Katalog

SAYFA DÖRT: ÎCUMHURİYET : 23 Nisan 1972 S osyal Sigortalar Kurumu'nun içinde bu lımduğu çıkmazın önlenmesi için, Kurum personelinin zaman zaman bazı önerileıi olmuştur. Bu öneriler ve gösterilen çözüm çareleri şiyle özetlenebilmektedir. Yozan: A . BAKİ SON SosyofZf genef sefcreteri A S. S. Knnııniıınuı yapı olarak belirgin esaslara kavuşturulması ve yenilenmesi. CSeçen yazınuzda bahsettiğlmiz Sosyal Slgortalar Kunımunun bünye bozukluklannı vs yabancı uzman raporları ile gösterilen ça releri hatırlarsak bu bozukluklaxm bu ç&relerle giderümesinin ülkemlz için söz konusu olmıyacağına karar vermemiz gerekir. Durum böyle olunca S. S. Kurumunun kurtuluşu için daha realist çarelere yönelmemiz gerekmektedir. Kurumu bugünkü mall krizin içine düşüren bünye bozukluklannı bulmamız ve bu bozukluklan bertaraf etmemiz gerekecektlr. Kurum. 1946 yılı şarüanna göre haarlanan bfr kanunla kurulmuş bulunmaktadır. Türkiye gelişmekte ve S. S. Kurumu sosyal devlet kavramrna göre sosyal güvenlik hizmetlerinl genişletmektedir. Eskimiş bir yapı ile yenl ihtiyaçlan karşılamak çok güç olmakta ve tatbikatta sık sık değişen ve birbiri ile çelişen kararlann ahnmasına yol açmaktadır. On beş yıldan beri teşkilât kanununun değiştirilmesi ihtiyacı duyulmuş ve her yeni hükümete yeni teşkilât kanunu için müracaatlar yapılmıştır. Hattâ her Meclis döneminde bir kanun hazırlanmakta, fakat kanunlaşamadan kadük olmaktadır. Çocuklanna masal anlatan büyUk babalar gibi Kunıma yeni girmiş elemanlara eski eleman lar teşkilât kanununun hazır Devlet, Anayasanın öngördüğü katkıyı gerçekleştirmelidir landığını ve yakmda çıkacagını anlatmaktadırlar. Btlindiği gibi 506 sayıU Sosyal Sigortalar Kanunu çok geniş kapsamlı bir sosyal güvenlik getiriniş bulunmaktadır. Kurum, pilot bOlgelerden başlamak üzere kanunun getirdiği güvenliği TürJdyenin bütün sehirlerine kademeli o'.arak yaymış bulunmak tadır. En son olarak Istanbulda da eş ve çocuklann sağlık güvenliği 1/7/1972 tarihlnde uygulamaya geçirilince Türklyenin bütün fllerinde tek işçi çalıştıran iş yerlerinin işçileri dahil eş ve çocuklariyle birlikte Sosyal Sigortalar Kurumunun sağladığı sosyal güvenlikten istifade edebileceklerdir. 6 milyon kişinin hastahğı, tedavisi, prim ödemesl, borçlanması ve emeklîliği gibi çok geniş bir iş sabasına 1946 yüında çıkanlan bir kanunla kurulu Kurumun lfiyrkiyle cevap vermesi imkansızdır. Bir çok noktalarda sık.şmalar, aksamalar ve yolsuzlukların önlenememesi gibi durumlann ortaya çıkması doğaldir. Bütün bunlar gözönüne alınarak Kurumu yenl bastan günün şartlanna göre kurmak ve yenilemek zorunlu olmaktadır. Kurumu yeni baştan kurmadan önce, Kurumu çok güç durumlara sokan uygulamalar ve 26 yüiık tecrübe gözönüne alınmalıdır. Bu durumda üç nokta dikkatle üstüne eğilmeyi gerektlrmektedir. % Sosyal Sigorta hakiarmın bugünkü seviyede mnbafazası. Her ne sebeple olursa olsun, bugün Türk işçilerine tanınan sosyal güvenlik haklanndan geriye dönühnemelidir. Kurumun kurtuluşunu bu yönde gören uzmanlara başka