Katalog

SATFA DÖRT =CUMHÜRİYET: 6 Mart 1972 Bugiinkii dünya ortamında Çok zallm ve gaddar olmasır.a rağmen 1796 da ölen sair ve ressam İmparator Klen Long, yerlı kabllelere ezlyet ederek, onlann nehlr ve kollannın seddelerlnl ve toprak bencüerin: yıkmalanna İmkân venniyordu Bu suretle 18 ıncı yüzyılda sulama işleri nısbeten yolunda gi dıyordu. O tarihte, mısır ekmege başladılar, tarım alarüan geniştı, pırınçten yılda bırkaç defa urun ahnır oldu. Sebzecüık rağbet gordü. Boylece Çln tanhı ve üretimı 17 ve 18 inci yuzyülarda nüfusun artısını bır ıdrak lçinde takip edebüdi. Fakat 19 uncu yüzyılda işler d e ğışti. Yabancılann istılftsı, emperyalist savaşlar yüzünden şehirlerdeki sedler, su bendleri tamir görmez oldu. Onları tamır etmekle gorevli mandannler, paralan ceplerlne indirmeyt tercih ettıler. Suçlu olunca da kendılerini somürgecmin hiz metıne ve hlmayesıne vererek nUfuzlannı yürütmeğe çalıştı lar. Böylece Çin, yan sömürge olraamn karaktenni kazanmağa başladı. Nüfusun çok artma gı yüzünden, kudret ve toprak sahipleri ile tefecllerin mlktan oran bakimınrtan çok azahyordu Yazan: Cihad BABAH Çin'in toprak reformu denemesi ama, onlar gerek devlet ldare8i ve gerek mahalll idarelere sokularak ıstedıklennı yaptırabıbyorlardı. O tarihlerde, yard (1870 80) lerde bır pınnç tarlasuıın kırası ' J 40 tan °o 60 a çıkmıştı. Yanı, tarlanın sahıbı mahsıüun yuzde altnuşını alırdı. Faız yuzde 20 den yuzde 40 a vuzde 60 ve kadar yükselmlşti. Koylü 1932 lerde «eldp bıçmekte artık hıç is kalmadı'» dıyordu, çok karamsardı ama japacak başka şey bilmedığınden yıne bu s e rüvene devam edıyordu. Durura boyle ıken bıle Çın koylusu pek ısyan duygusuna suruklenmedı, fakat vakta kı 19 uncu asırda yabancılar, b » > yuk sermayelerle gelerek, Çinın belırlı merkezlerınde kapıtalıst sistemı ve onunla beraber tefecılığı ışletmeğe başladılar, Çınlımn yuzu kasıldı, sınırlen bozuldu ve ümıdı kınldığı ıçın emperyalıste karşı âsı oldu Işte tam bu sırada ışın lçlne Komünıst Partısı gırdı. Çın koylusundeM isyan duygusunu eyleme geçırmek Uzere işe başladı. Bu noktada komünlst 11derlenn etkllerlnı, onlann beraber çalıştığı kımselenn faalıjetlennı ktiçümsememek lâzımdır. Meselâ bugün Hındistanda nufus daha yoğun, halk daha muztarıp olduğu halde, bu yüzyıhn başında Çinde sürdürülmuş komunıst çalışmalar, Hm dıstanda hâlâ yoktur ve görunüşe göre hrıstiyan, bir proleter diktatöryasmdan bir kollektıvıst sıstemden hâlâ çok uzaklardadır Geleneksel marksızm, endüstrıyel proleterya temelı uzerina kurulmuştur. Eğer Lenın olmasaydı, ve cephede bitip tukenmes ıztıraplardan dolayı as kerlikten ve savastan bıkmış olan köylüler, ayaklanmasaydılar, 1917 Sovyet ıhtıllı olabılır 9 mıydı Çok şuphehdır. Çmde ve Çinden vayılarak dünyau dolaşaa bugunun propagandasına gore