Katalog

SATFADt sCUMHUBİYET 3 Nisan 1972 Bamtttanmın nk sık kontrol edîlmesi dışındeL. lELAVtV Ünhrerslteshıoe M » tiplenen «Sovyet Kn*y» ve Ortadoğu» adk konferansa davet edilerek 1971 yüınm sor on güntlnü Israilde geçirdim. Bu Israili ilk zlyaretlradl, bunun için önceld durumla btr mukayese yapacak değilim. Konferans 26 Aralıkta başlayacakü. Ben lsraıl Dışişleri Bakanlığının konuğu olarak ilk bes gunUmü Kudüs+e, Akkada, Suriye sınınnda ve Kıbbutz Ayelet Hashahartta geçırerdt Israil'in yaşayışı ve lsraillinin çeşltli müesseseîen hakkında bilgi topladım, Basbakan Yardımcısl ve MİİH Eğitım Bakanı Allon, Savunma Bakanı Moşe Dayan, Dışişleri Baş Hukuk Mtişavlri Meir Rosenne, Temyiz Mahkemesi Yargıcı Halm Kohen. Kudüs'teki tbrani Üniversitesi Muslüman memleketler Modern Tarih Profesönl Gabriel Baer, tbrani Üniversitesi Siyasi Büimler ProfesörU Jak Landau, Dışışleri Bakanlığı Akdenız ve Ortadoğu Kısmı Direktbru Büyukelçi Bayan Yael Vered, Dışişleri Genel Direktörü Yardımcısı Büyükelçi Moşe Sasson ve yıne Genel Direktör Yardımcısı Büyiıkelçi Yaasob Shlmoni, Judae ve Samaria'nın Askeri Vallsl Tuğgeneral Raphael İSRAİİ 1! Savaştan hiçbir esere rastlayamadım Shüoah Merkezl lse Ortadoğuyu Inceledığuıden iki merkez, ortak blr konferans tertiplemişti. Bu yazı serlsinde gördüklerlmi, dinlediklerimi, anlattıklannu ve gdzlemleriml obiektıf olarak anlatmaya çalışacağım. Daha çok dinledim ve gordüm. Israil'in kuruhışunu, komşu Arap devletlerinin tepMlerini (Çin, Victnam, Çekoslovakya ve Ortadofu Sorunları, 197») adlı kltabımda anlattığımdan, sadece bugünkü durumdan bahsedeceğim. Yazon: Prof. Dr. Yılıtıaz ALTUĞ çıkan Operator DT. Laslo Yah ya oturuyordu. Lod Havaalanında benl îsraı Dışışleri Bakanlığı Ortadoğu VE Doğu Akdeniz Kısmı Diıektbî Yardımcısı David Tourgeman ılc Shiloah Merkezınden Abrahaır Haim karsıladılar. Heraen oto mobüle Kudıas'e hareket ettık Lod Havaalanından Kudüs bu saat kadar surüyor. O akşarr yemeğı Dışişleri Bakanlığı Başhu kuk Müşavıri Meir Rosenne ile bırlıkte yedık. Aynı zamanda konferans ve dersleriyle akade mik çevrelerde ıyi tanınan Dr Rosenne'yle daha zıyade ortak meslekdaşlar üzennde konuştuk. tsrainı büdiğim Dr. Rosenne'ı yakından tanımak ve derin bılgısi yanında tevazuunu görmek benım İçin büyük bir zevk oldu. ALLENBY KÖPBÜSÜNDE PASAPOBT K O N T R O L C . . . Savasta olan bir ülkeye geldiYazımda bazan bundan iki a ; ğıml ancak havaalanından itibaönceki seyahatim esnasında maren bavul, kutu ve torbalann hallinde tutulmuş notlanmı kul • sık sık kontrol edılmeterınden lanacağun. anladım, bu biltün seyahatim bo yunca gördUğUm bir manzara ıdi. Bunun dışuıda tsrailde bir karartma v.s. yok. YAGMUR.» Yaıan: 26 Cin gibi akıllı ••II •• •• TîmUCİn ALLENBY KÖPRÜSCNDE KONTBOL Vardi ve îsraıl'ın yenl atanan «Ombudsman» ı eski Buyukelçı Gershon Avner ıle göruştüm. Sonra beş gun süren Telavıv Üniversitesi Tarih Fakültesine