Katalog

\ DÖRT: : CUMHURİÜET: n Cavlt Beyln baskanlıgınd» yapılas bu toplantılarda, yeniden canlandınlması düçünülen tttihat ve Terakki için 9 maadelik bir prograro hazırlanmıstı. Hemen belirteyîm fei. Cumhuriyetin ilânındao sonra feuruıan Terakkiperver Cumhuriyet f'ırkası'nın programındaki bazı ıtıaddeler bu gizli kalmıç progranun siyasî bölümlerine büyük bir benzerlik eösteriyordu. îttihat ve Terakkiciler de difter saltanat ve hllâfet taraftarlan gibi Ankaradakilere hınç besliyorlardı. Bu ortak duygu, gayeleri ve düşünceleri bağdaşmayacak halde bulunan kişiler arasmda bile birlik sağlanmasına yol açıyordu. 5 Eylul 1971 I Haziran 1926 Çar' şamba günü akıa doğru, İzmir VaKâzım Paşa'nın (Diı imzasını taşıyan telgraf aldım. Telg«Dakika teehhürü cibi idamdır> diye lıyordu. Gecifcmesibir dakika için bile ep olanm asüacağı irtilen bu telgraf ıç Türkiye Cumhurii için çok önemli ve ıı zamanda çok üziibir olayı da duyurudu. Devamı şöyley:lzmire gelmekte n Mustafa Kemal Ifa Hazretlerine karşı tip edilen suikastla kalı San Efe Edip Saruhan Mebusu idin Beyler, Seyrisen'in Mahmut Şevket şa Vapuru ile tstana gitmişlerdir. Tuüanmalannı ve socun bildirümesini riederim. Çanakkale Îstanbul Vali ve pomüdürlerine yazılştır.> Eııtclriı EKREM BAYDAR Telgraf dakikageciktiren asılır,9 diye ba§ lıyordu M t«rtip!erin îttihat r« Terakkl Fırkası mensuplan tarafmdan, henüs yenl Türkiye Devleti kuruîmadan baslatıldığını gösteriyordu. Ancak savaş sırasıntfa Türklye'ye gelmekten çekiniyor lardı. çç tttihat re Terakki Fırkasının canlandırilmaa ve Mustafa Kema) Paşaya •uikast düzenienmesindt başrollerde eözüken taşe Nazın Kara Kemal.. Kara Kemal melerini anlatmadan önee «ulkast çalışmalarımn genel bir panoramasını çizmek istiyorum. Sanıklann ifadelerlnden, sahsen edindiğim bilgilerden ve sanıklan yargılayan tstiklâl Mahkemesinde üye olan Kıhç Ali Be. yin anlattıklarından alacağıtn bölümlerle çizeceğim panorama nın, yakalanman Utenilen sanıklann önem derecelerinin a n . laşılmasını da kolaylastıracağım sanıyorum. Osmanlı împaratorlugu, Bi. rinci Diinya Savaşından yenik çıkınca siyasal ve sosyal birtakım bunalımlara sürüklenmişti. Bu arada tttihat ve Terakki Fırkası da, eski laşe Nazın Kara Kemal Beyi mütevelli tâyin ıitoden vurulmuş» dönederek kendisini feshetmişti. m. Hemen harekete geç. Osmanh ülkesinin ve İstanbut'un işgali üzerine, sorumlu tutulacakiarmdan korkarak v« kurtuluş ümidi de görmeyerek yurt dısına kaçanlar, Mustafa tr Suikasti ile ilgili s*mk ın yakalanmalarını ve tz Kemal Paşa'nın Kurtulu? Sava. smı baslatmasından sonra bireı r ile Ankara'ya gSnderil Suikast kahraman kesilmeye kalkmışlar dı. Kurtuluş Savaşınm basarıya doğru ilerlemesi de bu kişüeri önce üzüntüye, «onra da bazi tertipler düzenlemeye levk etmişti. tktidarı kaybetmiş olmayı hazmed*emiyorlardı. Tek çar« Mustafa Kemal Paşa'nın ortadan kaldırılmasıydı. Mustafa Kemal Paşa'nın nüfuzunu kaybetmesini dört gözle bekliyor va belki de dua ediyorlardı. Meselâ Sakarya Savaşı gırasında, Almanya'dan Rüstem imzası ile eski Maliye Nazın Cavit Bey« gönderilen mektupta söyle deniliyordu: «Mnstafa Kemal nütnmno kavbetmiş, anani vaziyeti tahaddfis etmlsse (doğmussa) içeriye ginnek, aksi takdirde yani Mnstaf» Kemal nillet ve ordn fizerinde hSkim lw gir. memek şartiyle hndnda yakın bnlnnan Batnm'a gitmeyi kabnl ettim.» Yıllar önce Tanin Gazetesinde yayınlanan bu tariM ve•ika, Mustafa Kemal Pasayj ortadan kaldırmak için gırişilen illt Kurtuluş Sava?