Katalog

SÂTFA DÖRT= .CUMHURİYET: 26 Nisan 1972 Çelik ve borutu erften Jürk mudıesi: Müttefiklerin çıkarma karanndan » habersizdik Mart deniz zorlamasma kadar Türk Yazm: MAŞIT ULUG Başkomutanlığı, Çanak kale'nin aym zamanda hem denizden, hem de karadan birden saldınya uğrayacağını ve bunun için geni; hanrlıklar yapüdığını öğrenememişti. Güvenilir kaynaklardan teşebbüse dair haber alamamış, geten vaatalı haber dalgalan, zan ve tahminler ise isabetle değtrfendirilememiştir. lamaya karar verdiği, Bogaz önündeki adalara 40.000 Fransız, 50.000 îngilız askeri yığıldığı, bu biruklerın başkomutanı olan Ingılız generali Hamılton ile Fransız generall d'Amade'ın Bozcaadaya geldığl. aynca 500 Glritll Tunanlının Griparis'in komutasında «Messajerî» vapuru ile Pireden yola çıkanldığı gibi înrbırinı tutan veva tutmıyan haberleri. ancak 18 Marttan sonra almaya başlamıştı. Bu haberler, Istanbulda ?u lntıbaı uyandırmı$tı: Dusmanlar, denizden Boğazı geçemıyeceklenni anladılar; şımdı hem karadan, hem denizden ayni zamanda hareket edecekler. Prestijlerını kurtarmak içın 18 Mart Zafenmızin ocünü almak zorundadırlar. Oysa ki, muttetıkler, hem denızden, hem karadan Boğazı zorlamak için 28 Ocak 1915 te karar vermısler, çıkarma birliklenni 18 Marttan once yıgmıslard:. Bız bunlardan habersiz idık. Bu kuvvetler «geliyor» dıye duyduğumuz zaman, bunlar, bu mak sat ıçın eğitllmek ve düzene kon mak için Mısır ve Kıbrısa gotürülmü? bulunuvorlardı. Bu durum, haber alma teşkilâtımızın zavıflığını gösterıyordu ve bizi büyük bir fel&kete süruklıyebılırdi. Savunma tedbirlerimiz * NCELENEN beÎBeler, Bajkomutanlığımızın ancak 25 Marttan sonra tedbirler aldığını ve şu kararlan verdiğini gdstermektedir: % SavaUan önce ordumuzun eğıtımı ve yeni bir dtızene konması için çağınlan Alman Generali ve Turk Mareşalı rutbesmdeki Lunan von Sanders, başında bulundugu Bırinci Ordudan alınarak, Çanakale bolgesmdeki kurulacak Beşıncı Ordunun korauta nı olacaktır. Bu sebepledır M, Çanakkalenln karadan savunulması İçin 18 Mart Zaferine kadar tütün aynntılan üe esaslı bir plan düşünülmemi, 1 1 tedbir oîarak, 9. 1c ve 19. tumenler Gelıbo'.u Yarımadasını korumak İçin gdrevlendirilıniştı. 18 Mart deniz savaş: gü nu veja hemen arkasından müttefıkler asker çıkarmava kalksalardı, belki de bir baskraa ugramış olacaktık. Baskomutanlığınıız, muttefıklerın ÇanakkaleU karadan zor I # Beşinci Ordunun emrtnde şu birlikler bulunacaktır: a) Çanakkale bolgesindeki 7, 9 ve 19. tümenlerden kurulan Balkan Savaşında Yanya savunmasının kahraman lanndan Esat Pasanın komutasındaki 3. Kolordu, b) Ezine havalisınde bulunan 11. ve İstanbuldan yollanılacak 3. tumenden kurulacak, Alman egıtım heyetınden Albay Weber'in komutasındaki kolordu. c) Trakyada tutulacak 