bağlı Rusya ve Doğu Avrupa Arastırma Merkez! ile Ortadoğu ve Afnka Etüdlen Shiloah Merkezinin ortak düzenledikleri «Sovyet Rnsya ve Ortadogu» adlı konferansa katüdım. Blrlncl Merkez Sovyet Rusyayı, lklnd ARALIK Salı günü tıklım tıklım dolu bir Turk Hava Yollan uçağı ile Telavıv'e yakın Lod Havaalanına inmek Uzere havalandık. Yanımda Telavıv'deki yatüı ortaokuia giden tstanbullu, cin gibi akıllı bir Yahudi çocuğu vardı. Onun yanında ise dünya turuna 21 Lod Havaalanı ve Kudiise kadar yollar pınl p m l ışıklandırılmıştı. 22 Aralık Çarşamba sabahı lsraıl Dışişleri Bakanlığı Ortadoğu ve Doğu Akdeniz BolümU Dırektor Yardımcısı Da\id Tourgeman'la bırlıkte Ürdün ve Îsraıl'ın bugünku sımrındaki Allenby kbprusüne gittık. Burayı görenler savaşın bıttığlni sanabılirler. Zira Arap haikı, Ürddn'den Israil'e, Israil'den Ürdun'e serbestçe girıp çıkıyor, Israılli Arap hammalîar Arapların eşyasını kdprünün ortasina kadar göturüyor, Ürdünlü hammal gelıp eşyaları alıyor ve çok kere bir eskı çocuk arabası ıçinde kendl yönüne göturüyor. Ben koprünün üstünde iken Ürdun' den Israil'e ddrt Amerıkalı genç de girdi. Burası açıkça sınır kapısı ve iki iılke arasında resmen savaş olmasına rağmen pasaport ve gümrük muayenesi yapılarak yolcular geçiyor. Israil, Urdun' den gelen her yolcuyu ve her Arabf pasaportu duzgun olmak şartı ile alırken Ürdün sadece Şerıa Nehnnin Batı Yakasında jraşayan ve halen işgal altındakı Araplan ve onlann imâl ettıkleri eşyaları ve yetiştirdıkleri sebze ve meyvalan kabul ediyormuş. Tabıl Ürdün'den lsrail'8 geçen her Arap geri dönebiliyor. Ben iki kamytih' dötdâu plâstik su kücünün Israil'den Ürdün'e geçtiğınl gordüm. Bunlan Şenanın Batı Yakasısdaki Araplar imâl edıyorlarmış. Batı Yakası halkı çalışmak veya akraba ziyareti ıçın Urdün'e geçerken Israil'de yaşayan Müsluman Araplar, yanı lsraıl vatandaşı Araplar hac için dahi Arap ülkelerıne Kidemıyorlarmış, galıba tsraü Müslumanları, hac farızesınl yerine getiremeyen yegâne Muslüman cemaatL MALKOÇOĞLIJ ÇALINAN TAÇ Yazon *<» ç«ten: AYHAN 6AŞ0ÖİÜ Gidip gelenler LLENBT Koprüsünden başka kuzeyde Damiah köprüsün den de Ürdün'e geçilıyormuş, burasını gormedım. 1971 de 430,000 kışı ve 24,000 vasıta bu iki köprüden iki j'öne geçış yap mış. Dört yıl önce açıldığından beri bu kdprülerden iki yönlü geçenlerın sayısı 1,800,000 kişi ve vasıta sayısı ise 80,000'miş. A «Biraz bir seyler yaztnak isterlm ben de o z&man.» «Romanını yazacaksın. Hani, bir romana başlamıştın, ne olursnn yazma onn, hiç değilse bo jece yazma. Bu gece bizi anlatsana.» «Yeni biı romanda mı?» «öyle ya.» «Yalova vapurundan baslayarak.» •Elbette. Yalova vapurundan başlayarakj «Becerebilir miyim dersin?» «Becermek zorunda olduğunn biliyorsun.» «\ma hiıim romanımızı.» «Onu da.» XIX «Ne kötfi, vani ne büyük destek o l u y o m n «Soyundn«n, dinlendim". Sen yorgunsun Aybana. Başaramazsatn utanmak zorunda kalacase'm, tızan su