Katalog

8A¥FAARTI sCüMHURlTET H. Caner FİDANER 16 Nisan 1972 Haftadan Adnan TAHİR 40 YIL ÖNCE Cumhuriyet bir lndınm yapılacaguu söylemiştır. Yaptığımız inceleme sonunda bu tndirimın ancak yüzde on bes kadar olabileceğı öğrenilmlştir. TESADÜF DINA «Pesmelba» dedikleri bir tath var. îştahı yerll yertnde, midesirıe de düşkün kimseler kaç defa yemıştır kımbilir. Uluslararası bir tath bu. Her ulkedeki dogru dürust lokallerin tümunde bulabihrsinız. «Başımızda çözümlenmesl gereken bnnea mesele sıra beklerken, böylesine hafif bir konuya degiıunenin tam zamanı Allah için. » rtemeyin lutfen. Çünkü, ibret verici olaylar kapsarr.ına giren bir konu «Pesmelba». Fransızcada «PSche» seftali anlamına geliyor. «Melba» da yakın geçrnişin ünlü şantözü. Bir gece, saygıdeğer «Melba» geç vakit Londra'daki «Savoy» Oteline gitmiş. Yakınlan ile yemek yemis. Kendısi şohretîi bir yıldız. Yakınlan da muteber kişiler. Bütün personel. masanın etrafmda pervane. Yemeğin bitiminde «Dessert?..» diye sormuş metrdotel. «Melba» mızmızlanmış bıraz: «Hep aynı seyler... Asçıbaşıya sövleyin lutfen .. Değisik bir tatlı yollasın bize » O dönemde, «Savoy» un aşçıbaşısı E'coffier. Bızım Necip Usta gıbi meslegınin virtüozu bir adam. Elini sakağına dayamış: «Misis Melba. deüsik bir sey istiyor demek?..» Vakit geç . Malzeme tukenmiş . Şurada, burada ihtiyaç fazlası kırıntılar var .. Bir çesit artık . îse yaramaz gerekçesiyle kaldınp atacaklar paydostan sonra. Birkaç tane kendi suyunda pismiş şeftaJı... Kabın dıbinde kalmış biraz vanilyah dondurrna . Biriki kepçelik krema... Bir kâsecik de jelâtine çilek. Asçıbaşı bir dakika tfuşünmuş, iki dakika taşınmış, muavinin* seslenmis: «Şnnlardan blrer parca al .. Kücük tabaklara levkli bir sekilde yerlestir. . Misis Melba'nın masasına gönder.» Adına «Pesmelba» dedikleri tatlının hikâyesi bundan ibaret. Tesadüfun. gırtiak edebivatına kazandırdığı nefıs bir bulus ve unutulmazlar listesine soktuğu bir isim: «Escoffier». 16 Nisan 1933 tarihli A iloç fiyolları ARMAKOLOGLAR Bırliğl Başkanı Ali Bıza Bey, fazla meşguüyetlnl ılen sürerek gorevindenistifa etmiştır. tkinci Başkan Mustafa Nail Bey ise ecza fiystlannda geniş ölçüde F 1878 DE kurulan Musevt (Aheralâ) Cemiyetinde dün bir ransamere yapıbnıs ve duvarlara (Vatandas! Türkçe konus) lerhaları asümıştır. Öğrendiğimizp göre yakmda Tttrkçe öğretihnesi içİD bir de kurs açılacaktır. OİPLOMASIZ mimarlann Iş yapaouyacaklan hakkmda çıkanlaa kanun nzerine imtihan olmak için Gfizel Sanatlar Akademisine yüz mimar mnracaat etmis, bnnlardan ancak 9 u başan safelıjabilmiştir. ALMANYA'DA Mnseviler aleyhine açılan kampanyaya istirak eden Lebli doktorlar, hastalanna AU man ilâçlannı knllanmaya karar vermislerdir. Şadi CANPOLAT *** ADER diyor, te«adüf diyor. günlük yasantımızın iyi ya d"a kotü ayrıntılarına boyun bükerekten katlanıyoruz. Vaktivle bır Masiüon çıkmış: «Tesadüflerin düzenlediği birtakım diizensizlikleri düzene sokraa çabaları bosuna zahmettir...» demis. •tster tıimet olsnn, ister felâket .. Kaderin bize altmıs yılda verdiklerini, ölüm altmıs saniyede ahp götürecek nasıl olsa. .» Toplumsal gelişimi. varılan kararları, alınan sonuçları aynı yörüngeye oturtan Voltaire de tesadüfleri, beşerüstil bir güç şeklîndte yorumlamıs, teslim bayrağım çekmiş. Vodvilleri ve operetleri ile meşhur çatdaş yazarlardan Willemetz ne demiş: «Rnlette, bilyayı onvedi rakamı yrrine yirmidoknzda dnrdaran giz11 knvvetin adı tesadfiftür.. » demis. Bir adarr.