ı sona erip, parlamenter rejimin devam edeceğine akıllan kesince iktidan ele geçirecekleri hülyasma kapılmışlardı. Bur.lar dan biri de Kara Kemal'di. Malta sürgününden döndükten sonra, tttihat ve Terakki Fırkasımn tnütevellîsi sıfatiyîe, yönetimi kendisine bırakılmış olan Kantariye, Millî thracat .. gibi firmBİarını eline almış, I t . tihat ve Terakki'nin eski adamlarım etrafına toplamıştı. Gö. rünüse tföre ticaretle uğrasıyor, bu nedenle d> «varsın çalışsın, birtakım adamlar da geçinsin» diye kendisine müsamaha gösteriliyordu. Suikast olayı göster di ki. Kara Kemal'in ticareti, tttihatçılann yeniden ve ne PRhasına olursa olsun iktidan ele geçirme çabalannın bir paravanasmdan ibarettir. (Eryavuz) ln îstanbul'da Kara tate tttihat ve Terakkiciler de Kemal ile Rörüşmeleriydi. Mustafa Kemal Paşaya suikast Mustafa Kemal Paşa'nın istehazırlıklanna Rirdikleti zaman, gi ile sahte isimler kullanarak îstanbul'a gelen Kılıç Ali ve th istedikleri gibi kullanacaklan adamları bu yoldan elde etmişsan Beyin görevleri, Anadoluya geçmeyerek Istanbulda görev ya lerdipan vatanseverlerle konuşmak, orüardan bilgi almaktı. Ancak YARIN: arkadaslarmın ısran Uzerine Ka ra Kemal ile de görüşmüşlerdi. O günierde ATeclis iki grupa aynlmış bulunuyordu. Mustafa Kemal Paşa'nın muhalifleri «tkınci Grup» adı amnda birlesmişler, Mustafa Kemal Paşa ile arkadaşları da Müdafaal Hukuk Grupu'nu kurmuşlardı. tşte Kara Kemal bu görüşme sırasında, tkinci Grupun çalışmalarını tas vıp etmediğini belirtmiş ve «Samimi bir anlasmaya varıldıp takdirde halen maiyetinde bulunan knrveti ile Mustafa Kemal Paşa'nın ırrupunu destekleyebileceğjnl» söylemiştl. Ankara, Bursa ve nihayet İzmir Gizli toplantı onusma, Kara KemaJ'in ken disini tttihat ve Terakki'nin birinci adamı oıarak gördügünü ve bir takım kuvvetlere sa hıp oldugunu sandığını gösteriyordu. Ali ve ihsan Beyler bu durumu hemen sezmış ve daba fazla konuşmaya luznm görmemişlerdi. Ana bu toplantı Kara Kemai'in biiyük hayallere kapılması için yetip artmıştı bile. Bu durumu, Mustafa Kemal Paşa'nın bir süre sonra Izmite yaptığı gezi sırasında. istanbul'dan giden gazetecilerden sonra kendisini de kabul ederek gorüsmesine kadar sürdü. Anca», Mustafa Kemal Paşa'nm hedeîı, memleketi yeniden maceraıara süruklemek degil. kurtarmaktı. Kara Kemal'm çabaiarını çok iyi değerlendirdiği için. Ankara' ya gidip çalısma isteğine karşılık, «İstanbul'da da Müdafaai Hukuk Grupundan arkadaslarımız vardır. Onlara Utihak ederek çaüşın» demiştl. tzmit'ten biitün ümitien kırılmış olarak dönen Kara Kemal, hemen Mesadet Uanındaki yazıhanesinde arkadaşlarını toplamış ve görüsmeyl anıatmıstı. Arkadaşları da kendisı gibı düçünüyordu: «Her ne panasına olursa olsun Ittinat ve Terakki ihy» edilmeli, Mustafa Keratl'in tpupuna katrtmarn» , lıydı.» Bu görüşe topianrnlB' bu' • lunanlSfdan sadece eski topçu subaylanndan Hamdi Bey karşı çıkmıs, Mustafa Kemal'in desteklenmesi gbrüsünü savunmustu. ez Tahsin BERKAND 98 Orada peçireceği bir kaç runde belki bu »oruların cevabım bulacaktı. *** Mustaf» Dikmen ailrsi bir bayram havan tçinde idi. Eve yaklaşır raklaşmaz Gönsell bunun