Lenin'in endüstrıyel proleterler üzenne oturttuğu 1917 ıhtilalinl, Mao köylü temeU üzerine oturtmanın mudzesını gostermiştır. Kızıl Çin'deki ilgiiilere göre tarım konusunda köylüye yeterince bilgi verilmezse refonnıın | anlamı kalmaz, üreticinln de sosyalist düzende, üretimi arttırma yolundaki iradesi veya vicdamndaki istek her zaınan aynı olmaz. ve koylulerl bılınçlendınp ayak landıracak Uderlerı vetışti recefc olan okulda 1922 den 1925 yılına kadar bizmet gor • muşlerd^r. Bu okul şlmdl Çın komünlzmlnın pagodu olarak halka \e yabancı zıyaretçılere gosterilmektedır Mao, koylü Çın marşını bu okulda köylülere soyletmış: memlekete yay mıştır. Bıze bu muzeyl gezdıren genç kız Durun, dedl. Sıze şımdi flıtılftl şartamızı okuvayıın ve başladı okumağa . Bırkaç s a niye sonra, bana hayretle ve gözleri açılarak baktı ki, bız zıjaretçı Turklerln bir çoklan da onunla bırlıkte kımımız fransızca, Mmımis yalnız melodiyi tekrarîaya tekrarla\a o şar kıyt sovlüyoruz. Fransızca bilenler ilk okuma çağlannda (Frere Jaque, frâre Jaque dornez \ous> şarkısını muhakkak oğrenmışlerdir. Rahmeth Se lim S ı m Tarean (Dağ Başını Duman Almış> 1 nasıl ısveççeden alıp »urkçeye mal etmış ıse Mao da bu Fransız Ço cuk şarkısmı kendl ihtılalınin şarkısı vaprnıslır' Rehber genç kız, bunun bovle olduğunu bilmediği içın bız kendısıne ka*ılınca fevkalâde sevindl. Ve her halde kendi kerdıne «Çin ihtılaline gönül vermiş TUrklerle karşılaştım'» dedı Bu muzede. her şeyı, Maonun japtığı sojlenır ve gosterılır Fakat, o tarıhte, Japon sos vahzmmı Çın'e nakleden Peng Paı var. O arük goklerde bıle oturmuyor Efer Çan Kay Sek ın haınlığınl belirtrnekten vazgeçecek olsalar Çın mılletınır. ujandırıcı babası SunYatSen'den de hıç bahsetmıjecekler. Ne var kı ÇanKay Şek'in haınhğını dev ayna1;! lle göstereb.lmek ıçın SunYat Sen'ı sanneaen sılmemek gerekıyor. Cunku SunYat Sen Çan Kay Şek'le beraber ışe başlamış, sonra Çan Kay Şek onun işlerıne savgı gostermeraış ve Sun Yat Sen e, Mao vardım etmıştır Mao 1927de Japonya'ja karşı Çuılılerı, mılliyetçilik duygulan ıle ayaklandırırken, o r taya bir de toprak reformu çıkardı Bu kanuna gore topraklar rşıt parçalar halınde halka dagıtılacaktı Fakat, bu kar.un buyuk tepkıler yaratınca, Mao, Japonlara karşı sa\aşacak ınsanların topraklannı muhafaza edeceklennı vaadettl. Tıpkı 1969 seçımlermde bızde orman affınm ıstenmesı ve köyIu\e Zıraat Bankasının kredılermin açılacağının vaadedılmesı gıbı Bu ıkı noktada sağ ve sol nasıl bırleştı ıse, Çmde de Japonyaya karşı ayak lanmakta Mao muhafazakar ve mıllıyetçı Çmlılenn duygulannı kendı maksadına doğru yoreltebıloordu Mılli Bayram gunlerinden bırınde Pekin'deki üni\ersite bğrencısi jençlerın rejıme sadakat g«steriıi vıptıkları sırada çekilraiş fotoğraflardan biri. başka problemlerle karşılaşır • sınız' Eğer tanmda ko^luje ku) tur vermezsek, reformun anlamı kalmaz, uretıcırun sosyalist duzende uretımı artırma yolun dakı iradesi veya vicdamndaki ıstek, her zaman aynı olmaz Hattâ, onun çıkarlan aleyhlne Sov>et Rusyanın tecrubesı, yuruduğumuz zaman bu ıstek Mao nun ışıne yaramıştı. 