ı Harput'tan ahp Amerika'va gdturdukten sonra orada milyoner yapan; Arraand Duval'i, Kamelvalı Kachn'a aıt köskün tam karşısındaki pansiyona surükleyen; bir Ingiliz leydisinin elindeki elmayı Nevrton1 un kafasına düşüren: tayfalarca verilen liltimatom süresi vtam dolmak uzereyken Kristof Kolomb'un karaveli çevresinde kırlangıçları uçuran hep bu tesadüf. K insanlar ve hayvaniar YAZAN ÇİZEN I A Z 1 S I Z Dr. İhsan Ünlüer ÜYtK ISKENDER't tanırsnız; Unlü Makedonya Kıralı. Dalkavuklan onu, Tannlar Tannsı ZEUS'un oğlu olduguna mandırmışlardı. Bir gün Iskender yaralanıp da yarasından kan aktığinı görünce bir savaş esnasında, dalkavukları na, «Buna ne dıyeccksiniz baka Inn?» demiş, «Kıpkırmızı baya pı insan kanı değil mi bu akan kan? Haniya ben Tann ofluy dum? Halbuki Homeros'un destanlanndaki Tanrılann yarasından akan kana biç de benzemiyor bu benden akan kan.» ESADÜF, gökyüzüne merdiven dayayarak bize güneşi getiren Edıson'un elinde sonmeyen bir ısık: MarcOni'nin elinde bitraeyen bir ses; Pasteur'ün ehnde olume meydan okuyan bir a q ; Escoffier'nin elinde de nefıs bir tatlı olmuş. Sonra be. yaz kopuklıi mor rfalgalar gibi avlar ayları, yıllar da yılları kovalamış .. Tesadüfün yolu. günün birinde îstanbul'a düşmüs. Fakat hep tatlı, hep lezzetli. hep basarılı. hep faydalı sevler olmaktan hevesını aldığı için bıkkın ve be?gin bir haü varrmş tesadufün . Bu defa da ter= orantılı bır eŞilime kaptırmış kendîni . Kalkmış, Istanbul'a Belediye Başkanı olrauş. Ne vapacak. sınız katlanraaktan gayrı? Bu da böyle bir tesadüf işte. T T A Z I S I Z B Y A Z I S I Z SOLDAN SAĞA: 1 Elçüiği ve Sefaretnameleri ile ünlü 28 Çelebi Mehır.et Efendi'nin oğlu olup babasıyla gıttigi Fransa'nın yeniliklenni görmüş, kültürünü artırmış, Istanbul'a döndüğünde tanıştıgı îbrahım Miıteiernka üe ilk matbaayı açmış, yenileşmeye emeği geçmiş, sonralan ayruarak elçiliklerde bulunmuş bir btiyüğıinüz. 2 Hz. Ali'nin öldürülmesiyle lktidara geçip, Abbasllerin tanh saylasmdan sildıği müddete kadar 90 yıl hüküm sürmüş bir İslâm hanedanı Tıbet okıizü Vilâyet Lâhza. 3 TERSt Kimyada radonun simgesi 1827'de Mora yanmadasında bir koyda, Yunan thtilâlini bastırdıktan sonra yatan Türk donanmasına hiçbir sebep ve sayaş yokken aniden saldınp gemilerimizi topa tutan ve bunu yapan tngiliz, Rus, Fransız donanmasına dünyaca yuha çekilen savaşın, koyun, yerin adı TERSİ Napoleon'nn sürgtin edildiği ada. 4 ö n adı Paul olup gemiciliğinde dinlediği Tahiti adaları son melcei olmuş ve oraya varmadan önce empresyonistler arasmda ve dışındakl sembolık çalışmalarında çılgmca renkleri sevmiş Van Gogh'la bır arada çalıçraış Fran?ız ressamı Hacimde anormal irilikte mânâsma. 5 TERSÎ kimyada helyumun simgesi Bir ağaçtan elde edilen güzel kokulu bir reçine Tarihte Yunanistan'ın güneyinde Pelopones yanmadannda yaşamıs, disiplir.l, askerliği, sert kanunlan ile bir şehir devleti. 