Katalog

fFADÖRT: : CUMHURİYETı 7 Evlul 1971 zmir Valisinin San Efe Edip ile Saruhan Mebusu Abidin Beylerin yakalanmalarını isteyen telgrafından sonra, fzmirden bir telgraf daha geldL Altmdaki açık imzada Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Tcvfik Beyin adı bulunuyordu. Telgrafı çeken Mustafa Kemal Paşa'run imzası ise şifreli olarak kapatılmıştı. Mustafa Kemal Paşanın emirleri dört maddede özetleniyordu; © İstanbulda bulunan Büyük Millet Meclısi Başkam Kâzım Paşa'ya (Orbay) durumun bildirilmesi, © Suikast şebekesine dahil olanlann kimliklerinin tesbiti, © Polise yardımcı olarak çalıştınlabilecek guvenilir kimselerin adlannm bildirilmesi, © Tutuklama işlerinin çabuklaştınlması için mertebeler silsilesine bağlı kaünmayarak doğrudan doğruya Em* niyet Müdürlüğü olarak hareket edebileceğimiz. Mustafa Kemal Paşanın emirleri gereğin I ISTÛHBUL EMHIYET MUDURUYDUM Benim nâçiz vücudum elbet bir gün toprak olacaktır,, Ankar* Istiklil Mahkemetl Savcısı Denizli Mebusu Necip Ali Bey (Küçuka) suikast davası ile ilfili olarak hazırladığı iddianamede konuyu bütiin açıklığı ile dile getirmiîüGelen yolcu ve mektuplardan olay ıki gun sonra basına ıntıkal etti. Hükümet de bır bıldiri ile alçakça cfuzenlenen olayı ka. muoyuna duvunnuştu. Suıkastçılere karsı nefret ve km son haddını bulmuş, Mustafa Kemal Paşa'ya yürekten bağlı îstanbul lular coçmustu. Suıkastçıleri lmç etmek istiyordu. Bu yCzden halkı teskin etmek gorevi de bızlere dusraüştu. •Antacan: Emckti Korftmral EKREM BAYDAR Ittihat T« Terakki'nin Maliye Nazırı Cavit Bey yakalandıktan «onra Iztnire Ronderilmis fakat oradan Ankara'ya nakledilerek yarifilanmıştl. Fotoğraf, Cavit Beyi tstiklâl Mahkemesinde son sa\ unmasını yaparken CÖstermektedir Bildiri nkara tstiklâl Mahkemesi suıkastın meydana çıkroası uzenne aceie olarak Izmır'e gıtmıs ve sorusturmaya el koy. mustu. Ancak halkın uzüntüsü bır gale\an halıne dönuşmek uzereydı. tstıklâl Mahkemesi de bu durum karşısında ola'a el konulduğunu açıklayaıa* halkı yatıştırmak ve bilgi vermek Uzere bır bilcTın yayımamıstı. Sıfre ile îstanbul Emnivet MudürlüSüne de bildmde şovle deniliyordu: «16 Haziran 1926 tarihine r»s A ce durumu önce Kâzım Paşa'ya bildirdim. Üzün tü ve hayretler içinde kaldı. İzmire vapur olmadığı için Bandırma yolu ile derhal hareket etti. Kâzım Paşa suikast olayını İstanbulda öğrenen dördüncü kişi ohnuştu. konu veresim: AYHAN BAŞOGLU | I GÜNAHKAR KRALIÇE DİŞİ BOND UÖ&B.TÇİ layan Çarsamba günü, îzmir'e muvasalat etmek üıere se\ahatte bulunan Gazi HMretlerine bir suikast tcrtip edıldiçi mahallî hükümetçe haber alınması fizerine bu meş'um kasdı icra»a memur olanlar silâh ve bombalar gibi cüröm araçları ile birlikte müşarfinileyh hazretlerinin muvasalatından evvel cürmümeşhut halinde yakalanmıslardır. Snikastı fiilen icrays memur edilmis olanların basında (eski Lazistan Mebusu) Ziya Hursit vardır. Bunun yanında tstanbul'dan beraberinde çetirdiği mükerrer sabıkalılardan birkaç serir ile Sarı Efe denilen jandarma emeklisi Edip ^e bun» mensup birkaç sahıs bulunmaktadır. Tetkikat