1920 hıo bulunmaz.. Kendısme ku21 lerde ve 193233 lerde Sovçuk bır arazî parçası verdığı yetler Birlıgınden kütlelenn o lümjne sebep olan açlık ve kıt mız koylunün o arazıden elde ettığı urunlerle toplum namına lık Çınde hıç gorülmedl Beş vaptığı çahşma arasında daıma, vıl evvellne kadar Çinde tarım kendı lehıne buyuk fark oldu. ışlennde yetkıh bır Klşlnın Kendı tarlasında çalışma, kdyşu sözlerı de hatırdan çıkma lüler arasında şartlar aynı da malîdır. oha eşıtlıği bozdu Tarım bı«Toprak reformunda kaderr.e lı olarak yürumek gerekır, her lıncme ennış insanla ondan yok sun ınsanın üretımlen (arklı kademedeki problemlen halletolunca, kıskançlıklar doğdu. tigınız zaman aklınıza gelmeyen duşmuştü. Çın bu hatayı işlemek istemedı. Bu meselelerl çözmek hlç basit olmadı Sosyalızmın ne olduğu • nu bılmeyen toplumun içınde sosyalızrnı yurütmek içın zor kullanraak çaresizdır Fakat şu na teşekki.r etmelı kı bızde hıç bır zaman Stalin kollektıvısa tıonuna benzer vahşl olavlar olmadı. Sovyet Rusyadakı ku laklann 1929 32 arası topa tutulduklarını, kutle halinde S ı bırya'ya sürülilşlerini ve köylü nün devlete karşı ciddl bir s a vaş açtığını bifmem billr mlsiniz'» Üretimi arttırmak Ihtilâl A R IN r Eski Çin, yeni Çin ve aradaki farklar şarkısı Hiç şüphe yok, koylü ayaklanmasmı temın etmek ıçın Mao, ChouEnLai, bugun Kanton'da müze haline geürılen Askerlige re savas.» hazırlık; Kızıl Çin'de en kuçuk yaştan itlbaren başbyor MALKOÇOĞLU ÇALINAN TAÇ Yazan: 127 FAIK BAYSAL DİŞİ BOND nAV Q CEVUEP RıDAMGETlCllJP T/HLIL Liu Şao Şi 1950'de bugun kültür üıtılftli ı'e tasfı\e edılmış olan Liu Şao Şi. 1949 da Mao'nun lktidara gelmeslnden sonra yapılan top rak ışlemlenni eleştirmiî, «Fakır ve ortahallı koylulenn de haklan çığnendı Çunku bız acele ıle devlet teşkılâtını kuramadık, tecrubesızdık, işler avağa duş^u Çok haksızlık oldu» demışti 1952 de ışın kon trolu busbütün elden kaçmış, fakır ve voksul koylulenn tek odaları, eşyaları, hayvanları, yağma edilmlşti Bu arada bır nvayete gore (800,000), bır başka rıvayete göre bir mîlyon, toprak sahıbı mahallinde kurulan halk mahkemelerı vasıtası ıle suratle imha edllmışlerdlr. Bu ımhanın gerekçesı, esasen tasLve edılmesı gereken bır menfî tasfıyedır Çın komunıst lerı sonradan bu ımha hareketının nsani ounadıgını kabul etmışler, faka* onlar vanı ım ha edılenler de asırlar boyu eskı Ç.nı uvandırmamak yolunda msanlığa vakışmıyan bir tutumun sahibl olmuşlardır Ceza, cezadır. Tcpluraa karşı işledık lerı suçlann