbıte çalışıolmuştur Yedı kabinede Başjorlardı Yenı sılâhlann mesebakan, onvedı kabinede de Dışlâ 75 mm lık seriatesli saftra işlen Bakanıdır Ceşıtli andtopunun makınalı tufegın orlaşmalarla Fransa'vı ilk dunya duya gırmesı. eski kuşak sasavasına eüvenlıkH sokan Delvaşçılan vüzunden gecıkıyordu. casse. 1898 1905 arasındaki alFransız ordusunun ananevl kır tı avn hükıimetm dışişleri bamızı pantalonlu Unılortnası de> kanıvdı Sarrault, Shautemps, gıştirilırken, bunun düçmana Deladier, de Monzie Ribi polikarşı nışangâh eıbı dıkkat çetikacılann hepsı de onbeşın kıcı bır hedel teşkıl ettığını uzerındekı kabinede çalışmışbelırtenlere eskl bır savaş balardı kanı şoyle dıyebüıyordu: Bütün bu styasî bunrana fcar«Kırnuzı pantalooo terk mı şı dayanabllen Fraasa"run büetmek?.. Aslâ! . Kırnuzı pajıvuk çansı, berhalde idarî metaloD Fransa'dır!...» kânlzmanın devarnhlıgındaydı... Yani müsteşariar ve daha alt kademenin devamlılıSı. Burjuvazi İNGILIZ DILİ • • *O* *O* *O* H5* *O* >ö* *©* * C *O* *Q* *O* *©* *O* V •' • Fjatı:50^ liradır, Ödemeli gönderilir veya dersaneden temin edilîr, 5adetten fazla sipariş!eRİe% 20 indirinı yapılır. Istanbul'da 6 örnek pazar daha açılıyor Okul öncesi • rocuklar için lıikâye , yarısnıası açıldı Beledne«ı Kadıkoy Kusdilı ve Üskudar'da hizmeH açılan ve buyuk ilgı goren ornek çarşı ve pazar yerlerııjden sonra bu yıl içinde 6 yerde daha örnek pazar kurmağa karar vermiştır. Pazarlar, Kasımpaşa, Mecidiyeköy, Feriköy, Zeytinbnrnn, Sanyer ve Beykoz'da kurulacak tır. Bunlardan Beykoz'dakı pazarın msaatına baslanmıstır. Pazarın yalnız temel dolgu ışlerine 200 bın lıra harcanacaktır. Beledıye bu yıl içinde ornek pazarların kurulması ıçın 1 milvon harcayaeaktır. Beledıye örnek pazar tesıs etmek suretiyle pazar esnaflna rahat çalışma, halka da rahat alısverlş ANKAR*, (Cumhuriyet Bfirosu) yapma ımkânı sağla\ acaktır. Turkıye Okul Oncesi Eğıtımı Gelıştırme Derneğı, T.OÖEGJJ okul oncesi çağındakı çocuklar ıçın yazılacak bır hıkâye yarışması duzenlemıştır 1 Ekım 1972 gunu sona erecek Yetısen muzık oğretmenleri» varışmada birıncılıği alacak hinm pek çoğuna buvuk emekler kâyenın yazarına 1000, ıkıncıye vermi3 olan dejjerli oiretmeni750, uçuncuye de 500 llra ödül mız savın orofesor verılecek, ayrıca t>ç hıkâye de Neclet Remzj ASAL 500'er lıralık basan armağanı İle odullendınlecektır. Vanşmava vefat etraıştır Tum muzik oftkatılmak ısteyen hıkâyecılerden, etnıenlerının bası s»J olsun. 1 Ekım 1972 akşamma kadar Erdoğu O Y Y KA «TOÖ^GD Emek, 57, Sokak Turkıye Müuk Öeretmenlerl No 11 BahçeUevler, Ankara» ıdDerneSI Baskanı resm? hıkâyplerını gondermelen ıstenmektedır. Cumhunyet 5745 GOKSfN OfRSANFSf BİYflZIT.