çareler de olduğu hatırlatılmalıdır. Buna rağmen Kurumun güç dururr.u da dikkate alınarak, bazı politik mülâhazalarla getirilecek yeni haklara da şimdillk cesaretle karşı çıkılabilmelidir. Bugün için en ufak bir hak genişlemesi, Kurumu dönüşü olmıyan bir çıkmaza sokacaktır. Dünya standartlanna eşit, hatt& bazı konularda daha geniş haklar sağlıyan bugünkü durum hiç olmazsa kriz atlatüıncaya ka dar muhafaza edilmelidir. Q Haksızlıklann önlenmesi Borçlanma müessesesi üzerine çok şey söylendi, çok şey yazıldı. 29 yaştnda emekli olmayı isteyecek ve bunun için S. S. Kurumunu mahkemeye verebilecek kadar yanlış bir uygulama imk&nı sağlayan borçlanma müessesesi dikkatle kontrol edilmelidir. 1186 v e 1214 sayılı yasalar yeniden gözden geçirilerek haksızların hak sahibi olmasına müsaade eden boşluklar mutlaka kapatümalıdır. Aynca asgarl ücretten prim ödeyip (540. TL, sl) âzaml ücretten emekli olma <mirflTii da (4950. TL. si) kontrol altına alınmalı, hangi iş kolunda olursa olsun birdenbire Ucret sıçramalan frenlenmelidlr. Tatbikatta 25 yü içinde 5000 iş günü prim ödemek, son beş yüın en yüksek üç yüı ücretleri ortalamasından % 70 ile emekli olma imkânı sağlamaktadır. Bu durum yüz binlerce sigortalı tarafından kullanılmamakla birlikte bir çok sigortalı da hesaplı emekli olma imkânından yararlanmaktadır. Kanunlara aykırı olmamakla birlikte açık bir haksızlık ortaya çıkmaktadır. 35640. TL. daha prim odeyince 4950. TL. nln •« 70 i Üzerinden / 3465. TL. ayllk emekli ücretine hak kazanmaktadır. Basit bir hesap yaparsak hesaplı hareket etmiş bir sigortalı, Kuruma 50 bin lira prim ödemekle ölünceye kadar her yıl 42 bin lira almaya hak kazanmaktadır. Bu hesaba borçlanma sebebiyle esH yülarda 30. TL., 40. TL. ayhk ücreti oldugunu ve bu Ucret üzerinden prim ödeyeceğini beyan edenleri de katarsak, Kurum hesaplı hareket eden herkese piyango dagıtan bir müessese olmak durumuna düçer. tşte kanunlar yeniden gözden geçirilerek bir takım açıkgözlere diger hak sahiplerinin haklarını yağma etme imkânı kapatumahdır. # Y»pı değlşiklifi ve yenllenmesi. Saydığımız k&nunl ve kanunsuz boşluklar kapatüdıktan sonra Sosyal Sigorta haklamu bugünkü seviyede tutmak ve Kurumun bünyesinln aşagıda önerdigimiz yollardan biri Ue degiştirip yenilenmesi Kurumu bugünkü çıkmazjndan kurt&rnısya yetecekür. SSK Gedikpaşa Dispanserinde ilftç alan sigortalı t l r hanım (Fotog^l: Tulay DİVİTÇİOĞLÜ) revinde oldugunu belirtmektedir. Bu gün işçi kitlesi bu Anayasa hakkından istifade edememektedir. Devleün yapması lâzımgelen bu sağlık hizmetinden istifade için, bütün vatandaşlar gibi vergi ödiyen işçi kitlesi, aynca S.S. Kurumuna ücretlerinin % 8'i kadar bir hastalık primi ödiyerek faydalanabilmektedir. S.S. Kurumu bir devlet dairesi haline getirilecekse yani statü hukuku ile idare edilecekse yukanda anlattıgımız haksızuğın ortadan kal dınlması gereklidir. Bu takdirde S.S. Kurumu sağlık sigortası kolundan vazgeçmek zorunda ialacaktır. İşçi kiUesi de Türk vatandaşı olarak zaten haklan olan