4. ve 5. tümenlerden düzenlenen 2. kolordu. ç) Boğaz bolgesine gönderilecek bir atlı tugay. Ordu Komutanı yeni düzeninl mldirinceye kadar, 7. tümen Gelıbolu civannda kalacak, 9. tümen Yanmadada Sazlımanı, KemikU, Seddülbahir ve Tekke deresi bolgesini gozetlıyecek, çıkarmayı önliyecek, karava çıkacak duşman kuvvetlenrin merkez tabyalanmızın gerisine yürumelerine karşı koyacak. zor g8 rurse Çambumu, 200 Tepesı ve Havuzlann gunev doğusundaki sırtlara çekilecekti. Ordu bu hat tın gerisinde iki aya yetecek yıjecek Mgacaktı Anadolu yakasındakl 11. Tümen, Weber ve dığer birlikler Ue orava gelınceye kadar 33, 123. ve 64. pıyade, Çanakkale ve Beyoğlu Jandarma, 11. Topçu Alaylan ile 8. Topçu Alayının 3. Ta Gelibolu yarımadası baştanbaşa sığınaklarla kaplan tnı^tı. O zaman buulara «Zeminlık» dcnirdi. burundan duzenlenen kuvvetlerle, Karantma, Kumkale ve Akçay bolgesınde bulunacak; kıyıyı Beşikeye kadar gozetlıyecek, çıkarmayı onüvecek, şayet düşman asker çıkanrsa, bu birliklere karşı saldıracak ve onlan denize dokerek Anadolu istSıkftmlannın arkasını koruyacaktı. 11. Tümenin 126. Pıyade Alayı Mustankem Mevki Komutanhğ^nm emrinde olarak Anadolu merkez Ubyalarının güneyınde tahkimat yapacak ve bu hattın gerisinde lld aylık yiyecek biriküıecektı. Bu duzene, 25 Mart l<H5'te, Liman Paşanm karargâhmın Geiibolu'ya hareketiyle birlikte giriliyordu; 3. Tümen yola çıkanlmış ve 15. Kolordu adını alan Weber'ın komutasındakı kolordumuzun karargâhı 31 Mart 1915 guntl tstanbul'dan cıkarak Kisa nın ilk gunü Anadolu Yakannda Kalvert Çîftlığine Relmışti. Bu arada Trakya'dakı 2 Kolordunun karargâhı ile 4. Tümen 5. Ordu emrinden çıkanlmış, yalnıx 5. Tumen, 5. Ordu emrinde bırakılmıştı. Ordu Komutanı Lıman Von Sanders Boğaz bolgesine geldigınde elındes; 64 pıyade taburu, 14 makıneli tufeıc ve 14 süvari bolugu ve 35 batarjTidan murekkep 90 000'e yakın olan bır kuvvet, 150 kilometreden uzun bir kıyı hattının gerisine yayılmış bulunuyordu. Bu kuvvetm üçte bırı Gelibolu Yanmadasında, üçte ıkısı Anadolu Yakasında ıdi Bu birlıklerın gerektiginde, bır taraftan obur tara^a taşınmaları ıçın vasıta ıse çok azdı. Lıman Paşa karargâhmı Gelibolu'da kurmuştu. Kurmay Başkanı, ordumuzun genç kurmaylarından Yarbay Kâzım idı (Cumhuriyet devnnde 3. Ordu Müfettışı, sonra Samsun Valısı ve daha sonra raebus olan General Kâzım tnanç). önce 1. OrdU Kurmay Baskanlığına (26^.1914), sonra 5 Ordu Kurmay Başkan. lığına (12.3 1915) atanmıştı MALKOÇÖCLÜ ÇALINAN TAÇ ' Yax«ı» v* «İtefi: AYfMN SA$O&(T Emin Efendiye g«re ooemli »lan ys « kinlığı dejildı: kendısıni hcr an araba fokan toıanlardan geli}iguzel bır tanesini ruhuna \e \e roaddc«ıne âjina ttmek doğm muydu? Anaesiac İM'ıru hemen e\lenm«li idi. «Benim divordu, bir «yağım