ve tahkikat ile simdi>e kadar tecelli eden safhava nazaran bu tertibatın müUa Terakkipener Fırka Merkezi Imumi âzasından haricî teski. lâta memur Izmit Mebusu Sükrü Bey de dahil oldugu halde tstanbul'da toplantılar \e mttzakereler sonunda düsünüldüğü \( hazırlandıjı, Reisicumhurun tzmir'e \anslannda tatbikata (eçilmek iizcre Zi\a Hursit ve arkadaslanvle Izmir'de bnlunan Sarı Efe ve mensuplarımn faali\et sahasına sc\kolundukları anlasılmıstır. Daha c\\cl kıs avlarında bn sahıslar tarafından suikastin ierası hnsusnnda isimleri malüm olmus bulunan kimselerin e^lerinde toplantılar ve müzakereler vapıldıgı ve fakat arava çiren enreller dolavısiyle düsüniilen fiilin eerçekle<tirilmesi zamanının tehlr olundniu \e meselenin, isimleri zikredilen SOkrö. Ziya Hursit \e Sarı Efe Edip bevlerin sahsi düsfince ve tesebbfislerinden zivade, eirli komite halinde icrai faaliyet e . den bu sivasî zümrenin aldıŞı karar ve proıçram cümlesinden ve avnı zamanda hüknmeti devirmek çave ve maksadını hedef alan sivasî bir suikast olduğu anlasılmaktadır. Mücrimlerin tevkifleri esn*. sında elde edilmis olup bu hususta istimal ediiecek silâh ve bombalarla suikastçilartn ifati. ^aclarını temin e>le\ecek mehali?in tstanbul'da tedarik edilerek vapura kadar getirildiÇi \e suikastı uzerlerine alanlar» tevdi olnnduihı itirafatı vakıa cümlesindcndir. Halâs bulmus, istiklâle ermış, terakki ve teali voluna çirmiş olan aziz vatanın huzur ve sükununn kanla ihlâl ve Reisicumhunı ortadan kaldırmavs \e hükümeti devirmeye matuf bulnnan ve en alcakça sahsi ihtirasların mahsulü olan bu suikast ı t bu tcrtibat. maddi ve manevî mahiveti itibarivle doî. rudan doçrma \atanın havat ve istiklâline ve selâmetine tevcih edilmis uzücü ve korkunç bir hâdisedir. Bu cınavetkâr fiıl \t maksa. dııı muhakemesine millctin çö7ii öniınde baslavacaŞız. Muha. keme safahatı kamnovnnu daha znade a\dınlatacaktır.» ri Emnhet Mudurluğüne getırtmıs ve ıfadesını alarak serbest bırakmıştık. Daha sonra tstiklâl Mahkemesınden Cavit Beyın de tzmir'e gonderılmesıni isteyen bır telgraf aldık. Zaten kendisıni serbest bıraktıktan sonra evını sıvıl polıslerle kordon altma almıstık. Emır geldikten sonra Buyukada Merkezıne durumu blldırdık. Gunlerden 22 Haziran'dı ve Kur ban Bayratnının ılk günuydu. Cavit Bey gece pohsler tarafından alınarak Büyukada Merkezıne goturuldu. Sabahleyın ilk vapurla Emnivet Mudurluğüne getırilen Cavit Beyi, Unkapanı Merkezine naklettik. Duyunu Umumıvedekı kasasının anahta. rını alarak kasada ve Şışli'dekı evinde aramalar yaptık. Cavit Bev hakkındakı işlemler bitirildıkten sonra Tevkıfhaneye nakledıldi. Tutuklamaların büyük kısmı tamamlanmış ve tzmir'e gondenlmeleri ıçın rfe Gülcemal Vapurunda kamaralar ayrılmı^tı. Vapurun hareketınden bir gün önce gece geç «aatlerde diğer tutuklular gıbı Cavit Bey de vapura nakledıldi. Halkın galeyanına karşı nakilleri nıspeten el ayak çekildlkten sonra yapı>orduk. Tutuklananlar R efet Paşa, Ali Fuat Paşa, Rustu Paşa, Erganı Mebusu thsan Bey, Bursa Mebu>=u Necatı Bev. Cafer Tavvar Pasa, tsmaıl Canpolat. Sabıt