Tarkına vardı. tçeride Cengiz, Dogan ve Suna neseli sesleriyle konusmakt» idiler. Doktor henüz gelmemişti. tkl kardesio onu »evinçle karşıladıkları belll idi. Geuç kız bu sahneyl hayaltnde canlandırırken içine bir gariplik çöktüğünü hissetti, Bir taraftan arabasını park ettneye çalışıvor, bir taraftan da bu mutlu aile içinde yeri olmadığını diisünerek buraya geldiği için pişmanlık duyo» yordu Hemen geri dönmek, kimseye görfinmeden arka voldan tekrar Üsküdara. araba vapurnna gitmek ve kcndJ odasmdaki valnızlıfeına k a > Mişmak duygusuyla bir saniye çırpındı amm Ccneize rastlamı; oldugunu hatırla^inca kalbl sikıştı. Esasen karar vermekte reç kalmıştı. çünkfl Suna pencereden onu srörmüs ve basamaklan ikişer ikişer atlayarak ona koilannı açmışti. Onsizden müjdeyl aldık. Senl sabırsızIıkla bekliyorduk. Hattâ biraz reciktisin için merak ettik. Yolda bir şev mi oldn Seliciğim. Hayır. Anlaşılan ben arabayi Cengiz k»d»r Küratli kullanmak lüzuniunu hissetmemif olacağım. Bu sözlerdekl gizli maksadı ınlayan Suna Mvinçli bir kahkaha atarak arkadaşının boynuna sarıldı. Öyle mutluyum }d... . • yiMyteiheye ne hacet! rin, scsin. • her şeyin bclli ediy« sekerim. Bu srvinçli ıriinlerinıde yanımda olmazsın diye öyle üzülüyordum M... Benim küçük kardesim, Sunacığım evlenecek de ben uzakta kalacağım. Böyle bir şeyl düşünmek bile istemiyomm. Sen çnk tatlı bir ablasın. Bu tatlı ablayi ben de selâmlamak Istlyorum. Bu «Bzleri o mrada merdivenlerden inmekte olan Doğan söTİetnişti. tki eliyle Günselinin ellerin! sıktı. Hnş freldin Seli. çantan arabada mi? Kvrt. Su çılınn kız valmml çıksracak vv kit bırakti mı bana? Gülerek, sakalaşarak Içeriye girince Meıiyet Hanımla ^lustafa Beyin dost yüzleriyle karşılasmak onr reniden heyecanlandırdı. Her nedense bn bayram havası onda parip bir hüzün yaratmakti idi. Bu hissini dışarıya vermemek için biitün irade Iruvvetini «arfetmekte idi ama b«sarı gösterebilditinden pefe emin defildi. Meziyet Hanınun ona bakan gözlerinde bir acuna, bir an'ayn aezer gibi oldu. Bnna tabammül et> mek eflçtü. Sevümeye evet, takat acınmaya bayir, yfia bin kere bayır. Odana çıknuk ister mivdin Seli? Çantam yukany» volladım. Bu teklif, bir kurttüus müjdegi kadar onn •evindirdi. Allah Öofandan ratı olsun! Her zaman çocukluk arkadasuun Undadına koşan dort Dojtao! Tesekkür ederim. Hemen gidip elimi T*rumii yıkayayun. Elbiıelerin) asmak İçin rardınuna gele> Tim mi? Hayır Sunacığun. Ben çabucak tsimi bitirip ineceğim. Sen keyfine bak, benimle meşgul olma! Arkasından ona tevgi tle bakan gözleıi görmeden yukarıy» çıktı. Yalnız kalmaya ihtiyacı vardı. Niçin? Bunu düşünmek bile istemiyordu. Yanaklanoa doğru inen yaslan parmaklarının ucuyla silerek etrafına baktı. Bu odada bir kao eece kalacaktı. Burası Doğantn evi idi. Ona • » • kın olacaktı. Onu artık sevmiyen, kalbinin sıcakiığını bir baska lcadına vermis olan Dnğanla avni çatı altında vasayacaktı ve bu büyük ıstırabı duyarken. iç dünyasında böyle korkunç bir fırtına eserken, dı? dünyaya karşı cfllümseyecekti. Gururn onu bun» zorlamakta idi. Burasının bir düğân evi, bir mntluluk diyan oldugunu va kendi snçu Tflzfinden acı çrkmekfe oldugunu unutmamalı idi. Bundan kfmsfri »orumrt "tutamazdı. Gerçek olan *u idi: Ooean» kar?