cukurda, « n sa\ruk, kendine bakamıyacsk bir adamsın • Herkcsln bir ayajı çukurdaydı. Klmin kimden e\\el bleccğini kim bilir? Atına baktı: onnn da kemiklerl »ayUoordu. •Belkl de « hepimbdcn ev\el ölebilir?. Kcndisi bksürii}orda; has tavdı: .Kimbilir belki de ben?» Hay^anlaruı olunıu daha kolay olmah>dı; onlar için hiç olmazsa oldukten sonrayı duşunme >oktu. Var mıyd» acaba? Anu onlara, ecel terleri dokturerek cehennem raanllaruıdan bahsedecek kimse \oktu. Mahallesine gelmişti Emin Efendi. Eğri buirii yerleîtirilmıs kaldırım taşlarında, atınuı ve kenüi»hıiıı a;aklan ka>ıvordu. Bırbirine yamanmı; kerpiç evlerin bacalarında duraanlar akym yemeklerini haber \eriyordu Ellcrinde işlerl. duvar diplerine. dam ustlerine çılnnıj birkaç kadın. Ewin Efendinin geçtiğini gorerek çarşallan Ue yürlerini kapadılar. Beklr aganın bartsını vereceği adam bu ma? Befenemedin mi? N'esl vat Ayjamn? *"im fahım gbıel bi şey mi? Baksana aslan (ibl dellpuılı... Seksen kaat para alıyomnj ayda. Hıh! Dellganlıya da bak! Beli iki bttkinm Ayşa gibl e>de kalmış bi gua çok bile Mahallenin çocuklan hâlâ oynnu bırakmamif* lardı. Atına muvallattı bunlar da; değnekle dürtfrlcr, taş atarlardı. Ha\van o kadar canından b « miş olmalı>dı ki birHine ce\ap makamuıda da olsa tekme atmamıştı Tabak Mehmet Ağanm oğlo: Lan! Bebeler! Kantetnur geliyo.. Ötekiler işareti beklivormuş gibi ellerine ta^lar, sopalar aldılar. Emin Efendi bando mızıkayla karşılanacak değildi >a.. Atımn kemikleri çüunıs sağ> nsma bir taş inmişti. Hangi anasını, avradını beUedJiimln veledi attı? Sanki soı kendilerinden dıjanyaymif gibl hepri de guluyorlardı. tçlrrinden en küçukleri: Emin Ağa vallaha ben aimadtm, ?u ofiaB »ttı! Onun elijle i$aret ettiği çocuk herhangi ihttınale katjı duvarı kendisine siper alarak (tiılenmışti. Emin Efendi ofkcj le duvara dojru bakarken bajka bir taraftan atının ayağına bir taj daha indi. Öfkeden dudaklan tıtrijordu. Piçler! \ eledızınalar! Fırlanular! Zedi riUâlesini... Atını çeltip bir an evvel ellerinden kurtulnıak en i>isi>di. Damın bajmdaki kadınlardan biri esli olarak guldiı. Emin Efendi, hırsuıı yenememjsti: Orospu! dedi dudaklannın arasından. İjte ka dınlar hepsi de boyleydi. Hajat onlar için, ge\ezelik Üçüncü kolordu Gelibolu'da S£ ÇÜNCO Kolordumuzun da I I karargâhı Gehbolu'da ıd: 7. ™ Tumenin 19. Pıyade Alajn, Bolajır hattından Yıldız lırr.anına kadar. 21 Pıyade Ala\ı Yıldız 15manından Çınarlı lımanma kadar. Tumen ve kolordu atlı bolukleri Çınarh limanından Delıjam limanına kadar gorev almışlardı. 