eezalanm çekmışlerdır Uretım duşunce, bu sefer yı ne Liu Sao Şı, hıç değılse tarım makmeleşınceje ve üretım rr.etodlan duze^ılerek geüştın I'nceve kadar. kovlunun ticaret ^apmasına mânı olunmasıru ıs temışt.r Bu sırada kuzejden guneve doğru ınen toprak re formu derebeylık sıstemmden (burjuva demokrasısıi sistemi ne geçmış bu da bır aşama telâkkı edılmıstır Bu devrede Komunıst Parti burjuva elemanlarla vardınn ve tttifala da araraış, o zaman çok etklslz bu lunmalarma ragmen, mevcut olan beş burjuva partıvi abanın altından d»|nek çostererek lş brl.ğme davet etmlştlr Rusyada olanlann aksine lhtl lâl o tanhlerde fabnkaiara ve buvıık kuçu ^ hıç bır ticaret er babına el surmemıştır Bunu sonra, şu gerekçeye dayandır mışlardır 1917 de Sovyet Rus yada devrim vapıldığı zaman sıaal lstihsal blrden yüzde 82'ye Ooo! Epey de kalabalıkmışsımz. Nereye gidivordunuz bakalım böyle? Adamın sornsu cev»psa kaldı. Karşısında yalnız korkudan titreıen, gözleri morarraış >üzler vardı. Adara kızmı^tı. Cozleri elleri fibi kanlı kanlıydı. Cerap verin. Nereye çidiyordunut diye sordum size. Peder Yuvan hiç sarsıünamıştı, adanut ters ters baktı. Ntreye gıttiğimizi çok mn merak edıyorsunuz? Içeri başka bır kafa uzandı Bu ikinci kafa birıncisinden de korkunçtu. E\et, çok merak ediyoruz hem de. Oyleyse ben de slıln bülun bu insanlardan ne istedığınizi merak edıjonım. Bu soruma cevap verirseniz size nereve gittifimizi sö> leyebilirim. ikinci kafa bir kahkaha attı. Vav \ay' Bak hele sen' Şn papaz efendiye bak sen. Bize ba\a şart koşuyor be. Bu dağlar biıim, bu ülke blıim artık. Ne dersek onu yapacaksın. Bejnim dafıtmamı istemiyorsan çabuk cevap \er Nereve ıridivordanuz? Peder YuTmn çevresinde toplanmış olan için için ağlayan >üzlere baktı. Bir kSyde hastamız var onu gönneje gidiyorduk. Hayatında ılk olarak yaian söylemişti. Bunu da bilerek, fsteverek 86>lemişri. Eğer bu yalamyla bir ikı inıanı kurtarabilirse kendisi ölse blle diinvanın en mutlu Uşisi olarak ölecekti. Yalan söyledifl lcln İ M danlsa bile şu anda nmurunda bile değildi önemli olan tsa değil, bu insanların canlanndan olmamalarıydi. Atlar 51müstü, arabacı Iki yüz metre geride cakıllarm üsttinde cansır vatıyordn. Sol dizini karnının içine doğru çeknıişti, sağ kolu jcbkrüzüne doğru uzanmıştı. Ağzı bir ?eyler sövlüyorrmış gibi van yanya açık kaüniftı. Yarasından akan kan domrnış, btttOn alnını kovu kirmızi bir bez gibi sarmıştı. Aynı kırmızılıkta bir füne$ tepeve neredeyse varmak üıereydi. Demek Bvle ha papaz efendi. Bir kBye gidiyordunuz değil mi? Peder Ynvan herkesl srkasına alıp öne geçti. Inanmadınız mı yoksa? F yır, inanmadık. Ne Istiyontmnz bteden? Kirpiye benzeyen üçüncu bir kafa daha görflndfl. Canının Istlyoru» papaz efendi. canımzı. BD sırada ilk olarak relen adam hepsini aşagı