ı' çok çirkin davranmtştt. Buna kalbsizlik de denebilirdi. Kanşık rub balini, battâ en vatan dostn Doğanın bile anlamasına imkân var mıydı? Bunu ondan nasıl bekliyebilirdi? Suçluyum, cezami çekeceğim ömrümün «onuna kadar... Onlar mesnt olaraklar. ben ber zaman bu günahımın ateşinde vanacağim. Boçazım tıkayan bir hıçkintı eliyle susturarak vüzünü vıkadı, saçını taradı. Fakat gözyaşlannın izini örtmek için yanaklarım purtralarken aynadaki Günselinin om şöyle hitap ettigini şaşkınlıkla kanşık bir heyecanla gördü: Karannı ne çabuk unuttun? Neden kendlnl Tenitmiş kabul ediyorsun? Hani mutiuluğun için çaba pösterecektin? Hani buraya getireceğin elbiseleri seçerken en çok yakışanını valize koymuştun? Neden onlardan birini giymiyorsun? ^ «Arka* fsr) K Doğan ümitler jttihat ve Terakkicileri ikti. I dar konusunda ümide düşü* ren bir o!ay da îstanbul i?pal altınd'a bulunduğu günlerda Kılıç Ali Bey ile sonradan Bahriye Vekilliöi vapan Ihsan Bey konu ve resim : AYHAN BAŞOĞLüJ | GÜNAHKÂR KRALİÇE Anlaşıldığı gibi henüz siyasl gtiçlerinı kaybetmedilcleri kanısındaydılar. Önce iktidan seçim yolu ile almayı deneyeceklerdı. Fırka programı B u arada esil Maliye Nazın Cavit Beyia evinde de gizli toplantı lar yapılıyordu. Sonradan ortaya çıkan belgelere gö YEFAT Du! Bayan Merop» Llfonti, Bay Giorgio Lüonti, Bay ve Bayan Edoardo Lifonti. sevgüi eşi ve babaları. DtŞt BOND BAY VİNCENZO T. LİFONTİ ln vefat ettiğinl teessürle blldirirler. Cenaze merasimi (yarın) Pazartesi 6 Eylul 1971 saat 11" de, Feriköy Lâtin Katolik Me. larlık kilisesir.de icra olunacaktır. rllâr.clhk: 4688 7384) 72 «Marsilya Dümenl»nln fed bir şekilde fiyaskoya ugradığını, bu arada ortaklardan ikisinin de öl dürüldügünU biliyordu. Kocasınm bu yüzden çok sıkışık duruma düştüğünden de haberdardı. Kayıplara kanşan beş yüz bin dolardan sonra kendilerine gelebilmek için aradan en az ild üç ay geçmesı gerekiyordu. Buna rağmen Tanrıya yine de şükrediyordu... Kocası, Paoli ile Moreau'nun âkıbetine uğranıamıştı n:ç değilse... Şayet böyle bir şey olsaydl lmkâru yok yaşayamaz, derhal intihar ederdi. Çünkü kocasını samimiyetle seviyor, en iyi ve en kötü günierde onu biitün gücü ve aşkı ile desteklemekten asla geri balmıyordu. Genç kadma göre aşk ve sevgi her şeyden üstündü... Kutsaİdı. Clavet'nin büroya girdiğir.i görür görmez koştu, boynuna sarıldı, hararetle öptü onu. «Nasıl geçti sevsılim?... Tatmin edici bir neticeye bağlaîabildiniz ml meseleyi?...» «Pena sayılmaz... GÖrüşme ler umduğumuzdan çok daha iyi geçti. Serruti kolaylık olsun diye malı bize ufak partiler halinde tesüm edecek... Biz c"e ödemeleri ufak partiler halinde yapacağız... Ilk parti olarak on kilodan oaşlıyoruz.» «Sen kendi hissene düşen parayı verebilecek misin?...» «Bir yerlerden tedanklemeğe bakacagım tabiî.. Hem biliyorsun aldığımız her partiyi sattığımızda elimize verdigrımizin en az bir misli geçecek...» «Ya size bu oyunu oyııayan...? Paralan yürüten... Onu da yakalayabiîecek misiniz?...» «Bu, başka bir hikâye sevgilim... Paralardan gayn ortada iki de cinayet var... Ama biz konuda henüz bir tek adım bile atmış değiliz... Elimizde ipucuna benzer en ufak bir şey yok. Hem bu bakımdan Serruti'nin bize faydalı olabüecefiıni sanmıyorum... O da kendi derdine düşmüş.. Elindeki malı bir an önce çıkarmak, yatırdıfı parajn geri almak istiyor...» «O da hakh tabiî... Ama yine de iyi insan... Siz mahn tümünü piyasaya sürdükten son ra kayıplarımza haydi haydi çı SENF0N1SI Türkçesî : Şehbal AYGEN yapü vurgunu... Cinayetlerinl karmış olacaksımz değil mi?..» «Evet... Şayet başımıza ye rahatça işledi.. Toz oldu... Ya ni oelâlar gelmezse bu böyle.. kalama thtımaU mılyonda bir...