28 Mart 2024 Perşembe English Abone Ol Giriş Yap

Katalog

Aylar
Günler
Sayfalar
SAYFA DÖKT :CüMHURtYET: 9 Ekim 1971 TURKİYE İNGİLTERE ilİ t İ» ! » • HÜSEYÎN AVNÎ ŞANDA Ingiltere KraHçesi Birincl EUzabeth NGtLTERE ile aramızda ilk olarak, ticaret ilişkilerine ne zaman başlanmıştı? Bu konuyu ele aldığımız sırada, bizi zor duruma duşuren sorun bu idi. Fakat Kahip Walshun (1) yazüanndan buna ait bir ipucu elde ettiğimiz için, söz konusu sorun bir dereceye kadar çözülmüş oluyordu. Bu kadar önemle bahsettiğimiz Walsh'e gelince; bu, bir tarihçi değüdi. 1824 yılında, İstanbulda, İngiliz EIçiliğinde rahiplik görerinde bulunuyordu. O zamanuı usullerine göre, maaşuu, başka elçilik ve konsolosluk memurlan gibi, Levant Kumpanyası'ndan alıyordu. (Bu kumpanya I hakkmda, yazımızın ilerdeki bölümlerinde, açıklamalar yapacağız) Doğuyu Batıya bağloyan ilk ticarî limaır Ragüza ra karçj kolayca savunabılmıştı Ragıza, şehır nmrlınm aşmış, etrafma dogru yaMİma imkanlannı buimuştu. Fakat bu ya. jılts, sılâh kuvvetıjle dteğıl, para ıle kabıl oluyordu. İlk olarak 1333 yılında, komsu larından bir yanmadajı, 1398 jılında, denız kenannda bir a . razıyı \e jme 1427 yılında da aMiı kıyılarda başka bir arazı. M satın almı*tı Avnı zamanda, bu topraklara yerleştırdıgı goçmenlerle, nufusunu da arttırmif oluvordu Buradakı toprak reJimı ıse, Bosna'd'a surup gıden, ortaçağ feodal toprak rejınunın bir okpyası^dı Bu bakımdan, Raguza topraklarına verlesen koyluler, hıçbır yabancılık çek. nıemiflerdı. Eski bir alışkanhk!a emeklenne karşılık, elde eclılen urunün üçte bırını aloorlar dı Raguza, hıçbır zaman tarım ve endu«trl ulkesi olamam stır Dalmaçya kmlarında şerıt gıbı uzanan bu ülke, en zıyade denız tıcaretıne dayanıvordu. Rahıp W alsh, Raguza lımanından soz Öyle anlasüıyor kı Sa\ın Rahıp dın ıjlenyle uğraşmaktan •*akıt bularak. Doğu ulkelenyle Ingılız adalan arasındakı ılk tıcaret işlenne daır bıllgıler de edınmı«tı. Onun yazilanndan anladığımız» gore, Kralıçe Elızabeth I zamanına kadar, tngıl. tere ile aramızda doğrudan doğ. Tuya ve surekli bir bıçırade. t u caret ılışkıien kurulmuş değıl. du O zamanın koşullanna gore, Doğu ıje Batı arasındakı tıcaret • e ulaşım işlen, Akdeniz'in bırv kaç tıcaret sıtesının elınde bulu. nu\ordu. Biz. burada yalnız bu «ıtelerın iki örneğı üzennde du. rarak, bunların karakterıstlk M>nlerını behrtmege çalnaeağız Eu fitelerın bırı Raguza, cfığen de Venedık'tır. ederken (2) tfı\or ki : «tik zamanlarda Dojn'nnn mallan, fngıltere \e, lımanından kalkan ^ tasınırdı. Boradan tngiltere' \e gıden ilk geminin sdı Ar. gasıe idi. Bnndan otfîrıı, Ra. çu7a'dan tnarıltere ') olnnu tntan her çemHr bn ad >erı!mısti. Bu eemiler, tngılte. re'nın gunev kıyılannda, Harapshıre Kontlağn ıcınde bnlnnan SocthamptOTi lıma. nına yanaşıyorlardı. Bvrada, Değn mallannı saklayan de. polar ve bn malları baska piyasa yerlerinc gönderen t ı . caret evleri, Dogn ıle ıs rapan tacirlrr \e aracılar bu. Innnyordu.» Raguza şehrinin sahıl kesimlerinden