2ü. Pıyade ve 7. Topçu Alayından b6S batarva Gelibolu da yedekte ıdı Dokuz tabar pr ade ve ılu makıneh tufek boluğu, ıkı atlı böVuk ve beş batanası vardı. Bu tümene Albay Remzı komuta edıyordu Gelibolu Seyjar Jandanna Taburu 7. TUmenden bir batarja ile Tayfur civannda bulunuyor, Deliyani lımanmdan Kozan limanına kadar gorevlı idı. 6. Türaen dokuz tabur, ıki ma kınelı tüfek boluğü ve altı bataryası ile Kuzeyde Yenıkoy'de, bağımsız atlı tugay, bır boluğu Eksamıl'de olmak uzere sekız atlı bölük, ıkı tnakineli tüfek bolügü vo topçu bataryan ile Karapmar cıvarında idi. 9. Tumenımızuı karargâhı Ec«abat'taydı; tumene Albay Halıl Sami tcomuta ediyordu. Bu tümenimız, dokuz tabur, ıki makineli tiifek bölüğü ve bır suvari bolügü ile altı bataryadan kurulu bırükleruıi 7. Tumenm guneyinde görevlendırmişti. 27. Piyade Alayınm üüncl taburu Ağıldere • Kumtepe hattında, 26. Piyade Alayının birinci taburu ve bır batarya topçusu Kumtepe Sarıtepe hattında, 26. Pıyade Alayının ıkınci ve üçüncü taburlan Sarıtepe • Tekkeburnu • Hisarlık hattında, 25. Alayla, 27. Alayın birinci ve üçüncü taburlanndan mürekkep beş taburluk kuvvet ve dort batarya üe Eceabat'ın batısmda Sarafım çılthğinde yedekte bulunuyordu. ve eğlenceden başka bir mânâ tfade etmiyordu. Bir adamın. hatlâ yakuıdan tanımadıklan bir adamın, atının tajlanması onlan neşelendireblliyorda. Evfaıin eşiğinden girerken gunej iyiden iyiye dağların gerisinde kaybolmustu, «Evlm.» diyordu kira ile oturmasına r?tmen tnsan bayajı ferahlıyordu evimdc^im derken her $e>i dıjarda bırakıp, >alnız kendısiyle kalabiliyordu bnrda. Belki ba»» "kalan için bu mıimkundur. Takat Emin Efendi için değildi. Anası ikinci bir kasaba halınde evbı için» devdi. Gıuıun yahut haftanuı olaylanndan oğrenmediği bilmediği yoktn bu kadının. Lslelık anlatma M çıldınrdu Emin Efendi için yatak en iyi tığınaktı. Anası kendlslnl avluda karşıladı; Beli bükiilmüj, yuzunun hatian hayli kınjıklar podahlamıj, elli be«lik bir kadındı. Her hali\le hukmetmttfe alışmif bir ta\n vardı. Gozleri ihtiyarlığuıa karsın hayat arzusu ile parlıyordu. Gcnij alnı, dar çenesl kendisine yur bakımından seytanca bir görıinüf veriyordu. Vah! Vah yavrum ne kadar ıslanmışsın! Hav ta olacaksın! Glr içeri hemen soyun! Ben hayvanını bağlar, yonıini vcrlrim... Bırak! Ben kcndi işiml japarım. Hasta haliale ıslak taşlarda ayağin kajıp duşecek sonra» Ni>e bbjle yapıjorsun Emuıim, gene senl öf» kelendlrmijler., Onun «oylenmelcrlne kıılak asmadan hayvsnı ahıra çekti. Bili^ordu, biraz sonra, hiç istemcdiği haldc, anasının konu;malan Ue bulün kasaba xlhnini altust edecekti. Bu Işkenceden bir «üre ol^ın uzak kalabilmck için atını agır ağır bağtadı. Tem torbasını taktı. Ahırda agır bir aidik ve giibre kokusn vardı. Fakat Emin Efendi çikmak istemivordu. Atının ayağına baktı. Taşın değdiği yer kanıyordn. Orospu çocuklan.. Anasının sabrı kalmamış olmalıydı: • • . Emin,! Üsuyeceksin, bırak hayvani "4a gel; elbİKni dpjiü Anaların hiç birisının