Bev, Sıvas Mebu=u Halis Turgut Bey ve Cavit Beyın bulurduğu vapur 26 Haziran gunıl öğle uzerı tzmır'e hareket etti Ali Fuat Paşa da üsküdar'dı oturmaktaydı. tstıklâl Mahke mpîinin tutuklama karannın ınfazı ıçın qece yarısını beklemıstik Evınden alındıktaT sor.ra arabavapuruna bınd;nlrnıs v« halkın haberl olmadan Mudurıyete eetınlmi'tı Kendı«ıre gerekll saygının sosterılmes'.nde kusur edılmemıstı Fakat Ali Fuat Pasa (CebesoyV Vatan Gareteınd« «tzmir Suikastinın IçTÜzü» adı tle yavınladıŞı hâtıralarında bana ve vefakâr pohs arkadaslanma gerçege uimavan bazı ı^natlarda bulunmu^tu Açıklamalarını o zaman tekzıp etmıştım. YAR'N: Yakalanacağmı inlayan Kara Kemal intihar edivor ez Tahsin BERKANO 98 Ha. eret. Bu çüzel manzars ve bu mavi pece her nedense bana eski yılları, ttalyayı, daha doğrusu orada vaşadığım şehri, Vareze ile RÖUeri hatırlattı. Arkadaşlarımı, za\allı Alberto ile Ancelayı filân düşündüm. Sen hep (teçmis zamanda mı vaşıyorsun Seli? He; zaman değil. Bazan hövle duypıln günlerim olu>or \e çocukluğumu. ilk gençlik günlerirai ö/üyonım. Varın düsünmüyor .muun? T ı n n a»? • •, u f w , ' *'' ' ' Evet Bilntem. Geçmiş günleri vasadıeım İçin B*lÜTorum. Tann benim için, herkes için bir soru fearetinden başks bir şev değildir. Onun için bir özlem duymak, ondan bir ?ey beklemekle olur. Sen bir şey beklemiyor musun? Bekkmek ununak demek dejil midir? Sen bir şey nmmuyor musun? Tekra tekrar sorulan bu sualler Günselinin içinde derin bir ıimitsizlik, hir ezginlik yaratmaya haslamıştı. Doğan niçin onu sorjruya çekiyordu börle? Bc bir iskenceden başka r.e idi? N'icin anlamıvor ve onu, çocukluk arkadaşı ve do*t bildiği halde neden böyle üzüvordu? övle vorgundu ki surdi . Sen hayattan bir sev beklemiyor. bir şey mnmuvor musun? Havat benim alnıma çok talihsi7 çizgiler çizmis Ondan ne bekliyebilirim artık? Bö>le acılaşma Seli. Ger.çsin önünde bütün bir nmür var. Arkamda da vÜ7 vıllıfe yasaM«a sığacak kadar acı cünler Beni anamla babamdan avıran o korkunç kaza . Omur ri/çimi değistıren o yabanc" kan kocava kalbimin bütun sıciklıpvİe baslandıktan sonra bir başka korkunç kaza ile onlarfan da kopup avnlışım . Diinja vüzünde akrabasız, vapajalmz bir ağaç Ribi kalışım BUtün bunla' yarından bir şev beklememek ve ummamat ioin vetisir de artar bile. Sen böyle değildin. Kuvvetll bir tradcn rardı. Neden bu kadar kötümser oldun Günseli? Genç kız cevap veremeden başım arka^a rtaradı, tekrar uzaklara daldi. Czun dakikalar bov> lere sessiz Kaldılar. tkisi de kendi iç dünyasına gömülmiistü sanki. Onu hâlâ SCMVOT musun Seli? Bö\le bir soru>u, senelerce e\\e! dr. yine hiç beklemediiı hir anda Docan ona sormuştu. O zaman da bovle hcvecanlı, bö\lp sıcak »e tatlı hir sesi \ardı Genç kir kalhir.in çarpıntısını fizlemeıe calısarak cevap \erdi: Kımı? Halüku. Onu se^mis mirdim ben? Yine su~tular. Uzakta hir vaptır dndüjtu. Wr tren "iesi dımıldu Otelerde va"ia»ıınUr vardı. Gıinseli kendisini övle vorgun. Svle heıçin ve hitkin hissetti ki eüclükle yerlnden kalkti. »ğir adımlarla odasına cıktı ve dışarıdaki mavi geceyl pörnıemek