sağlık sigortası için aynca prim ödemekten kurtulacaktır. kukuna bağlanmca ve çok çeşitli olan sosyal güvenlik kuruluşlan birleştirilince bir konu daha ortaya çıkacakür. Devlet katkısı. • Dünya devletlerinin çoğunda sosyal sigorta konusu üçlü yükümlülük ile yürütülmektedir. Anayasamızın ruhu da bu durumu önermekte ve vatandaşlann sosyal güvenliğinin sağlanmasmda devletin görevi oldugunu beUrtmektedir. tarafmdan finans» edilmelidir.' Statü' hukukunda ayni zamanda devlet temin'atutam olacagın dan hiç bir kuruluşun iflâsı söz konusu çdilmiyece'ktir. Ayni 7ajrfanda'deylet her yıl bütçe kahunlanna SJS. Kurumu birikmis ^fonlanm alabilmek için madde koymak zahmetinden kurtujacak her yü kâr ve zaranyla SS. Kurumu da devlet bütçesinin bir parçası haline getirilmiş olacaktır. Bu durumda tsühdam sorunu da halledihniş olacak 26 bin Kurum personeli devlet memuru ya püabüecekür. • I A R I N : • ' Bir örnek MALKÖÇOĞLÜ ÇALINAN TAÇ : V DCRUMÜ bir misalle anI latırsak durumun garlpliği ' kendiliğinden ortaya çıkmaktadır. 25 yü içinde 11 yıl 540. TL üzerinden işveren primleri dahil (•/» 20 yaklaşık) 14500. TL. prim ödeyen bir sigortalı son üç a) Statik yapı. yılda 4950. TL. olan azaml priKurum bugün için ikl Istihme esas ücret üzerinden (.".'a 20) dam ve işletme şeklinln arasında bocalamaktadır. Karma yapıdan faydalanmak belkl Kuruma daha geniş imkan sağüyacaktır. Fakat bugünkü tatbikat devamlı Kurumun aleyhine clacak şeAYHAN &AŞOĞIÜ kilde bir karma yapıdır. İstihdamı, isletmesi ve yatintnlariyle birlikte Kurumun statik bir yapıda olması isteniyorsa statü hukukunun mUesseselere sağladıgı bazı imkanlardan da faydalandırılması gerekmektedir. b) özel yapı. Eğer Kurum için özel yapı arzulanıyorsa özel hukukun bazı imkânlanndan yararlanması da sağlanmalıdır. Çok önemli olan bu yapı meselesini ve neler yapılabileceğini incelemekte 'ayda bulunmaktadır. B Statü Hukukun» Bağlı Yapı ve Getirecekleri. 1 Türldyede tek sosyal güvenlik müessesesine gidilmesi. Anayasamız sosyal adalet prervsiplerinden hareketle bütün vatandaşların sosyal gUvenliğe kavuşturulmasını ve bu iş için devletin Sosyal Sigortalar kurmasını veya kurdurmasını buyurmaktadir. Bu gün İçin Türkiye'de bütün vatandaşlann sosyal güvenliği sağlar.mış değildir. Fakat o hedefe ,doğru hızla llerlenmektedir. Tilrkiye'de sosyal güvenlik devletin kurduğu ve kurdurdugu CDk çeşitli müessese tarafından sSglanmaya çalışümaktadır. Bu müesseselerden en önemlileri billndigi gibi Sosyal Sigortalar Kurumu, T.C. Emekli Sandığı, Bağ Kur ve diğer müessese sandıklandır. Bu kuruiuşlar İçinde en geniş kitleye hitap eden S.S. Kurumudur, ne var ki bu* günkü hukukî anlayışa göre işçi ve memur tarifleri eski anlayışa nazaran bir hayli aeğişmiş olduğundan S.S. Kurumu sadece işçüerin sosyal güvenlik kuruluşu olma vasîuıı kaybetmiştir. Ayni şekilde T.C. Emekli Sandığı da sadece memurlann sosyal güvenlik kuruluşu olmaktan çıkmışür. Yapılan bir çok degişiklik sebebiyle bu iki kuruluş sosyal güvenlik konusunda biribiriyle yanş etmektedir. Bazan