blrini gösteren tarihl bir fotograf w\ surmüştü 1822 nünda da, Rodos Osmanlı împaratorluğunun elıne geçmıştı Bu olay da, Venedık'ın Akdeıuzdekı egemenliğıne ayrıca bir darbe vurmuştu. Fakat bütün bu nedenlerin dışında, Vasco De Gama'nın Kap bumunu geçmesi, bıldıgımız gı bı, dunya tıcaretlnde bir dönüm veri olmuş, bu arada, Akdenizdakı Venedik saltanatl da yıkılmıştır (1) Sır Adolphus Slade'ın Türki>e Seyahatnamesı. ÇeMren: Alı Rıza Seyfıoğln. l'ıl: 1945. Sahıfe 307. (2; Aym kaynaktan. (3) For Stanlev Moycsin < *n Orçan • the Sultan» adlı eserindcn. YARIN. Akdeniz ülkelerinde İngiliz tacirleri Türkiye Ragüza Anlaşması ^Tlt T P\ bfasında Osmanlı Delveti ile, Eaguza Cumhurryetı arasmda 1356 yılında bir anlasma ımza edılmıştı. Raguzalılar, Dogu'dakl ttcaretlennın, elden gıdecegı yolunda bir ku^lmya kapılmışîar, Osmanlı Dcvletı'nın. kendılerııu lıorumasını ıstemışlerdı. Anlaşmayı gerektiren neaen bu idı Ragüza tacirleri, anl&şma hük'imlerine göre, Osmanlı ülkelermde serbest bjr suret'e tıcaret yapmak hakkını elde etraıslerdı Aynı ramanda, Ragüza tıcaret getnilen de, Turk karasulannda her turîu kolajlıfı gorecekU Bütün bu arantajlara karşılık, Raguza Cumhunjetı, Osmanlı Devletıne, yılda 500 duka vermevı garantı etmıştı. Raguzalılar, yeni avantajlar etde ettikçe, bu mıktar artmış, 1521 yılında, 3500 dukaya kadar vukselmısti Türkij'e ıle Ragüra arasındakı ilıskılere aıt bıİTilen b'r yana bırakarak, vıne denız tıcaret yollarından soz etmeyı uvgun bulujx»ruz Yukarıda behrttıgımız gıbi, ilk zamanlarda, Doğu mallan, Ingıltere'ye, Ragüza'dan gönder '.ıngklejrd "J?S6 jlıtıda, H a ^ * 7a Ü9 ^apılan ania^na, bu ülkenih aracılık fonitsıyonunu, daha zıvade artırmıştı. Bu aracılık \ oluyla, Osmanlı ülkelerinden lngı!tere"ye gondenlen mallann neden ibaret olduğu hakkında kesm bir bılgıye sahip değılız. Boyleyken, o zamanlar, Doğu dan Batı'va gondenlen es\a arasmda Sam kum&slan, çaiları, Anadolu'nun balılan ve parnuklu dokumalan, ılâç sanayilnde kullanılacak bitkısel kokler, afjon ve boyalar olduğuna şuphe joktur. Akdenîz'de serbest ticaret siteleri AGCZA, diğer bir adıyU Dubrovnık. Adrıyatık lcıyı. larında serbest bir ticaret sıtesıydı Burada bulunan baska serbest sıteler gibi, bu kapalı denızin doğal ozelliklennd«»n yararlanmıj, kendısım korsania. Â INSANIAR.DUALAR.OLULER YAZAN : MUZAFFER HACIHASANOÛLU 3 R Çıkan kısmın özeti Mebmet, büyuk şetıırdeki hastane. erden binnde bır sfire çalıştıktan sonra pılısım pırtısını tahta bır ba\ula doldurmns, isı bırakmıs, kbyöne donüvordu. Ba\nlun bir kSsesine çe. sıtli boylards bırkaç enjektor sikıs. tırmısti Çalıstıfı sdre Içinde damara bıle ı^ne \apmasını öirendiü için. bu «a\ede çrçımını pekâlâ tcmın edebileeeğını dusfinüjor, Garajlardzki bir kahvede vasıta bekliyordn. Eskı gün. ler aklma yeldi bir aralık. Kovde ko. rncnlnk. çobanlık, yanasmacılık vmp. mıs. vakH gelince de askere ritmi^ti flaha sonra da bir arkadavnın ısran dzerine biıvök sehre doînı vol» çık. mıstı. Taslı. hasta