ı «Madem öyle, hig üstünds Serruti'nin iyi ya da kötü olma sı fazla önemli sayılmaz... Çün durma... Bo? ver...» kü o da netice itibariyle kenClavet, dalgiD gözlerle kax> di menfaatlerini düşünüyor... sına bakıyordu: Bu arada benim, Jabekenin ve «Neye boş verecekmişim?.» Vsloti'nin bu işteki en büyük avantajımız şu... Paoli ile Mo «Meçhui adamm toz etügi reau'nun hisseleri de bize fca paralara ve bütün bu nikâyeye.. Madem Serruti sızs kolaylığın lıyor. Bir nevi teselli mükâfaumduğunuzdan fazlasını sa|lıyor tı...» daha ne istiyorsun?.. Paoli ile «Bütün açıkların kapanma Moreau'nun hisseleri de caba sı sonra da tura geçmeniz na Zahmete değmez bence...» kadar sürecek dersin?...» «Dell nüsin sen sancı «Hiç değilse üç ay... Bu zaman zartında da kemerleri gım?.. Henfin bin çıksın. biiyice sıkmalt zorunda kalaca zira beş yüz bin dolan yürütsün, Diz boş vere'im, arkasmğız güzelim...» «Sen sıhhatte olduktan dan da Tann senden razı olsun sonra üst tarafı vız gelir... A diye dua edelim...» ma at yanşlarına da artık pay «ÇoK tehlikeli bır adam dos çekmelisin... Durumumus olduğu besbelli Hem...» düzeldikten sonra tekrar baş «O tehlıfcelryse biz de tehlamak kaydı ile tabii...» likeli adamlanz... Sen Valoti «Dofnı.. Atlar, bir süre de ile Jabeke'yi okul öğrencjsı bensiz yarışsm... Her şeyden n\J sanıyorsun?...» önce borçlanmızı ödemek zo «Haıtiısın ama, Paoli L'e rundayız.. Parasını ödeyemedigimiz kimseleri de ikna eder, Moıeau da ögrencı değillerdı... vadeleri uzatınz... Bunlardan Hiç şakaj'a gelmeyen sert bibiri saat dokuzda gelecek Al rer tipti ikisi de.. Ne oldu?..» «Hani emnvakı diye DII ka tın babası mubarek..» «Ben tcendi hesabıma sı lime vardır ya karıcıgım. Ikısi fcıntılann tümünü ergeç yene batamından durumu ancak bu ceğinden ve temize çıkacağın kelimeyle ızan edebilınz.. Bu dan eminim^ Üzme tatb ca numarayı düzenleyen Paoli idi muhakkak... Bu elde bir.. Hazırt nını kocacığım..» bir sürpnzle burun buruna geGenç feadın böyle söylerken erkeğin saçlannı okşamış, ya leceği aklının köşesinden r'ile Eeçmemıs olacak . Ama biz unağmdan öpmüştü. «Şu namussuz herif bir eli yandık.. Haberliyiz... Buna gö re de tedbirlerimizi almış vazıme geçse...» «Kimden bahsediyorsun 'su yetteyız... Aynı oyuna bizi da getiremezler...» zum? ..» Ganç kadm kocasma sarıl «Kimden olacflk... Paralan yurütenden . Hani bir elime mış, başını da göğsüne yaslageçse yok mu ... DerısiıU > ü mıstı. nSana en ufak bir zarann zerdim... Ama işinl çok iyi bllen bir hergele muhakknH geleceğini sadece düşünmek bile korkunç bir şey...» Tereyagından kıl çeker gibi (Arkaa nr) TEKNİK ÜNİVERSİTEYE Giriş Kurslan MATEMATİK FİZİK KİMYA Derslerinden 100 saat 500 lira 13 Eylül'de başlıyor Broşür isteyiniz Gökşen Dershanesl Beyazıt Îstanbul Tel: 27 51 32 (Cumhuriyet: 7379) TİFFANY JONES GARTH AMŞIZ.F^LICIA, 7 * J U J K IÇÎM T H * /^k * ^ ı ^ Kitap halinde çıktı MMmm >,22fc • Şoföre tyi muamele ondan tyi verim almayı sağlar. • Duruşlarda tamamen sağa yana§ınız.