birinci, bazan ikinci kuruluş i$irakçileri lehıne avantajlar yaratmakta ve iki kuruluşun sağladıgı sosyal güvenlik ler arasmda farklar doğmaktodır. Bugün için S. S. K.'nun sağladığı sosyal güvenlik, T.C. Etaekli Sandığınm sağladığındaj* daha avantajh olduğu için kaymalar olmaktadır. , . AMu. O SU SUEADi 3UUJESA DA. B Türkiye'de S.S. Kurumunda olsun T.C. Emekli Sandığında olsun ve diğer sosyal güvenlik kuruluşlarmda olsun devletin prim kat kısı bulunmamaktadır. Türkiye'de sosyal güvenlik, çalışan ile çalıştıranın veya sadece çalışanm (BağKur) ödediği primlerle karşüanmaktadır. Bu durum O Çalışatı • İşveren • Devlet: sosyal devlet anlayışı ile bağdaşÜçlfi yükümlülük Sosyal güvenlik meselesi bir ' mamaktadır. Sosyal güvenlik îşçi • işveren • bütün olarak ele alınıp statü hu ÖZEL .SORUNU 3 ÇIKAN KISM1N ÖZETİ, Emin efendi, kendisi gibi sıska atı İle köyden döndüğü sırada şiddetli bir yağnıura tutulmuş, sırılsıklam olmujtu. Kasabaya girişte Hacı Arifle karşılaştı. Sıkışık durumdakilere faizle para veren varlıklı bir adamdı Hacı Arif. Cadde üstünde yeni bir ev daha yaptınyordu. Yağmur sebebiyle telâşlanmış, çatmın bir an önce kapatüması için amelelere bağırıp çağırmakla meşguldü. Emin efendi ayaküstü onunla iki lâf ettikten, iouı için de sövdükten sonra tekrar yola koyulmuştu. Bekârdı. Çocuklsn da hiç sevmezdi çtedenberi. Dilencilerden de pek hoşl«nmıyordu. Ke»disinden para isteyen Zehra bacrya metelik vermeksipln yürüdü, geçti. Bu davranışı gören «lstikamet Bakkaliyesi» sahibi Hüseyin Ağa takılmaktan kendinl alamayncaktı: «Buldun para Isteyecek adamı.» Emin efer.diye göre bakkal Hüsejin hilekârdı, bakkala göre de Emin efepdi cimrinln biriydi. Şimdl kahvenln öAinden geçiyordu. Ona göre kahve bir dinîenme ve vakit geçirme yeri değil, bir dedikodu yatağı idi... îfadelerin aütup verildigi bir çeşit mahkeme. Ç^buk çabuk geçti, uaklastı. Şekeri az bir! u y bir! kavfenin fayetle as olsnn... Emin Efendi tbrahimin Ifthvesinin 5nünden geçerken daima ürperit, yıkılacak gibi •. lnr. Bnrası kahve değil mshkemedir «anki: ka.: sabanm insanlan İçin bükürffler verilir bnrdaı iyiler kötiiler,bnrda bellt olnr. Verilen hükümlerin de temyizi Imkansizdır, Şimdl keodiıin. den bahse başlamışlardır bile. Bakırcı Mahir, Kızılcalı Kör Aliye kendisinl gBstererek bir seyler anlatıjşor: • . ', .".',, eek Um Şauhayvamn haline bak Ali, acmdan 5renerdevse... Ne yapar paraları bu adam afcermiyo... • .••..• Paran «!s,'b»ks* terhhi JMâbJr em«lt • ' Var lan parası var! Emme gine de acından Slecek. Khni var ki alçafın b[ anası bl kendi... • • j',; r Zahar pankaya koyfiyordnr... ' ^'. M Pankaya fifân koymaı o. her hal bl yert " gömöyodnr... " • • . . • Emin etendi kasabaya geldi «eleli dlllerin. den kurtnlamamıstı. Yalnı» kendisi için ml böyle düsünüyorlardı. Hayır oniara göre meımurnn aldığı para tükenmezdi. Hele kendisi •jtibi k^hveye cıktnayan. Içki içmeyen, sajfa so. la kahve çay ikram etmeyen adamın, «prası mı tükenirdi? »i ,/\ f f » . '*"• Kasabayı bir dere ikiye