Indirdi. TOrk • Dlvisia'nın iki adamını Peder Yuvan'ın bfitün yalvarmalanna rağmen kendi elijle kurşuna dizdikten sonra hepsini peşine takarak hlçbir şeyden haberl olmadan verde yatan zavallı arabacının ayaklan dibinde durda Şevvala Ana donakalmıştı Nezîr'in ölmüs otduğuna bir türlö inanamıvordu. Birden eözleri boşandı ve hıçkırmaya başladı. Adam koytu arkasından dıpçıkledi. Kes sesini be nrospu. Gürültü istemem. En ufak ırürültflden ho?lanmam ben. Gürültü sinirlerimi bozar benim. Arkadaşı çüldö. Benim de tvo Artlannda güzel kaltaMar da var be Üçüncüsü mlyalannı »kıtarak geldl, pis bnrnuvla Elmasa'nın saclannı kokladı Sonra kolundan tutup tepeve doğru sürüklemeye başladı Elmasa bağınvordu Şevvala koştn, fakat 5teH onu sımsıkı vakaladı Ivo tabancasmı çekti, gözleri dönmüş olan arkadasına bağırdı. Burava eel Yovanovlç. Buraya gel diyorum sana Yovanoviç durdu, Elmasa a n pençesine ben7e>en kocaman avucunun içinde bir kuş gibi çırpınıvordu. Tabancavı görünce ister istemez geri döndü, kızı elinden biraktı tvo koştn. silâhını bir çekişte elinden aldı. Emrimde oldnğunu unuima Yovanoviç. Kadmlarla kızlar benim paralarla ekmekler senin. Öyle anlaşmadjk mıvdı? Yovanovlç pls pls baktı. Anladık. kı«ı artık çeneni tvo. Seninle sonra göriişSriiz. İvo baska hiçbir şey demedi, Peder Ynvsm'ın önüne teldi Bu namursuz)arın arasında senin ne Işin var napaz efendi? Peder Ynvan kararmaja vüz tutan cöklere baktı tsa'nın artık kendini göstermesi zamamydı. Bunlar benim dostlarım. Hepsini de çok se\erun. Herbirlnin çok iyilifinl gBrdunl Tann adına onlara dokunmayın. I\o javaş >a\aş elinl uzattı, Peder Yuvan'uı göğsündeki baçı kopanp aldı, sonra onu fırlatıp ;ere attı. Burada Tann benim papaz efendi. Şurda görduğün en ufak bır taş parçası benim emrimde n dışarı çıkamaz. Kendl dinlnden olanlara karşı ıhanet ettin Senin cezanı da Tanrıdan önce beo \ereceğım Peder Yu\an on adım ötede jerde yatan tsa" ya bakiTordu Lzulmesı içih ortada hiçbir haklı sebep ?(ktu. Ha yerde, ha çarmıhu, insanların sevgilisi Isa için ıkisı de bırdj. Dikıne \a da >atav olmuş, bundan ne çıkardı?. Çunkiı ışkence veya Blümün valnız bir vüzii vardı Bu vüz de butun acı ceken insanların kendi yüzünde birleşen ydzüvdti. Bana ne yaparsanız >apın razıyım. Yalnız sizden onlara hiçbir şey vapmamamzı rica ederim. tvo.basını havava kaldınp gSklere tukürdfi. Bak, bize rica edivor Yovano\1ç. Hadl, ricasını verıne getirlvfr su papaz Izmaritlnln. EIini çbuk tut ama. tsa bana habeT göndernuş, kendisini hemen gSrmek Istiyormuş Yovanoviç yrrlnden bile kımıldamadı. Bu l;i de Viado vapsın Balkan'a çıktığı zünden beri bır kertenkele bile Rldürmedl daha. Bir de Yugoslavya'nın bagımsızlığ] İçin en çok kendisinin dövüjtüğünü söylüyor Görelün bakalım nasıl dovüşüyormnf Peder Yuvan Istavro» çıkârdı. Tann