6 TERSÎ uluslararası trafikte Hollanda işareti Çırpmma, kasılma, bağırma katılma, halleriyle beliren ruh şaşkınlığı şeklinde bir sinir bozukluğu, erkeklerde de rastlanan bir rahatsızhk TERSÎ şehirde mıntaka. 7 TERSt kimyada kobaltın simgesi Belçika'da bir nehir limanı sehir ö n adı Arthur olan sembolist bir Fransız şairi. 8 Timur'un torunlarmdan olup astronomi matematik alanındaki çahşmalan ve eserlerivle bir Türk bilginl ve hükümdan Bey TERSİ bir sayı TERSl titizlilik TERSt bankava hesap açan para yatıran mârıâsına. 9 Eskrimde bir karşılaşma sekli Değerli taslardan Bir aiansın Tumuzu lf) Almanya'da sehir TER. SÎ Almanya'da bir kömür, demir, endüstn bölgesl P o lonya'da şehir Hekim rumuzu. 11 ötedenberi riayet edi I A Z 1 S I Z Ozan HERMODOROS, Anügonus'u öven şürlerinde ona «Güneşin Oğlu» diyormuş, Anttgonos ise, «Oturağnnı döken «dam benim gnneşin oğlu olmadığunı pek iyi biliyor» ciemiş. însaıı her yerde insanaır amma yine şu insanoğlu dcğil midir ki karşılarındaki insanın önünde küçulmek için daima o TIU yüceltıyor da yücelüyor. Köle ve köpek ruhlular insandan yarsırlanmak için onu tannlaştınvorlar. tltifatlannda da hep, «Ben kulunuz, ben köleniz kaynanam cariyeniz» lâflarını kullanıyorlar. Kargayla tilki htkâyesini bilıyorsunuz. Tilki başını kaldınp agzında etiyle ağaç daJmda tünemiş olan kargaya seslenmlş: «Ey koca karga sen kuşlann en yavuzn en yamanısın. Bir de Gabler Brandt. Yaban ördeklerı, Peer Gynt, Nora...» gıbi dev piyeslerin yaratıcısı Norveçli yazar (Hennk) Tropu kal denizlerde esen bir yel. 7 Eskiden Orta Oyununda kadın roliine çıkan erkek 18. asırda yaşamıs çizgideki ve renklerdeki sertliği, saray ressamlığı, portrelerı, aşkları, Alba düşesi. Çıplak maya gıbi tabloları ile büyük İppanyol ressamı (Francesco) On gunlük Madrit gezisinden sonralan Goya'nın etkisiyle Hamlet oynayan aktör. Fifre çalan çocuk, Imparator Maximilen'in kurşuna dizilısi, Balkon gibi tablolar yapmıs empresyonist Fransız ressamı (Edouard)». 8 Fasıla Akciğer Bir kıta TERSİ Asya'da bir nehir. 9 TERSİ sikâr Beyaz TERSİ Tokat'ta ilçe. 10 Kendine göre idari istiklâli olan büyük vilâyet TERSlinsanlarca oturulan Ayak (Eski dil). 11 Bir hastalık Habeşistan'ın Kızıldeniz sahihndeki eyaleti Hıyara benzer sırtı daha pürtüklü bir sebze. 12 TERSİ atese dayanıklı ,şeffaf bir mineral TERSİ ok (Eski dil) Nevşehir'de ilçe. 13 15. asırda yasamıs, Azeri lehçesiyle eserler vermiş, Hurufilik mezhebini nesretmesi ' üzerine idam edilmiş, âsıkça, dervisçe coskun si•.rleri Farsça. Türkçe divanı ile mutasavvıf bir sair Garez, h'.nç ' Kraterd'en çıkar 14 Kimya'da titan TERSÎ kimvada plâtin, ltalya'da nehir Bir eazeteve para ile müşteri olmak. l i TERSİ Avrupa'da bir dağ silsilesi 17. asırda vasamıs olan şair Yahva Nevi'nin oğlu ve kadılık müderri«lik görevleri vanında Sakinamesi. şair alimler e«eri ile bir sair «Silvana. Ebu Hasan, Oberon. Euranthe . gihi operalan ile romantik bir Alman hestecisi (Carl Marie). 