bölflybrdu; evt derenin öbür tarafındaydı. Evler, hükümeJ kona^ ğı, şube binası, jandarma ka/akoln bir kaç bina • dışında hepsi de kerpiçten yapılmısti Çofnnnn fterinde Hdremit çatı yerine toprak dam var* , dı. Neyse ki pencerelere camı Sdet edlnmiş. lerdl. Gene de, kınlan camın yerine yenisini almak bir lüks sayılıyordu. Kırılan yeri kâjıtl» •ıvamak "daha totnmlnca Idl. Dere boyunca kavak agaclan, |>ahçeler nzanıyordu. Yaı gtllnce yerliler bahçclerdekl knlübelerine çekilirlerdi. Pekmezi vetinde vapabilnaeh. dntı yerinde karutabilmek. svvalan elmalan çaldırmamak için bn lâzımdı. Zengince olanlann bahçelfrinde kulübeninai'erini büyükçe bahçe evleri allyordn. " *" ' Y %,"*"'' , ' Dİ$İ BOND BfZB USılIİ BU Gökçeviranlı Deli Mahmnt Aganın oğla bir mavzer sltnış gdrmelisin... Bırak deyynsn be Veli Aga! Gene boktan bi işi vardır. Avrat mı kacıracak dersin? Avrat kaçırmak erkek işi Ağam, erkek işi... Teres gine birini arkadan vnracaktır. O gadar mapusânrde yattı, gayri nslaff. mıştır... BSlelerinl mezar temlzler enuni;'tevek. keli dememifler hoy canın altındadır deyi... Kahvecinin çırağı, konüşnlanlann^hepsine knlak misafirıdir. öyle ya bilmek gerekir or. talıkta neler döndüğünü. Arada bir onlann dedlkodnlarını bölmek Mer gibi: + *# t > • (Arkan var» B Zamane Cocuâu . Yazan: BIU NAUCHTOH rrffcrttlr,» diye cevao verdlm. «Hatta kız arkadaşlamı bile dostlanyla oaylaşır.» , , Kızdan vana şöyle Dir Daistım, so«ra da pencereden dışan.'karanlıkta nalatlan gevşeyjğinl gözucuyla seçebildiğim Lotfy'den vana Dlr bakıs fırlattım. «Belkl Den fazla tltizlm.ama bu çeşit oyunıardan zefe aimarn,,» diye ekletfım «Blzim çocuklardan bm söylüyor, Lofty tnsana icendı Kansını blIe buyur edlyormuş, Eskimolar gibi Bana göre de&i) böyle seyler. Bir kere herifln Knnsi da kendisi gibi <ri ,kıyım sonra.J Kızcağız. «EvU aldugunu bllmiyordum ben^onun.» diye autıidandı. < «En azından bir kann var.> dlye cevap verdim. «Böyle uzün yol giden kamyon soförlen her zaman dışardadırlaı Gittikleri yerlerdekl pacsiyoncu fcadınlarla veya bu" kadınîann kızlanyla da yasamak adetleridir. Gerçi,bir bakıma h" • Ama bana göre hayat defti; b u . «Ha, ne diyordumî öyle ya, bazı adamlar ne tuhaf oiuyor, değll ml? Bir pUl... vanl kia bir başkasıyls oaylasmak benim aklımın , kOşesindes bile geçmezi Nereye eidiyorsuc seo AnnieT» . * , • Londra'ya. Amtf, adımı ner> den 'bfldln?» ; *\. ' cLofty söyiUvordu. Londr»'nın ne tarafına çidiyorsunT» V~ VULÜ tewıt, siZI TİFFANY JONES GARTH Diğer müessese sandıklan lse bu iki dev kuruluştan daha büyük avantajlar sağlamaktadır. t Ylrmiyi geçen sosyal güvenlijf kuruhjşu ve yirmi çeşit uygulama bir çok yanlış sonuçlar doğurmaktadırt örnek verecek olursak yirmi iki sene T.C. Emekli Sandığva aidat ödiyen iştirakçiler son üç yıl sigortalı bir işe geçmekte veya açıktan prim ödeyerek 4950. TL azaml ücret üzerinden emekli olma hakkını kazanmaktadır. Meri kanunlarımıza aykın düşmiyen daha dogru bir cieyişle huku ka ve usullere uygun bu hesaplı emeklilik de zannedildiği