bir ana«ı vardı ama becerikh kadındı. Kendıni nasıl olsa idare ederdı.. Raguza'dan sonra DoguBatı ticaret ilişktleri kotrastmda co buytık rolu Venedik o.rna.vacaktı konuveresim.AYHANBAŞOĞLU [ | GÜNAHKAR KRALİÇE Venedik ticaret yolu ENEDtK Cumhunveti, Raguza'ya kıjasla daha genış bır hınterlanda sahıp olduğu gıbi, zamanına gore, sanayı ulkelerınln basında yer alrnaktaydı Venedik dokumaları, kadıfelerı aynalan, cam ve kristal eşj'ası gıbı Adrıjatık kıyılanndaki bu ticaret rıtesi, denız tıcaret fılosu ve onu korujsn donanmasıyla, bu kapalı denizden çıkmış, uzun vıllar Akdemz ın buyuk bır devletı halınde kalmıştır Başta Kıbns olmalc üzere, Akdeniz'in ırılı ufaklı bırçok adalarını elınde bulunduran bu devlete, Adalar Imnaratorluju da denılmekteydı tşte bu sıralarda, Dogu ile Batı'nın ulasım ve tıcaret isleri, Venedik tıcaret fılosunun monopolu altma gırtnıstı. Osmanlı tmparatorluğu ülkelerinden Ingıltere'ye gondenlen mallan da Venedik gemıleri tasıyordu Yukarıda soz konusu ettığtmiz ranıp Walsh gunun bırınde, bu deruz hanının kesıldığınj re bunun da nedenını, bır dcni7 kazasına bağlamıştır Bu olav, Kra hçe Elızabeth 1 zamanına rast!amı=tı Venedıklılern buvuk bır tuccar gemısı Goodru'n Sands" de batmış, tavfası ve eşvası, denıze dökulmüştü Bu denız kazası, Venedık tacirlerini büyük bır panığe kaptırmiîtı Gemıde ^uku olan tu^car bu\*uk zararlara uframıştı V Hacı Dayıya açmıştı mesrlevi. «Git ofnl, git! demişti, bu kepır topraklarda ış yok' Ben yıl> lardır ekenm, biçenm de ne sahabısı oldum Bakma anaoa! Garı gısmının aklı kısa olur. Ben onn rao idenm » Onun söylcmesıyle mi, kendılığlnden ml » • nası razı olmuştu: «Oıt! Gıt rame arkanda an an oldugunu uoutına! Hadi hakkında ha>ırlısı » En son gün davarlan köve getırirken bır tntaaf olmu$, gıtmekten vazgeçiverraej i duşünmu$tu ilk günlerde sıkılmıştı fehirde. Kalababk, Mnalar, otomobiller, gurultu şaşırtmıştı Mehmedı. Şehir kocaman bır gurültü makinasıydı sanki. Safak sökerken uğuldaraaya haşuyor. gece yarılanna kadar devam cdnordu. Amelelik hammallık etnuşler, kâh han k5çelerinde, kah sabahcı kahvelermde gecelemışlerdi. Pevnır, ekmek, zeytm, helva ba? yemeklerıvdi; aç kaldıkları günler de olmuştu. Salıh: «Temellı bir ış buluruz, o zaman bızdekl kerif bevlerde olmaz» dıvordu. Mehmedin $eOkWkınbna\a baştamıştt. Gcrçi hu tümdcn baçka bır yaşamajdı; aç kalnu derdî vardı yalr mz. ' Gfinun bırinde Salih: «Mehmet, ben, demi?fl ( . ) sefaretinde bahçevanlık buldum. Yann ise b*?lıyora » Bu, Mehmede sen başuıın çaresine bak demekti. tçinden bir şey kopmnçtu sanki. ökuı ölmuş, ortaklık avnlraıştı. Kendi baTimn çaresine bakması gerekiyordu artlk. «Ben n'aapacam şimdi?» deraişti. Salıh: «Zıra\ana gadar herifsin, hep ben ml yedecem senı'* Alıj buralara gayn .. Istersen don da\arlarına » Kufı edememışti Salihe. Demek arkada^lık huvdu. Ekmek işe ginnce her şev bıtiyordu. Mehmet tek batına bocalamıştı ilkın. Salıh kadar girgın olmadığından zor İ5 buluyordu. Kuruçayirlı