irin perdelerini sıkı sıkı kapayarak yataihna ırirdi Bu pece. irindeki fırtinaya benzeyen bir t\t~ tınanın dısarıda da knpmasmı istivordu. *** Fırtına kopmadı. Aksine, ertesi gun hava daha giitelleşti ama Günselinin içinde titreyen hevecan dunnadı, arttı ve bep o kannakanşık ve birbirıne avkırı düsünceler varlıçım sardı: Doğar neden o kadar tatlılastı? Ban» neden övle «okuldu" Beni hâlâ sevivor mn acaba" Evet. «ieviyor. Yoksa bana Halukıi hâli sevip seımediümi snrarken o derece sıcak bir heyecanla titrer mn di? \man varabhi! Bıır.a inansam, bir kere daha inansam ne kadar mutlu olurdum'. Fakat havır. boş hayaller hunlar! O benl se\miyor. Avlin var. Kalbi ong baelı Valnız. hana da arıyor. çünkft havatindan bushütiin silkip atamadiE" eski dostuvum hen onun Avlini ietcn sevdifi mııhakkak O halde hana hu dostluk sadakasını vermeve neden kendini xorluyor? Bunu istemiyonım ben. Kalbimdeki bu vara r.e kadar aeivor! Bana • < • kadar acı çektiriyor! Buradan kaçıp gitsem mi? Bu durum böyle sürüp tidemez. Karanlıklar Içinde bocalamaktan yoruldum ve bıktım. Ne olursa olsun bir sonucs varmak istivorum. Varacağım. Fakat nasıl? (Arksa *mr] «Benim naçiz vücudum...» A TİFFANY JONES TUM BÜMLABM DlB AMLATlM BACuVA <APAP| 8EKLEYE. BfuBl'M. 1 GARTH AMA K/ATO Ml'rJ DE C AVNI HASTAUİSA VAKALAMMADl ncas tstlklal Mahkemesınln [beyannamesı de halkı bır 'derece%e kadar teskin edebılmış, sukunetı sağlayabılmek ıçın Mustafa Kemal Paşa'nın îzmır'de kalmakta olduklan Naım Palas onunde bınken ka. labalığa hıtap etmesı gerekmıstı. Mu«tafa Kemal Pa«a daha sonra yıne Îzmır'de vatandaşlarına karşı vaptığı ikinci konu^mada hemen her Turkun hafızalarına verleşmıs şu sozlerı sovlemıstı • «Benim naciz vücudom bir çün elbct toprak olacaktır. Fa. kat Türkive Cnmhuriveti ılelebed pa\ıdar kalacaktır. Ve Tiirk mılleti emnivet ve saadetini zamin prensiplerle medeniret yo. lunda tereddütsüz yürümeve devam edecektir.» Suikast olayınm baş sorumlulanndan Ziya Hursit ifadesınde her şeyi itiraf etmisti. Cavit Bey'in evinde yapılan toplantılar, Kara Kemal'in bu olaydaki önemli rolü, Ankara Vaüsi Abdülkadir'in çabaları, Terakkiper ver Cumhuriyet Fırkası mensupîanndan bazılarının fiilen katıimalan, bir kısmının İse olaydan haberdar olduklan halde hükümetl haberdar etmemi» olduklan Ziya Hursıt'in ağzından, tstiklâl Mahkemesi Savcıst Denizli Milletvekili Necip Ali (Küçilka) Bey tarafından hazırlanan iddianamede yer »hyordu. Ziya Hurşit ve San Efe Edip* tn verdlği ifadelerde adı eeçen ki^ılerin yakalanması için tstiklâl Mahkemesinm yakalama karar'srı bırbirinı ızlıyordu. Suıkaste adı kanşanlardan hirl de tttihat ve Terakki'nin ünlü Malive Nazın Cavit Bey' ii Duvunu Umumıvede eorevIhrfı Buvükada'da va/'iktavdı. Hazıran eımü Kiırban Bayramı arıfesıydı Sahah Bıi^ükaHa'dan gelen vapurdan ınrfiğı zaman kendısıI \ < I I 72 «îstedığını elde etmıçe ben zıvorsun sevgilım?..» sTam üstune bastm kancığım... Alacaklarının vâdesınl belırli bir süre için uzattı... Faiz konusunda da son derece insaflı davrandı Askolsun adama .. tl&ve edecek hiç bır şey yok.. Bu