sefkatinden siiplıe edilmez ama Emin Efendi onnn çafırısında sefkatten ziyade, kendini düşünürlnk seziyorda. «Donsam umursamaz, anlatacaklan geç kaldı anlasılan», Daha faıla beklerse sabredemez ahıra kadar çelirdi; iyisi o gelmeden gitmeliydi. Hayvanm kanayan ayağına son bir defa baktıktan sonra ahırdan çıktı. Anası oda kapısınm önünde, elinde çamasırlar, dikiliyordn. Çamafirlar tenıia fakat yamalıklı idi. Emin Efendi onlann \eni yahut eskı olmasına ütülmezdi; «Fakirin çamasırı ba kadar olur.. » Anası tnek. tepten dönen çocngano azarlıvormus gibi: Ana sözfl dinler insan biraz! Çocnk gibi* sin hâlâ! Sankrsağlam bir seysin de... Otnı beş yasında bir çocnk! «Çocnktan ne farkım var sankı Tahtadan atımı tasladıklan zamandan avırdeden şey atımın canlı olnşn de* ğil rai?» (Arkası var) # DİŞİ BOND DO<TOi? SEV, lŞTtt BIZ BU SU SİZ PE 5İWDI B.R VE3LI «l»! BJ TİFFANY JONES Y A R I N: Mustafa Kemal Çanakkale'de GARTH D O I I O I Tarık Z. Kırbakan fc/PUlOM MMN YOKETiÖlE. RI.6ENÇ. Uerl Sap »f r.atırert Hast» bklan MOtPhMnm. tstlklil Cad P»rmaklap) Na M nsu « to n Oahıbye Mütrhıssın IHtKTOK Mustafa ÖZDİLER PAHAT*"* O.4İ i Lâieh NO. U Caddeıl i: nmm yatırdım. (Ama bunu bizım ço cuklar duyarsa mahvolurum.) Kadın mflletinin daha ilk bas«Işte benim yatağım, Annıe,> Sabaha karşı saat 45 sıralanntan kafalarına sokmak , gerekjr dedım. «Istersen yamma gele da, sokak lârabalarının ışığı ohangisinin daha onmll olduğıı bılırsm. Ama gelmek istemlyor nükleşıp tabahın senn aydınnu: Sızin özgürlüğunüz mu yo'&sa san şu kanapenin üzerinde ya lığı ıçerl süzülmeğe başladığı onların yemekleri mi? Yoksa ra tarsın. Açık konumak gerekir cıralarda Ama bu saatte uyahat dirlik yüzu görmezsiniz gay se ben yatakta bir başıma uyu nan kim olursa olsun, ıçine bır ri. Kadınların en sevdiği şeyler masını siverim. Ama dedim a şaripliktir çöker. Diyeceğim, den biri de erkeklerin, deyim ye ist,ersen gelebillrsin. Mama 'abaha karşı saat dört, beş surindeyse, sofra bajında tepeleri fih herseyden öncej elınt vüzü lannda uyanmışım Annie'nin ne binmektir nü yıkamak ifüyeceğinı sar.ı de uyanik olduğunu hissettim. Hiç kıpırdamadan vatıyordu ve Annie de, «Bu sefer değiçik bu yorum. Fevkalâde sabunum var Pahalı mı, pahah, ama ister eözleri de kapahydı ama insafey yapmak istiyorum» dedi. nm uyuyup nyumadı|ı her Kravatımı takarken keyfım xaç sen kullanabilirsin. Sen rahat zaman hissedilebilir. Ben de: mışn. Annie'ciğin de böj'le şey rahat yıkamrken ben de tıir gü«Ahbap. uvumuyorsan vanı» ler sormağa başlaması hiç hayra zel çay demllyeyim.» alâmet değildi. Böyle rastgele Anlarmız ya gayet nazlk ve ma gelsene,» diye seslendim. Duraladı biraz. Tam ıki sasarfedüen bir cümle tehlike çanı incitmeden.» nive kadar duraladı tonra