sadar az değildir. Bu tatbikat lse önümüzdeld yülarda gittikçe genişleyecek ve S.S. Kurumunu güg durumlara sokacaktır. Vatandaşın kendi İçin en elverişli sartlan araması hakkıdır, bu şekilde hareket ettiği için onu kınamak doğru ohTuyacaktır. Bu durum karşi9mda sosyal güvenlils kuruluşlannı biribtrine paralel doğrultuya geMrmek gerektiği açıkça gteülmektedlr. SJ5. Kurumu İçin statik bir yapı önerilecekse bunu, Türklye' de tek sosyal güvenlik kuruluşunda çözümlemek cn dogru hareket olmalıdır. Türkiyedeki bütün sosyal güvenlik kuruluşlan yeni baştan ve birleştlrilmiş bir şekilde organize edilmelidir. Bu durumda devlet teşekkülü haline getirilecek kuruluşun iflâsı diye bir mesele kalmamış olacaktır. O Safkk Hizmetlertntn Sigorta Hizmetlerinden Aynlması. Anayafeamız devletin , oiitün fertlerin sağbgını korumaü gö Çevirenr NtHAl. YEĞINOBAU «BeJırü mı vere aegıı Kaiacak bir yer, sonra' da. piı iş bulmak (stivomm.* «Ne vaparsan vap ama şu sırf Kadınların Saldıgı qinsten otenere raâbei etme.» diye öğüt »erdira «Oraya tuhal oir takım kadınlar dadanıyot anlarsın vaı Ayagını ienk altnan eerek. Nası) biı I» Istiyorsun?» «Bılmem td! Simdlye kadar sadece Dostavla siparis alao bir tirmanın Dakfit kısmında calıstım.» • , « «Beitn sana ou aususte otr vardımım dokunabilir Londra' dak3 sekerlemp (ahrikaıarından blrtnln rorment arkackaşınn olur Hem iyi nara Sazanırsm, hem de cebtnden hiç sekeı eksik olmaz.» Annıe, «Ah oe tyi!» dedl. «Lorıdra'da görüşebiliT tniviz?» a «lsterseD senJ Loodra'va ben Rötüreyim Arnbsro dısards duruyor Daimler flero öe lüks cfnsinden Sucuğumı bitiı de &• deUnı.» . * * . •" ' «An» Deni ouraya eetıren V> Kadass haber vermeTD Berek.»' . «Kanştırma >ytılı o tw,» dedlra «Herlf bizl fepelemefte fllân Kalkar Sagi solu belH olmaz o hazretln Bana bak su kapı var va arka tarals çıkar. E1I1 sltmıs adım ötede bir telefon kulübesi «öreceksto. Git, ben) orads bekle.» (Arkasi vari Sankl haberim yokmuş g Ama piliç kısmına yanaşmak için ilk başta gayet beyUk lâf etmenin çok iyi bir usul oldugunu 4enemlşimdir Gerçl bu sefer ^amanını iyi seoememiş» tlm zira kızcağızın ağa sucuk dolu olduğu için ancak basını eğerek cevap verebildi. Ama ge ne de böyle lâf ettiğimi duyunc& b«Dim saf, kendi halinde bir lnsan olduğumu düşünmUştür. Bu yolla imfiiTiın güveninl kazanuı ve parlak lâflan sonraya * saklayınl Bir talkftan da plâk listeslnl gözden geçlrip iuruyorduny Pilicin bu cinsi cocuk gibıdir, üstüne varmağa gelmez. kaçarlar. Bırakacaksro onlar sana gelsln! Ben de cızdan yana dönmeden Lofty'yı methederek göklere çıtcarmağa başladım. «Altın gibi ^ocuktur bizim Lofty, neme gerek. Tam arkadaş. Şoför olarak da tnsan gözü kapalı güvenebilir ona. Şansınız varfltış ki öyle birine çattınız.» •Evet, çok tyi birist olduğu beUij ıtyi ama ne tyi k&lpUâlr ya! Arkadaşlan I0n canını teda ederi Elinde son bir tek sigarası kalmış olsa onu bile paylaşır.»* K12 .Evet eömert »olduğu da belli,» ftedi Ve RÖzlerlnin tçln de tatü bir eülümseyış belirdl. «Kusur denecek kadar cö