kadanru ummuyordum dofrusu Hele kendimizi bır toparln'a'ım Bunun altında fcalmavız tabıi . Ben de cv r.un için elımden geleni yananm ılende. » «Bu ffüze! haberln çerefine seninle sövle basbaşa ve şampanyalı bır vemek vesek?. T > «Piklr mukemmel Kalabalıktan ve kem gözlerden uzak olmak içm de bizim çalıçma odasmda yapalınrı bu isi.. » «Haklısın .. Daha zevkli ve roTiantik olur.» Madeleine. kocasım hemen oracıkta bırakıp ovun salonunun biÜşiŞindeki lokantaya vönelmişti. Sef garson» gerekll tahmatı verdıkten sonra mutfa 6a glrip rnend'.u bizzat tesbit etti Birden, Ideal WT er kadım havasma blirünmüştü. 1 On be$ dakika sonra tekrat dan kocasınm vamndaydı. Beraberce çahşma odasına Jrtttlf ler. Masa hanrlanmıstı bile.. Göz kamastınci ve mis kokulu ciçeMerle «Uslenmı? bir masa. Garsotı. onlann ?irdıeml eörllr erSrme? en naha'ı «ampanvalardan b'rmi oatlaHt «Yemektpn «nna seninle «Sıroerlatif» e kadar söyle bir *Ba'«ana burRda ne kadar T\\\? Ne var sanki başka vere CİNflYET SEHFOHISI Türkçesi ; Şehbal AYGEN Nefret duyduğum kımselere karşı nefretlmi bir kerecik ol «Hangi dağda kurt Blmüş? » sun açığa vurmamışımdır şım «Serruti'nın şerefine bır dlye kadar... Bu akçam da ayyemek verıyor da bu akşam... nl $eMlde davranacagim . » lstesek de, lstemesek de gltBirind yemeği getırmelc « • mek zorundanz .. Jabeke de lere kapıyi açan garsonla bırgelecek... Valoti, karısınm da likte krupyelerden biri de çavemekte hazır bulunacağını soy lL'ma odasına girmistt. ledı.» Halinden hiç de lv< haberler «Doğrusunu lstersen o kagetirmedigi besbelliydi. nva tahamrnül edemiyorum bır «Sayın patron, berbat bir türlü .. Hele tatandığı tavırlar» duruma na düstülc, ha düsüyoSanki düşes mübarek ..» ruz .. Bir dakika ic!n salona ka «Kusuruna bakmamalısın ., dar Relmenizî rlca edecektım . Ne de olsa sosyeteden bir ailetki Amerikali var.. Alabildieiye mensup.. » ne hızlı oynuvorlar... Boyuna «En aşağılılt Sarılann çılcda ka^anıyorlar...» tıgı yer senin vtiksek sosyete «Hav Allah kahretsln... Sıdedı*in verdir zaten...» rasi mıydı şimdi?.» Bir kadma dığer bir kadım Böyle söylerken «alona yönel beğendirmenin ve sevdlrmenm mi«ti. Kansı 6a peşlndevd!. ne kadar güç oldugunu bilen Kalabalıgın ara^ına girdikleClavet. ısrar etmektense korinde lkisl de sâkin ve soguknuyu deiiştirmeyi çok daha uy kanlı bir tavır tak'ndılar. Sfts gun buluvordtı: «Kocasmın da ondan fcalır konusu masanın çevreslne bir sürü merakİT tonlanrmştı. yeri yok. Ama sayet sen rav Şansın. masa alpvhine ve ken dam Valotl'tJen hosian*an onu rti lehlerin*» dfinrt'ıj'inü gBren vetennce sevsen b'le bu onun iW Amerikaîi fırsaUan sokocası İle benim aramı bulmanuna kadar fqvda!anmak amacı va vine de Sâfi lelmezdi Beİle kıvns'va o\Tiıvorlardı. nım de o herife tahammülüm Clarpt u<;'i1cacık segirtıp S A VO' Ne Kadar dısımi sıksam «ıt dagıMn adamın yanıhaşında nafile Alıştıramnoruro kendurrtu Fn anndan on mıiyon dımi » frank tutannda '«ton binkmls «Sen de benim R İ M yapms ti masanın iîd yanmda. va gavret etmehsm sevgîlim... lArhaa rar) u» 21i I [ aValotı ıkîmlzi de dâref et