yatağa. On dakika kapa gözlerini. £ım.» Gözlerinden belli, bitkinsin, sıkıntıhsın. Sen uzan, «l tanmak zorunda falan değilsin, yalnızca ve hiçbir «ey duşünme. Be» sana çay demleyeyim. valnızea başarmak zorur.dasm.» lîyursan uyandınnm, hiç Snemseme. Uyandır»Oldu. Bizi anlatmaya başlayacafım. Ama samam sanraa, gerçekten uyandırırunj» na bazı şeyler soranra o zaman. Çocukluğunu falan anlatmanı isterim. tkimizi daba doğru, daha «Sahi, gözlerimi kapasam.» güzel anlatabilmek için.» «Git, içeriye yat.» «Neden o? Yasadığınuzı anlatacaksın. Yaşa«Yok.n şnrada uzanacağım.» dığımız şeylerden giderek anlatacaksın bizi.» «Sen bUirsin. Suya dalar ffibl, hkvada yüzer «Davranış romanı mı diyelim hunaji gibi bırak kendini.» «Ne dersen de. taa o iç sıkıcı şarlatanlar glGözlerini kapar kapamaz daldı. Çocuk uyku< bi iç dünya ayrıştırmalan yapıyornm diye can sudur bu. Belki de kuş uykusa. Bir süre pencesıkma ne olur.» reden baktım. Kimselcr voktu sokakhırda. Bak* «Nasıl?» kalın çıraği kapının önünde burnunu kanştın«Avruıtılarda oyalaıut ovalana, iç sıkıcı şeyyordn. tçimden bir şeyler yavaş yavas kayıp gi» ler işte... ne bilcyim ben. Senin kuramcın değil yakınmadım. okurun olacajtun. Baskasını bilmem. Yazarsuı, diyordu. Sessizce. Budafalar gibi ' Ağtrbaşb. tlk olarak bir anlamı oldu yalnız olç ş j ^ ffy* beğentneviz.» mamanın ve bir fünde sarsıldı bu anlam. ÇidetAma ben bu çece"sabaha kadar seni dinlecek. Geuneyecek. Beİki de gelmemesi doğrndur. mek isterdim.» Belki de gelmemelidîr. Onu bilemiyorum, çünkfl «Bu olmayacak İşte. O Işl ben yapacağım.» gidecegı kişiyi tanımıyorum. Frânkfurt'ta tfiylfl Yağmnr azalmıyor, artıyor. Rüzgir da büyflyor. Bedenim nyuştu, artık soğufu duymuyorum, şapka satın alan bir adam. tntihara kalkan biri. Ayakları yere basmayan biri belki de. Ben olyalnuca türiyorum, sankl hlç üşümeden titrisam gider miydim? Sanmam, gitmezdim. Geryorum. çekten gitmez miydim Hayır, tas çatlasa gitmez«Bir şeye binip çitsek Hüsejin?» dim. tnsan her şerl yüklenebilmell. Acındırma«Buradan sonra bir seye binemeviz. Ara «olarla bir sev kazanamayız. Onlar belki de yalmı kaklara sapacağız. Kestirmeden. Islanacağımız kalmamışlardır, yalnızlıklannı bile şımanklıkla kadar ıslandık.» örtmüşlerdir, belki de kaybetmeye alışmamışlar«Ama sen titriyorsun.» dır. Hemen intihar ederler. Aşık bir delikanlı «Titriyorum.gibl. Ayse'nin gittigi adamı tanımıyorum, tammsk «Hasta olacaksınj» da Istemiyorum. Yağmur V«r gücüyle iniyor, Bel«Belki dej. ki de sau&h olacak yakmda, o zaman dupdunr «Bu durumda?» bir gök altında nyanacağız. Ne kadar istiyomm « kaldı, çok az kaldı.» ." güneş ışıklan içinde olmayı. «Dinmeyecek bu yağmur.» * ' (Arkası vsr) «Dinsin mi istiyorsun?» «Hayır.» «Bnrdaktan boşanırcasına?» • «Evet.» Yafmur azalmıvor, artıyor. Şeblr yıkanıyor. Sular çırpınıyor yerde. Sular büyük bir telâ» içinde. Islanmadık bir şev kalmıyor. Ben daha çok ıslamyorum. Daha. da