16 A.B.D. doğusunda mercan adacıklardan mevdana gelmi? bir adalar topluluSu Afrika'cfa veni bir ülke 17 Kariınlann omuz örtüsü TERSİ «Tarascotılu Tartarin. Sapho. Jaek» eibi romsnların va?an Transız (Alnhon^ei TER *i hapi«hane (ArçodaV 18 Bizans surlarının Avvsnoara» 'arafindaki ünlü zindanları Kimyada radvum Afrika'da vetisen ve ceviz eibi mevvan icindeki tatıelı»Tİ kahveden daha etklli bir bitki. Bnlmacanın çSztimfi 5. Sayfamızdadır BULMA I 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 12 13 14 15 16 17 18 1 gfizel sesin olsaydı sana orman padişahı derdim.» Nedense övülen her İnsan gibi karga da şişınlvermiş, «Hah hah hah .. Demek ki şu tilki benim sesirni şimdiye kadar hiç dinlememiş olsa gerek. Kuşlann en yavuzu oldu mu bir mahluk elbette ki sesi de yavuzdurj. Boylece «GAAAK» diye ötmeye başlayınca da eti agzından düşürüp tilkije kaptırıvermiş karga. Tilki de bunun üzerine yapıştırmış cevabı: «Sen yavuzsnn sesin de yavuz ama, sayin karga orman padişahı olraan için aklm tat» BACX)N diyor ki: «Size kölelik edenlerin, size kuyruk olanlann pahalıya malolanlanndan sakinın. Çünkü kuynığu uzatayım derken kanatlannızı bsaltmış olursunuz.» Bakm Hamlete: Şu bulutu görüyor musan Polonius. Bir deveye benziyor değil mi? Doğru vallahi tıpta bir deve. Bense bir fareye benzetiyor dum. Evet sırtı tam bir fare sırtı monsenyör. Balina sırtı mı yoksa? Tamam ta kendisi. Balina sırtı monsenyör. Polonyüs'lerle dolu dünyamB. Karakterleri gökyuzündekı bulutlar gibi değişgen. Şahsiyetleri rnühür mumu gibi şekılsız. T A Z 1 S 1Z • HAYVANLARDAN DA AŞAĞI OLTAÎRE'E sorarsanız insanlardaki bu kb'lelik, bu kuyrulsluk nedendir, biliyor musunuz? tnsanoğlunun atal denilen ışığa kavuşmuş olmasında. Yoksa bir köpek diğer bir köpefe, bir at diğer bır ata ne kölelik ne de kulluk eder. Hiç bir hayvan kendi benz'.'rinin altında değildir. Bir at soydaşı olan diğer bır ata üiçiıir zaman şöyle diyemez: «Heey sen beygir oğju beygir, gel yeleleri mi tara. Sen atoğlu at, gel de beni kasağıla. Sen koş şu ka • tırla eşşeklere emirlerimi Uet. Sen de gözdelerime ihsan ettiğim yemleri ve Vayt Hors viskisini hazırla. Bütün kısraklar >al nız benim zevkim içindir. Diğer atlar derhal iğdiş edilsin. llerkes benden korksun. Bana baş eğsin. tçlerinden biri huznrsuzluk ederse, kişneyecek olursa derhal tekmeler altında inletil • sin. Anlaşıldı mı?» GÜNÜN KİTAPLARI YURT D1ŞINDA DA B Ü î t l K ÜN ÎAPAN OSMA.N TÜR&AY V ELİF KİTABEVİ KİTAP YILI YARIŞMALARI ELİF KİTABEVİ, KÎTAP YlLl'NDA HERKESİ Ş d R VE ÖZDEIİŞ YARIŞMAS1NA KAT1LMAYA ÇAÖ1RIR. Şıırier; kitap, kitaplık ve okuma konularından birinde olabılır. özdeyişler yalmz kitap konusunda olacaktır Şiirlet ıstenilen uzunlukta olabilir, özdeyişler dört cümleyı geçmemelıdir. Yanşmalara katılma süresi 25 Hatıran'da sona ereceJctır. Birincilere 3Ü0, ikincilere 200, üçüncülere 100, dördüncülere 50'şer liralık kitap verilecektır tlk vedi dereceye giren sür ve özdeyişler yaymlanacaktır. 4 Isteyenlere ayrıntılı yazımız göndenllr. ADRES: Yarısma Bürosu, Elif Kitabevi, Beyazıt • tstanbal Beethoven'de Aydınlığa Uyanmak F U t ı : 5 Lira Kitapçılarda bulamazsanız posta pulu göndererek bizden isteyinlz. lEDtTEPB XAX1NLARJ P. K. 77 ÎSTANBUL legelmış şeyler mânâsma 12. asırcfa yaşamış ve Türkistandakı doğum yeri olan kasabanın adını lâkap almış, inancuu s a . de dille ve hece vezni ile yaymış, Türk ve müslüman ülkelere manevi etkisi olmuş Orta Asya'nm büyük mutasavvıfı (Ahmet) TERSİ bir hayvan sesi. 12 Fatih'in şiirlerindeki mahlası Aruzda vezne uy sun diye heceyı uzun okumamak Vücut çıkıntıları ve solunum yeterliği ile bir süre karada kalabilen ve surtinen hareket eden bir balık. 