Murtaza efendiyi gonnü^tfi Mi g«n KoTlenne gelmistı koruculufu sırasında. Mehmet, ne ışın var burda9 Ne yapıyorgun? demişti. Ona basından geçenleri sırasıyle anlatmıştı. Biyıklannı cekıştirmiş, kosteğıyle oynamıştı Murtaza efendı: tnsanlara gfiTenılir ml oeul? Hele ?imdl zaman bdsbutun kotü olda. Kim dostun, kim dusmamr belli değil. Ben sana bir Iş bulurum» demistı. Yatrp kalktıfı yerlert Strenmij, hıstahar.edeki 19in} buluvermisti. Hastahaneden içeıi korka korka firmişti. Kapıcı tsmail: Ne o? Hemsenın srka kapıdan diyerek göğüslemışti kendisird. Mehmet: Başbemşireyi görecem. N'aapacan basheraşıreyı? Burda bı İşe girecem de.. tsmail bastan ayağa suzmuş kendisinl, be» ğenmemışti: hen raf? Okuman, yazman var mı* Murtaza efrndi nkuma yazma gerektiğinl sÖTlememıstl Hem bu herife de ne oluyordu. Bıimem Bashemşireyi gSrecem ben .. «tş vok sende » der ribi bakarak: Gor bakalım demişti. Duraklamıcti başhemşirenın odasınm 8nünde. Demek ofcuma vazma çerekıvordu bu işe nrmek için. Karşısmda berazlar tfrinmış blr kadm vmr» dı. Dımdık baston vutmuş gibı duruyordu. Gerdam sarkmıştı biraz. guzel va da çirkın denemeyecek, konuşmayan bır yuıu vardı k»dının. (Arkası tar) DİŞİ BOND O^4 > 104 «Sorarsa ya da lâfm sırası gehrse soylerun tabıl... Aksi halde mezar gıbi sessız kalacağımdan emin oîabılirsın... Ey.. Ne diyecektım.. Şu bizim beş yüz bın dolardan habere benzer bır şeyler yok mtı hâlâ'.» «Bende nayır ., Ya sende'.» «Al bendeo de o kadar » «Bu gece boyle şeyler duşunecek halde değılun zaten.. Aksı halde forn) tutamam » «Kendi kendıne ıftıra etmekten nasıl da hoşlamrsın . Kadm konusunaa eskı huyundur zaten » Valotı saatme bakmıştı «SevgıH dostum . Ben senl valtuz bırakabilırım artık » Kapıya vonelmlstı: «Zaman zarnan salonu şövle bir dolaşır, ara sıra da kasaya bır gbz atarsm Butun personele bu gece içm bana vekalet edecegmı sovledım Sımdılık hoşça kal Tekrar tekrar teşekkurler » «Sana da lyi eğlenceler» «Superlaîıf» ten çıkar çıtanaz Valotı «Cadıllac» ına atlamış, Jabeke nm evıne doğru gazla mıştı arabavı Yanm mılvon do lar mesele«mi bır an bnce çozumlemek ıçın büyük bir sa bır=ızlık duyuyordu Daıreye usulcacık gırdi . Kim senın dikkatini çpkmek nfyehn de değıldi Paltosunu çıkanp derhal faaliyete geçti. Bir saniye bile kaybetmemelivdl. Ba lık kokusu a'an bir kedid°n farksızdı şu anda îse vatak oda^mdan başlamış tı Burası fazla bıiytık sayılmar dı. On dakfka içinde butun ko şe bucağı aramı?, taramış, fakat hiç bir şey bulamamıştı Morali verll venndevdi Cesaretinden de zerresinl kaybetmiş sayılmazdı. Tam banyova dalıp burasını da voklamak ü«ereylten aklına blr sey geldl Türkçesi: Şehbal AYGEN birdenbire Bir gün salonda o tururlarken Jabeke an! blr kararla kalkmış, vatak odasına geçmiş oradan özel bir çanta get.rmıs. açmışö. tçi cephanelık ten farksızdı söz fconusu cantanm. Tabancalar, mermller bır de kocaman bıcak ve muşta. tftıharla gdstermişti bu pınl pınl silâhlan arkadaşına. Oysa Valoti biraz »nce avni odayı tepeden tırnağa aramış sılâha benzer hıç bir ş e v rastlamamıştı. Gızli bir kosedevd) dempk btitün bnnlar Bu defa ceketinı de çıkano tekrardan 5ratak odasma sectı Duvarda bır jomme dolap vardı Kocanaandı tşe btıradan baslarıayı uygun buldu Baîla'^ıası ıle dip taraftaki snz!