ıslanıyorum. •tnsan böyle olur işte. Yıllar yıb yslmz kalır da birden kavuşursa.» «Böyle olur, Ayşem. Ama bn akşam yafnur ne diye bu kadar sıkıntüı?» «Bilmem. kl.» ( ,. Zamane Çocuğu Yazan: B/U NAUGHTON Hem da kaç kereler benl sevdîğini söylemişti. «Senl sırf sen olduğun için seviyorum.» de Doktor hanım, «Evet, bu,» mişti. Ne demeğe gelıyorsa bu dedl. «Sizi çağırtıp bir kere artık... daha muayeneden geçirmeğe Ama ben ona, sırf durumu karar verdık.» kurtarmak için birşeyleT ıöy«Uzun sürecek miî» diye sorlemek zorunda olduğum zadum. manlar dışında, hlç, «Senı Se«Zannetmem, ama nedenT» viyorum» dememiştim. «Saat onblr buçukta bir isim Doktor hanım dereceyi ağvar da.» zımdan çıkardı. Bir parça Gerçekten de bir takım müşpamukla iyiee Mlıp bıraktı, terilerle randevum vardı. S a sonra bir kavanozun içindeki at onikiye ç"eyTek kala onlan eczaya bstırdı ve pamuk paralın Brighton'daki yanşlara göçasını da masanın altındaki biı türecektim. Geç kalmak istesepetin için» fırlattı Aşk demiyordum, zira bunlar İyi müş ren şeyin en kor.ıik tarafı neterilerimdi. Ve birlikte y a n ş dir biliyor musunuz derecevı lara gittiğimiz vakit daima âehep ayarlı tutmak gerek Yokliler gibi eğlenirdik. sa evvelsi günden kalraa süt Ben de bu günlerde vur patmisali bozuluveriyor... lasın, çal oynasın oynamağa Doktor Hanım, «Nasıl geldlkararhydım. Demek lstediğim, niz buraya?» diye gordu. insanın bir kadınla arasında «Yürüyfrek geldlm,» diye c e herşey bittiğı zaman artık o vap verdim. rada kalmalı. Durmadan, onu «Yoruldunuz muT» düşünmenin bir âlemi yok, de«Yorulmak mı? On dâkikalık ğil mi yaT Vakit telefinden yol burası. Yorulmadım tabii» başka bir şey değildir bu izin sonra, «Arabamla gelecektim verirseniz. Daima d'erim: Eğama parkedeeek yer yok,» dılenmenize bakın. Eğlenin, eğve ekledim. lenebildlğiniz kadar Doktor hanım geldi ve ağzı«Son zamanlarda zayıfladını? ma bir derece sokuşturdu: mı?» diye «OTdu bana «Dilinizin altında tutun.» de«Benim Hlom hiç değlşmez» di. diye cevap verdim. «Hep 77'dİT Sonra elimi tuttu ve nabzımı Yıllardanberl bu klloyu muhasaymağa başladı. Bir saatine, faza ederim.» bir de taceden inceye yüzCme Doktor hanım, «Ceketinizı baktı... çıkartıp şu tartımn üzerlne Ç>... En fazla tepemi attırtan, kar mısınız lötfen?» dedt. onun, «Sevmiyorum ama ona Ceketiml çıkanp bir sandalsaygım var» deyiji olmustu yenln arkasma astım. sonra önceden de dedlm ya. piliç kıstartımn üzerine çıktım Doktot mınm kavgısı yerlnde kalsm! hanım ayarlan kavdirmaSa ba.