İSTftNBOl TEI275132 ^O* *&* »ö* *O Çumhunyetın belkemığınl meydana getiren burjuvazı ıse kendı içindeki aynlıklar bır yana, rejlmleri değıştıren. devrımler yapan eskl hareketlıliglnl yttlnnişti Çok zengta Uvelennın yanında, sanatçılar, doktorlar. ogretmenler, küçuk tüccarlar vardı arasında. Bankalardakl hesaplarırun yanında, polıtik olaylara karsı gorüşleri de farklıydı Tarıhçi Sıegfned ın söylediği gıbi, «Orta «nıf Bu kadro devleti korudu Ama sürekll bürokrasi berabennde muhafazakâr kadrolan da güçlendırerek devam ettırdi. A R I N Savaş ve sonrası ŞEVKET SÜREYYA AYDEMİR makedonya'dan ortaasya'ya ENVER PAŞA 3. VE SON CİLDİ ÇIKTI... 704 sayfa... 30. TL. REMZİ KİTABEVİ İSTANBUL Orta Dogü Teknik Üniversitesi Rektörlüğiinden Ünivers'temiz, îşletme Bakını Basmühendisliginia Personel ihtiyacı ve aranüan şartlar aşagıda behrtılmistir. İlgılenenlenn Personel Mudurlüğunden alacaklan muracaat formlannı doldurarak smav gününden önce lade etmeleri ve smav günu sınav yerınde hazır bulunmaları gereklidır. Sınav Tarihi : 28 Ağustos 1972 Saat: 950 Sınav Yeri • Ijletme Bakım Başmühendisliği ŞOFÖR a) Askerlığıni yapmış olmak b) En az beş yıllık agır vasıta ehliyetine sahip olup, evvelce çalıştığı yerden bonservis getırmek. c) Trafik suçu bulunmamak LÂBORANT a) Kimya San'at Enstitüsü mezunu b) Askerliğinl yapmış olmak c) Su tasviye işlerinde tecrübesl bulunma. KAYNAK TEKNtSYENt a) San'at Enstitüsü mezunu b) Askerliğıni yapmış c) Kaynakçılık üzerınde üç yıllık tecrUbesj bulunma. ELEKTRtK TEKNtSYENl a) San'at Enstitüsü Elektnk BolümU mezunu b) Askerlığini yapmış c) Üç yıllık iş tecrübesı bulunmak. (Basın: A. 12522 • 19555/5731) ACI BIR KAYIP AMERİKAN NEŞRİYAT1 BÜROSU: • • • • Merkez (tst.): tsüklâl Cad. 348 Tel: 44 26 36 tstanbul Subesi: Istıklâl Cad 387 Tel: 49 35 58 Ankara Subesi: Mıthatpaşa Cad. 61 Tel: 12 73 18 Izmir Subesi: Şehıt Nevres Cad. 7 Tel: 26942 Adreslerimizden şahsen veya ÖDEMELİ isteyinız. | I | |.11,11 nl|Mİ.M^|^^^»l ! • ! . FELSEFE KILAVUZU Bilgi, ahlâk ve sanat teörileri Yazan: FAtK DRANAZ özel Ata Kolejı Muduru vt Felsefe Öğretmeni Etıler . lstanbul istlyenlere ödemeli gönderilır. Fıyatı: 12,5 lıradır. !~!.> r|l|,.r^«J.l . l>r.||.Aj'mj|»»|ir> l |.. İşaretleüıgım kuıso.'kurslan ÖDEMELİ gonderıaız J Kurs 1 2<)5 TL. Isim : I Kurs U . . . 295 TL. Adres : ..„„ l~l Kurs 1 ve ü birlıkte 545 TL. ağacatüneyen baraa ITALO CALVINO nun omanıM.. yeniçıktıf. 10li e yayınlan z ' Ş Ootnm ranan kan kay • Z4Yİ Istanbul'dan aldıgım i beden anncvp vavrusun» ve ! 74016 numaralı ehlıyeümi kaybetİ vBvanna Ravnsman Içtaı tim. Hukümsfizdür. kan bafışlayıms. ENtS KÜÇÜKSETİNÇ «••• I Cumhuriyet: 5750