13 TERSİ bir acı nidası Küçük tekne, bal teknesi Köklü inanç Tarihi Artukoğulları Türk hanecTanımn başkanı ve Büyük Selçuk împaratorluğu. nun Haçlılara aman vermeyen başkomutanı Gazi bir Bey. 14 îsaac ön adı ve lspanyol halk melodilerinden yararlanarak meydana getirdiğı eserleriyle bir tspanyol bestecisi A.B.D. lerinde madenleriyle zengin bir eyalet. 15 «lspanyol rapsodiFİ, Bolero. Şehrazat, Habanera. Hatıralar...» gibi eserleriyle bir Fransız bestecisi TERSİ kimyada berilyum G. Kore" de bir ;ehir Volkan'm ön tarafı. 16 G. Afrika Birliği'nde yaçıyan, Kap eyaletindeki en eski zencl kavim Btr ç e . î i ispatlamava yarar nesne. YIJKARDA.N AŞAGlYA: 1 Korsanlıklardan uzun deniz seferlerind'en yetişmiş, son. radan Istanbul'da girdiği tersanede zekası ve cesaretiyle, yabancı dil bügisi ile yükselmiş, Navarin'deki bozgunria da bulunmuş geıie de iki gemi kurtarmış, bir ara Istanbul'da kabadayıları sindirmiş, çeşitli yerlerdeki lsyanlan bastırmış sertliği, cesareti ile tamnmış Kaptanı derya, Tophane müsiri ve Valilikleriyle bir büyüğümüz Paşa. 2 19. asırda yaşamıs bir saz şairimiz Kimyad'a bakır Bulgar parası Vaha'nın ortası. 3 TERSİ bir organımız Fransa ile Isviçre arasındaki göl (Cenevre gölü) TERSİ coğrafi şekillerden. 4 Hane îlm! esaslarla tahminler yapan ünlü bir istatistik enstltüsünün ve onun kurucusunun adı (George) tstidatı ile kövden sehire gelip Paris'te yetişmiş ve empresyonist ekolden (Tahıl ek»n adam, Aşı yapan adam ..) gibi tablolan ile bir Fransız ressamı (Jean Françols). 5 Yol döşemeciliginde geçen tabiî. kara, yapışkan, yanıeı bır madde TERSİ azotlu gıdalan n yandıktan sonra idrarla atılan kısımları BUyük kızkardes. 6 VllSyet «Hedda HAFIA R. Merle'ın GONCOÜRT ODÜLÜ Kazanan romanı... Yeru çıktı... 15 lira. HABORA KlTABEVt P. K. 6 Beyazıt tst. İşte hayvanlarda bızden üstün olan şey: ÖZGÜRLÜKLERI Bır horozdan dayak yiyen horoz gıder başka bir kümeste kendınl avutur. Kendinden daha kuvvetli bir boğa ; tarafından boynuzlanan bir boğa gider başka bıı çayırda kendine bir metres arar. Ama insanlar için öyle roi j'B. Bir Vezir, tutar uşağını, bir Padişah tutar Vezirini Patagonyaya sürer. Kölelik de lnsanlara mahsus. üstünlülç de... Krallar tarih boyunca kendisinı eğlendiren pal • yaçolar, kendilerini öven dalkavuklar tutmuşlardı. İnsan tabiatındaki sadomazoşîstik ve de kul köle olma depandan 'bağımlı) olma özelüğinin garlp ve aşağıhk bir tecellisidir bu. însanlar bUyük fikirlerin kölesi olacaklanna büyük sandıklan msanlann kölesi nlmuslardır Köpeklik, kölelik, riyakârlık, evet yalnız ve yalnız ınsanlara mahsustur. Bir de birblrimize ktlfUr etmek tçin zavalh eşeklerin adını kullanıyoruz. Evlilere ve Evleneceklere DOÇ. DH. • CiNSiYET ÜMİD KIRDAR'.n MESELELERi GEBELİGİN ÖNLEKMESİ OAGlTlM:.BAlt!? KİTABININ YENİ BASKISI BÜTÜN KİTAPCU.AROA BASKAM YAYINLARI Ideal fcitaplık sertnlo 21. kitabı nlarak Thomas FaU ASLANLAR ŞİRKETİ Plâstib koruyucu içinde 20 lira KATIR BALLİSİni yayıaladı. Her ay biı Utap. Her kitap Ifi TL. GeneJ dagıtım: BATE9 Habora Kitabevi F.K. t, Seyant tstanbnJ