bn yaptıSınız kStülüklerln blr gün hesabını siıden soracak. Sizin hıç bırinızln bjr insanı oldürmeve hakkınız yok. Yere attığınız îsa sıze öbür dünyada yardımcı olmıyacak Insajılara ıskence etmek büyük bir suçtur İvo. Bunnn suç oldufıınD bntüne kadar hiç kimse. den du\madınız mı? Şuna bak hele Bana blr de ders vermeve kalkıvor Bnrası kilise değll papaı efendi. Biz de pazar Svlnlnde bulunmuyoruz. tnıanları oldürmek buvuk bir suçmus. Bunu da yeni duy. dum. Demek kt hep onlar oldOrecek, blz de karsıdan bakaeafız. Biz senin tsa'n için degıl insanlık için, Yogoslavva'nın StırürlÜtü İçin çalısıyornz. Sızin bandan haberiniz yok galiba? Dusmanlarımıza vardım ettıîiniz vetismiyormnş gıbı bir de onlara dokunmamamızı Istlyorsnnaz. Hepınizi sıçanlar fihi fildürecefiz Çünkü sizler Yagoslavya için zararlı varatıktarsınız. Mlhailoviç'in bize kesin emrı var. «Suç Işlevenlerın hepsini hiç acımadan oldürün» diyor. Bn emri verine getirmek zornndavız papaz efendi. Peder Yuvan'ın güzgün vUzdnde kendilerinı knrtarmak içın cübbesinin etekierine sarılmış olanlara bir sev vapamamıs olmanın acısı vardı. Haklısınu, ama Mihailoviç size çok y a n . lıs bir emır vermıs tnsanlıırı fildOrmekle Ynçoslavva'nın oztürlütünü saülıvacağınızı sanı. vorsanız aldanıvorsunuz Bosn bosuna kan dökenlerın ınsanlara kandan baska verecekleri hiç bir sev \nktar. Sunn da anntmayın, ama hiç unutmaMn Öldürmevin. hıç bır zaman 61dıir. mevin. Eecr nldıirürseniz s a | kalanlar da bir gun iızı nldürür. tvo diklesti. Bnno da tsa mı sbvlemiş? Peder Ynvan ilk kez tcıkça kızdı. Havır, bnno da ben sövledim. Eger hosn. nnza tftmedivse bir kere daha sfivlıvevim? tvo bir vummk savvrda Prder Ynvan dflstiıjü verden vavas vavas tekrar avağa kalktı. Alt dndagı patlamıstı oradan tsa'dan hos kalan yere incecik hir kan sizmava baslamıstı. Beni öldürün, fakat su suçsuz insanlann hiç birine dokunmavın. Yalvannm hiç birine doknnmavın. tvn hızını alımamıs gibi hilâ ayakta salla. nıvordn Kes dınltıvı Biz ne yapacaçımızı bilıriz, ts basına Vlade. Vlade irlvan bir adamdı. En vırtıcı bir havvan bile onun vanında blr çocok kalırdı S l m . dive kadar bir kannca bile Bldfirmemis olması inanılacak eibi dpfildi Avaklan Slüme sıden bir insanı bile kahkahadan eüldiirerek kadar büvüktü Beli hafıfce carpıktı. Kollan birer a£aç kütüSü cfbi ıki vanına sarkmıstı. Kocaman kafası bir deveknsu vnmnrtasına benzivorda. Her sevin en irisinp sahiıı olmasına raSmen vü« zünün ortasmda kavboimns zor secilehilen nfacık bir burnn vardı Krndı kendıne hlr sevler mırıldandıktan sonra Peder Yuvan'ın vanına eeldi. tiifegfnin acnvla kendi«;ine vüriimesinl isaret etti. Peder Ynvan vola çıkmadan önee eözyasları golcvn vanaklarından asaj(ı yuvarlanan Sevvala Ana'va dSndü. tvo katıla katıla füldü. TİFFANY JONES GARTH