ı boltıevi bulması blr oldu Bu. o%le<;ıne çocukca bır se^di ki b raz once nasıl olup da farketmedıg'nı düsunerek bayretler ^ <* nc?e kalnor kendi kendine kıYa"=!anırordu da koltu alma \eteieklerm! ml kavbedivordu acaba' Ovsa çok genc sayılıı^ dı henuz Gizli bolmey» balıWama«ın» daîdıktan sadece bir iki "«anive «onra elınde slvah denden bır "intayla dojjruldu ve bir sevinç çı*"'5ı attı Moreaıı'nun çan • ••ı derhal tanımıştt • »n i î Tıtreven p^rmaklarla ^anaŞı1 açtı bir bamlede Dolar des telerinl görür eörmez gö'lerl parladı . GögstlnUn dennliklennde garip çarpmfı!ar htssediyordu aynl samanda. Doğum güntJ vesllesîvie o"uncai? Ta». muruna tutulan bır çocuk^an farkı voktu çu anda Avazı çı'<tığı kadar bagırmamak, olduŞu \erde tepinmpmek ıç.n k<»rıdıni zor tutu\orc1u Ruva prtini' ordu her halde Gerepğn tam ortalık venndeydı Kapıldıgı sarhoçluga benzer isımsız duvgulardan sıvrılmaja muvaff3k olnr o'maz ceket"ı, pprosumı sıydi da'rpd°n öı^^n suzuldü apartımandan cıktı, arabasınB atladı < > Smdi «ıra " r?'lı orta«na S°Imıs sıvlırdı artıt Bır?? da onun'a meşeul OİTi?lndı Faka* n'sıl* Fazla Kafa vormaia m?'ir" "irmck^i7in karannı deriil ıernı. Jıb»ke « paralar ugr ma uç . rana bırd»n knmıs cıra e* enn üflıiv rtP ı^ılı hı'ı» tıpır'lqmaksızm tşlpmıştı Bovi=fp ne kenJi cpzasmı vıne ke~ri <=' '>azırlamıs oluvordu Acrr"vana acınma7dı Kpsm hpsanlasna f^'hn^ı s rmed«n önoe VaHM P\P kadar 'i^an'D vanm "n'ıvnitı u' sun bır bır davranıs sa"aralt vola ko (1a r'p tat"7 ff TİFFANY JONES ~W~t 1I / GARTH Bu olay Ingılterede de büvük hır etki yapmıstı Nıtetam, Shakespeae yazdıgı pı^ eslerdon b'nnde bu ola\ı canlandırmıştır «Venedik Tacin». Öte yandan Ve nedıkhler, bu olavdan cesaretlerı kınlarak, bir daha uzak demzlere gemı gordermeye cesaret ederpemıslerdjr Araba tngıl tere ıle Venedık arasmdaki ulasımın kesılmesıni, bır tek nedene yanı denız kazasına bağlamak do|ru mudur? Ticaretin duraklaması tĞER blr kavnafa gore, (3) Vened k ı!e tnsıltero arasmdakı tıcaret ilışkılerının kec ılmesi, şu nedenlere bağlanmak tadır 1508 yılında, Papa, Fransa ıe îspanva ile bırlıkte Venedik Cumhuriyetine karsı b!r ittıfak auzenlemlşü. Bu birleşme ve anlaşma, Venedik İçin bfiyük bir darbe olmuştu Bu sıralarda, hfç bir ticaret gemi«i, Venedık sıılarına sidemivordu Bu h»ı m 0İ ob !ırd! Sa\et ortsSırtahare h r 'irr ?\p ıar» 'i feanlamı kprdi lerp ep^rı verirse clindp ^nvvptl^ hlr ı,o« de dıze getıreVlecPSt""' ""•" du.
Abone Ol Giriş Yap
Anasayfa Abonelik Paketleri Yayınlar Yardım İletişim English
x
Aşağıdaki yayınlardan bul
Tümünü seç
|
Tümünü temizle
Aşağıdaki tarih aralığında yayınlanmış makaleleri bul
Aşağıdaki yöntemler yoluyla kelimeleri içeren makaleleri bul
ve ve
ve ve
Temizle