olabilir. Halbuki haftalardır kııBöylece Anniecik yıkana tfur. kalktı ve yanıma geldı Her ne zu sarması gibiydik. Kadın kısını sun, bendeniz de çayı demledim, «ebepse, sabahm o saatinde finın esas sözleri değildir hesa'oa biraz da efcmek kızarttım, vata rî^ilen seviçme hareketinde da katılacak olan, sözlerinin arkagm kenanna da temiz çarşaf çı ha yumuşak, daha tatlı bir lezsında gizli olan seyrîir Onlana kanp bıraktım. Benden size 7et varmı eibi gelir bana hiçbir söyledikleri biz erkeklerij faydalı bir abi nasihatı: başka Derken efendim sabah cldu. anladığımız gibi değildir. Esrarneyinîr eksik olursa olsun. ve Sabah, günes doğunca herşey h yaratıklardır *u kadmlar. ondekte temiz çarşafını «akın başka görünür adamın gözüne. lara akıl ermez, diyorunı sizc eksik olmasın: Syle bir işe ya Cavlânmızı içtikten son^a AnŞurasını açıkça anlabnak istirar t i anlatamara. nie'ye. yorum: O ilk akam Lofrv'nin elinden aldıktan sonra Annie'vi Sonra da kanapenin flzerinl «Ben gidip çalısacağım.» dedim hemen getirip ba köşeme oturt Annle'ye hazıriadım Anıa tu ve onun da benimle birlikte çıkmu değıldim. Durum öyle oldu: haftı doftrusu. Söyliyeyira m) masının eerektiginl sövledim. Onu evime götürdüm ama he reden? Pahalı sabunumu ikram Ben vokken onu evimde hiramen istifadeye kalkısmadım Min etmek, cav yapıp, ekmek kı kamardım Nemelâzım SajÜara net yükü altında bırakmak aıbi artmak, fılân derken hiç tar «lahtavp ba<Tnak eerek bir şey de vapmadım. Zira zsv kına varmadılmı bir durum Bîr keresinde bir meçhüle'kimi kaçıran bir ey varsa o <îa varatmistım: Bu k ı n ' kanadı nin gecevi benimle birllkfe gebir piliçin o îi sırf minnet yü mın altına almıstım. Basbavagı çirmesine izin vermiştim S a lünden yaptığtnı hissetmektir. misafir ed!n!yordura onu Zinbahleyin de kendim «aat doYoksa daha otomobildevken har! Evinize gelen pilid hlçbıı kuzda bir Is için dısan cıbaşlıyabilMim. Gen'ş ferah bır zaman misafir edinmiyeceksin karken ^ırf yufka vüreklı olarabaydı o Daîmler, ısıtma ter Onun etrafında pervane dBner duSum için onu vatakt» bıtibatı filln tamamtlı Ama hiç gibl hHer yomavaeaksın Bı rakmıstım Saat onbirrl'' dökcndi ba«çagınblr ise balamadım otoı^obil rakacaksm necegim için kahvaltıvi ha7ir nın çareslne baksm Sonra bir devken Neden mi" Bi'mem etme^ini *ovlemistim EP ne de bakarın. havr deSisivermlf yapaîım eeqe1evin benl eheOtomobildPn inince es!z «eartık Ondan sonra onunla ya. dlvyen <;evece?1ne (hem < r üc 1 dasız benim «faireve çıktık Ben ta«an küstahlık edivormussun dört rtefal yemın eo*en o degil onun bavulunu taşıvorrfum ama gibl bir durum dojır. miydl? bunu nihayet hanjri centilmen olsa yapar. Sımdı efendım, içeri (Arkai ır) Ne diyorduro. onu kanapeye 50 girınce yaptığım İlk i | yatağı gdstermek oldu.