« Benl bir sayan çıksa ne yapatadi . Şunu beürtmek istivo. cağımı sasınnm vallahl Yanı rum ki Güda mp^eleMnde ben demek lstediSim. kad'ınlardan vaptı6ım;z DazaHıktan dönsaygıdan eavri bîr sey bekllmüs deg; dim Am» oiliç Kısmı vemiveeeSimiz va?'da ıre'ecek vaotıgı nazarhSa hiçhir vakt» herhalde Ams o vaşa kadar «adık kalmaz Pillç kısmi sadeAnlatabildim mlT O va?a k a . ce duvjfuisrı ne derse onu VB. d«r gaygıya kamım tok benim par. önceden snylenmi» olan DİŞİ BOND 1971 yılında 12 Arap devtetl tebaası 107,000 Arap karı ve çccukları ile 2 veya 3 ay kalmak üzere Israile gelmişler. Bu Araplar, Israil kurallanna göre 15 Haziranla 1S Eylul arasında 3 ay tsraılde misafir kalabilmektedirler. Bunlann bir kısmı havayolu « e gelmektedirler, 1968'de 203,000 Arap iki köprü yolu ile Urdune geçmişler, '970'de bu savı 78,000'e düşmüş; herhalde Ürdündeki iç savaş sebebiyle olsa çerek. Jericho, Ürdune aitkeo 1967 Haziranmda tsraillilerin eline geçmlş. Buraya gehrken Dışişleri Direktör Yardımcısından başka Fransa'dan goçmen gelmiş ve Ortaçağda Judaism Uzertne doktora yapan Gi adlı bir astegmeoi de otomobile verdiler; zira bdlge askeri işgal altında. 1967 Haziranından sonra Jericho böV gesinde îsrail askerî vönetimi bir kooperatif kurmuş, portakal, timon gibi narenciyeyi Avrupava ihraç ediyor. Îsrail askerleri sık «ık otomobilimizl durdurup lzin belgesi soruyorlar, hepsi saçlı sakalh hippi tipi ama, uyanıklar. Kudüstln kuzeyindeki Ordüne aitken Israiün eline geçmiş RaToaUahı da gezdim. Taştan nefis evler, güzel bahçeler gördüm Ürdün'ün savaşta kaybettigi topraklar, çok zengin ve bakımlı Ürdün yönetimi gördüğüm kadan ile halkm kalkınması için iyi çaba harcamış; doğrusu ben bunu bilmiyordum. Çev;ren: İHAL rEĞIN sözlerl, önceden olup DUenıen zerrece dıkkate almazl.. Doktor hanım «73 kiloya düşmüşsünüz» 'dedt«Yok canım I diya «öylendım.» «Bu terazmin doğru olduğundan emın mlsınız?» Inanamıyorum doğrusu 1 Kemerimi yokladım. Pantalonun beli gerçekten de biraz gevşekçene gibiydi. «Mamafih bu ko$ tüm de fark edebilir» dedim. «Yani demek istedigim bu pantalonun kumaşı yok denecek kadar hafiftlr. En birfnd kâlite.» Hanım, «Lütfen gömleğinizl çıkarın.» dedi. ...•ömrümde yapamıyacağım bir şey varsa o da herhangı bir kadma karsı tükürdügümü yalamaktır. Beni ya olduğum gibi kabul etsinler, ya da bıraksmlar olduğum yerde... Kravatımi çıkardtm Yani «7icık gevsettikten sonra kafamdan ee'çirdim. oldu bittl Kra» vat denüen nesnevl her «efe» rinde cözüp düğümlevip (furur•»anız bumburu?uk eder cıkar* r •iinız. En Hi<;i sövle eönlünÜ7ce hir riO8öm caidıktan «onra artık IHimeiTiektir. Birazcık eevşetlo 1lmik halinde basınızdan eıkanr ve hir gandalvev» filân a?arsıni7 Tekrar taktıSınız zaman da düSümü veni baş« •an sıkKtınverirsinlz. olur bltsr. Kravattan sonra eömleSI <1e cıkardıfe Doktor Hanım h^nl •nin» boviTia sö?erek «Güne$ten vanmıs pib» btr •ia!!nİ7 var. Mr Elkin=» (îedı. •Bvet» dive cevap veTfim. Haftaıia birikl kere. Kasîs ^aîlık Kiübiinün terasmria eünp« hanvnsu vapıvorum » Doktor hanım. «Ben sizin vetnizde ol«am pek fazla cüne» hanvosu vapmazdım» dive söylendi. (Arkam var> 28 * • TİFFANY JONES Y A R IN : SAVUNULABtLtR SINIRLAR I^H; D Tarık Z. Kırbakan Dert Saç re führevl Hast» üklan Mütehansmı Inihlâl Csd Parmakkapı No 68 «4 IO n o K roR